1-3. Uwou-odi vẹ mai kpobi ma rrọ, kọ ẹvẹ Jihova o ti ro si omai noi ze?

MA REHỌ iẹe nọ a fi owhẹ họ uwou-odi rọkẹ oware nọ who ru hu, yọ a vuẹ owhẹ nọ etẹe whọ te jọ evaọ edẹ uzuazọ ra kpobi. Edhere ọvuọvo ọ riẹ nọ a re ro siobọno owhẹ hẹ. O wọhọ nọ who wo ẹruore ọvuọvo ho, yọ oware ovo o riẹ nọ whọ rẹ sai ru kpahe iẹe he. Rekọ evaọ etoke nana nọ who wo ẹruore ọvuọvo ho na, a tẹ vuẹ owhẹ nọ ohwo jọ ọ riẹ nọ o wo ogaga nọ ọ rẹ sai ro si owhẹ no uwou-odi na ze, yọ ọ ya eyaa kẹ owhẹ nọ o ti fiobọhọ kẹ owhẹ. Ẹvẹ o te jọ owhẹ oma?

² Mai kpobi ma wọhọ ahwo nọ a mu fihọ uwou-odi, yọ uwou-odi na họ uwhu. Ghelọ oware kpobi nọ ma ru kẹhẹ, ma sae vabọ no uwou-odi na ha. Rekọ Jihova o wo ogaga nọ o re ro si omai noi ze. Yọ ọ ya eyaa nọ, “a ti si uwhu, ọwegrẹ urere na no otọ.”​—1 Ahwo Kọrint 15:26.

³ Ẹvẹ udu u re te owhẹ otọ te nọ whọ gbẹ te ruawa uwhu hu! Orọnikọ uwhu ọvo Jihova o ti si no ho. Ọ te kpare ahwo nọ a whu no ziọ uzuazọ re. Dai roro epanọ oyena o te jọ. Ọ ya eyaa nọ, “enọ i whu no nọ i wo ogaga ovo ho na,” a ti zihe ziọ uzuazọ. (Aizaya 26:19) Onana họ oware nọ Ebaibol na o se ẹkparomatha na.

4. (a) Eme ọ rẹ sae kẹ omai omosasọ nọ ohwo uwou mai hayo ogbẹnyusu mai o te whu? (b) Amono a jọ egbẹnyusu ekpekpe Jesu?

⁴ Nọ ohwo uwou hayo ogbẹnyusu ọkpekpe mai jọ o te whu, o rẹ da omai gaga. Ma rẹ ruẹ nọ ma wo ẹgba nọ ma rẹ rọ whaha iẹe he. Oware ovo o riẹ nọ ma rẹ sai ru ro zihe ohwo yena ziọ uzuazọ họ. Rekọ Ebaibol na ọ kẹ omai uvi omosasọ. (Se 2 Ahwo Kọrint 1:3, 4.) Joma kẹ oriruo jọ nọ u dhesẹ epanọ o be kpakpa Jihova avọ Jesu oma te re a kpare ahwo mai nọ a whu no ziọ uzuazọ. Okenọ Jesu ọ jọ otọakpọ, ọ jẹ hai kpohọ uwou Lazarọs avọ inievo-emetẹ riẹ, Mata avọ Meri gaga. Aikpobi na a jọ emamọ egbẹnyusu Jesu. Ebaibol na ọ ta nọ: “Jesu o you Mata, gbe oniọvo-ọmọtẹ riẹ, gbe Lazarọs.” Rekọ evaọ ẹdẹjọ, Lazarọs o te whu.​—Jọn 11:3-5.

5, 6. (a) Eme Jesu o ru nọ ọ ruẹ ahwo uviuwou Lazarọs gbe egbẹnyusu riẹ nọ a bi weri? (b) Fikieme o rọ rrọ oware omosasọ inọ ohwo nọ o whu ọ rẹ da Jesu re?

⁵ Jesu ọ nyae sasa Mata avọ Meri oma. Nọ Mata o yo nọ Jesu ọ be nyaze, ọ tẹ nyabru rie evaọ obọ otafe okpẹwho na. Eva e were e riẹ nọ ọ ruẹ Jesu, fikiere ọ tẹ ta kẹ Jesu nọ: “Otẹrọnọ whọ jọ etenẹ, oniọvo mẹ ọ hai whu hu.” Mata o roro nọ Jesu ọ hae kake nyaze vrẹ enẹ. Kẹsena Jesu ọ tẹ ruẹ oniọvo riẹ Meri nọ ọ be viẹ. Nọ Jesu ọ ruẹ epanọ a be viẹ, o da riẹ gaga, kẹsena o te muhọ ẹviẹ re. (Jọn 11:21, 33, 35) Fikieme Jesu ọ rọ viẹ? Ọ ruẹ edada nọ i re noi ze nọ ohwo nọ ma you o te whu.

