1, 2. a) ¿Ha matche toj letafwelej nʼoelh toj wujpey wichi itafwelej che tajlhamet toj lehanej lhey? Lhek kalelhat. b) ¿Atsi mʼayhay toj wichi fwetaj hope Jesús?

ICHE wujpe wichi toj matche toj nʼotafwelej toj ihi nilhokej honhatil. Am iwoyek lehanej lhey wichina. Mat che tajlhamet toj lehanej lhey, toja hopkhitʼa toj letafwelej lham. Toja hopkhitʼa toj letafwelej nilhokej mʼak toj iwoye wet lakeyis toj matchehen.

² Tej toj Jesús iche pʼante 2000 nekchomis toj pajche, mat nʼalej toj lelatchʼoye toj nʼoyomejlhi hop lham. Mat wujpe wichi itafwnhiyejtʼa lakeyis toj matchehen. Iche iyhaj toj yome toj lham hope pʼante hinʼu toj is, toj hope pʼante profeta wet iyhaj yenek lham hope Dios. Wet am, ¿atsi atichunhayaj? (Tetshan Nʼosilot 12).

3. ¿Atsi mʼak toj tamenej toj laha ihi che lehanej mʼayhay toj nʼoyomeje Heowa Dios wet Jesús?

³ Matche toj laha ihi che lehanej mʼak toj matche toj nʼoyomeje Jesús. ¿Atsi mʼak toj tamenej? Hop Biblia yok: «Wet nʼowʼatshancheyaj tä tʼun häpe tʼat tä lhamel nitäfwel amej tä ahäpe Dios tä weihalha lhäyʼe tä matche, lhäyʼe tä nitäfwel nʼoyej tä ohäpe achenek Jesucristo» (Juan 17:3). Che letafwelej mʼak toj matche toj nʼoyomeje Heowa wet Jesús, iwohiyela che lhehi honhat toj wʼatshan wet isilataj pajlaʼtha tiyajʼattsiy (Juan 14:6). Hate che letafwelej Jesús  tachʼotla ame athana hop toj mʼayhay toj lham iwoye pʼante wet mʼayhay toj itiyej wichi matche toj isen wet iwoyek naten (Juan 13:34, 35). Toj ihi nʼochufwenyaj 1, nalechufwenejte mʼak toj matche toj nʼoyomeje Dios. Athana nalechufwenhiyeja mʼak toj Biblia yomeje Jesús.

4. ¿Atsi toj hope nʼolhomtes «Nʼofwayhthi toj Dios Chenek» wet «Cristo»?

⁴ Lewhay toj kamaj Jesús neyahi pʼante honhat, toj ihi Biblia Heowa pajche yome toj ichenla nʼoelh toj lhey Nʼofwayhthi toj Dios Chenek wok Cristo. Nʼolhometna «Nʼofwayhthi toj Dios Chenek» talhe nʼolhomet Hebreo wet nʼolhomet «Cristo» talhe nʼolhomet Griego. Dos nʼolhomtesna hope tʼat toj Dios itshupyenhiyela hop Nʼofwayhthi toj Dios Chenek toj pajche yome wet hiwʼenhohla lenʼohyaj toj laha ihi. Hop Nʼofwayhthi toj Dios Chenek yamla matche nilhokej mʼayhay toj Dios yome pʼante. Mat, lewhay toj kamaj Jesús neyahi honhat wujpe wichi tayʼatshan lhamehen atsi toj hopkhila Nʼofwayhthi toj Dios Chenek.

5. Jesús lechufwenkay, ¿ha tʼekhaye pʼante toj lham hope tʼat Nʼofwayhthi toj Dios Chenek?

⁵ Jesús lechufwenkay ikachuhitʼa pʼante toj Jesús hope Nʼofwayhthi toj Dios Chenek toj nʼoyomeje toj namla (Juan 1:41). Simón Pedro tahuyej pʼante Jesús toj yok: «Ahäpe Nʼofwayhthi tä Dios Chenek» (Mateo 16:16). ¿Atsi mʼayhay toj ikalelhat namohen toj Jesús hope tʼat Nʼofwayhthi toj Dios Chenek?

6. ¿Atsi mʼak toj Heowa iwoye pʼante hopkhilak tachʼote wichi toj matche toj tʼuhlak ise lham yamlek ihanej atsi toj hope Nʼofwayhthi toj Dios Chenek?

