1, 2. 1) ¿Wiˈix mnayjyawëty ko myajpudëkë? 2) ¿Tiko myëjwiin kyajaajëty diˈibë Jyobaa të xytyukmëduˈunëm?

WAˈAN tuˈugë mëtnaymyaayëbë të mbudëkëty mä nety meerë xyyajtëgoyˈaty. Ko duˈun myajpudëjkë, seguurë ko mëjjäˈäwë mëjwiin kajaa ets agujk jotkujk mnayjyäˈäwë.

² Per ta tuk pëky diˈibë Jyobaa të xytyukmëduˈunëm diˈib nipënnëm duˈun tkatuny. Ko tkejxyë yˈUˈunk Jesukristë parë ojts xyjuuybyëtsëˈëmëm ets nbatëm ja jukyˈäjtën winë xëëw winë tiempë (käjpxë Matewʉ 20:28). Ko Jyobaa tkejxyë Jesus, ta xytyukˈijxëm ko mëjwiin kajaa xytsyojkëm. Mä tyäˈädë kapitulo yajnimaytyäˈägäˈäny wiˈix të xyjyuuybyëtsëˈëmëm.

3. ¿Tiko nˈoˈkëm?

³ Ko Jyobaa ojts xyjuuybyëtsëˈëmëm, ta të nˈawäˈätspëtsëˈëmëm mä poky ets mä oˈkën (Éfesʉ 1:7). Parë njaygyujkëm tiko nety nyajtëgoyˈäjtëm ets nyajjuuybyëtsëˈëmëm, nˈokjamyajtsëm ti tuun jäjtë kyanäk mil jëmëjtëp jam Edén. Adán mëdë Eva pokytyuundë, pääty ojts yˈooktë. Ëtsäjtëm, nan pääty nˈoˈkëm mët ko niˈamukë të xynyinäjxëm ja Adán mëdë Eva pyoky (ixë notë 8).

4. ¿Wiˈixë Jyobaa ojts dyajkojˈyë Adán?

⁴ Adán, yëˈë ja tim jawyiimbë yetyëjk diˈibë Dios yajkojë. Ko Jyobaa ojts yajkojˈyëty, ta myooyë ja jukyˈäjtënë wäˈätspë diˈib mëjwiin kajaa tsobatp. Ja nyiniˈkx kyëbäjk  etsë jyot wyinmäˈäny ak wäˈätsë nety, ninäˈä nety kyapäˈämbatäˈäny, kyamëjjäˈäyëyaˈany ets ni kyaˈoogäˈäny. Ets komë Adán yëˈë Jyobaa yajkojë, pääty ojts tjawë extëmë tyeety (Lukʉs 3:38). Jyobaa käjpx maytyakp ijty mëdë Adán, yˈanmääy ti tyunëp ets nan tyuknipëjk tuˈugë tuunk diˈib jotkujk yajnayjyawëdëp (Génesis 1:28-30; 2:16, 17).

5. ¿Ti yˈandijpy ko Dios ojts dyajkojˈyë Adán extëm yëˈë yˈixëty?

⁵ Dios ojts dyajkojˈyë Adán extëm yëˈë yˈixëty (Génesis 1:27). Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko duˈun ojts dyajkojy extëm yëˈë jyaˈayˈaty, pes myëdäjtypyë tsojkën, wijyˈäjtën, mëkˈäjtën ets tyuumbyë tëyˈäjtën. Adán nan mbäädë nety ttuny ti tyunaampy, kyaj Dios ojts yajkojˈyëty extëm tuˈugë makinë diˈib yajtuknibaˈanëp ti tyunëp. Mbäädë nety këˈëm twinˈixy diˈib oy o diˈib axëëk. Pääty, koxyëp yëˈë tˈokwinˈijxy tmëmëdowäˈänyë Jyobaa, taxyëp jyukyˈajty winë xëëw mä ja lugäärë tsujpë.

