1, 2. (a) Ki ka kilengela bupe kunema bingi? (b) Mambo ka bukuzhi o bwaikela bupe bwakilamo kunema bwitupa Lesa?

ÑANYI bupe bwanema bingi bo mwatambwilapo kala? Bupe kechi bwafwainwa kwikala bwa mutengo mukatampe pa kuba’mba buneme ne. Musanta bingi umvwe bupe bwimuletela lusekelo nangwa bwimukwasha mu byo mwakajilwa.

² Pa bya bupe byonse bitupa Lesa pajitu bumo bwakila bonse. Buno bo bupe bwanema bingi Lesa bo apa bantu. Byonka byo tusakufunda mu kino kitango, tukekala na bumi bwa myaka ne myaka mambo Yehoba watumine Mwananji Yesu Kilishitu. (Tangai Mateo 20:28.) Yehoba watumine Yesu kwiya pano pa ntanda na kwitukula mambo witutemwa bingi.

3. Mambo ka bantu o bafwila?

³ Bukuzhi ke jishinda ja kwa Yehoba ja kupokolwelamo bantu ku bundengamambo ne lufu. (Efisesa 1:7) Pa kuba’mba tumvwishe ene mambo bukuzhi kyo bwanemena, twafwainwa kuyuka kyamwekele kala kene mu bujimi bwa Edena. Bansemi betu batanshi ba Adama ne Evwa bafwile mambo balengele mambo. Ne atweba tufwa mambo twaswana bundengamambo kwi Adama ne Evwa.—Monai Byambo byo Balumbulula, 9.

4. Adama wajinga ñanyi, kabiji bamulengele byepi?

⁴ Yehoba byo alengele mwanamulume mutanshi aye Adama, wamupele kintu kyanema bingi, bumi bwalumbuluka.  Wajinga na milanguluko ne mubiji walumbuluka. Ko kuba’mba kechi wafwainwe kukolwa, kukota nangwa kufwa ne. Yehoba wajinga nobe shanji mambo ye wamulengele Adama. (Luka 3:38) Kimye kyonse Yehoba wisambanga ne Adama. Lesa wamulumbulwijile Adama byo afwainwe kwikalanga ne kumupa mingilo yawama.—Ntendekelo 1:28-30; 2:16, 17.

5. Baibolo waamba’mba Adama bamulengele ‘mu kipasha kya Lesa.’ Kino kilumbulula ka?

⁵ Adama bamulengele mu ‘kipasha kya Lesa.’ (Ntendekelo 1:27) Yehoba wamulengele na byubilo byawama byo ajipo nabyo, nabiji butemwe, maana, bunchibamambo bwaoloka ne bulume. Adama bamupele ne luusa lwa kwifuukwila bintu. Kechi wajinga nobe mashinyi akonsha kwingilatu kwesakana na byo bealenga kuba ne. Lesa wamulengele kuba’mba akefuukwilenga mwine bya kuba, byawama nangwa byatama. Umvwe Adama wafuukwilepo kukokela Lesa, inge waikele myaka ne myaka mu Paladisa.

6. Ñanyi bintu byaonawine Adama byo asatukijile Lesa? Kabiji kino kyalengela baana banji kwikala byepi?

⁶ Adama byo asatukijile Lesa, bamuzhachishe kuba’mba wafwainwa kufwa. Kabiji mwafumine bintu byatama bingi. Waonawine bulunda bwanji ne Yehoba ne bumi bwalumbuluka kabiji bamupangile ne mu Paladisa mo aikalanga. (Ntendekelo 3:17-19) Adama ne Evwa kechi bajingapo na luketekelo ne, mambo basatukijile Lesa kya nshiji. Na mambo abyo aubile Adama, ‘bundengamambo bwatwelele pano pa ntanda, ne lufu nalo lwaishijile mu bundengamambo, byonkabyo lufu lwakumbene ku bantu bonse mambo bonse balengele mambo.’ (Loma 5:12) Adama byo alengele mambo ‘wipoteshe’ aye mwine ne baana banji ku buzha bwa bundengamambo ne lufu. (Loma 7:14) Nanchi bwikalo kulutwe na lwendo bukawama nyi? Ee, bwikalo bukawama bingi.

7, 8. Bukuzhi bo bu ka?

 ⁷ Bukuzhi bo bu ka? Bukuzhi bulumbulula bintu bibiji. Kitanshi, bukuzhi ke kintu kyo bapana kuba’mba muntu bamukasulule nangwa’mba babwezhe kintu kyo baangata. Kya bubiji, bukuzhi ke kintu kyo bapana kyaesakana na kyaonaikile.

⁸ Kafwako muntu wakonsha kwitukuula ku bintu byatama byaubile Adama byo alengele mambo ne kwituletela lufu ne. Bino Yehoba wanengezhe bya kwitukuula ku bundengamambo ne lufu. Twayai tumone bukuzhi byo bwingila ne byo twakonsha kumwenamo.

