1, 2. (a) Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma kĩheo gĩkorũo kĩrĩ kĩa bata harĩ wee? (b) Nĩkĩ ũkũũri nĩguo kĩheo kĩrĩa kĩnene Jehova anatũhe?

NĨ KĨHEO kĩrĩkũ kĩega biũ wanaheo? To mũhaka kĩheo gĩkorũo kĩrĩ kĩa goro atĩ nĩguo gĩkorũo kĩrĩ kĩa bata harĩ wee. Kĩheo kĩngĩtũma ũkene kana gĩkũhingĩrie bata mũna, no ũigue ũkenetio nĩkĩo.

² Harĩ iheo ciothe iria Ngai anatũhe, nĩ harĩ kĩheo kĩmwe tũbataraga mũno gũkĩra icio ingĩ. Nĩkĩo kĩheo kĩrĩa kĩnene mũno Ngai anahe andũ. Thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩkĩ, nĩ tũkwĩruta atĩ Jehova nĩ aatũmire Mũrũ wake, Jesu Kristo, gũkũ thĩ nĩgetha tũgaatũũra tene na tene. (Thoma Mathayo 20:28.) Jehova nĩ oonanirie atĩ nĩ atwendete mũno na njĩra ya gũtũma Jesu gũkũ thĩ arĩ ũkũũri.

3. Nĩ kĩĩ gĩtũmaga andũ makue?

³ Ũkũũri nĩ njĩra ya Jehova ya kũhonokia andũ kuuma harĩ mehia na gĩkuũ. (Aefeso 1:7) Nĩguo tũtaũkĩrũo ũkũũri wabataranagia nĩkĩ, no mũhaka tũmenye ũrĩa gwekĩkire mĩaka ngiri nyingĩ mĩhĩtũku mũgũnda-inĩ wa Edeni. Aciari aitũ a mbere, Adamu na Hawa, nĩ meehirie, na ũndũ ũcio ũgĩtũma makue. O na ithuĩ tũkuaga tondũ nĩ twagaire mehia kuuma kũrĩ Adamu na Hawa.—Rora Kohoro ga 9 Mũico-inĩ wa Ibuku.

4. Adamu aarĩ ũ, na oombĩtwo atariĩ atĩa?

 ⁴ Rĩrĩa Jehova oombire mũndũ wa mbere, Adamu, nĩ aamũheire kĩndũ kĩa goro mũno. Aamũheire muoyo mũkinyanĩru. Aarĩ na mwĩrĩ mũkinyanĩru na meciria makinyanĩru. Ndangĩarwarire, kana akũre, o na kana akue. Tondũ Adamu oombirũo nĩ Jehova, aarĩ mũrũ wake. (Luka 3:38) Jehova nĩ aaragia nake kaingĩ. Ngai nĩ aataarĩirie Adamu maũndũ marĩa aagĩrĩirũo gwĩka, na nĩ aamũheete wĩra mwega mũno wa kũruta.—Kĩambĩrĩria 1:28-30; 2:16, 17.

5. Nĩ na njĩra ĩrĩkũ Adamu oombirũo “na mũhianĩre wa Ngai”?

⁵ Adamu oombirũo “na mũhianĩre wa Ngai.” (Kĩambĩrĩria 1:27) Jehova aamũũmbire arĩ na ngumo ta ciake, ta wendo, ũũgĩ, kĩhooto, na hinya. Jehova ndoombĩte Adamu ahaana macini tondũ nĩ aamũheete wĩyathi wa gwĩthuurĩra. Ngai aamũũmbire arĩ na wĩyathi wa gwĩthuurĩra gwĩka wega kana ũũru. Korũo Adamu nĩ aathuurire gwathĩkĩra Ngai, angĩatũũrire tene na tene thĩinĩ wa Paradiso.

6. Gwathiire atĩa rĩrĩa Adamu aagire gwathĩkĩra Ngai? Ũndũ ũcio ũtũhutagia atĩa?

⁶ Rĩrĩa Adamu aagire gwathĩkĩra Ngai na agĩtuĩrũo gĩkuũ, nĩ aathiire hathara nene mũno. Nĩ oorirũo nĩ ũrata wake wa mwanya hamwe na Jehova, muoyo wake mũkinyanĩru, na akĩingatwo Paradiso kũrĩa aaikaraga. (Kĩambĩrĩria 3:17-19) Tondũ Adamu na Hawa nĩ maathuurire kwaga gwathĩkĩra Ngai, matiarĩ na kĩĩrĩgĩrĩro. Nĩ ũndũ wa ũrĩa Adamu eekire, “mehia maatonyire thĩinĩ wa thĩ na gĩkuũ gĩgĩtonya nĩ ũndũ wa mehia, na kwoguo gĩkuũ gĩgĩtherema kũrĩ andũ othe tondũ nĩ meehĩtie othe.” (Aroma 5:12) Rĩrĩa Adamu eehirie, nĩ ‘kwĩyendia’ eeyendirie na agĩtwendia  ũkombo-inĩ wa mehia na gĩkuũ. (Aroma 7:14) No hihi ithuĩ tũrĩ na kĩĩrĩgĩrĩro? Ĩĩ, tũrĩ nakĩo.

