Ir al contenido

Ir al índice

CAPÍTULO 5

Ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Jesús xa̱ʼa̱yó kúú ña̱ ndáyáʼvi va̱ʼaka

Ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Jesús xa̱ʼa̱yó kúú ña̱ ndáyáʼvi va̱ʼaka

1, 2. a) ¿Ndáa xa̱ʼa̱ kúú ña̱ ndáyáʼviní iin regalo nu̱ún? b) Ña̱ ta̱xi Ndióxi̱ se̱ʼera ni̱xi̱ʼi̱ra xa̱ʼa̱yó, ¿nda̱chun kúúña iin regalo ña̱ ndáyáʼviní?

¿NDÁAÑA kúú iin regalo ña̱ ndáyáʼviníka ta̱xina ndaʼún? ¿Ndáa xa̱ʼa̱ kúú ña̱ ndáyáʼviníka ña̱ regalo yóʼo nu̱ún? Ña̱ regalo yóʼo va̱ása xíniñúʼu yaʼviníví kooña. Chi ña̱yóʼo kundayáʼviníña nu̱ún tá sákusi̱íña-iniún á tá ña̱ xíniñúʼún kúúña.

2 Nu̱ú ndiʼi regalo ña̱ ta̱xi Ndióxi̱ ndaʼa̱yó, íyo iin ña̱ xíniñúʼuníkayó. Ña̱yóʼo kúú iin regalo ña̱ káʼnuní ta̱xi Ndióxi̱ ndaʼa̱yó. Ta ta̱xira ña̱yóʼo ndaʼa̱yó tá chi̱ndaʼára se̱ʼera ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ra xa̱ʼa̱yó. Tíxa̱ʼvi ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ se̱ʼera xa̱ʼa̱yó kivi xa̱a̱yó kutakuyó ndiʼi tiempo (kaʼvi Mateo 20:28). Xa̱ʼa̱ ña̱ chi̱ndaʼá Jehová se̱ʼera ta̱ Jesús ña̱ ki̱xira nu̱ú ñuʼú yóʼo, ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ kúʼvi̱ní-inira xínira miíyó. Nu̱ú ña̱ capítulo yóʼo sakuaʼayó ku̱a̱ʼání ña̱ʼa xa̱ʼa̱ ña̱ regalo yóʼo.

¿NDA̱CHUN XÍNIÑÚʼU SAKǍKUNA MIÍYÓ?

3. ¿Nda̱chun xíʼi̱yó?

3 Ndióxi̱ ta̱xira se̱ʼera ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ra xa̱ʼa̱yó ña̱ va̱ʼa ndatavára miíyó nu̱ú ku̱a̱chi xíʼin ña̱ xíʼi̱yó (Efesios 1:7). Ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-iniyó nda̱chun ta̱xi Ndióxi̱ se̱ʼera ni̱xi̱ʼi̱ra xa̱ʼa̱yó, xíniñúʼu kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼé ta̱ Adán xíʼin ñá Eva nu̱ú jardín ña̱ Edén. Na̱yóʼo ni̱ki̱ʼvina ku̱a̱chi nu̱ú Ndióxi̱, xa̱ʼa̱ ña̱kán ni̱xi̱ʼi̱na. Ta ndiʼi miíyó ndu̱uyó na̱ yiví ku̱a̱chi xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼé ta̱ Adán xíʼin ñá Eva, xa̱ʼa̱ ña̱kán xíʼi̱yó chi se̱ʼena kúúyó. (Koto nota 9, “Ku̱a̱chi”).

4. ¿Ndáa ta̱a xi̱kuu ta̱ Adán, ta ndáaña va̱ʼaní ta̱xi Ndióxi̱ ndaʼa̱ra?