9. Bukuzhi bwa mutundu ka bwakebewenga?

⁹ Kafwako muntu wakonsha kupana bukuzhi pa bumi bwalumbuluka bwaonawine Adama ne. Mambo ka? Mambo atweba bonse twibambulwa kulumbuluka. (Salamo 49:7, 8) Bukuzhi bwakebewenga ke bumi bwa muntu mukwabo walumbuluka. O ene mambo o butelelwa’mba “bukuzhi bwaesakana.” (1 Timoti 2:6) Buno bukuzhi bwafwainwe kwikala bumi bwa muntu walumbuluka byonka byajinga Adama.

10. Yehoba wapaine byepi bukuzhi?

¹⁰ Yehoba wapaine byepi bukuzhi? Yehoba watumine Mwananji ye atemwa bingi pano pa ntanda. Uno Mwananji, Yesu, ye wajinga mutanshi kulengwa. (1 Yoano 4:9, 10) Yesu wipaine kusha Bashanji mwiulu mo aikalanga. (Filipai 2:7) Yehoba wavilwile bumi bwa kwa Yesu kufuma mwiulu ne kwibuleta pano pa ntanda. Yesu wasemekelwe muntu walumbuluka, kechi wajingapo na bubi ne.—Luka 1:35.

11. Nga muntu umo wakonsheshe byepi kukuula bantu bonse?

¹¹ Kusatukila Yehoba kwalengejile muntu mutanshi,  Adama, kutaya bumi bwalumbuluka bwafwainwe kwikala na bantu bonse. Nanchi kujipo muntu mukwabo wafwainwe kufumyapo lufu lwaswaine baana ba kwa Adama nyi? Ee. (Tangai Loma 5:19.) Yesu kechi walengelepo mambo ne. Onkao mambo, wapaine bumi bwanji bwalumbuluka kwikala bukuzhi. (1 Kolinda 15:45) Bumi bwanji bwalumbuluka bo bonkatu bwakonsheshe kufumyapo lufu lwaswana baana bonse ba kwa Adama.—1 Kolinda 15:21, 22.

12. Mambo ka Yesu o amanamijile?

¹² Baibolo walumbulula Yesu byo amanamine saka akyangye kufwa. Bamuzhipawile ne kumupopa pa kichi kya lumanamo, kabiji wafwile lufu lwatama bingi. (Yoano 19:1, 16-18, 30) Mambo ka Yesu o amanamijile bino? Mambo Satana waambile’mba, kafwako muntu wakonsha kwikala wa kishinka kwi Lesa umvwe waesekwa na bya malwa ne. Yesu wamwesheshe’mba muntu walumbuluka wakonsha kwikala wa kishinka kwi Lesa nangwa ubena kumanyikwa. Yehoba wafwainwa watemenwe bingi pa byaubile Yesu!—Byambo bya Maana 27:11; monai Byambo byo Balumbulula, 15.

13. Bukuzhi bebupaine byepi?

¹³ Bukuzhi bebupaine byepi? Yesu wapaine kwi Bashanji buneme bwa bumi bwanji. Yehoba waswishishe balwanyi ba kwa Yesu kumwipaya mu mwaka wa 33, pa Nisanyi 14, kwesakana na kalenda wa Bayudea. (Bahebelu 10:10) Byo papichile moba asatu kufuma po afwijile, Yehoba wamusangwile Yesu ne kwikala jibiji kilengwa kya mupashi. Yesu byo abwelele mwiulu kwi Bashanji, wapaine buneme bwa bumi bwanji bwalumbuluka bwa bumuntu kwi Yehoba kwikala bukuzhi. (Bahebelu 9:24) Buno bukuzhi bwitulengela kukasuluka ku buzha bwa bundengamambo ne lufu.—Tangai Loma 3:23, 24.

14, 15. Twafwainwa kuba byepi pa kuba’mba betulekeleko mambo?

¹⁴ Twamwenamo byavula bingi mu buno bupe bwakilamo kunema bwitupa Lesa. Twayai tumone byo tumwenamo lonka luno ne byo tukamwenamo kulutwe.

¹⁵ Betulekelako mambo. Kafwako muntu ubatu byawama kimye kyonse ne. Atweba bonse tulubankanya mu byambo nangwa mu byubilo. (Kolose 1:13, 14) Twafwainwa kuba byepi pa kuba’mba betulekeleko mambo? Twafwainwa kulapila kya kine ne kulomba Yehoba kwitulekelako mambo pa byo twauba. Inge twauba bino, twafwainwa kushiinwa kuba’mba betulekelako mambo.—1 Yoano 1:8, 9.

16. Twafwainwa kuba byepi pa kuba’mba twikale na jiwi ja mu muchima jatoka?

¹⁶ Twakonsha kwikala na jiwi ja mu muchima jatoka. Inge jiwi ja mu muchima kejituzhachishe pa kyo twauba, twakonsha kupelelwa ne kumona nobe kechi twanema ne. Kechi twafwainwa kulefulwa ne. Inge twalomba Lesa kwitulekelako mambo, twafwainwa kushiinwa kuba’mba witulekelako mambo. (Bahebelu 9:13, 14) Yehoba ukeba’mba tumubulenga makatazho etu ne bukoke botuji nabo. (Bahebelu 4:14-16) Kuba bino kuketulengela kwikala mu mutende ne Lesa.