6. 1) ¿Tijatyë Adán yajtëgooy ko tkamëmëdooyë Dios? 2) ¿Ets wiˈix nguˈayoˈowëm?

⁶ Adán mëjwiin kajaa tkumëdooy ko tkamëmëdooyë Dios, pes ta ojts yajtuknikäjpxpajnë oˈkën. Ko pyokytyuuny, ta tmëjagamgekyë Jyobaa, dyajtëgooy ja jukyˈäjtënë wäˈätspë ets yaˈëxkejxy mä ja lugäärë tsujpë (Génesis 3:17-19). Adán mëdë Eva yajtëgooytyaaytyë tukëˈëyë mët ko tkamëmëdoowdë Dios. Biiblyë jyënaˈany: “Dëˈën extëm tuˈuk jeˈeyë ja jäˈäy [Adán] kyaj tmëmëdooy ja Dios es mëdë tyäˈädë pojpëkyëjxm tsyondaky ja oˈkën, pääty nidëgekyë ja jäˈäyëty yˈooktë, mët ko nidëgekyë pyojpëtuundë” (Romanʉs 5:12). Ko Adán pyokytyuuny, ta niˈamukë ojts xynyitoˈkëm mä ja poky etsë oˈkën (Romanʉs 7:14). Per ¿mbäädëdaa nety nˈawäˈätspëtsëˈëmëm? Mbäät.

7, 8. ¿Ti yˈandijpy ko nyajjuuybyëtsëˈëmëm?

 ⁷ ¿Ti yˈandijpy juuybyëtsëˈëmën? Yëˈë ko tuˈugë jäˈäy yˈawäˈätspëtsëmy o ko ti yajjuuybyëtsëmy, extëm tuˈugë pujxndëjkjäˈäy. Biiblyë nan jaa dyajtunyë tyäˈädë ayuk ko yajkugëbety diˈib të wyindëgoy.

⁸ Nituˈugë netyë naxwinyëdë jäˈäy diˈib pokyjyaˈay, mbäät tkakëbety ko Adán tnitoˈkyë naxwinyëdë jäˈäy mä poky ets mä oˈkën. Perë Jyobaa ta ojts xyjyuuybyëtsëˈëmëm. Min nˈokˈijxëm ti tyuun ets wiˈixtsoo mbäät ndukˈoyˈäjtëm.

9. ¿Diˈibë jukyˈäjtënë nety tsojkëp parë nyajjuuybyëtsëˈëmëm?

⁹ Nipënë nety mbäät tkajuuybyëtsëmy ja wäˈätspë jukyˈäjtën diˈibë Adán yajtëgooy. ¿Tiko kyaj? Yëˈko niˈamukë ak pokyjyaˈay nyajpatëm (Salmo 49:7, 8). Yëˈë nety tsojkëp tuˈugë wäˈätsjäˈäy. Pääty yëˈë Jesus “tkëbejty tkumëdooy ja nyitsokën nidëgekyë naxwinyëdë jäˈäyëty” (1 Timotee 2:6). Tsojkëbë nety yajjuuybyëtsëmët mët jatuˈugë wäˈäts jäˈäyë jyukyˈäjtën, duˈumbë extëm diˈibë Adán yajtëgooy.

10. ¿Ti Jyobaa tyuun parë ojts xyjuuybyëtsëˈëmëm?

¹⁰ ¿Ti Jyobaa tyuun parë ojts xyjuuybyëtsëˈëmëm? Yëˈë kyajxë Jesus yä Naxwiiny, ja yˈUˈunk diˈib mas tsyojkypy (1 Fwank 4:9, 10). Jesus xondaˈakyˈääw xondaˈakyjyot tmastutyë Tyeety ets tsyoˈony tsäjpotm (Filipʉs 2:7). Jyobaa yëˈë yajtëgäjts ja yˈUˈungë jyukyˈäjtën ets tpëjtaky mä María jyot. Päätyë Jesus myaxuˈunkˈäjty wäˈätsjäˈäy, kyaj nyinäjxë poky kaytyey (Lukʉs 1:35).