7, 8. Ũkũũri nĩ kĩĩ?

⁷ Ũkũũri nĩ kĩĩ? Kiugo ũkũũri no gĩtaarĩrio na njĩra igĩrĩ. Wa mbere, ũkũũri nĩ thogora ũrĩa ũrĩhagwo nĩguo mũndũ arekererio kana kĩndũ kĩgũrũo rĩngĩ. Wa kerĩ, ũkũũri nĩ thogora ũrĩa ũrutagwo nĩ ũndũ wa kũrĩhĩra kĩndũ.

⁸ Gũtirĩ mũndũ ũngĩahotire kũrĩhĩra hathara nene ĩrĩa yarehirũo nĩ Adamu hĩndĩ ĩrĩa eehirie na agĩtũrehera gĩkuũ. No Jehova nĩ aathondekire njĩra ya gũtũkũũra kuuma kũrĩ mehia na gĩkuũ. Rĩu reke twĩrute ũhoro wĩgiĩ ũkũũri na ũrĩa ũngĩtũguna.

9. Ũkũũri ũngĩarĩhirũo atĩa?

⁹ Gũtirĩ mũndũ o na ũmwe witũ ũngĩahotire kũrĩhĩra ũkũũri nĩ ũndũ wa muoyo mũkinyanĩru ũrĩa Adamu aateire. Nĩkĩ? Tondũ ithuothe tũtirĩ akinyanĩru. (Thaburi 49:7, 8) Ũkũũri ũrĩa wabatiĩ kũrĩhwo warĩ muoyo wa mũndũ ũngĩ mũkinyanĩru. Nĩkĩo wĩtagwo “ũkũũri ũringaine.” (1 Timotheo 2:6) Ũkũũri wabatiĩ kũringana na thogora wa muoyo ũrĩa Adamu aateire.

10. Jehova aaheanire ũkũũri atĩa?

¹⁰ Jehova aaheanire ũkũũri atĩa? Aatũmire Mũrũ wake ũrĩa endete mũno gũkũ thĩ. Mũrũ ũcio wake, Jesu, nĩwe waambire kũũmbwo mbere ya kĩndũ kĩngĩ o gĩothe. (1 Johana 4:9, 10) Jesu nĩ eehaarĩirie gũtiga Ithe na mũciĩ wake kũu igũrũ. (Afilipi 2:7) Jehova aathamirie Jesu kuuma igũrũ nginya gũkũ thĩ, na Jesu agĩciarũo arĩ mũndũ mũkinyanĩru, ũtarĩ na mehia.—Luka 1:35.

11. Mũndũ ũmwe angĩahotire atĩa gũtuĩka ũkũũri nĩ ũndũ wa andũ othe?

 ¹¹ Rĩrĩa Adamu aagire gwathĩkĩra Jehova, aateire muoyo mũkinyanĩru wa andũ othe. Hihi nĩ kũrĩ mũndũ ũngĩ ũngĩehereirie ciana ciothe cia Adamu gĩkuũ? Ĩĩ nĩ kũrĩ. (Thoma Aroma 5:19.) Jesu nĩ aarutire muoyo wake mũkinyanĩru ũtuĩke ũkũũri tondũ ndaarĩ na mehia. (1 Akorintho 15:45) Muoyo wake mũkinyanĩru nĩ ũngĩahũthĩrirũo kwehereria njiarũa ciothe cia Adamu gĩkuũ.—1 Akorintho 15:21, 22.

12. Jesu aabatarire gũthĩnĩka mũno nĩkĩ?

¹² Bibilia nĩ ĩtaaragĩria ũrĩa Jesu aathĩnĩkire mũno atanakua. Aahũũrirũo iboko, agĩcuurio mũtĩ-inĩ wa kũnyarirĩrũo, agĩcoka agĩkua gĩkuũ kĩa ruo mũno. (Johana 19:1, 16-18, 30) Jesu aabatarire gũthĩnĩka ũguo wothe nĩkĩ? Tondũ Shaitani ooigĩte atĩ gũtirĩ mũndũ ũngĩkorũo arĩ mwĩhokeku harĩ Ngai angĩhĩtũkĩra igerio iritũ. Jesu nĩ oonanirie atĩ mũndũ mũkinyanĩru no akorũo arĩ mwĩhokeku harĩ Ngai o na angĩcemania na mathĩna maingĩ atĩa. Ta wĩcirie ũrĩa Jehova aakenirio nĩ wĩhokeku wa Jesu!—Thimo 27:11; rora Kohoro ga 15 Mũico-inĩ wa Ibuku.

