1, 2. (a) Naa u ḓivha dzina ḽa muthu a re na bvumo zwi amba uri ni a mu ḓivha zwa vhukuma? Ṱalutshedzani. (b) Vhathu vha ri Yesu ndi nnyi?

SHANGONI hu na vhathu vhanzhi vha re na bvumo. Ni nga kha ḓi vha ni tshi ḓivha dzina ḽa muṅwe muthu a re na bvumo. Fhedzi u sokou ḓivha dzina ḽawe a zwi ambi uri ni a mu ḓivha na mu fhedza. A zwi ambi uri ni ḓivha zwoṱhe nga ha vhutshilo hawe na uri ndi muthu-ḓe zwa vhukuma.

² Ni nga kha ḓi vha no no pfa nga ha Yesu Kristo, naho o tshila kha ḽifhasi miṅwaha i ṱoḓaho u vha 2 000 yo fhiraho. Fhedzi vhathu vhanzhi a vha ḓivhi uri Yesu o vha e hani musi e kha ḽifhasi. Vhaṅwe vha ri o vha e muthu wavhuḓi, vhaṅwe vha ri o vha e muporofita ngeno vhaṅwe vha tshi tenda uri ndi Mudzimu. Inwi ni ri mini?—Sedzani Ṱhumetshedzo 12.

3. Ndi ngani zwi zwa ndeme uri ni ḓivhe Yehova Mudzimu na Yesu Kristo?

³ Ndi zwa ndeme uri ni ḓivhe ngoho nga ha Yesu. Ndi ngani? Bivhili i ri vhudza uri: “Vha ḓo wana vhutshilo vhu sa fheli, arali vha ḓivha iwe Mudzimu wa ngoho u woṱhe na u ḓivha Yesu Kristo we wa mu ruma.” (Yohane 17:3) Ni nga tshila tshoṱhe pharadisoni kha ḽifhasi, arali ni tshi ḓivha ngoho nga ha Yehova na Yesu. (Yohane 14:6) Zwiṅwe hafhu, u ḓivha nga ha Yesu zwi ḓo ni thusa ngauri Yesu ndi tsumbo yavhuḓi ya nḓila ya u tshila na ya u tshilisana na vhaṅwe. (Yohane 13:34, 35) Kha Ndima 1, ro guda ngoho  nga ha Mudzimu. Zwino ri ḓo guda zwine Bivhili ya zwi funza nga ha Yesu.

4. “Messia” na “Kristo” zwi amba mini?

⁴ Miṅwaha minzhi Yesu a sa athu u bebwa, Yehova o fhulufhedzisa Bivhilini uri u ḓo ruma Messia kana Kristo. Ipfi “Messia” ḽi bva kha Tshihevheru nahone ipfi “Kristo” ḽi bva kha Tshigerika. Enea madzina zwao mavhili a amba uri Mudzimu o vha a tshi ḓo khetha Messia o fhulufhedziswaho na u mu ṋea vhuimo ho khetheaho. Messia u ḓo ita zwoṱhe zwe Mudzimu a zwi fhulufhedzisa. Yesu a nga ni thusa na zwino. Musi Yesu a sa athu u bebwa, vhathu vhanzhi vho vha vha tshi ḓivhudzisa uri: “Ndi nnyi ane a ḓo vha Messia?”

5. Naa vhafunziwa vha Yesu vho tenda uri o vha e Messia?

⁵ Vhafunziwa vha Yesu vho vha vha sa timatimi uri o vha e Messia o fhulufhedziswaho. (Yohane 1:41) Sa tsumbo, Simoni Petro o vhudza Yesu uri: “Ndi iwe Kristo.” (Mateo 16:16) Ri zwi ḓivha hani uri Yesu ndi Messia?

