1-3. Twĩ ũkombonĩ wa kyaũ, na Yeova akatũvonokya ata kuma ũkombonĩ ũsu?

KWAKŨNA visa ũsilĩlwe kwovwa yela nginya ĩla ũkakw’a na vai ĩvĩtyo wĩkĩte. Wasisya vai wĩkwatyo wa kwĩsa kũthaw’a na vai ũndũ wĩsa kwĩka nĩ kana wume yela. Ĩndĩ o ĩvindanĩ yĩu ũkw’ĩte ngoo, ũimanya kana ve mũndũ wĩ na ũtonyi wa kũũthasya na nũtw’ĩte vyũ kũũtethya! We wĩw’a ata?

² Ithyonthe twĩ ove, kana kwa ndeto ingĩ, twĩ ũkombonĩ wa kĩkw’ũ. O na tũkeka ata tũyĩsa kwĩvonokya. Ĩndĩ Yeova e na ũtonyi wa kũtũvonokya kuma kĩkw’ũnĩ na nĩwathanĩte kana “mũmaitha wa mũminũkĩlyo ũla ũkanangwa nĩ kĩkw’ũ.”—1 Akolintho 15:26.

³ Kwasũanĩa ũndũ ũkew’a wausya ĩla kĩkw’ũ kĩkethĩwa kĩte vo ĩngĩ! Yeova ndakaveta o kĩkw’ũ tũ, ĩndĩ akathayũũkya o na ala makwie. Kwasũanĩa ũndũ ũkatetheka nũndũ wa ũu. Yeova nĩwathanĩte kana ala “akw’ũ” makeethĩwa thayũ ĩngĩ.—Isaia 26:19.

4. (a) Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũkiakisya ĩla mũndũ wa mũsyĩ kana mũnyanya witũ wakw’a? (b) Weta andũ amwe maĩ anyanya ma Yesũ.

⁴ Ĩla mũndũ wa mũsyĩ kana mũnyanya witũ wakw’a, nĩtwĩthĩawa na woo na kĩmako kingĩ mũno. Twĩw’aa tũkw’ĩte ngoo vyũ nũndũ vai ũndũ twĩsa kwĩka tũkamũthayũũkya. Ĩndĩ Mbivilia nĩtũnengete  wĩkwatyo mũlũmu. (Soma 2 Akolintho 1:3, 4.) Ekai twone ngelekany’o ĩmwe yonanĩtye ũndũ Yeova na Yesũ meyũmbanĩtye kũthayũũkya endwa maitũ ala makwie. Ĩla Yesũ waĩ kũũ nthĩ, mavinda kwa mavinda nĩwaendaa kũkethya Lasalo na eĩtu-a-inyia make, Matha na Meli. Onthe maĩ anyanya aseo ma Yesũ. Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Yesũ nĩwamwendete Matha, na mwĩĩtu-a-inyia, na Lasalo.” Ĩndĩ mũthenya ũmwe, Lasalo nĩwesie kũkw’a.—Yoana 11:3-5.

5, 6. (a) Yesũ eekie ata ĩla woonie andũ ma mũsyĩ wa Lasalo vamwe na anyanyae maiĩa? (b) Nĩkĩ kũmanya ũndũ Yesũ weewie ĩũlũ wa kĩkw’ũ kũtũkiakiasya?

⁵ Yesũ nĩwaendie kũkiakisya Matha na Meli. Ĩla Matha wamanyie kana Yesũ nĩwũkĩte, nĩwaendie kũmũthaũa. Matha nĩwatanie mũno amwona Yesũ, ĩndĩ amwĩa atĩĩ: “Kethĩwa ũnaĩ kũũ, mwana-a-ia ndakw’a.” Asũanĩaa kana Yesũ ooka e mũselee. Nĩ vo ĩndĩ Yesũ woonie Meli aiĩa na andũ me na kyeva kingĩ, na aũmĩa ngoonĩ na aĩa. (Yoana 11:21, 33, 35) Nĩweewie woo mwingĩ ũla andũ mew’aa makw’ĩĩwa nĩ mũndũ mendete.

⁶ Kũmanya kana Yesũ ew’aa o ũndũ twĩw’aa ĩla twakw’ĩĩwa nĩkũtũkiakiasya. Yesũ ailyĩ ta Ĩthe wake. (Yoana 14:9) Yeova e na ũtonyi wa kũveta kĩkw’ũ tene na tene, na akilyĩ kwĩka ũu.

7, 8. Nĩkĩ Matha ũtendaa andũ maiveta ĩvia yĩla yaĩ mbũanĩ, na Yesũ eekie ata?

⁷ Ĩla Yesũ waendie mbũanĩ vala mwĩĩ wa Lasalo waiĩtwe, eethĩie ĩvingĩtwe na ĩvia. Yesũ aisye atĩĩ: “Vetai ĩvia.” Ĩndĩ Matha ndendaa maiveta ĩvia yĩu  nũndũ mwĩĩ wa Lasalo wekalĩte mbũanĩ mĩthenya ĩna. (Yoana 11:39) Matha ndeesĩ kĩla Yesũ waĩ vakuvĩ kwĩka.

