ƝAAKWƐLƐI NƆƆLI
Nwunmaaɓo halaa : Yálá ŋɔ mɛinɛɛɠaa gɛnɛ mun
1, 2. (a) Mɛinɛɛ ləkɛɛɠaa ɓə tɔnɔ kaa ma ə́ ɲɛi mu ? (b) Lə mɛni ɓa nwunmaaɓo halaa kaa a Yálá ŋɔ mɛinɛɛɠaa kəlee gɛnɛ mun ?
MƐINƐƐ lɛlɛɛ ləkɛɛ ɓə daa ta gɛ yɛ́ ? Hɛn ɉɔnwɔ kɛnɛ lɔ hwəi da pɛli mɛinɛɛ kɛi la. Mɛinɛɛ yii da gɛ yɛ́ ə́ kwəi ə nɛɛ awala kɛtii ə ə́ maakpaan nwala-wala ta kpɛɛ, mɛinɛɛ tii a ə́ lii hon.
2 Mɛinɛɛɠaai kpɔ Yálá aa gɛ guɔ, dɔnɔ kaa laa yii gu maakpaan gaa ma dɛɛ hɛn lɔpee gəlee ɓa. Gaa a Yálá ŋɔ mɛinɛɛɠaa kəlee gɛnɛ mun, yii aa gɛ nukanŋaa diɛ. Ɲaakwɛlɛi ŋɛi hu gu kaa pai gaai guɔ ma Zehova ə Non Zesu Kilista tɛɛ lɔi mɛi, ə gɛ guɔ pɛli yɛnɛɛ hɔlɔɓoi a yələ kəlee (Matie 20:28 ɓo). Zehova ə Zesu kulɔ a halaa gu nwunmaaɓo mɛni ɓa. Yili a nɛ yɛ gu wɛli kaa kpɔ ma kɛnɛ.
LƏ ƁƏ DA KƐ MA NWUNMAAƁO HALAA ?
3. Lə mɛni ɓa nukanŋaa da haa ?
3 Nwunmaaɓo halaa kaa a halaa yii Zehova ə gulɔ nukanŋaa kulɔ mɛni ɓa nɛŋɛn da haa di yəi (Efɛsə 1:7). Ə gɛ guɔ pɛli gɔlɔn ɉii lə mɛni ɓa gu maakpaan gaa nwunmaaɓo halaa ɓa, mɛnii tɛɛ Edɛni-yea, ho kɛli gwa pənə gu gu ɲɛi pili ɉu. Adama da Hawa di nɛŋɛn ɉəɠə. Yili ɓə gɛ diɛ haa. Guɔ kpɛli gwa haa maahɔlɔɓo Adama da Hawa di nɛŋɛn nɛɛ guɔ. Giliŋahiɛɠaai ɉɛɓɛ hu woo kpəlai 9 naa hu kaa.
4. Gbɛɛ ɓaa kɛ a Adama ə lɛɛ lə ɓə Yálá ə dɛɛ bɔ ?
4 Adama pɛlii Zehova ə mo, ə hɛn nɛlɛɛ ta tɛɛ bɔ. Ə yɛnɛɛ ɲaapɛliɛ tɛɛ Adama pɔ. Adama kɔlɔ da gili di ɲaapɛliɛi kɛ. Hwa pɛli kɛ tooi a ɲɔn, ho pɔlɔ, ə lɛɛ ho haa. Zehova ə Adama pɛli, yili ɓa Adama ə kɛ a Yálá lon (Lukə 3:38). Zehova da Adama di kɛi hwaa kɛlɛ-kɛlɛ. Yii Zehova ə kɛ bɔ Adama yɛ gɛ, ə mo kpɔ ma a ɉuponoɔ ə lɛɛ ə kóló ŋaanɛɛ tɛɛ bɔ (Zənɛsə 1:28-30 ; 2:16, 17, TMN).
5. Biblə a kɛ ma Yálá ə Adama pɛli “ a gulɔmaa ”, yili mukulaa ɓaa lə ?
5 Yálá ə Adama pɛli “a gulɔmaa ”(Zənɛsə 1:27,TMN). Tuwɔ pələ lɛlɛɠaai Yálá yəi, di kɛ lɔ nwɔnɔ Adama yəi, yɛ pələi wɛlikɛmaa kaa la, kili mɛni, mɛni haŋaa kɛɛ, da huwala-wala. Yálá ə Adama lɛɛ laa yɛ niiɓa mɛniɠaa həɠə ɉu. Adama ho kɛ yɛ kóló kɛ hɛn, yai kóló yii namu a kɛ bɔ ə gɛ la ya ɓə a gɛ la. Yálá ə Adama pɛli ə gɛ yɛ pɛli niiɓa həɠəi mɛni ɲɔnwɔɔ da mɛni lɛlɛɛ kɛɛ hu. A lɛɛ kɛ Yálá woo mu, ə li lɛɛ alizana hu lɔi mɛi a yələ kəlee.