6. Yehova o thusa hani vhathu vha re na mbilu dzavhuḓi u ḓivha uri Messia ndi nnyi?

⁶ Musi Yesu a sa athu u bebwa, vhaporofita vha Mudzimu vho ṅwala zwidodombedzwa zwinzhi zwe zwa vha zwi tshi ḓo thusa vhathu u wana Messia. Zwenezwi zwo vha zwi tshi nga thusa hani? Kha ri ri no humbelwa u ya vhuimabisi ho tsitsikanaho u ṱanganedza muthu ane a ni athu u mu vhona. Arali muṅwe muthu a ṱalusa zwavhuḓi onoyo muthu, ni nga kona u mu wana. Zwi fanaho na zwenezwo, Yehova o shumisa vhaporofita vhawe u ri vhudza nga ha zwe Messia a vha a tshi ḓo zwi ita na zwe zwa vha zwi tshi ḓo itea khae. Nge honoho vhuporofita hoṱhe ha itea, zwi thusa vhathu vha re na mbilu dzavhuḓi uri vha ḓivhe uri Yesu ndi Messia.

7. Ndi vhuporofita vhufhio vhuvhili vhune ha sumbedza uri Yesu ndi Messia?

 ⁷ Ṱhogomelani tsumbo mbili dza honoho vhuporofita. Kha vhuporofita ha u thoma, musi hu tshee ho sala miṅwaha ya 700 uri Yesu a bebwe, Mika o porofita uri Messia u ḓo bebelwa muḓini muṱuku wa Betlehema. (Mika 5:2) Henefho ndi he Yesu a bebelwa hone. (Mateo 2:1, 3-9) Kha ha vhuvhili, Daniele o porofita uri Messia u ḓo bvelela nga ṅwaha wa 29 C.E. (Daniele 9:25) Honovhu vhuporofita vhuvhili ndi vhuṅwe ha vhuporofita vhunzhi vhune ha sumbedza uri Yesu ndi Messia o fhulufhedziswaho.—Sedzani Ṱhumetshedzo 13.

8, 9. Musi Yesu a tshi lovhedzwa, ho itea mini zwine zwa sumbedza uri ndi Messia?

⁸ Yehova o zwi bvisela khagala uri Yesu ndi Messia. Mudzimu o fhulufhedzisa u ṋea Yohane Mulovhedzi tshiga uri a ḓivhe uri Messia o vha e nnyi. Musi Yesu a tshi ya kha Yohane u itela u lovhedzwa Mulamboni wa Yorodane nga ṅwaha wa 29 C.E., Yohane o mbo ḓi vhona tshenetsho tshiga. Bivhili i ri vhudza zwe zwa itea, i ri: “Musi Yesu o no lovhedzwa, a bva maḓini; ḽiṱaḓulu ḽa vulea, a vhona muya wa Mudzimu u tshi tsa u tshi ḓa khae u tshi nga ḽiivha. Ha pfala na ipfi ḽi bvaho ṱaḓulu ḽi tshi ri: ‘Hoyu ndi Murwa wanga, ane nda mu funa, ane nda mu takalela.’” (Mateo 3:16, 17) Musi Yohane a tshi vhona na u pfa tshenetshi tshiga, o mbo ḓi zwi ḓivha uri Yesu ndi Messia. (Yohane 1:32-34) Nga ḽeneḽo ḓuvha, musi Yehova a tshi shululela muya wawe khae, Yesu o mbo ḓi vha Messia. Ndi ene we Mudzimu  a mu khetha uri a vhe Murangaphanḓa na Khosi.—Yesaya 55:4.

⁹ Vhuporofita vhu re Bivhilini, zwe Yehova a zwi amba na tshiga tshe Mudzimu a tshi ṋea musi Yesu a tshi lovhedzwa, zwo sumbedza uri Yesu ndi Messia. Fhedzi Yesu o vha a tshi bva ngafhi, nahone o vha e muthu-ḓe? Kha ri vhone zwine Bivhili ya amba.

10. Bivhili i funza mini nga ha vhutshilo ha Yesu musi a sa athu u ḓa kha ḽifhasi?

¹⁰ Bivhili i funza uri Yesu o tshila ṱaḓulu lwa tshifhinga tshilapfu musi a sa athu u ḓa kha ḽifhasi. Mika o ri Messia ndi “wa kale-kale.” (Mika 5:2) Yesu o amba lunzhi-lunzhi uri o tshila ṱaḓulu musi a sa athu u ḓa kha ḽifhasi. (Vhalani Yohane 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5.) Na musi Yesu a sa athu u ḓa kha ḽifhasi, o vha e na vhushaka ho khetheaho na Yehova.