⁶ O rrọ oware omosasọ nọ ma rọ ruẹ nọ epanọ ohwo nọ o whu ọ rẹ da omai na ere ọ rẹ da Jesu re. Yọ Jesu ọ wọhọ Ọsẹ riẹ. (Jọn 14:9) Jihova o wo ogaga nọ ọ sai ro si uwhu no bẹdẹ bẹdẹ, yọ ere o ti ru kẹle na.

7, 8. Fikieme Mata ọ gbẹ rọ gwọlọ nọ a ghelie utho na no uki Lazarọs ho, rekọ eme Jesu o ru?

⁷ Nọ Jesu o te uki nọ a wọ ugboma Lazarọs fihọ, a rọ utho ulogbo di unu uki na. Jesu ọ tẹ ta nọ: “Wha ghelie utho na no.” Rekọ Mata ọ gwọlọ nọ a ghelie utho na no ho. Keme anwọ edẹ ene ugboma Lazarọs o rọ rrọ eva uki na. (Jọn 11:39) Mata ọ riẹ oware nọ Jesu ọ gwọlọ ru kẹ oniọvo riẹ hẹ.

⁸ Jesu ọ tẹ ta kẹ Lazarọs nọ: “Nya lahwe!” Oware nọ Mata avọ Meri a ruẹ nọ Jesu ọ ta ẹme nana no u gbe rai unu thesiwa. “Ọzae nọ o whu na ọ tẹ nya lahwe avọ awọ gbe abọ riẹ nọ a rọ ehọ variẹ.” (Jọn 11:43, 44) A kpare Lazarọs no uwhu ze no! Ọ tẹ wariẹ kuomagbe ahwo uviuwou riẹ gbe egbẹnyusu riẹ. Enẹna, a rẹ sai kru ei, rọ obọ tei, jẹ ta ẹme kẹe. Oware nana u gbunu kẹhẹ! Jesu ọ kpare Lazarọs no uwhu ze no.

9, 10. (a) Ono ọ kẹ Jesu ogaga nọ ọ rọ kpare ahwo ze? (b) Erere vẹ ma wo no iku ekparomatha na ze?

⁹ Kọ ogaga obọriẹ Jesu ọ jẹ rọ kpare ahwo no uwhu ze? Ijo. Taure ọ tẹ te kpare Lazarọs, Jesu ọ lẹ se Jihova, kẹsena Jihova ọ tẹ kẹe ogaga nọ ọ rọ kpare Lazarọs. (Se Jọn 11:41, 42.) Orọnikọ Lazarọs ọvo họ ohwo nọ Jesu ọ kpare no uwhu ze he. Ebaibol ọ vuẹ omai kpahe ọmọtẹ ikpe ikpegbivẹ jọ nọ ọ jẹ mọ gaga. Ọsẹ riẹ, Jairọs ọ jẹ ruawa gaga, fikiere ọ tẹ lẹ Jesu nọ o siwi ọmọtẹ riẹ. Ọye ọvo họ ọmọ nọ o wo. Nọ Jairọs ọ be ta ẹme kẹ Jesu na, ezae jọ e tẹ nyaze te ta nọ: “Ọmọtẹ ra o whu no! Eme who gbe bi ro kpokpo Owuhrẹ na?” Rekọ Jesu ọ tẹ ta kẹ Jairọs nọ: “Jọ ozọ u mu owhẹ hẹ; thakpi wo  ẹrọwọ.” Jesu o te lele Jairọs kpobọ uwou riẹ. Nọ a kẹle uwou na no, Jesu o te bi yo edo ahwo jẹ be ruẹ ahwo nọ a be viẹ. Jesu ọ tẹ ta kẹ ae nọ: “Wha gbẹ viẹ hẹ, keme o whu hu rekọ ọ be wezẹ.” Ababọ avro, ẹme nọ Jesu ọ ta na o gbe ọsẹgboni ọmọ na unu. Jesu ọ tẹ ta kẹ ahwo kpobi nọ a jọ etẹe nọ a ruọ otafe, ọ tẹ rehọ ọsẹgboni ọmọ na ruọ eva uwou nọ a rọ ọmọtẹ na kiẹzẹ. Jesu o te kru obọ riẹ ẹmẹrera jẹ ta kẹe nọ: “Ọmọtẹ ọsese, mẹ be ta kẹ owhẹ nọ, ‘kpama!’” A rẹ ruẹ unu gbiku oghọghọ riẹ hẹ nọ ọsẹgboni ọmọ na a ruẹ ọmọtẹ rai nọ ọ kpama be nya! Jesu ọ kpare ọmọtẹ rai no uwhu ze no. (Mak 5:22-24, 35-42; Luk 8:49-56) No umuo ẹdẹ yena vrẹ, oke kpobi nọ a tẹ ruẹ ọmọtẹ rai a rẹ kareghẹhọ oware nọ Jihova ọ rọ Jesu ru kẹ ae. *