4 Ta̱ Adán kúú ta̱ nu̱ú i̱xava̱ʼa Ndióxi̱ nu̱ú ñuʼú yóʼo. Tá i̱xava̱ʼa Ndióxi̱ ta̱yóʼo ta̱xira iin ña̱ ndáyáʼviní ndaʼa̱ra: ña̱ kǒo ku̱a̱chi níxikuumiíra. Ta̱ Adán va̱ʼaní xi̱ndakanixi̱níra ta kǒo kue̱ʼe̱ níxikuumiíra. Ña̱yóʼo kúni̱ kachiña ña̱ va̱ása kiʼin kue̱ʼe̱ miíra, va̱ása kuchéera ta ni va̱ása kuvira. Ta yivára ni̱xi̱yo Jehová, chi ta̱yóʼo kúú ta̱ i̱xava̱ʼa-ñaʼá (Lucas 3:38). Ndiʼi tiempo xi̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱ xíʼin ta̱ Adán, ta káxiní xi̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kuni̱ra ná keʼéra. Saátu ta̱xira iin chiñu ña̱ ndáyáʼviní ndaʼa̱ra (Génesis 1:28-30; 2:16, 17).

5. ¿Ndáaña kúni̱ kachi ña̱ na̱kuva̱ʼa ta̱ Adán nda̱a̱ “táki̱ʼva íyo mií Ndióxi̱”?

5 Ndióxi̱ i̱xava̱ʼara ta̱ Adán nda̱a̱ “táki̱ʼva íyo miíra” (Génesis 1:27). Ña̱yóʼo kúni̱ kachiña ña̱ ta̱xi Jehová ná kuumií ta̱ Adán táʼan ña̱ va̱ʼa ña̱ kúúmií miíra, tá kúú ña̱ kúʼvi̱-ini, ña̱ ndíchi, ña̱ nda̱kú, xíʼin ndee̱. Ta saátu, ta̱ Adán va̱ása níkuva̱ʼara nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin robot. Saáchi Ndióxi̱ i̱xava̱ʼara ta̱yóʼo ña̱ va̱ʼa ndaka̱xinra keʼéra ña̱ kúni̱ miíra. Kivi ndaka̱xinra keʼéra ña̱ va̱ʼa á ña̱ va̱ása va̱ʼa. Ta saátu kivi koo ta̱ Adán ndiʼi tiempo nu̱ú ñuʼú livi kán tá níxiniso̱ʼora ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová xíʼinra.

6. a) ¿Ndáaña ndo̱ʼo ta̱ Adán xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása níxiniso̱ʼora ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱? b) ¿Ndáaña ndóʼo miíyó xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼéra?

6 Ni̱xo̱ʼvi̱ní ta̱ Adán xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása níxiniso̱ʼora ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱ xíʼinra. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, ni̱ka̱ʼa̱n Jehová xíʼinra ña̱ kuvira, ta ni va̱ása níkivika kutáʼan va̱ʼara xíʼin Jehová. Ta saátu ni̱xa̱a̱ra ku̱ura ta̱ ku̱a̱chi, ta ta̱vá Jehová miíra nu̱ú ñuʼú livi (Génesis 3:17-19). Xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása níxiniso̱ʼo ta̱ Adán ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱ xíʼinra, “ni̱ki̱ʼvi ku̱a̱chi iníísaá ñuyǐví yóʼo, ta xa̱ʼa̱ ku̱a̱chi yóʼo ndiʼiyó xíʼi̱ chi ndiʼiyó kúúmií ku̱a̱chi” (Romanos 5:12). Tá ni̱ki̱ʼvi ta̱ Adán ku̱a̱chi, ndiʼiyó ni̱xa̱a̱yó ku̱uyó na̱ yiví ku̱a̱chi ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo xíʼi̱yó (Romanos 7:14). Ta kǒoka ña̱ va̱ʼa ndátu ta̱ Adán xíʼin ñá Eva ndakiʼinna, chi miína kúú na̱ nda̱kaxin ña̱ va̱ása kuniso̱ʼona ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱. Ta miíyó, ¿á íyo iin ña̱ va̱ʼa ndátuyó ndakiʼinyó? Íyovaña. Jehová ndu̱kúra ki̱ʼva ña̱ ndatavára miíyó nu̱ú ku̱a̱chi yóʼo.

7, 8. ¿Ndáaña kúni̱ kachi ña̱ sakǎkuna miíyó?