6. Kulɔi Adama ə mo Yálá woo mu, lə ɓə ə hwɛɠɛ ɉu, ə lɛɛ lə ɓə həli nonnii diɛ ?
6 Kulɔi Adama ə mo Yálá woo mu, haa ə hwilɛn bulu, kɛɛ kɛnɛ katii ə gala gbɔɔ ɓa. Nɛŋɛn tii ə ɉəɠə, yili ə gɛ da Zehova di ho lɛɛ a di nɛɛ, ə hwɛɠɛ ŋɔ yɛnɛɛ ɲaapɛliɛ hu, ə lɛɛ ə hwɛɠɛ Alizana hu (Zənɛsə 3:17-19, TMN). Adama da Hawa di kilitɔɔi takpɛli ho kea kɛ ma, maahɔlɔɓo di gili di gɛ di kulɔ Yálá woo mu. Adama ɓə gɛ ‘ nɛŋɛn yɛ pa yɛnɛɛ, nɛŋɛn ɲaan, ə pa a haa yili ɓə gɛ haa yɛ həli nu kəlee ɓa, maahɔlɔɓo, nu kəlee daa nɛŋɛn gɛ ’ (Rɔmu 5:12). Ɓɛlowai Adama ə nɛŋɛn ɉəɠə la, ə nonnii lɔwɔtɔɔ yɛ pələi ə gbɔɔ lɔwɔtɔɔ la, di kɛ a nɛŋɛn da haa di wɔ luwɔɠaa (Rɔmu 7:14). Gu Kilitɔɔi takpɛli kaa laa ? Ee, yaa ɓaa nwunmaaɓo halaa yii Zehova ə gulɔ.
7, 8. Lə ɓə da kɛ ma nwunmaaɓo hɛn ?
7 Lə ɓə da kɛ ma nwunmaaɓo hɛn ? Nwunmaaɓo hɛn ɓaa wali yii nu a dɛɛ hɛn da nwunmaaɓo mɛni ɓa. A pɛli ə kɛ a wali yii da ɉala nuta kulɔ mɛni ɓa gahoŋa. Biblə hu, gaa nwɔnɔ a hɛnda yii da ɉala a hɛnda bɔɔ.
8 Adama ə gɛ haa da nɛŋɛn di hwilɛn gu pulu, gɛɛ kɛnɛɛ tii Adama ə gala, nuta lɔpee hwa pɛli kɛ bɔɔ halai. Kəlaa Zehova ə gɛ pələ kwɛli ma guɔ pɛli kulɔi nɛŋɛn da haa di yəi. Pələi Zehova ə nwunmaaɓo halaa tii kulɔ la gu bələ kaa, da tɔnɔ yii gwa pɛli ɉɔlɔɓoi ɉu.
PƏLƏI ZEHOVA Ə NWUNMAAƁO HALAA MAAMƐNI ƝƐIKULƆ LA
9. Lə ɓə maanɛɛ kɛ ə kulɔ a nwunmaaɓo hɛn ?
9 Adama ŋɔ yɛnɛɛ ɲaapɛliɛ tii ə gala, nuta lɔpee hwa pɛli kɛ bɔɔ halai. Lə mɛni ɓa ? Maahɔlɔɓo nɛŋɛn gaa nu kəlee ɓa (Somə 49:7, 8, TMN). Maanɛɛ kɛ nu takpɛli ə kulɔ a halaa, ŋɔ yɛnɛɛ ɲaapɛliɛ yɛ pələi Adama ŋɔ yɛnɛɛ ɲaapɛliɛ kɛ la (Timɔtə dɔlɔɔ 2:6). Hɛn maanɛɛ kɛ ə kulɔ a ɉalaa tii, maanɛɛ kɛ bɛliɛ kpɔlɔɔ Adama ŋɔ yɛnɛɛ ɲaapɛliɛ tii ə gala ma.