13. Ũkũũri warĩhirũo atĩa?

¹³ Ũkũũri warĩhirũo atĩa? Jesu nĩ aaheire Ithe thogora wa muoyo wake. Kũrĩ Nisani 14 mwaka wa 33, kũringana na karenda ya Kĩyahudi, Jehova nĩ aarekire Jesu oragwo nĩ thũ ciake. (Ahibirania 10:10) Thikũ ithatũ thutha ũcio, Jehova nĩ aamũriũkirie arĩ na mwĩrĩ wa roho. Thutha-inĩ rĩrĩa Jesu aacokire igũrũ kũrĩ Ithe, nĩ aanengerire Jehova thogora wa muoyo wake mũkinyanĩru nĩguo ũtuĩke ũkũũri. (Ahibirania 9:24) Tondũ ũkũũri nĩ ũrĩhĩtwo, rĩu tũrĩ na mweke wa gũkũũrũo kuuma kũrĩ mehia na gĩkuũ.—Thoma Aroma 3:23, 24.

14, 15. Twagĩrĩirũo gwĩka atĩa nĩguo tuoherũo mehia maitũ?

¹⁴ Nĩ tũgunĩkaga kuumana na kĩheo kĩrĩa kĩnene mũno kuuma kũrĩ Ngai. Reke tuone ũrĩa tũgunĩkaga ihinda-inĩ rĩrĩ na ũrĩa tũkaagunĩka ihinda rĩrĩa rĩroka.

¹⁵ Nĩ tuohagĩrũo mehia. Ti ũndũ mũhũthũ gwĩka ũrĩa kwagĩrĩire hĩndĩ ciothe. Nĩ tũhĩtagia, na rĩmwe nĩ tuugaga kana tũgeka ũndũ ũtagĩrĩire. (Akolosai 1:13, 14) Tũngĩka atĩa nĩguo tuoherũo? Twagĩrĩirũo kwĩrira biũ nĩ ũndũ wa gwĩka ũrĩa gũtagĩrĩire na tũhoe Jehova atuohere tũrĩ na wĩnyihia. Tweka ũguo no tũkorũo na ma atĩ nĩ tuoherũo mehia maitũ.—1 Johana 1:8, 9.

16. Tũrabatara gwĩka atĩa nĩguo tũkorũo na thamiri njega?

¹⁶ No tũgĩe na thamiri njega. Thamiri ĩngĩtwĩra atĩ harĩ ũndũ mũũru twĩkĩte, tũiguaga tũrĩ na mahĩtia, hihi nginya tũkaigua twagĩte mwĩhoko, na tũtarĩ kĩene. No tũtiagĩrĩirũo gũkua ngoro. Tũngĩhoya Jehova atuohere, no tũkorũo na ma atĩ nĩ egũtũthikĩrĩria na atuohere. (Ahibirania 9:13, 14) Jehova endaga tũmũmenyithie mathĩna o mothe tũngĩkorũo namo o hamwe na maũndũ marĩa tũnyihĩirũo. (Ahibirania 4:14-16) Gwĩka ũguo no gũtũme tũkorũo na thayũ hamwe na Ngai.

17. Nĩ irathimo irĩkũ tũngĩgĩa nacio tondũ Jesu nĩ aakuire nĩ ũndũ witũ?

¹⁷ Nĩ tũkoragwo na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũgaatũũra tene na tene. “Mũcara wa mehia nĩ gĩkuũ, no kĩheo kĩrĩa Ngai aheanaga nĩ muoyo wa tene na tene kũgerera Kristo Jesu Mwathani witũ.” (Aroma 6:23) Tondũ Jesu nĩ aakuire nĩ ũndũ witũ, tũrĩ na mweke wa gũtũũra tene na tene tũrĩ na ũgima mũkinyanĩru wa mwĩrĩ. (Kũguũrĩrio 21:3, 4) No rĩrĩ, tũrabatara gwĩka atĩa nĩguo tũgĩe na irathimo icio?