7 ¿Ndáaña kúni̱ kachi ña̱ sakǎkuna miíyó? Ña̱yóʼo kúni̱ kachiña ña̱ xíniñúʼu chaʼvina ña̱ va̱ʼa ndakiʼinna iin ña̱ʼa á ña̱ va̱ʼa sañána iin na̱ yiví na̱ i̱xakuíʼnána. Saátu káʼa̱n ña̱ Biblia, ña̱ xíniñúʼu chaʼvina xa̱ʼa̱ iin ña̱ʼa ña̱ ndi̱ʼi-xa̱ʼa̱ nda̱a̱ táki̱ʼva ya̱ʼviña.

8 Nda̱a̱ ni iin na̱ yiví ku̱a̱chi va̱ása níkivi chaʼvi xa̱ʼa̱ ku̱a̱chi ña̱ ni̱ki̱ʼvi ta̱ Adán, ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ndiʼiyó xíʼi̱yó. Soo Jehová ndu̱kúra ndáa ki̱ʼva sakǎkura miíyó nu̱ú ku̱a̱chi yóʼo xíʼin ña̱ xíʼi̱yó. Ná kotoyó ndáa ña̱ ke̱ʼé Jehová ña̱ va̱ʼa sakǎkura miíyó, ta ndáa ña̱ va̱ʼa ndákiʼinyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo.

JEHOVÁ KÉʼÉRA IIN ÑA̱ʼA ÑA̱ VA̱ʼA SAKǍKURA MIÍYÓ

9. ¿Ndáana xi̱niñúʼu chaʼvi xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼé ta̱ Adán?

9 Ña̱ va̱ʼa sakǎku Jehová na̱ ñuyǐví, xi̱niñúʼu taxira se̱ʼera ta̱ kǒo ku̱a̱chi kúúmií ña̱ kuvira xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼé ta̱ Adán chi ta̱yóʼo kǒo ku̱a̱chi níxikuumiíra tá ya̱chi̱ (1 Timoteo 2:6). Ña̱kán, nda̱a̱ ni iin miíyó va̱ása níkivi chaʼvi xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼé ta̱ Adán. ¿Nda̱chun? Saáchi ndiʼiyó kúúyó na̱ yiví ku̱a̱chi (Salmo 49:7, 8).

10. ¿Ndáaña ke̱ʼé Jehová ña̱ va̱ʼa sa̱kǎkura miíyó?

10 ¿Ndáaña ke̱ʼé Jehová ña̱ va̱ʼa sa̱kǎkura miíyó? Chi̱ndaʼára se̱ʼera ta̱ Jesús ta̱ kúʼvi̱ní-inira xínira ki̱xira nu̱ú ñuʼú yóʼo ña̱ kuvira xa̱ʼa̱yó (1 Juan 4:9, 10). Ta̱ Jesús sa̱ndákoora yivára ta saátu ña̱ ni̱xi̱yora chí ndiví (Filipenses 2:7). Tasaá, Jehová sa̱ndáya̱ʼara ta̱ Jesús ti̱xin ñá María. Ña̱kán, va̱ʼa ka̱kura nu̱ú ñuʼú yóʼo ta kǒo ku̱a̱chi níxikuumiíra (Lucas 1:35).

Jehová ta̱xira se̱ʼera ta̱ kúʼvi̱ní-inira xínira ña̱ va̱ʼa sakǎkura miíyó.

11. ¿Á kuchiñu iinlá kuití ta̱a sakǎkura ndiʼi na̱ yiví?

11 Nda̱a̱ táki̱ʼva xa̱a̱ sa̱kuaʼayó, ta̱ Adán va̱ása níxiniso̱ʼora ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱ xíʼinra, xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ndiʼiyó kúúyó na̱ yiví ku̱a̱chi. ¿Á kuchiñu iinlá kuití ta̱a sakǎkura ndiʼi na̱ yiví? Kuchiñuvara (kaʼvi Romanos 5:19). ¿Ndáa ki̱ʼva keʼéra ña̱yóʼo? Ta̱ Jesús kǒo ku̱a̱chi níxikuumiíra, ña̱kán va̱ʼa ni̱xi̱ʼi̱ra xa̱ʼa̱yó ta sa̱kǎkura miíyó nu̱ú ku̱a̱chi ña̱ sa̱ndáya̱ʼa ta̱ Adán ndaʼa̱yó (1 Corintios 15:21, 22, 45).

12. ¿Nda̱chun ni̱xo̱ʼvi̱ní ta̱ Jesús?