⁸ Yesũ eeie Lasalo atĩĩ: “Umaala.” Matha na Meli moonie ũndũ wa ũsengy’a mũno. Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Ũla eĩ mũkw’ũ aumaala, alingĩlĩtwe ngũa ya mathiko maũũ na moko.” (Yoana 11:43, 44) Lasalo nĩwathayũũkiw’e na eethĩwa ĩngĩ vamwe na andũ make ma mũsyĩ na anyanyae! O na andũ maĩ matonya kũmũkumbatĩa na makaea ngewa nake. Kĩu kyaĩ kyama kĩnene mũno! Yesũ nĩwamũthayũũkisye Lasalo.

9, 10. (a) Nũũ wanengie Yesũ vinya wa kũthayũũkya andũ? (b) Nĩkĩ ũvoo ũla wĩ Mbivilianĩ ĩũlũ wa andũ ala mathayũũkiw’e nĩ wa vata kwitũ?

⁹ We Yesũ athayũũkasya andũ atũmĩĩte vinya wake? Aiee. Atanamba kũmũthayũũkya Lasalo, Yesũ ambie kũmũvoya Yeova amũnenge vinya wa kwĩka ũu. (Soma Yoana 11:41, 42.) Lasalo tiwe e weka wathayũũkiw’e. Mbivilia nĩyĩeleetye ĩũlũ wa kelĩtu kaĩ na myaka 12 kaĩ kawau mũno. Ĩthe wako, ũla weetawa Yailu, aĩ na kyeva kingĩ, na nĩwamwĩsũvie Yesũ avosye kelĩtu kau kake. Ndaĩ na kana kangĩ eka kelĩtu kau. Yailu o aendeee kũneena na Yesũ, ve aũme mookie na mamwĩa atĩĩ: “Mwĩĩtu waku nĩwakw’a: yu wĩnyamaĩsya Mũmanyĩsya kĩ?” Ĩndĩ Yesũ amwĩa Yailu atĩĩ: “Ndũkakĩe: ĩkĩĩa, tũ, nake nũnũũvow’a.” Ĩtina wa ũu, Yesũ nĩwaendanisye na Yailu kwake. Me vakuvĩ na kwa Yailu, Yesũ nĩwoonie na eew’a andũ maiĩa  na amea atĩĩ: “Ekai kũĩa; nũndũ ti kakw’ũ, ĩndĩ nĩkakomete.” No nginya ĩthe na inyia wa kelĩtu kau methĩwe masaanĩiw’e nĩ kĩla Yesũ wawetie. Yesũ eeie andũ onthe ala maĩ vau maumaale, na e na asyai ma kelĩtu kau malika vala kakomete. Yesũ akakwatie kw’oko na akea: “Kelĩtu, nĩkwĩa, Ũkĩla.” Kwasũanĩa ũndũ asyai ma kelĩtu kau matanie ĩla Yesũ wakathayũũkisye na kookĩla kambĩĩa kũthi. (Maliko 5:22-24, 35-42; Luka 8:49-56) Kuma mũthenya ũsu, ĩla asyai asu moona kelĩtu koo nĩmalilikanaa ũndũ Yeova wamekĩte kwĩsĩla Yesũ. *

¹⁰ Andũ ala Yesũ wathayũũkisye nĩmesie kũkw’a ĩngĩ. Ĩndĩ kũsoma ĩũlũ wa andũ asu mathayũũkiw’e nĩ kwa vata mũno nũndũ nĩkũtumaa twĩthĩwa na wĩkwatyo mũlũmu. Yeova nĩwendaa kũthayũũkya andũ ala makwie, na akeeka ũu.

11. Ĩandĩko ya Mũtavan’ya 9:5 yĩtũmanyĩsya kyaũ ĩũlũ wa Lasalo?

¹¹ Mbivilia yonanĩtye nesa kana “ala akw’ũ matyĩsĩ ũndũ o na wĩva.” Ũu nĩw’o kweethĩiwe ĩla Lasalo wakwie. (Mũtavan’ya 9:5) O tondũ Yesũ waisye, no ũndũ ũmwe Lasalo ta wakomete. (Yoana 11:11) Ĩla waĩ mbũanĩ, Lasalo ndeesĩ “ũndũ o na wĩva.”