 ⁶ Wujpe nekchomis toj tafwaytshi toj Jesús neyahi honhat, Dios laka profetas ilesayen pʼante wujpe mʼayhay toj iwoyek tachʼote wichi hopkhilak hiwʼen Nʼofwayhthi toj Dios Chenek. ¿Atsi toj hope nʼochʼotyajtso? Lhek tichunla che iche aelh toj tʼalhej ame che letʼukwe nʼoelh toj letafwenhiyejtʼa toj iyej lhip toj colectivo kasthawet toj iche wujpe wichi toj ihi. Mat che iche nʼoelh toj kalelhaj toj ifwel amho chi malhyej (ep hote) nʼoelhna, iwoyek lewʼen. Hate iwoye toja, Heowa ichumyenlhi pʼante laka profetas hopkhilak ifwel namho mʼayhay toj Nʼofwayhthi toj Dios Chenek iwohiyela wet mʼak toj ihiyeja. Nilhokej nʼolhomtestso toj matchehen tachʼote wichi toj matche toj tʼuhlak ise Dios hopkhilak ihanej toj Jesús hope Nʼofwayhthi toj Dios Chenek.

7. ¿Atsi dos nʼolhomtes toj profetas pajche yome toj inʼalit toj Jesús hope Nʼofwayhthi toj Dios Chenek?

⁷ Is che natetshan dos nʼolhomtestso. Toj ichun, 700 nekchomis toj kamaj Jesús neyahi honhat, Miqueas yome pʼante toj Nʼofwayhthi toj Dios Chenek nichothihilahcha Belén, hupuy toj niwuja (Miqueas 5:2). Wet matche, lewhay toj iche ihi tʼat hop lhiptso (Mateo 2:1, 3-9). Hate, Daniel yome pʼante toj nʼowʼenla Nʼofwayhthi toj Dios Chenek toj ihi nekchom 29 (Daniel 9:25). Nʼolhomtesna hate nʼal pʼante. Toja hopehen, tajlhamet dos nʼolhomtes toj inʼalit toj Jesús hope Nʼofwayhthi toj Dios Chenek, mat iche wujpe iyhaj (tetshan Nʼosilot 13).

8, 9. ¿Atsi mʼayhay toj iche pʼante lewhay toj Juan ibautisayen Jesús toj inʼalit toj lham hope Nʼofwayhthi toj Dios Chenek?

 ⁸ Heowa matche toj yam pʼante kalelhaj toj Jesús hope Nʼofwayhthi toj Dios Chenek. Dios yome pʼante toj hiwʼenhohla Juan Bautista mʼak toj inʼaltej lham atsi nʼoelh toj hope Nʼofwayhthi toj Dios Chenek. Lewhay toj Jesús ihoye pʼante tewok toj Jordán hopkhilak Juan ibautisayen toj ihi nekchom 29, Juan hiwʼen mʼaktso. Hop Biblia ifwel namho mʼak toj iche pʼante toj yok: «[Juan] ibautisayen Jesús. Häpet tä Jesús inuphä tä tälho inät, wet pule lhaichʼenhi wet hiwʼenlä Dios laka Espíritu tä hätet iwoye hokwinaj tä inuhchä tä ihoʼpe häp lham. Wet iche nʼopak tä tum puleye tä yok: -Häp täjtsi Olhäs tä Ohumnek, wuj tä okäjejlhi» (Mateo 3:16, 17). Lewhay toj Juan hiwʼen pʼante mʼaktso wet ilate nʼopaktso nechʼe ihanej toj Jesús hope Nʼofwayhthi toj Dios Chenek (Juan 1:32-34). Ifwalatso toj Heowa itsaype Jesús laka Espíritu, nechʼe lham iwo tesa toj hope pʼante Nʼofwayhthi toj Dios Chenek. Lham hope pʼante nʼoelh toj Dios itshupiye hopkhilak hope Nʼowuk wet Niyat (Isaías 55:4).

⁹ Nʼolhomtes toj profetas pajche yome toj ihi Biblia, mʼak toj Dios ipayne Juan lewhay toj ibautisayen Jesús wet mʼak toj yome ikalelhat toj lham hope Nʼofwayhthi toj Dios Chenek. Mat, ¿atsi lewhay toj Jesús nam pʼante wet atsi lakeyis toj iyej pʼante lham? Is che natetshan mʼak toj Biblia yome.

10. ¿Atsi mʼak toj Biblia ikalelhat toj yome atsi lhip toj Jesús ihi pʼante lewhay toj kamaj ihihitʼa honhat?