11. ¿Wiˈixë nety mbäät tuˈugë yetyëjk tjuuybyëtsëmy niˈamukë jäˈäy?

¹¹ Ko Adán tkamëmëdooyë Jyobaa, ta dyajtëgooy ja jukyˈäjtënë wäˈätspë ets niˈamukë nguˈayoˈowëm. Per ¿mbäädë nety tuˈugë yetyëjk tjuuybyëtsëmy niˈamukë jäˈäy? Mbäät (käjpxë Romanʉs 5:19). Jesus ninäˈä kyapokytyuuny,  pääty mbäädë nety dyaky ja jyukyˈäjtënë wäˈätspë parë dyaˈˈawäˈätspëtsëmët ja Adángë tyëëm yˈääts mä ja poky etsë oˈkën (1 Korintʉ 15:21, 22, 45).

12. ¿Tiko Jesus mëk dyajnäjxyë ayoˈon?

¹² Biiblyë yajxon tnimaytyaˈaky tijaty ayoˈonë Jesus myëmadak mä nety kyaˈookynyëm. Yajwojp yajkäˈts, yajkëxwojpy kepykyëjxy ets yˈoˈky mëdë jäj jëmuˈumën (Matewʉ 27:27-30, 50). ¿Tiko mëk yˈayooy? Mët ko Satanás të nety jyënaˈany ko nituˈugë naxwinyëdë jäˈäy tkamëmëdowëdë Jyobaa, pën tukmiinëp mëkë ayoˈon jotmay. Perë Jesus yaˈijxë ko tuˈugë wäˈätsjäˈäy mbäät tmëmëdoyë Dios oy ttimkuˈoogët. ¡Jantsy jotkujkë Jyobaa nyayjyäˈäwë ko tˈijxy ja yˈUˈunk myëmëdoyëty! (Proverbios 27:11; ixë notë 14).

13. ¿Wiˈix ojts nyajjuˈuybyëtsëˈëmëm?

¹³ ¿Wiˈix ojts nyajjuˈuybyëtsëˈëmëm? Ko Jyobaa tnaˈijxy ets ja Jesus yaˈoogëdët ja myëtsipëty mä jëmëjt 33, ko nety ja nisán poˈo yˈany 14 extëm ja judiyëtëjkë kyalendaaryë (Ebreeʉsʉty 10:10). Ko tyëgëk xëbejty, ta Jyobaa dyajjukypyejkyë Jesus extëm tuˈugë anklës. Ets ko jyajty tsäjpotm, ta twinguwäˈkë Tyeety, ets ta tsyowdëjkë ja jyukyˈäjtënë wäˈätspë diˈibë nety të dyaky extëmë wintsëˈkën, ko tjuuybyëtsëëmy ja Adángë tyëëm yˈääts (Ebreeʉsʉty 9:24). Jyobaa yˈaxäjë tyäˈädë wintsëˈkën parë yˈawäˈätspëtsëmëdë naxwinyëdë jäˈäy mä poky etsë oˈkën (käjpxë Romanʉs 3:23, 24).

14, 15. ¿Ti tsojkëp nduˈunëm parë nyajpokymyaˈkxëm?

¹⁴ Kanäk pëky ndukˈoyˈäjtëm ko Dios të xyjuuybyëtsëˈëmëm. Min nˈokˈijxëm wiˈix ndukˈoyˈäjtëm tyam ets mä tiempë myiny kyëdaˈaky.