¹⁰ Ahwo nọ Jesu ọ kpare no uwhu ze a wariẹ whu uwhremu na. Rekọ oware nọ ma se kpahe ahwo nana u fiobọhọ kẹ omai keme o kẹ omai uvi ẹruore. Jihova ọ gwọlọ kpare ahwo no uwhu ze, yọ o ti ru ei.

11. Eme Ọtausiuwoma Na 9:5 o wuhrẹ omai kpahe Lazarọs?

¹¹ Ebaibol na ọ ta vevẹ nọ “enọ i whu no a riẹ oware ovuovo ho.” Nwanọ ere o jọ kẹ Lazarọs. (Ọtausiuwoma Na 9:5) Yọ, wọhọ epanọ Jesu ọ ta no vẹre na, Lazarọs ọ jọ wọhọ ohwo nọ ọ be wezẹ. (Jọn 11:11) Okenọ Lazarọs ọ jọ eva uki ọ “riẹ oware ovuovo ho.”

12. Ẹvẹ ma rọ riẹ nọ ẹkparomatha Lazarọs ọ ginẹ via?

 ¹² Okenọ Jesu ọ kpare Lazarọs no uwhu ze, ahwo buobu a ruẹ e riẹ. Makọ ewegrẹ Jesu dede a riẹ nọ oware igbunu o ru na. Ahwo a ruẹ Lazarọs nọ ọ jọ uzuazọ, fikiere u muẹro nọ a ginẹ kpare iẹe no uki ze. (Jọn 11:47) Ofariẹ, ahwo buobu a rọ fiki onana nyae ruẹ Lazarọs, onọ o soriẹ nọ a rọ rọwo nọ Ọghẹnẹ họ ọnọ o gine vi Jesu ze. Onana o were ewegrẹ Jesu hu, fikiere a tẹ jẹ gba ẹgwae epanọ a re ro kpe Jesu avọ Lazarọs no.​—Jọn 11:53; 12:9-11.

13. Fikieme o sai ro mu omai ẹro inọ Jihova ọ te kpare ahwo nọ a whu no ziọ uzuazọ?

¹³ Jesu ọ ta nọ a rẹ te kpare “enọ e rrọ iki ekareghẹhọ kpobi” ziọ uzuazọ. (Jọn 5:28) Onana u dhesẹ nọ Jihova ọ te kpare ahwo kpobi nọ ọ salọ nọ ọ te kareghẹhọ zihe ziọ uzuazọ. Rekọ re Jihova ọ sae kpare ohwo ziọ uzuazọ, o gwọlọ nọ ọ rẹ kareghẹhọ oware kpobi nọ u kiekpahe uzuazọ ohwo na. Kọ ọ sai gine ru ere? Whaọ, isi ima-idu buobu e rrọ eva idadeghe na. Ebaibol na ọ ta nọ Jihova ọ riẹ odẹ esi kpobi. (Se Aizaya 40:26.) Otẹrọnọ ọ rẹ sae kareghẹhọ odẹ esi kpobi, kiyọ oware olọlọhọ gheghe o rrọ kẹe re ọ kareghẹhọ oware kpobi nọ u kiekpahe enọ ọ te kpare ziọ uzuazọ na. U te no ere no, Jihova họ ọnọ ọ ma eware kpobi, fikiere ma riẹ nọ o wo ogaga nọ ọ sae rọ kpare ahwo nọ a whu no ziọ uzuazọ.

14, 15. Eme ẹme nọ Job ọ ta o wuhrẹ omai kpahe ẹkparomatha?