¹⁰ Hop Biblia ikalelhat pʼante toj Jesús pajche ihi pele toj kamaj ihihitʼa honhat. Malhyej toj profeta Miqueas yome pʼante, Nʼofwayhthi toj Dios Chenek pajche hope nʼoelh toj iche, talhe toj nechʼenyaya  (Miqueas 5:2, TNM). Jesús yachajopej toj yome toj ihi pʼante pele lewhay toj kamaj neyahi honhat malhyej hinʼu (yahyen Juan 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5). Talhe toj kamaj namhiyetʼa honhat Jesús matche pʼante toj ise Heowa.

11. ¿Atsi mʼayhay toj tamenej toj Heowa yen letichunhayaja toj Jesús hope nʼoelh toj matche toj laha ihi?

¹¹ Heowa yen letichunhayaja toj Jesús hope nʼoelh toj matche toj laha ihi. ¿Atsi mʼayhay toj tamenej? Hop toj Jesús hope Dios lhenek toj ichun lewhay toj kamaj yenhilhitʼa pʼante mʼak at che hope wok nʼoelh che hope. Hop toj tamenej toj nʼoyen lheya «Dios Lhäs tä Lechunkatsek tä kamaj newache nilhokej lhenhay» * (Colosenses 1:15). Hate Heowa wuj toj ihumin Jesús hop toj tsʼilak Lham toj lhenek pʼante. Hop toj tamenej toj nʼoyen lheya «Lhäs tä weihalha» (Juan 3:16). Hate tajlhamet Jesús toj Dios ichumyenlhi hopkhilak yenlhi pʼante nilhokej iyhaj mʼayhay (Colosenses 1:16). Wet tajlhamet Jesús toj nʼoyen lheya «Dios Lhämet» hop toj Heowa ichumyenlhi lham hopkhilak iwo silotyaja wet ifwenho ángeles wet wichi mʼayhay toj Dios tʼulhak lhamel iwoye (Juan 1:14).

12. ¿Atsi toj tamenej toj nahanej toj Jesús wet Dios hopkhitʼa toj tefwajni tʼat?

¹² Iyhaj wichi yenek Jesús wet Dios tefwajni tʼat. Mat tajtso hopkhitʼa toj Biblia lechufwenyaj. Biblia  yome toj Jesús nʼoyenlhi pʼante, tajtso inʼalit tʼat toj Jesús iche pʼante lewhay toj iwo tesa toj iche. Mat Heowa, toj lham pʼante toj yenwetha nilhokej mʼayhay, ihichetʼa lewhay che iwo pʼante tesa toj iche (Salmo 90:2). Toj Jesús ihanej toj hope Dios Lhos, ihichetʼa lewhay che yen tichunhayaja toj is che lhayen hopeya Dios. Biblia kalelhaj lechufwenyaj toj yome toj Lajcha inuʼpe Lhos (yahyen Juan 14:28; 1 Corintios 11:3). Tajlhamet Heowa toj hope «Dios tä lajit letumfwaya» (Génesis 17:1). Lham inuʼpe nʼoelh at che hope wet matche toj takhajay (tetshan Nʼosilot 14).

13. ¿Atsi toj tamenej toj Biblia yome toj Jesús hope Dios toj ninʼala «lepeyak»?

¹³ Heowa wet Lhos Jesús, lhamel tachumwetha pʼante millones wet millones nekchomis lewhay toj kamaj newache honhat wet pele. Matche pʼante toj iti lhamejen lehumnhayaj (Juan 3:35; 14:31). Biblia yome toj Jesús hope Dios toj ninʼala «lepeyak» hop toj matche toj yam is toj iten lajcha lakeyis (Colosenses 1:15).

14. ¿Atsi lenʼayij toj nʼochumyenlhi hopkhilak Jesús nʼoyen hopeya hinʼu toj nichatihcha honhat?

¹⁴ Jesús tachumla pʼante toj is che yikchʼoye pele wet toj nʼoyen hopeya hinʼu toj ichatihcha honhat. ¿Atsi lenʼayij toj nʼochumyenlhi toj nʼowoye tajtso? Heowa ichumyenlhi pʼante mʼak toj inʼalit lakhajyhayaj. Itatho pʼante Jesús lewʼatshancheyaj toj talhe pele hop María letsʼe. Lham hope pʼante lhutsha toj kamaj lhakniyʼajaye hinʼu che hope. Toj malhyejtso Jesús iwatitʼahla pʼante lajcha toj hinʼu. María iwo pʼante lhosa, wet lhostso lechʼisukyaj ihihitʼa wet yen pʼante lheya Jesús (Lucas 1:30-35).

15. ¿Atsi mʼak toj iwoyek lewoye hopkhilak tʼaytshi toj letafwelej Heowa?