 ¹⁵ Mbäät yajmeˈkxyë poky kaytyey. Tsiptakp xëmë nduˈunëm diˈib oy. Niˈamukë näˈäty nˈëëwdëgoˈoy ngäjpxtëgoˈoyëm o nduˈunëm diˈib kyaj yˈoyëty. ¿Wiˈix mbäät nyajpokymyaˈkxëm? Tsojkëp njodëmbijtëm amumduˈukjot ets nˈijtëm yujy tudaˈaky parë nˈamdoˈowëmë Jyobaa ets xypyokymyaˈkxëm. Ko duˈun nduˈunëm, mbäät nˈijtëm seguurë ko yëˈë xypyokymyaˈkxäˈänëm (Kolosʉ 1:13, 14; 1 Fwank 1:8, 9).

16. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë nmëdäjtëm wäˈäts ja jot winmäˈäny Dios windum?

¹⁶ Mbäät nmëdäjtëm wäˈäts ja jot winmäˈäny Dios windum. Pën ja jot winmäˈäny xyˈanmäˈäyëm ko të nduˈunëm diˈib kyaj yˈoyëty, ta axëëk njantsy nyayjyäˈäwëm. Axtë mbäät nwinmäˈäyëm ko nitii ngatsoowˈäjtëm ets ko kyaj ti nekyˈawijx nekyjyëjpˈijxëm. Per kyaj tiko duˈun nnayjyäˈäwëm. Oy ko nˈamdoˈowëmë Jyobaa parë xypyokymyaˈkxëm. Ko duˈun nduˈunëm, mbäät nˈijtëm seguurë ko myëdoowˈitaambyë nuˈkxtakën ets xypyokymyaˈkxäˈänëm (Ebreeʉsʉty 9:13, 14). Jyobaa tsyojkypy ets ndukmëtmaytyakëm ja jotmay diˈib nbatëm o ko jam ti xyyajtëgoyäˈänëm (Ebreeʉsʉty 4:14-16). Ko duˈun nduˈunëm, ta nëjkx nmëdäjtëm wäˈäts ja jot winmäˈäny Dios windum.

17. ¿Tijaty kunuˈkxën nˈaxäjëyäˈänëm mët ko Jesus ojts xykyuˈoˈkëm?

¹⁷ Mbäät njukyˈäjtën winë xëëw winë tiempë. Romanʉs 6:23 jyënaˈany: “Yëˈë pojpë sitëy yajkypy ja mëjuˈuny, esë tadë mëjuˈuny yëˈë dëˈën ja oˈkën; per Dios nadëˈënyë dyaky ja jikyˈäjtënë winë xëë winë tiempë mët jaˈagyëjxm Nintsënˈäjtëm Jesukristë”. Mët ko Jesus ojts xykyuˈoˈkëm, ta nˈawijx njëjpˈijxëm ja jukyˈäjtën winë xëëbë etsë oyˈäjt mëkˈäjtën (Diˈibʉ Jatanʉp o Apocalipsis 21:4). Per, ¿ti mbäät nduˈunëm parë nˈaxäjëmë tyäˈädë kunuˈkxën?

18. ¿Tiko nˈijtëm seguurë ko Jyobaa mëk xytsyojkëm?

¹⁸ Seguurë ko jantsy jotkujk mnayjyawëty ko tuˈugë mëtnaymyaayëbë mbudëkëty mä meerë xyyajtëgoyˈaty, ets pääty duˈun ttuny mët ko mëk mtsokyëty. Nanduˈunën mbäät nmëjjäˈäwëm mëjwiin kajaa diˈibë Jyobaa të xytyukmëduˈunëm ko të xyjyuuybyëtsëˈëmëm. Fwank 3:16 jyënaˈany: “Dios nëgoo oj tˈoktsojknë ja naxwinyëdë jäˈäyëty, pääty ttuknigejxy ja tyuˈukˈUˈunk”. Duˈunë duˈun, Jyobaa mëk xytsyojkëm pääty tkejxyë Jesus. Ets nnijäˈäwëm ko Jesus nan mëk xytsyojkëm, pääty ojts xykyuˈoˈk xykyutëgoˈoyëm (Fwank 15:13). Ko të nyajjuˈuybyëtsëˈëmëm, yëˈë xytyukˈijxëm ko Jyobaa mëdë Jesus mëk xytsyojkëm niduˈuk niduˈuk (Galasyʉ 2:20).