11. Ndi ngani Yesu e Murwa a funwaho nga Yehova?

¹¹ Yesu ndi Murwa a funwaho nga Yehova. Ndi ngani? Ndi ngauri Mudzimu o mu sika hu sa athu u vha na zwithu zwoṱhe kana muṅwe muthu. Ndi ngazwo Yesu a tshi vhidzwa “tanzhe ḽa zwoṱhe zwo sikwaho.” * (Vhakolosa 1:15) Zwiṅwe hafhu, Yesu ndi Murwa a funwaho nga Yehova ngauri ndi ene muthu we a mu sika nga ho livhaho. Ndi ngazwo a tshi vhidzwa “Murwa . . . muthihi fhedzi.” (Yohane 3:16) Yesu u dovha a vha muthu we Yehova a mu shumisa u sika zwiṅwe zwithu zwoṱhe. (Vhakolosa 1:16) Ndi Yesu e eṱhe ane a vhidzwa “Ipfi” ngauri Yehova o mu shumisa u ṋea vharuṅwa na vhathu milaedza na dzindaela.—Yohane 1:14.

12. Ri zwi ḓivha hani uri Yesu na Mudzimu a si muthu muthihi?

¹² Vhaṅwe vhathu vha tenda uri Yesu na Mudzimu ndi muthu muthihi. Fhedzi zwenezwo a si zwine zwa funzwa nga Bivhili. Bivhili i ri Yesu o tou sikwa, zwine zwa amba uri Yesu u na mathomo. Fhedzi Yehova, we a sika zwithu zwoṱhe, ha na mathomo. (Phisalema 90:2) Yesu ane a vha  Murwa wa Mudzimu, ho ngo vhuya a lingedza u ḓiita Mudzimu. Bivhili i funza uri Khotsi ndi muhulwane kha Murwa. (Vhalani Yohane 14:28; 1 Vhakorinta 11:3.) Ndi Yehova fhedzi ane a vha “Mudzimu Ramaanḓaoṱhe.” (Genesi 17:1) Ndi muhulwane nahone u na maanḓa u fhira vhathu vhoṱhe.—Sedzani Ṱhumetshedzo 14.

13. Ndi ngani Bivhili i tshi ri Yesu ndi “tshifanyiso tsha Mudzimu a sa vhonali”?

¹³ Yehova na Murwa wawe Yesu, vho shuma vhoṱhe lwa miṅwaha ya dzibiḽioni musi hu sa athu u sikwa ḽiṱaḓulu na ḽifhasi. Vho vha vha tshi funana vhukuma. (Yohane 3:35; 14:31) Yesu o edzisa zwine khotsi awe a vha zwone zwavhuḓi, lwe Bivhili ya amba uri ndi “tshifanyiso tsha Mudzimu a sa vhonali.”—Vhakolosa 1:15.

14. Zwo ḓa hani uri Murwa wa Yehova a funwaho a ḓe a tshile kha ḽifhasi?

¹⁴ Murwa wa Yehova a funwaho o vha o ḓiimisela u ṱutshela ḽiṱaḓulu uri a ḓe a tshile kha ḽifhasi. Zwenezwo zwo konadzea hani? Yehova o pfulusa nga vhuṱolo vhutshilo ha Murwa wawe ṱaḓulu a vhu dzhenisa mbumbeloni ya musidzana a sa athu u itaho zwa vhudzekani ane a pfi Maria. Nga yeneyi nḓila, zwo vha zwi sa ṱoḓei uri Yesu a vhe na khotsi. Nga zwenezwo, Maria o beba murwa o fhelelaho nahone a ri u pfi Yesu.—Luka 1:30-35.