12 Ña̱ Biblia káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ndo̱ʼo ta̱ Jesús tá kúma̱níka kuvira. Ka̱ninara, ka̱tikaanara ndaʼa̱ yitu̱n ta ndo̱ʼoní-inira saá ni̱xi̱ʼi̱ra (Juan 19:1, 16-18, 30). ¿Nda̱chun ni̱xo̱ʼvi̱ní ta̱ Jesús? Saáchi ta̱ Ndi̱va̱ʼa ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ nda̱a̱ ni iin na̱ yiví va̱ása nda̱kú koo inina xíʼin Ndióxi̱ tá ná ya̱ʼana nu̱ú tu̱ndóʼo ña̱ ndeéní. Soo ta̱ Jesús ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ iin na̱ yiví na̱ kǒo ku̱a̱chi kúúmií kiviva nda̱kú koo inina xíʼin Ndióxi̱ ni xíniñúʼu xo̱ʼvi̱nína. Ta ni̱kusi̱íní-ini Jehová xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼé se̱ʼera (Proverbios 27:11). (Koto nota 15, “Tú cruz”).

13. ¿Ndáa ki̱ʼva sa̱kǎku Jehová miíyó?

13 ¿Ndáa ki̱ʼva sa̱kǎku Jehová miíyó? Tá 14 xíka tí yo̱o̱ nisán ña̱ ku̱i̱ya̱ 33, na̱ sáa̱-ini xíni ta̱ Jesús xa̱ʼnínara, ta Jehová ta̱xira ña̱ ná keʼéna ña̱yóʼo xíʼinra (Hebreos 10:10). Tá ni̱ya̱ʼa u̱ni̱ ki̱vi̱, Jehová sa̱ndátakura ta̱ Jesús ta ndu̱ura iin espíritu. Ña̱ so̱ndíʼi ña̱ ke̱ʼé ta̱ Jesús ña̱ va̱ʼa sakǎkura miíyó, kúú ña̱ ndi̱kóra chí ndiví ta nda̱taxira ña̱ tákura ndaʼa̱ yivára (Hebreos 9:24). Tíxa̱ʼvi ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ra xa̱ʼa̱yó, ta̱vára miíyó nu̱ú ku̱a̱chi xíʼin ña̱ xíʼi̱yó (kaʼvi Romanos 3:23, 24).

¿NDÁAÑA VA̱ʼA NDÁKIʼINYÓ XA̱ʼA̱ ÑA̱ NI̱XI̱ʼI̱ TA̱ JESÚS XA̱ʼA̱YÓ?

14, 15. ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼéyó ña̱ va̱ʼa ixakáʼnu-ini Jehová xa̱ʼa̱yó?

14 Ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa ndákiʼinyó xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Jesús xa̱ʼa̱yó. Ná kotoyó ndáa ña̱ va̱ʼa kúú ña̱ ndákiʼinyó tiempo vitin xa̱ʼa̱ regalo ña̱ ta̱xi Ndióxi̱ ndaʼa̱yó, ta ndáa ña̱ va̱ʼa kúú ña̱ ndakiʼinyó chí nu̱únínu.

15 Kivi ixakáʼnu-ini Ndióxi̱ xa̱ʼa̱ ku̱a̱chiyó. Ndiʼiyó íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ña̱ keʼéyó ña̱ va̱ʼa, chi sava yichi̱ káʼa̱nyó á kéʼéyó ña̱ va̱ása va̱ʼa. ¿Ndáa ki̱ʼva kivi ixakáʼnu-ini Ndióxi̱ xa̱ʼa̱ ku̱a̱chiyó? Xíʼin ndiʼi níma̱yó xíniñúʼu ndandikó-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼéyó, ta xíʼin ña̱ vitá-ini ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová ña̱ ná ixakáʼnu-inira xa̱ʼa̱yó. Tá ná keʼéyó ña̱yóʼo, ixakáʼnuva-inira xa̱ʼa̱yó (Colosenses 1:13, 14; 1 Juan 1:8, 9).

16. ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼéyó ña̱ va̱ʼa koo ña̱ xínitúni̱yó?