19. ¿Ti mbäät xytyuny parë mëdë Jyobaa mnaymyayëdët?

¹⁹ Ko net tyam të xynyijawë nuˈunënë Jyobaa xytsyojkëm, ¿ti net mbäät xytyuny parë mëët mnaymyayëdët? Ixyˈat niˈigyë. Tsip ntsojkëmë jäˈäy diˈib kyaj nˈixyˈäjtëm, perë Fwank 17:3 jyënaˈany ko mbäädë Jyobaa nˈixyˈäjtëm. Ko niˈigyë xyˈixyˈatët, ta niˈigyë xytsyokäˈäny, xytyunët diˈib tyukjotkëdakypy ets ta mëët mnaymyayëdët. Pääty ëxpëjkˈadëˈëtsë Biiblyë parë niˈigyë xyˈixyˈatëdë Jyobaa (1 Fwank 5:3).

20. ¿Wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëm ko nmëbëjkëm ko Jesus ojts xykyuˈoˈkëm?

²⁰ Yajnigëxëˈëk ko mmëbëjkypy ko Jesus ojts xykyuˈoˈkëm. Biiblyë jyënaˈany: “Diˈibë myëbëjkypy ja Diosë yˈUˈunk, myëdäjtypy yëˈë jikyˈäjtën winë xëë winë tiempë” (Fwank 3:36). ¿Wiˈix mbäät nyaˈijxëm ko nmëbëjkëm? Ko nduˈunëm tijatyë Jesus tukniˈˈijxë (Fwank 13:15). Kyaj jeˈeyë tsyokyëty njënäˈänëm ko nmëbëjkëmë Jesus. Tsojkëp nyajnigëxëˈkëm mëdë tuˈunën ko njantsy  myëdäjtëmë mëbëjkën. Santya̱ˈa̱gʉ 2:26 jyënaˈany: “Yëˈë mëbëjkën yˈity extëmë oˈkpë, pën kyaj nduˈunëm ja oybyë”.

21, 22. 1) ¿Tiko jyëjpˈamëty nëjkxëm jëmëjt jëmëjt mä yajjamyetsyë Jesusë yˈoˈkën xëëw? 2) ¿Ti nˈixäˈänëm mä kapitulo 6 etsë 7?

²¹ Nëjkx mä yajjamyetsyë Jesusë yˈoˈkën xëëw. Ja ux mä netyë Jesus yˈooganë, ta ojts tniˈanaˈamë parë yajjamyatsët ja yˈoˈkën xëëw. Ets jëmëjt jëmëjt yajjamyetsy, ja yajtijy “ja Nintsënˈäjtëmë yˈaˈux” (1 Korintʉ 11:20; Matewʉ 26:26-28). Jesus tsyojkypy ets njamyajtsëm ko dyajkyë jyukyˈäjtën parë ojts xyjuuybyëtsëˈëmëm. Pes jyënany: “Tundë dëˈën esëts xyjamyatstët” (käjpxë Lukʉs 22:19). Ko nëjkxëm mä yajjamyetsyë Jesusë yˈoˈkën xëëw, ta nˈijxëm ko mëk xytsyojkëmë Jyobaa mëdë Jesus ets nyajnigëxëˈkëm ko mëjwiin kajaa nmëjjäˈäwëm ko të nyajjuuybyëtsëˈëmëm (ixë notë 15).

²² Nipënnëm duˈun ti xykyatukmëduˈunëm extëm ko Jyobaa të xyjuuybyëtsëˈëmëm (2 Korintʉ 9:14, 15). Mä kapitulo 6 etsë 7 nˈixäˈänëm wiˈix nanduˈun ttukˈoyˈatäˈändë miyonkˈamë jäˈäy diˈib të yˈooktë.