¹⁵ Iwoyek nalechufwenej wujpe mʼayhay toj talhejla Jesús, mʼak toj ihi pʼante, wet lakeyis che nayahyen hop libros toj ihi Biblia toj lhey Mateo, Marcos, Lucas wet Juan. Jesús malhyej iwoye lajcha, toj malhjyejtso che leyahyen librostso hate tachʼotla ame toj tʼaytshi toj letafwelej Heowa. Hop toj tamenej toj Jesús iwoye pʼante toj yok: «elh tä hiwʼennʼo hiwʼen tʼat Ojcha» (Juan 14:9).

16. ¿Atsi mʼak toj Jesús ichufwenej pʼante wichi? ¿Atsi toj talhe Jesús lechufwenyajay?

¹⁶ Wujpe wichi toj lhamel yome pʼante Jesús toj yok: «Maestro» (Juan 1:38; 13:13). Elh mʼak toj matche toj laha ihi, toj inuʼpe iyhaj, toj ichufwenej pʼante wichi hope «Dios Silätyaj tä Is tä häpe Leniyatyaj». ¿Atsi toj hope Nʼoniyatyajtso? Hope Dios leniyatyaj toj ihi pele wet niyathiyeja nilhok honhat wet ichajiyela nʼokapfwayajay wichi toj tachʼahuye Dios (Mateo 4:23). Nilhokej mʼayhay toj Jesús yen pʼante lechufwenyaja talhe Heowa. Jesús yopʼantek: «Mʼak tä oyen ochufwenyaja tälhitʼa nʼoye, tälhe tʼat Elh tä lecheneknʼo» (Juan 7:16). Jesús ihanej pʼante toj Heowa tʼuhlak wichi ilate nʼosilotyajay toj isis toj Dios Niyatyaj niyathiyeja nilhok honhat.

17. ¿Atsi lhipey toj Jesús ihi pʼante toj iwo lechufwenyaja? ¿Atsi toj tamenej toj matche toj lhaikhajyenej toj ichufwen iyhaj?

¹⁷ ¿Atsi lhip toj Jesús ihi pʼante toj iwo lechufwenyaja? Nilhokej lhipey toj hiwʼen toj wichi ihi. Iwo pʼante lechufwenyaja toj ihi hupuy toj wujpe wet toj niwujaʼpe, lhipey toj wichi ihi toj tutchey,  toj ichaj lhak, wet wichi toj ihi lewʼetes. Tatahiyetʼa pʼante che wichi ihoye, mat lham tʼat toj tʼukwepej (Marcos 6:56; Lucas 19:5, 6). Jesús matche toj iwoye pʼante lechumet wet itiyej kanhi wujpe mʼayhay wet lhaikhajyenej toj ichufwen wichi. ¿Atsi toj tamenej? Hop toj ihanej pʼante toj Dios toj tʼuhlak iwoye tajtso wet hop toj nilhok lewhay tachʼahuye Lajcha (Juan 8:28, 29). Jesús hate iwo pʼante lhometa hop toj itiyej pʼante lepʼaltsenyaj wichi (yahyen Mateo 9:35, 36). Kalelhaj pʼante toj hinʼul toj lhetekej religiones ichufwenhiyejtʼa pʼante wichi mʼak toj matche toj talhejla Dios wet Leniyatyaj. Hop toj tamenej toj Jesús tʼupʼantehlak ikalhi toj tachʼote wujpey wichi hopkhilak ilate hop nʼosilotyajay toj isis.

18. ¿Atsi Jesús lakeyis toj matche toj lehumin?

¹⁸ Jesús hope pʼante hinʼu toj ihumin wichi wet yen lelhakliya lhamel. Iwoyeje pʼante mʼak toj is wet athahitʼa pʼante toj nʼotahuyej. Hate naʼtshas matche toj ihumin toj iwhaye lham (Marcos 10:13-16). Jesús nilhok lewhay iwoye mʼak toj is alhoho. Matche toj ihuminhitʼa pʼante mʼak toj niʼisa alhoho wet wichi lakeyis toj yome mʼak toj kamatache hopkhilak ikalhi chinaj tʼoj (Mateo 21:12, 13). Lewhayis toj Jesús ihi pʼante honhat, wujpe wichi yen wʼet mayeka atsinhay wet tajlhamet toj iche pʼante iyhajfwas leyes toj tʼuyehen lhamel. Mat Jesús iwoyeje mʼak toj is wet iwujyen atsinhay (Juan 4:9, 27). Hate Jesús matche pʼante toj hopkhitʼa hinʼu toj lhaichajlhi. Malhyej toja, iche pʼante honatsi toj ilejen lechufwenkay lepachʼol, tej toj toja hope pʼante nʼokawo toj lechumet (Juan 13:2-5, 12-17).