16 Va̱ʼaní koo ña̱ xínitúni̱yó. Tá ke̱ʼéyó iin ña̱ va̱ása va̱ʼa, ña̱ xínitúni̱yó kúú ña̱ káʼa̱n xíʼinyó ña̱ va̱ása va̱ʼa íyo ña̱ ke̱ʼéyó. Ta sana nda̱a̱ kivi ndakanixi̱níyó ña̱ va̱ása ndáyáʼviyó ta kǒoka ña̱ kivi keʼéyó. Soo ná va̱ása ndakava-iniyó. Xíniñúʼu ka̱ʼa̱n ndáʼviyó xíʼin Jehová ña̱ ná ixakáʼnu-inira xa̱ʼa̱yó. Tá ná keʼéyó ña̱yóʼo, kivi kandíxayó ña̱ kuniso̱ʼora ña̱ káʼa̱nyó ta ixakáʼnu-inira xa̱ʼa̱yó (Hebreos 9:13, 14). Jehová kúni̱ra ña̱ ná ka̱ʼa̱nyó xíʼinra xa̱ʼa̱ ndiʼi tu̱ndóʼo ña̱ yáʼayó nu̱ú, ta saátu ná ka̱ʼa̱nyó xíʼinra xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa ña̱ kúni̱yó keʼéyó (Hebreos 4:14-16). Saá kúú ña̱ va̱ʼa koo ña̱ xínitúni̱yó nu̱ú Ndióxi̱.

17. ¿Ndáa bendición kúú ña̱ ndakiʼinyó tíxa̱ʼvi ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Jesús?

17 Kivi kutakuyó ndiʼi tiempo. “Saáchi ña̱ cháʼviyó xa̱ʼa̱ ku̱a̱chiyó kúú ña̱ xíʼi̱yó, soo ña̱ va̱ʼa ña̱ táxi Ndióxi̱ kúú ña̱ kutakuyó ndiʼi tiempo xa̱ʼa̱ ña̱ ki̱xi tátayó Cristo Jesús” (Romanos 6:23). Tíxa̱ʼvi ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Jesús xa̱ʼa̱yó kivi kutakuyó ndiʼi tiempo ta va̱ása kiʼinka kue̱ʼe̱ miíyó (Apocalipsis 21:3, 4). ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼéyó ña̱ va̱ʼa ndakiʼinyó bendición yóʼo?

NÁ TAXIYÓ TÍXA̱ʼVI XA̱ʼA̱ ÑA̱ NI̱XI̱ʼI̱ TA̱ JESÚS XA̱ʼA̱YÓ

18. ¿Nda̱chun va̱ʼa kúnda̱a̱-iniyó ña̱ kúʼvi̱ní-ini Jehová xínira miíyó?

18 Kúsi̱íní-iniyó ki̱vi̱ táxina iin regalo ña̱ liviní ndaʼa̱yó. Ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Jesús xa̱ʼa̱yó kúú iin regalo ña̱ ndáyáʼviníka nu̱ú ndiʼi ña̱ʼa, ta xíniñúʼu taxiníyó tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ Jehová xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. Juan 3:16 káchiña: “Ni̱kuʼvi̱ní-ini Ndióxi̱ xi̱nira ndiʼi na̱ yiví ña̱kán ta̱xira se̱ʼera ta̱ mitúʼun ña̱ kuvira xa̱ʼa̱na”. Saá íyoña, kúʼvi̱ní-ini Jehová xínira miíyó, ña̱kán ta̱xira se̱ʼera ta̱ Jesús ta̱ kúni̱níra xínira ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ra xa̱ʼa̱yó. Ta saátu kúʼvi̱ní-ini ta̱ Jesús xínira miíyó, ña̱kán ki̱xira ni̱xi̱ʼi̱ra xa̱ʼa̱yó (Juan 15:13). Ña̱ ke̱ʼé Jehová xíʼin ta̱ Jesús náʼa̱ña ña̱ kúʼvi̱ní-inina xínina iin tá iinyó (Gálatas 2:20).

Tá ná sakuaʼakaún xa̱ʼa̱ Jehová, xa̱ún kuʼvi̱-iniún kuniúnra ta kuni̱ún koún migora.

19. ¿Ndáaña kivi keʼún ña̱ va̱ʼa xa̱ún koún migo Jehová?