15. Ni nga kona hani u ḓivha Yehova khwine?

¹⁵ Ni nga guda zwinzhi nga ha Yesu, vhutshilo hawe na zwine a vha zwone nga u vhala bugu dza Bivhili dzi ngaho Mateo, Marko, Luka na Yohane. Dzenedzo bugu dzi vhidzwa Dzievangeli. Zwine na zwi vhala zwi ḓo dovha zwa ni thusa u ḓivha Yehova khwine ngauri Yesu u fana na Khotsi awe. Ndi ngazwo Yesu o ri: “A vhonaho nṋe o vhona Khotsi.”—Yohane 14:9.

16. Yesu o funza nga ha mini? Zwe Yesu a funza nga hazwo zwo vha zwi tshi bva kha nnyi?

 ¹⁶ Vhathu vhanzhi vho vha vha tshi vhidza Yesu uri “Mufunzi.” (Yohane 1:38; 13:13) Tshiṅwe tshithu tsha ndeme vhukuma tshe a funza nga hatsho ndi “mafhungo maḓifha a Muvhuso.” Wonoyu Muvhuso ndi mini? Ndi Muvhuso wa Mudzimu u re ṱaḓulu une wa ḓo vhusa ḽifhasi ḽoṱhe nahone u ḓo ḓisela phaṱhutshedzo vhathu vhane vha thetshelesa Mudzimu. (Mateo 4:23) Zwoṱhe zwe Yesu a funza zwo vha zwi tshi bva kha Yehova. Yesu o ri: “Zwine nda funza a si zwanga, fhedzi ndi zwa o nthumaho.” (Yohane 7:16) Yesu o vha a tshi zwi ḓivha uri Yehova u ṱoḓa vhathu vha tshi pfa mafhungo maḓifha a uri Muvhuso wa Mudzimu u ḓo vhusa ḽifhasi.

17. Yesu o funza ngafhi? Ndi ngani o shuma nga maanḓa u itela u funza vhaṅwe?

¹⁷ Yesu o funza ngafhi? Huṅwe na huṅwe he a vha a tshi wana vhathu. O funza mivhunduni na miḓini, miḓanani, mimakete, fhethu ha vhurabeli na mahayani a vhathu. Ho ngo lavhelela uri vhathu vha ḓe khae. O vha a tshi anzela u ya khavho. (Marko 6:56; Luka 19:5, 6) Yesu o shuma nga maanḓa nahone a fhedza tshifhinga tshinzhi na nungo a tshi khou funza vhathu. Ndi ngani? Ndi ngauri o vha a tshi zwi ḓivha uri Mudzimu o vha a tshi ṱoḓa uri a ite nga u ralo na uri o vha a tshi thetshelesa Khotsi awe. (Yohane 8:28, 29) Yesu o dovha a huwelela ngauri o vha a tshi pfela vhathu vhuṱungu. (Vhalani Mateo 9:35, 36.) O vha a tshi zwi vhona uri vharangaphanḓa vha vhurereli vho vha vha sa khou funza ngoho nga ha Mudzimu na Muvhuso wawe. Nga zwenezwo, o vha a tshi ṱoḓa u thusa vhathu vhanzhi nga hune zwa nga konadzea ngaho uri vha pfe mafhungo maḓifha.

18. Ndi mini zwine na zwi funesa nga ha Yesu?

¹⁸ Yesu o vha a tshi funa vhathu nahone e na ndavha navho.  O vha e na vhuthu nahone zwi tshi leluwa u amba nae. Na vhana vho vha vha tshi takalela u vha nae. (Marko 10:13-16) Yesu o vha a tshi ita zwithu nga nḓila yo teaho tshifhinga tshoṱhe. O vha a tshi vhenga vhutshinyi nahone a tshi ṱoḓa vhathu vha tshi haṱula nga nḓila yo teaho. (Mateo 21:12, 13) O tshila tshifhingani tshe vhafumakadzi vha vha vha si na ndugelo nnzhi nahone vha sa ṱhonifhiwi. Fhedzi Yesu o vha a tshi ṱhonifha vhafumakadzi na u vha ṋea tshirunzi tshifhinga tshoṱhe. (Yohane 4:9, 27) Zwiṅwe hafhu, Yesu o vha a tshi ḓiṱukufhadza zwi tshi bva mbiluni. Sa tsumbo, ḽiṅwe ḓuvha nga madekwana o ṱanzwa milenzhe ya vhaapostola vhawe, zwithu zwe zwa vha zwi tshi anzela u itwa nga mushumeli.—Yohane 13:2-5, 12-17.