19. ¿Atsi mʼak toj inʼalit toj Jesús ihanej pʼante mʼak toj matche toj wichi iwatla wet toj tʼuhlak tachʼote?

 ¹⁹ Jesús ihanej pʼante mʼak toj matche toj wichi iwatla, wet tʼupʼantehlak tachʼote. Matche toj nʼal pʼante tajtso lewhay toj ichumyenlhi Dios lakhajyhayaj hopkhilak ichesthen wichi (Mateo 14:14). Malhyej toja, iche pʼante hinʼu toj amostas ilan toj ihoye Jesús wet tahuyej toj yok: «Che lewoye, lehanej lewoyneje che letäyhat nʼoyej otʼinhayaj». Jesús hipʼaltsen pʼante hinʼutso toj hiwʼen mʼak toj aytaj toj iyej tʼisan wet toj letelaythayaj ihi wet tʼuhlak tachʼote. Toj malhyejtso, Jesús tachumpe hinʼu wet yok:  «Owoye. Otäyhat amej». Wet hinʼutso iches pʼante (Marcos 1:40-42). ¿Ha iwoyek lhen atichunhayaja mʼak toj iyej pʼante hinʼutso lehusek?

20. ¿Atsi toj tamenej toj Jesús inuʼpe elh at che hope toj tachʼahuye Dios?

²⁰ Jesús inuʼpe elh at che hope toj tachʼahuye Dios wet iwoyek naten. Mʼak at che hope toj ihi lenʼayij wok toj letayhfwas iwoyeje mʼak toj niʼisa, lham yikchufwi toj tʼifwtiyej Dios. Malhyej toja, Jesús iwohiyetʼa pʼante mʼak toj niʼisa lewhay toj Satanás yelhte  (Mateo 4:1-11). Iyhaj toj lewʼet lheley, ikachu pʼante toj lham hope Nʼofwayhthi toj Dios Chenek wet lhamel yome toj «tʼinhayaj tä iwoyneje» wok elh toj welan. Mat Jesús yikchufwi toj iwoye pʼante lechumet toj Dios neʼtepʼantek iwoye (Marcos 3:21). Lewhay toj Jesús letayhfwas itiyej pʼante mʼak toj niʼisa ihichetʼa lewhay che yen letichunhayaja che iwo lahaya, mat yikchufwi toj tʼifwtiyej Dios (1 Pedro 2:21-23).

21. ¿Atsi mʼak toj iwoye pʼante Jesús toj inʼalit toj tʼifwtiyej Heowa pajtha yʼil?

²¹ Tej toj Jesús matche toj itelaytej pʼante mʼak toj aytaj lewhay toj yʼil, ilehiyejtʼa toj tʼifwtiyej Heowa (Filipenses 2:8). Lhek tichunla mʼak toj is che itelaytej pʼante ifwala toj yʼil. Nʼoʼtsoklhi pʼante, wichi toj akantses isujkane toj lham inʼafwlhat Dios, nʼokalelhthayajwos yome toj letes ihi, wichi toj fwitses tʼischeyej, wet sipʼalis ipajlhi wet nʼopʼajtej halʼo. Lewhay toj yʼil tʼat tʼan pʼante toj yok: «Nilhokej wakʼalh tʼat» (Juan 19:30). Tres ifwalas toj tafwaytshi toj Jesús yʼil, Heowa ineyhatpha pʼante wet hiwʼenho tʼisan toj espíritu (1 Pedro 3:18, TNM). Toj tajyome semanas, Jesús yaple pʼante pele, «itayphä tä tumej Dios lefwomkat» wet inihichʼoye che Lajcha yen hopeya Niyat (Hebreos 10:12, 13).

22. ¿Atsi toj iwoyek nakalhi hop toj Jesús tʼifwtiyej pʼante lajcha?

²² Toj Jesús ilehiyejtʼa toj tʼifwtiyej pʼante Lajcha, athana tamenej toj namel iwoyek nalayhichehla pajlaʼtha tiyajʼattsiy toj nehi honhat toj wʼatshan wet isilataj, malhyej toj Heowa lenechʼethayaj pʼante. Nʼochufwenyaj toj ihan elhna, natetshanla atsi toj tamenej toj Jesús tʼilek iwoyek ikalhi tajtso.