10. Zehova ə nwunmaaɓo halaa maamɛni ɲɛikulɔ ləi ?
10 Zehova ə nwunmaaɓo halaa maamɛni ɲɛikulɔ ləi ? Zehova Lon yii nwɛli ə kɛ ma kpɔ kɛnɛ, ə dɛɛ lɔi mɛi. Non tii ɓə ə bɛli tɔwɔ ŋɔ pɛlihɛnŋaa kəlee lowai (Záán dɔlɔɔ 4:9, 10). Zesu ə hwaa ma ə həɠə Nan gwɛlɛ, ə həɠə yələkɔlɔn ɉu (Filipə 2:7). Zehova ə Zesu ŋɔ yɛnɛɛ həɠə yələkɔlɔn ɉu ə dɛɛ lɔi mɛi, di Zesu kaa a lon ŋɔ yɛnɛɛ ɲaapɛliɛ, nɛŋɛn və kɛ ma (Lukə 1:35).
Zehova ə Non ɉulɔnu tɔnɔ gbən kulɔ a halaa gu nwunmaaɓo mɛni ɓa
11. Nu tɔnɔ gbən a pɛli kɛ kɛi ləi a nu kpulu kɛnɛ nwunmaaɓo mun ?
11 Ɓɛlowai Adama ə kulɔ la Zehova woo mu ə hwɛɠɛ ŋɔ yɛnɛɛ ɲaapɛliɛ tii hu ə lɛɛ ho pɛli dɛɛ nonnii pɔ. Nu takpɛli a pɛli kɛ Adama lonnii kulɔi haa yəi ? Ee (Rɔmu 5:19 ɓo). Zesu ho ta kɛ nɛŋɛn ɉəɠə li, ə ŋɔ yɛnɛɛ ɲaapɛliɛ tii kulɔ a halaa (Kɔlɛntə dɔlɔɔ 15:45). Yili ɓa, yɛnɛɛ ɲaapɛliɛ ɓə maanɛɛ kɛ ə kulɔ a halaa Adama lonnii nwunmaaɓo mɛni ɓa haa yəi (Kɔlɛntə dɔlɔɔ 15:21, 22).
12. Lə mɛni ɓa Zesu ə mɔnɔ kɛnɛɛ tii mɛɛ ?
12 Biblə a mo yɛ Zesu ə mɔnɔ tamaa mɛɛ yɛ teɠa pa haai. Di gɛlɛ a ɲɛni mɛni, di gbanwo wulu ɓa, ə mɔnɔ mɛɛ kpɔ kɛnɛ yɛ təɠa pa haai (Záán 19:1, 16-18, 30). Lə mɛni ɓa maanɛɛ kɛ Zesu ə mɔnɔ kɛnɛɛ tii mɛɛ ? Maahɔlɔɓo Sətana ə kɛ ma nukanŋaa da kɛ mɔnɔ kɛnɛ hu di hwa pɛli lɛɛi Zehova woo mu. Zesu ə nɛ yɛ, nui ŋɔ yɛnɛɛ ɲaapɛliɛ, a pɛli ə lɛɛ Yálá woo mu ə ma kɛ mɔnɔ kɛnɛ mɛɛi. Ə́ kiliŋahiɛ pələi Zehova kwəi ə nɛɛ la Zesu pɔ ! (Haŋɔn 27:11, TMN). Giliŋahiɛɠaai ɉɛɓɛ hu woo kpəlai 15 naa hu kaa.
13. Nwunmaaɓo halaa kulɔ pələ ə kɛ ləi ?
13 Nwunmaaɓo halaa kulɔ pələ ə kɛ ləi ? Zesu ŋɔ yɛnɛɛ ɲaapɛliɛ tii ə gulɔ a halaa, ə naa həli Zehova ɓa. Ŋalən ŋɛi da kɛ ma Nisan Zuwifuɠaa pɔɔli pələ, ŋɔ holo 14 yələ, gwəlan 33 lowai, Yálá ə nua lɛɛ laa di Zesu paa (Hebulu 10:10). Haai Zesu ə mo, volo haaɓa yələ Zehova ə nwun malaka kɔlɔ hu. Pulu ɓa, ŋɔ yɛnɛɛ ɲaapɛliɛ tii ə gulɔ a halaa, ə tɛ yələkɔlɔn ɉu ə naa həli Zehova ɓa a Adama lonnii di wɔ yɛnɛɛ bɔɔ (Hebulu 9:24). Yii kea nwunmaaɓo halaa aa kulɔ, nukanŋaa da pɛli di kulɔ nɛŋɛn da haa di yəi (Rɔmu 3:23, 24 ɓo).
YA PƐLI NWUNMAAƁO HALAA DƆLƆ HƆLƆƁOI LƏI ?
14, 15. Gwa kɛ bɔ Yálá ə gu kɛ nɛŋɛnŋaa maahwaalɛɛ, lə ɓə maanɛɛ gu gɛ ?