19. Ndi tsumbo ifhio ine ya sumbedza uri Yesu o vha a tshi ḓivha zwe vhathu vha vha vha tshi zwi ṱoḓa na uri o vha a tshi ṱoḓa u vha thusa?

¹⁹ Yesu o vha a tshi ḓivha zwine vhathu vha zwi ṱoḓa nahone a tshi ṱoḓa u vha thusa. Zwenezwi zwo vhonala zwavhuḓi musi a tshi shumisa maanḓa a Mudzimu u itela u fhodza vhathu. (Mateo 14:14) Sa tsumbo, muṅwe munna a re na mapele o ḓa kha Yesu a ri: “Arali u tshi funa, u nga mphodza.” Yesu o kwamiwa nga vhuṱungu na u shengela ha onoyu munna. O mu pfela vhuṱungu nahone a ṱoḓa u mu thusa. Yesu a isa tshanḓa tshawe a kwama onoyo munna a mu vhudza uri: “Ndi a funa, fhola.” Onoyo munna a lwalaho a mbo ḓi fhola. (Marko 1:40-42) Edzani u humbula nḓila ye onoyo munna a nga vha o ḓipfa ngayo.

20, 21. Yesu ndi tsumbo yavhuḓi ya u thetshelesa Mudzimu nga nḓila-ḓe?

²⁰ Yesu ndi tsumbo yavhuḓi ya u thetshelesa Mudzimu. O fhulufhedzea kha Khotsi awe, hu sa londwi zwe zwa itea khae kana zwe maswina awe a mu ita. Sa tsumbo, Yesu ho  ngo ita tshivhi musi Saṱhane a tshi mu linga. (Mateo 4:1-11) Maṅwe a mashaka a Yesu o vha a sa tendi uri o vha e Messia nahone a ri “u khou penga.” Fhedzi Yesu o bvela phanḓa a tshi ita mushumo wa Mudzimu. (Marko 3:21) Musi maswina a Yesu a tshi mu fara lwa tshiṱuhu, o dzula a tshi fhulufhedzea kha Mudzimu nahone ho ngo lingedza u a vhaisa.—1 Petro 2:21-23.

²¹ Yesu o shengela nga nḓila i vhavhaho nahone a fa lwa tshiṱuhu, fhedzi o dzula a tshi fhulufhedzea kha Yehova. (Vhalani Vhafilipi 2:8.) Edzani u humbula zwe a zwi konḓelela nga ḓuvha ḽe a fa ngaḽo. O farwa, a pomokwa nga ṱhanzi dza mazwifhi uri o sema Mudzimu, a haṱulwa nga vhahaṱuli vhavhi, a holedzwa nga magogo a vhathu, a shengedzwa nga maswole na u ombelwa kha danda. Musi a  tshi khou fa o vhidzelela a ri: “Zwo itea!” (Yohane 19:30) Nga murahu ha maḓuvha mararu musi Yesu o no fa, Yehova o mu vusa nahone a mu ṋea muvhili wa muya. (1 Petro 3:18) Nga murahu ha vhege dzi si gathi, Yesu a vhuyelela ṱaḓulu, “a dzula thungo ya tshanḓa tsha u ḽa tsha Mudzimu” nahone a lindela Mudzimu a tshi mu ita Khosi.—Vhahevheru 10:12, 13.

22. Ndi tshibuli tshifhio tshine ra vha natsho nge Yesu a fhulufhedzea kha Khotsi awe?

²² Ngauri Yesu o dzula a tshi fhulufhedzea kha Khotsi awe, ri na tshibuli tsha u tshila nga hu sa fheli pharadisoni kha ḽifhasi, sa zwe Yehova a vha o dzudzanya. Kha ndima i tevhelaho, ri ḓo haseledza nḓila ine lufu lwa Yesu lwa ita ngayo uri zwi konadzee u wana vhutshilo vhu sa fheli.