¹⁴ Job ọzae nọ o wo ẹrọwọ gaga na ọ rọwo ẹkparomatha na. Ọ nọ inọ: “Ohwo o te whu, kọ ọ sae wariẹ rria uzuazọ?” Kẹsena ọ tẹ ta kẹ Jihova nọ: “Who ti se, me ve ti yo kẹ owhẹ. Iruo abọ ra i ti si owhẹ urru.” Ẹhẹ,  Job ọ riẹ nọ Jihova ọ be hẹrẹ okenọ ọ te rọ kpare ahwo nọ a whu no ziọ uzuazọ.​—Job 14:13-15.

¹⁵ Ẹvẹ ẹruore ẹkparomatha na ọ rrọ owhẹ oma? Ẹsejọhọ who bi roro nọ, ‘Kọ ẹvẹ kpahe ahwo uviuwou mẹ gbe egbẹnyusu mẹ nọ i whu no, kọ a te kpare ae ziọ uzuazọ re?’ O rrọ oware omosasọ gaga inọ Jihova ọ ginẹ gwọlọ kpare enọ i whu ziọ uzuazọ. Joma wuhrẹ oware nọ Ebaibol ọ ta kpahe oria nọ a te rria gbe ahwo nọ a te kpare ze.

16. Oghẹrẹ uzuazọ vẹ ahwo nọ a te kpare ziọ otọakpọ na a te reawere riẹ?

¹⁶ Evaọ oke anwae, ahwo nọ a kpare no uwhu ze na a wariẹ kuomagbe ahwo uviuwou rai gbe egbẹnyusu rai evaọ otọakpọ na. Oware nana o te wariẹ via evaọ obaro, yọ u ti woma vi orọ oke anwae na. Fikieme? Keme ahwo nọ a te kpare ze re a rria otọakpọ na a ti wo uvẹ nọ a te rọ rria bẹdẹ bẹdẹ, a gbe ti whu ofa ha. A te rria akpọ nọ o wo ohẹriẹ gaga no ọnọ ma be rria nẹnẹ na. Ẹmo ọ te jariẹ hẹ, emuemu ọ te jọ họ, yọ ẹyao ọ te jọ gbe he.

17. Amono a rẹ te kpare ze?

¹⁷ Oghẹrẹ ahwo vẹ a te kpare ze? Jesu ọ ta nọ oke o be tha nọ “enọ e rrọ iki ekareghẹhọ kpobi a ti ro yo urru riẹ a vẹ te nya via.” (Jọn 5:28, 29) Yọ obe Eviavia 20:13 o vuẹ omai nọ: “Abade o te siobọno enọ i whu nọ e rrọ eva riẹ, uwhu gbe Uki a te siobọno enọ i whu nọ e rrọ eva rai.” Ẹhẹ, ima-idu ahwo buobu a te wariẹ rria uzuazọ. Pọl ukọ na ọ tẹ jẹ ta nọ “ẹkparomatha enọ i kiẹrẹe gbe enọ i kiẹrẹe he ọ te jọ.” (Se Iruẹru Ikọ 24:15.) Eme oyena u dhesẹ?

18. Amono họ “enọ i kiẹrẹe” nọ a te kpare ze na?

 ¹⁸ “Enọ i kiẹrẹe” na a kugbe idibo Jihova nọ e jọ uzuazọ taure Jesu ọ tẹ te ziọ otọakpọ. A te kpare ahwo wọhọ Noa, Abraham, Sera, Mosis, Rut, gbe Ẹsta zihe ziọ uzuazọ evaọ otọakpọ na. Whọ sae jọ obe Ahwo Hibru uzou avọ 11 se kpahe ezae gbe eyae nana jọ. Kọ  ẹvẹ kpahe idibo Jihova nọ i whu evaọ oke mai nana? Ahwo nana a rrọ usu “enọ i kiẹrẹe” na, fikiere a te kpare ae ze re.

19. Amono họ “enọ i kiẹrẹe he” na? Kọ uvẹ vẹ Jihova ọ te kẹ ae?

¹⁹ “Enọ i kiẹrẹe he” na a kugbe ima-idu ahwo nọ a riẹ kpahe Jihova taure a te ti whu hu. Dede nọ a whu no, a re thọrọ Jihova ẹro ho. Ọ te kpare ae ze, a ve ti wo uvẹ nọ a re ro wuhrẹ kpahe Jihova re a gọe.