14 Gwa pɛli Yálá ŋɔ mɛinɛɛɠaa gɛnɛ mun dɔlɔ kulɔi háákələi, ə ma kɛ nwɔnɔ tinaa. Gu gaa kea pələi yili a pɛli kɛi la.
15 Gu wɔ nɛŋɛnŋaa maahwaa a lɛɛ. Mɛni haŋaa kɛ laa walaa gu yəi a lowai kəlee. Gu kəlee gwa nɛŋɛn ɉəɠə gu hwaa woo hu, awala kɛtii gu túwɔ́ pələ hu (Kɔlɔsə 1:13, 14). Yálá a pɛli gu maahwaalɛɛ ləi ? Gwa kɛ bɔ Yálá ə gu maahwaalɛɛ, ho kɛli gu gu pulu tɔɔ nɛŋɛn ma, ə lɛɛ gu Zehova hwɛli ə gu maahwaalɛɛ. Gwa pɛli laana guɔ ma gu wɔ nɛŋɛnŋaa maahwaa a lɛɛ (Záán dɔlɔɔ 1:8, 9).
16. Lə ɓə maanɛɛ gu gɛ, yii yaan gu wɔ kiliŋahiɛ ə lɛɛ a maahəɠɛɛ ?
16 Gu wɔ kiliŋahiɛ maa a kɛ́ a ɉəɠɛɛ. Nu ŋɔ kiliŋahiɛ maa awala kɛ a ɉəɠɛɛ Yálá ɲɛi ɓa, yili a pɛli maanu hwiikpɛɛi, ə lɛɛ yɛ gbɔɔ kaa yɛ nui ho ɓaa hɛnda kɛ hɛn. Kəlaa maahonɛɛli gu ho gu hwiikpɛɛ. Gwa Zehova hwɛli ə gɛ ə gu maahwaalɛɛ, gwa pɛli laana guɔ ma gaa pai nwəli tɔɔi gu woo ɓa ə lɛɛ ə gu maahwaalɛɛ (Hebulu 9:13, 14). Zehova kaa bɔ gu gu maamɛniɠaa ɓo ma ə lɛɛ gu wɔ liihɛlɛn mɛniɠaa (Hebulu 4:14-16). Yili ɓa, gwa pɛli kɛi liilaa hu gwa Yálá ni.
17. Mɛinɛɛ ləkɛɛɠaa ɓə nukanŋaa da pɛli ɉɔlɔɓoi Zesu haa mɛni haalai ?
17 Yiipoo yii kpɛɛ ho ma hɔlɔɓo mɛni lɔi mɛi ŋɔ kilitɔɔmaalaa a kɛ gu yəi. “ Nɛŋɛn vəla ɓaa a haa, Yálá ŋɔ mɛinɛɛ ɓaa yiipoo yii kpɛɛ ho ma, yii gwa ɉɔlɔɓo gu Námu Kilista Yesu laa hu ” (Rɔmu 6:23). Haai Zesu ə mo gu maamɛni ɓa, yili ɓə pai gɛi gu yiipoo yii kpɛɛ ho ma hɔlɔɓo da kɔlɔi pono leelee (Kulɔ ponoŋa 21:3, 4). Gwa kɛ bɔ gu mɛinɛɛɠaa tii hɔlɔɓo, lə ɓə maanɛɛ gu gɛ ?
YA PƐLI NWUNMAAƁO HALAA HUKƆLƆN ɈII LƏI ?
18. Gu gɔlɔn ləi guɔ gu wɛli kaa Zehova ɓa ?
18 Ə́ kiliŋahiɛ pələi ə́ kwəi a nɛɛ la ɓɛlowai da mɛinɛɛ lɛlɛɛ ta kɛ la yɛ́. Nwunmaaɓo halaa kaa a Zehova ŋɔ mɛinɛɛɠaa kəlee gɛnɛ mun, yili ɓa, maanɛɛ gu ɉukɔlɔn Zehova ɓa. Záán 3:16 kaa kɛi ma : ‘ Yálá aa yɛnɛɛ nua wɛlilakɛ kpɔ kɛnɛ, yili ɓə gɛ ə Non Ɉulɔnu tɔnɔ gbən kwɛlɛ ’. A teɲa, gu wɛli kaa kpɔ Zehova ɓa, yili ɓə gɛ yɛ Non Zesu kulɔ a halaa. Ə lɛɛ gu gɔlɔn guɔ gu wɛli kaa Zesu ɓa, maahɔlɔɓo ə hwaa ma ə haa gu maamɛni ɓa (Záán 15:13). Yili ɓa, maanɛɛ gu laana guɔ ma nwunmaaɓo halaa kulɔ mɛni a nɛ guɔ yɛ gu wɛli kaa Zehova da Zesu diɛ (Galatə 2:20).