19 Xa̱ʼa̱ ña̱ xa̱a̱ na̱kunda̱a̱-iniún ña̱ kúʼvi̱ní-ini Jehová xínira miíyó, ¿ndáaña kivi keʼún ña̱ va̱ʼa xa̱ún koún migora? Chika̱a̱ ndee̱ ña̱ kunda̱a̱ka-iniún xa̱ʼa̱ Jehová. Sava yichi̱, íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ña̱ kuʼvi̱-iniyó kuniyó iin na̱ yiví na̱ va̱ása xíni̱yó. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, Juan 17:3 káʼa̱nña xíʼinyó ña̱ ná chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ kunda̱a̱-iniyó ndáa ki̱ʼva íyo Jehová. Tá ná keʼún ña̱yóʼo, xa̱ún kuʼvi̱ka-iniún kuniúnra, ta kuni̱ún sakúsi̱íún-inira ta xa̱ún koún migora. Ña̱kán, kivi xa̱ún sakuaʼakaún xa̱ʼa̱ Jehová tá ná kaʼviún Biblia (1 Juan 5:3).

20. ¿Ndáa ki̱ʼva náʼa̱yó ña̱ kándíxayó ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Jesús xa̱ʼa̱yó?

20 Xíniñúʼu na̱ʼún ña̱ kándíxaún ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Jesús xa̱ʼa̱yó. Ña̱ Biblia káchiña, “na̱ náʼa̱ ña̱ kándíxana se̱ʼe Ndióxi̱ kutakuna ndiʼi tiempo” (Juan 3:36). ¿Ndáa ki̱ʼva kivi na̱ʼa̱yó ña̱ kándíxayó ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Jesús xa̱ʼa̱yó? Tá ná keʼéyó ndiʼi ña̱ sa̱náʼa̱ra (Juan 13:15). Va̱ása xíniñúʼu ka̱ʼa̱n kuitíyó ña̱ kándíxayó ta̱ Jesús. Chi xíniñúʼu na̱ʼa̱yó xíʼin ña̱ kéʼéyó ña̱ kándíxayó ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ra xa̱ʼa̱yó. Santiago 2:26 káʼa̱nña tá kǒo chíndeétáʼanyó xíʼin inkana ña̱ kandíxana Ndióxi̱ náʼa̱yó ña̱ va̱ása kándíxayóra.

21, 22. a) ¿Nda̱chun ndiʼi ku̱i̱ya̱ xíniñúʼu ku̱ʼu̱nyó ndakaʼányó xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Jesús? b) ¿Ndáaña sakuaʼayó nu̱ú capítulo 6 xíʼin 7?

21 Xíniñúʼu ku̱ʼún ndakaʼún xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Cristo. Ñuú tá kúma̱níka kuvi ta̱ Jesús, ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ xíniñúʼu ndakaʼányó xa̱ʼa̱ ña̱ kuvira. Ndákaʼányó xa̱ʼa̱ra tá xáʼa̱nyó ndiʼi ku̱i̱ya̱ ña̱ Conmemoración (1 Corintios 11:20; Mateo 26:26-28). Ta̱ Jesús kúni̱ra ña̱ ná ndakaʼányó xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ra xa̱ʼa̱yó. Miíra ni̱ka̱ʼa̱n: “Kǒo sandákoondó keʼéndó ña̱yóʼo ña̱ va̱ʼa ndakaʼánndó xa̱ʼíi̱” (kaʼvi Lucas 22:19). Tá xáʼa̱nyó Conmemoración náʼa̱yó ña̱ ndákaʼánvayó xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Jesús xa̱ʼa̱yó, ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ kúʼvi̱ní-ini Jehová xíʼin ta̱ Jesús xínina miíyó. (Koto nota 16, “Ña̱ Conmemoración”).

22 Kǒo nda̱a̱ ni iin regalo ña̱ kítáʼan xíʼin ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Jesús xa̱ʼa̱yó (2 Corintios 9:14, 15). Nu̱ú capítulo 6 xíʼin 7 sakuaʼayó xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼa ña̱ ndakiʼin na̱ ni̱xi̱ʼi̱ tíxa̱ʼvi ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Jesús xa̱ʼa̱yó.