20. Fikieme a gbẹ te rọ kpare ahwo kpobi ziọ uzuazọ họ?

²⁰ Kọ onana u dhesẹ nọ Jihova ọ te kpare ahwo kpobi nọ a whu no zihe ziọ uzuazọ? Ijo. Jesu ọ ta nọ a te kpare ahwo jọ ziọ uzuazọ họ. (Luk 12:5) Ono ọ te ta sọ a te kpare ohwo jọ zihe ziọ uzuazọ hayo a te kpare iẹe he? Jihova họ Obruoziẹ nọ ọ mai kpehru, rekọ ọ kẹ Jesu udu na re ọ jọ “obruoziẹ enọ e rrọ uzuazọ gbe enọ i whu no.” (Iruẹru Ikọ 10:42) Ohwo kpobi nọ a bruoziẹ riẹ inọ yọ ohwo omuomu nọ ọ gwọlọ kurẹriẹ hẹ, a te kpare iẹe ze he.​—Rri Ẹme-Oruvẹ 19.

21, 22. (a) Eme u dhesẹ re a kpare ohwo kpobọ odhiwu? (b) Ono họ ohwo ọsosuọ nọ a kpare kpobọ odhiwu?

²¹ Ebaibol na e tẹ jẹ vuẹ omai nọ ahwo jọ a te rria obọ odhiwu. Nọ a tẹ be kpare ohwo kpobọ odhiwu, orọnikọ ugboma ohwo-akpọ a rẹ rọ kpare iẹe ziọ uzuazọ họ. Oma ẹzi a rẹ rọ kpare iẹe kpobọ odhiwu.

²² Jesu họ ohwo ọsosuọ nọ a kake kpare ze evaọ oma ẹzi. (Jọn 3:13) Nọ a kpe Jesu no nọ edẹ esa e jẹ vrẹ no, Jihova ọ tẹ kpare iẹe ze. (Olezi 16:10; Iruẹru Ikọ 13:34, 35) Orọnikọ ugboma ohwo-akpọ a rọ kpare Jesu ze he. Pita ukọ na o ru rie vẹ inọ a kpe Jesu evaọ “oma uwo rekọ a kpare riẹ ziọ uzuazọ evaọ oma ẹzi.” (1 Pita  3:18) A kpare Jesu ze wọhọ omama ẹzi nọ o wo ẹgba gaga! (1 Ahwo Kọrint 15:3-6) Yọ Ebaibol ọ ta nọ orọnikọ ọye ọvo a te rọ edhere otiọna kpare ze he.

23, 24. Amono họ “uthuru okakao” nọ Jesu ọ ta kpahe na, kọ ẹvẹ a bu te?

²³ Taure Jesu o te ti whu, ọ ta kẹ ilele riẹ nọ i kru ẹrọwọ rai nọ: “Mẹ be nyavrẹ re mẹ ruẹrẹ oria họ kẹ owhai.” (Jọn 14:2) Onana u dhesẹ nọ a te kpare ilele riẹ jọ kpobọ odhiwu re a lele iei rria obei. Ẹvẹ a ti bu te? Jesu ọ ta nọ a te jọ umutho ahwo, o se rai “uthuru okakao.” (Luk 12:32) Jọn ukọ na ọ fodẹ unu rai gbiae okenọ ọ ruẹ Jesu nọ “o dikihẹ Ugbehru Zayọn [evaọ obọ odhiwu], avọ ahwo idu udhuhrẹ-gbene (144,000).”​—Eviavia 14:1.

²⁴ Oke vẹ a te rọ kpare Ileleikristi idu udhuhrẹ-gbene (144,000) na kpobọ odhiwu? Ebaibol na ọ vuẹ omai nọ onana o te via nọ Kristi o te muhọ esuo no evaọ obọ odhiwu. (1 Ahwo Kọrint 15:23) Oke yena ma be rria na, yọ ma be ta ẹme na a kpare ibuobu ahwo idu udhuhrẹ-gbene (144,000) na kpobọ odhiwu no. Enọ e gbẹ rrọ otọakpọ na a te whu a rẹ nwane kpare ae kpobọ odhiwu ababọ oke oraha. Rekọ evaọ obaro, a te kpare amọfa buobu gbidi gbidi ziọ uzuazọ evaọ otọakpọ nọ a ru fihọ Aparadase no.

25. Eme ma ti wuhrẹ kpahe evaọ uzoẹme notha?

²⁵ Kẹle na, Jihova o ti si ahwo kpobi no igbo uwhu, yọ uwhu o gbẹ te jọ ofa ha! (Se Aizaya 25:8.) Rekọ eme ahwo nọ a te kpare kpobọ odhiwu na a ti ru evaọ obei? Ebaibol na o ru rie vẹ nọ a ti lele Jesu su evaọ egọmeti obọ odhiwu. Ma te jọ uzoẹme notha na gbe wuhrẹ kpahe egọmeti yena.