Gwa kɛi Zehova kɔlɔnŋaa maakwɛli, gu kaa pai kɛi a məlan ə lɛɛ ŋɔ wɛlikɛmaa kaa pai kɛnɛi gu nii hu
19, 20. (a) Ya pɛli kɛi ləi a Zehova məlan ? (b) Ya pɛli nɛi ləi yɛ́ ma ə́ laa Zesu ŋɔ nwunmaaɓo halaa la ?
19 Yii kea yaa Yálá ŋɔ wɛlikɛmaa kɛnɛ pələ kɔlɔn, ya pɛli kɛi ləi a məlan ? Nui hó gɔlɔn gɛ laa ho nɛɛ li nwɛli ə too yɛ́. Záán 17:3 kaa kɛi ma gwa pɛli Zehova kɔlɔn ɉii. Yii kea ə́ kaa Zehova kɔlɔn ɉii, ŋɔ wɛlikɛmaa kaa pai kɛnɛi ə́ nii hu, niiɓa kɛ wɛli yɛ to yɛ́, ə lɛɛ ya pɛli kɛi a məlan. Yili ɓa, lɛɛ lɔ ma yɛ́ Zehova kɔlɔnŋaa maakwɛli a Biblə kalanŋaa (Záán dɔlɔɔ 5:3).
20 Laa Zesu ŋɔ nwunmaaɓo halaa la. Biblə a mo yɛ : “ Nui a laa Yálá Lon Ɉulɔnu la, a yiipoo hɔlɔɓo ” (Záán 3:36). Nu laa mɛni Zesu la mukulaa ɓaa lə ? Mukulaa ɓaa yii Zesu ə gu maakwɛli ma, gu gɛ (Záán 13:15). Ya lɔ hwaa gu mo guɔ ma gu laa Zesu la. Gwa kɛ gu nɛ guɔ ma gu laai Zesu la, ho kɛ li gu nɛ gu tuwɔ pələ hu. Zaakə 2:26 kaa kɛi ma : ‘ Laanalaa yii túwɔ́ pələ ho bɔ, [...] gaa a bowa. ’
21, 22. (a) Lə mɛni ɓa maanɛɛ guɔ pa gu Namu ŋɔ yələwilii kɔnɔn ŋɔ kwəlan ɉɛli ɓa ? (b) Lə ɓə ɉɛɓɛi ŋɛi ɲaakwɛlɛi 6 da 7 di kaa pai nɛi guɔ ?
21 Kɛ́ pai gu Namu ŋɔ yələwilii kɔnɔn ŋɔ kwəlan ɉɛli ɓa. Gbinii tɛɛ Zesu yɛ pa haai, ə hɛli ta hee gbanŋa ə gɛ gu gu kili lɛɛ ɉaa mɛni hu. Gwa kɛ ɉɛlii tii pui kwəlan gəlee, da kɛ ɉɛlii tii laa ɓaa “ Namu ŋɔ yələwilii kɔnɔn ” awala kɛtii “ Zesu haa mɛni ŋɔ kwəlan ɉɛli ” (Kɔlɛntə dɔlɔɔ 11:20 ; Matie 26:26-28). Zesu kaa bɔ gu gu kili lɛɛ ɉu guɔ ma ə haa nukanŋaa nwunmaaɓo mɛni ɓa. Ə mo yɛ ma : “ Ka kɛ mɛnii ŋɛi kɛi, kaa náá kili too la ka ŋa ” (Lukə 22:19, TMN ɓo). Gwa kɛi pa gu Namu ŋɔ yələwilii kɔnɔn ŋɔ kwəlan ɉɛli ɓa, gwa nɛ guɔ ma gu nwunmaaɓo halaa hukɔlɔn ə lɛɛ a Zehova da Zesu di wɔ wɛlikɛmaalaa naa kili too gu ŋa, yii di gɛ a nwunmaaɓo halaa kulaa. Giliŋahiɛɠaai ɉɛɓɛ hu woo kpəlai 16 naa hu kaa.
22 Nwunmaaɓo halaa kaa a mɛinɛɛ kɛnɛ yii Zehova aa gɛ gu maamɛni ɓa (Kɔlɛntə veelɛnaa 9:14, 15). Haaɓəlaa diɛ kpɛli da pɛli dɔlɔ hɔlɔɓoi. Pələi yili a pɛli kɛi la, ɉɛɓɛi ŋɛi ɲaakwɛlɛi 6 da 7 di kaa pai nɛi guɔ.