18. Tũmenyaga atĩa atĩ Jehova nĩ atwendete?

¹⁸ Ta wĩcirie ũrĩa ũhutagio ngoro rĩrĩa mũndũ akũhe kĩheo kĩega. Ũkũũri nĩguo kĩheo kĩrĩa kĩa goro mũno gũkĩra iheo iria ingĩ ciothe, na nĩ twagĩrĩirũo gũcokagĩria Jehova ngatho mũno nĩ ũndũ waguo. Rĩandĩko rĩa Johana 3:16 riugaga atĩ “Ngai nĩ eendire kĩrĩndĩ gĩa gũkũ thĩ mũno, nginya akĩruta Mũrũ wake wa mũmwe.” Jehova nĩ atwendete mũno ũũ atĩ nĩ aarutire Mũrũ wake ũrĩa endete mũno, nĩ ũndũ witũ. Na nĩ tũĩ atĩ Jesu o nake nĩ atwendete tondũ nĩ eetĩkĩrire gũkua nĩ ũndũ witũ. (Johana 15:13) Kĩheo kĩa ũkũũri nĩ kĩagĩrĩire gũtũma ũkorũo na ma atĩ Jehova na Jesu nĩ makwendete mũno.—Agalatia 2:20.

19, 20. (a) Ũngĩka atĩa nĩguo ũtuĩke mũrata wa Jehova? (b) Ũngĩonania atĩa atĩ nĩ wĩtĩkĩrĩte igongona rĩa ũkũũri rĩa Jesu?

¹⁹ Tondũ rĩu nĩ weruta ũrĩa Ngai aatuonirie wendo mũnene-rĩ, ũgwĩka atĩa nĩguo ũtuĩke mũrata wake? Ti ũndũ mũhũthũ kwenda mũndũ ũtoĩ. Rĩandĩko rĩa Johana 17:3 rĩonanagia atĩ no tũmenye Jehova. O ũrĩa ũgũthiĩ na mbere kũmenya Jehova, noguo wendo waku harĩ we ũkuongerereka, wende kũmũkenia, na ũtuĩke mũrata wake. Kwoguo thiĩ na mbere kũmenya ũhoro wĩgiĩ Jehova na njĩra ya kwĩruta Bibilia.—1 Johana 5:3.

²⁰ Ĩtĩkĩra igongona rĩa ũkũũri rĩa Jesu. Bibilia yugaga atĩ “ũrĩa wonanagia wĩtĩkio harĩ Mũriũ arĩ na muoyo wa tene na tene.” (Johana 3:36) Kuonania wĩtĩkio nĩ kuuga atĩa? Nĩ gwĩka ũrĩa Jesu aatũrutire twĩkage. (Johana 13:15) Tũtingiuga na kanua tu atĩ nĩ twĩtĩkĩtie Jesu. Nĩguo twĩtĩkĩre ũkũũri, nĩ harĩ ũndũ twagĩrĩirũo gwĩka na wĩtĩkio witũ. Jakubu 2:26 yugaga ũũ: ‘Wĩtĩkio ũtarĩ na ciĩko nĩ mũkuũ.’

21, 22. (a) Twagĩrĩirũo gũthiaga Kĩririkano gĩa gĩkuũ gĩa Kristo o mwaka nĩkĩ? (b) Nĩ ũndũ ũrĩkũ warĩrĩirio Gĩcunjĩ-inĩ gĩa 6 na kĩa 7?

 ²¹ Thiaga Kĩririkano gĩa gĩkuũ gĩa Kristo. Ũtukũ wa mũico Jesu atanoragwo, nĩ aarutanire atĩ nĩ twagĩrĩirũo kũririkanaga gĩkuũ gĩake. Twĩkaga ũguo o mwaka, na gĩkũngũĩro kĩu gĩtagwo Kĩririkano kana “Irio cia Hwaĩ-inĩ cia Mwathani.” (1 Akorintho 11:20; Mathayo 26:26-28) Jesu nĩ endaga tũririkane atĩ nĩ aarutire muoyo wake mũkinyanĩru ũtuĩke ũkũũri nĩ ũndũ witũ. Ooigire ũũ: “Ĩkagai ũũ nĩguo mũndirikanage.” (Thoma Luka 22:19.) Rĩrĩa wathiĩ Kĩririkano, wonanagia atĩ nĩ ũraririkana igongona rĩa ũkũũri na wendo mũnene ũrĩa Jehova na Jesu makoragwo naguo harĩ ithuĩ.—Rora Kohoro ga 16 Mũico-inĩ wa Ibuku.

²² Gũtirĩ kĩheo o na kĩrĩkũ tũngĩheo gĩkĩrĩte igongona rĩa ũkũũri. (2 Akorintho 9:14, 15) Kĩheo kĩu kĩa goro nĩ gĩkaaguna nginya andũ milioni nyingĩ arĩa makuĩte. Gĩcunjĩ gĩa 6 na kĩa 7 nĩ ciarĩrĩirie ũrĩa ũndũ ũcio ũkaahoteka.