17. Ñanyi bintu byawama byo tubena kutengela na mambo a kuba’mba Yesu witufwijile?

¹⁷ Tuji na luketekelo lwa kwikala na bumi bwa myaka. “Mfweto ya bundengamambo lo lufu, pa kuba bupe bo apana Lesa ke bumi bwa myaka ne myaka kupichila mwi Kilishitu Yesu Nkambo yetu.” (Loma 6:23) Tukekala myaka ne myaka na butuntulu bwa mubiji bwalumbuluka mambo Yesu witufwijile. (Lumwekesho 21:3, 4) Pano twafwainwa kuba byepi pa kuba’mba tukekale buno bwikalo?

18. Twayuka byepi kuba’mba Yehoba witutemwa bingi?

¹⁸ Tumvwa bulongo inge twatambwila bupe bwawama bingi. Bukuzhi ke bupe bwakilamo kunema kabiji twafwainwa kumusanchilanga bingi Yehoba pa buno bupe. Kinembelo kya Yoano 3:16 kyaamba’mba: “Lesa watemenwe bingi ba pano pa ntanda kya kuba wapaine Mwananji yenkawa umotu.” Kya kine, Yehoba witutemwa bingi, kyokyo apanyijile Yesu, Mwananji ye atemwa bingi. Kabiji twayuka kuba’mba Yesu naye witutemwa bingi mambo wipaine kwiya na kwitufwila. (Yoano 15:13) Onkao mambo, bupe bwa bukuzhi bwafwainwa kwimulengela kushiinwa kuba’mba Yehoba ne Mwananji bemutemwa bingi.—Ngalatiya 2:20.

19, 20. (a) Mwakonsha kwikala byepi balunda ne Yehoba? (b) Mwakonsha kumwesha byepi kuba’mba musanta pa kitapisho kya bukuzhi kya kwa Yesu?

¹⁹ Byo mwayuka kuba’mba Yehoba wimutemwa bingi, pano mwakonsha kuba byepi pa kuba’mba ekale mulunda nenu? Kyakatazha bingi kutemwa muntu ye mwabula kuyuka. Kinembelo kya Yoano 17:3 kyaamba’mba twakonsha kumuyuka Yehoba. Inge mwamuyuka, popo mukamutemwa bingi, kabiji mukakebeshanga bingi kumutokesha ku muchima. Kuba bino kukemulengela kwikala balunda nanji.—1 Yoano 5:3.

²⁰ Mweshainga lwitabilo mu kitapisho kya bukuzhi kya kwa Yesu. Baibolo waamba’mba: “Awa wamwitabila Mwana ukekala na bumi bwa myaka ne myaka.” (Yoano 3:36) Twakonsha kumwesha byepi amba twaitabila mwi Yesu? Tuba bino umvwe ke tube bintu byonse bitufunjishe Yesu. (Yoano 13:15) Lwitabilo lwetu mwi Yesu kechi lwafwainwa kwikala lwa pa kanwatu ne. Tumwesha’mba tusanta inge ke twingile mingilo imwesha lwitabilo. Kinembelo  kya Yakoba 2:26 kyaamba’mba: ‘Lwitabilo lwabula mingilo lwafwa.’

21, 22. (a) Mambo ka o twafwainwa kutainwangako ku Kivuluko kya lufu lwa kwa Kilishitu pa mwaka pa mwaka? (b) Tukesamba pa ka mu Kitango 6 ne 7?

²¹ Tanwaingako ku Kivuluko kya lufu lwa kwa Kilishitu. Mabanga pa juba japeleleko saka akyangye kufwa, Yesu witukambizhe kuvulukanga lufu lwanji. Tuvuluka lufu lwanji pa mwaka pa mwaka. Kuno kupwila kutelwa’mba Kivuluko nangwa’mba: “Kijiilo kya Nkambo kya Mabanga.” (1 Kolinda 11:20; Mateo 26:26-28) Yesu ukeba’mba tuvulukenga kuba’mba wapaine bumi bwanji bwalumbuluka kwikala bukuzhi. Yesu wakambizhe’mba: “Saka muba kino mu kumvuluka.” (Tangai Luka 22:19.) Inge mwatanwako ku Kivuluko, mumwesha’mba musanta pa bukuzhi ne pa bimutemwa Yehoba ne Yesu.—Monai Byambo byo Balumbulula, 16.

²² Kafwako bupe bo bakonsha kwitupa bwakila bukuzhi. (2 Kolinda 9:14, 15) Buno bupe bukakwasha ne bantu bavula bafwa. Mu kitango 6 ne 7 tukesamba pa kino byo kikobiwa.