12. Twĩsĩ ata kana Lasalo nĩwathayũũkiw’e?

¹² Andũ aingĩ nĩmoonie Yesũ aithayũũkya Lasalo.  O na amaitha ma Yesũ nĩmeesĩ kana nĩwe weekie kyama kĩu. Nũndũ andũ nĩmamwonie Lasalo e thayũ ĩngĩ, vayaĩ nzika kana kyama kĩu nĩkyeekĩkie. (Yoana 11:47) O na ĩngĩ, andũ aingĩ nĩmaendie kũmwona Lasalo, na kwĩka ũu nĩkwatumie mambĩĩa kũĩkĩĩa kana Yesũ atũmĩtwe nĩ Ngai. Amaitha ma Yesũ mayaaendeew’a nĩ ũndũ ũsu, na kwoou nĩmavangie kũmũaa e na Lasalo.—Yoana 11:53; 12:9-11.

13. Nĩkĩ tũte na nzika kana Yeova akathayũũkya ala makwie?

¹³ Yesũ aisye kana “onthe ala me mbũanĩ” makathayũũkw’a. (Yoana 5:28) Ndeto isu syĩonany’a kana onthe ala me kĩlilikanonĩ kya Yeova makeethĩwa thayũ ĩngĩ. Ĩndĩ nĩ kana Yeova athayũũkye mũndũ, no nginya alilikane maũndũ onthe ĩũlũ wa mũndũ ũsu. Yeova no eke ũu? Kwasũanĩa ngelekany’o ĩno. Matunĩ kwĩ ndata mbilioni mbingĩ, ĩndĩ Mbivilia yaĩtye kana Yeova nĩwĩsĩ masyĩtwa ma ndata isu syonthe. (Soma Isaia 40:26.) Ethĩwa Yeova nĩwĩsĩ masyĩtwa ma ndata syonthe, vai nzika nũlilikene maũndũ onthe ĩũlũ wa andũ ala ũkathayũũkya. Na ũndũ ũla wa vata nĩ kana Yeova nĩwe woombie syĩndũ syonthe, na kwoou nĩtwĩsĩ e na ũtonyi wa kũthayũũkya ala makwie.

14, 15. Ndeto sya Yovu itũmanyĩasya kyaũ ĩũlũ wa ũthayũũkyo?

¹⁴ Yovu, ũla waĩ mũĩkĩĩku, nĩweesĩ nesa vyũ kũkeethĩwa ũthayũũkyo. Akũlilye atĩĩ: “Ethĩwa mũndũ akakw’a, akeethĩwa thayũ ĩngĩ?” Na ĩndĩ amwĩa Yeova atĩĩ: “Naku wĩthĩwa wĩtana, nakwa ngakwĩtĩka: Ũkeethĩwa na mea ma wĩa wa moko maku.” Yovu nĩweesĩ kana Yeova e na wendi mwingĩ wa kwĩsa kũthayũũkya ala makwie.—Yovu 14:13-15.

 ¹⁵ Wĩkwatyo wa ũthayũũkyo ũtumaa wĩw’a ata? No wĩthĩwe ũyĩkũlya-ĩ, ‘Andũ ma mũsyĩ na anyanyawa ala makwie makathayũũkw’a?’ Nĩtũkiakiaw’a mũno twamanya kana Yeova e na wendi wa kũthayũũkya ala makwie. Ekai twĩmanyĩsye ũndũ Mbivilia yaasyaa ĩũlũ wa vala ala makathayũũkw’a makekala, na tũimanya naaũ makathayũũkw’a.

16. Ala makathayũũkw’a mekale vaa ĩũlũ wa nthĩ makatanĩa maũndũ meva?

¹⁶ Andũ ala mathayũũkiw’e maendeeie kwĩkala na andũ moo ma mũsyĩ na anyanya moo ĩũlũ wa nthĩ. Ũu now’o vakethĩwa ĩvindanĩ yũkĩte, ĩndĩ maũndũ makeethĩwa me maseango. Nĩkĩ? Nũndũ ala makathayũũkw’a mekale vaa ĩũlũ wa nthĩ makeethĩwa na mwanya wa kwĩkala tene na tene. Na makekala nthĩ yĩ kĩvathũkany’o mũno na ĩno tũtwĩe, nũndũ kũikethĩwa kaũ, ũng’endu, na mowau.

17. Naaũ makathayũũkw’a?

¹⁷ Naaũ makathayũũkw’a? Yesũ aisye ‘onthe ala me mbũanĩ makew’a wasya wake, namo makauma.’ (Yoana 5:28, 29) Nayo ĩandĩko ya Ũvuan’yo 20:13, kwosana na Mbivilia ya NWT, yaĩtye atĩĩ: “Ũkanga waumya akw’ũ ala maĩ nthĩnĩ waw’o; na kĩkw’ũ na Mbũa syaumya akw’ũ ala maĩ nthĩnĩ wasyo.” Andũ mbilioni mbingĩ makeethĩwa thayũ ĩngĩ. O na mũtũmwa Vaulo nĩwaisye kana “ala alũngalu, na ala mate alũngalu” makathayũũkw’a. (Soma Meko ma Atũmwa 24:15.) Ndeto isu syĩonany’a ata?

18. Andũ “ala alũngalu” naaũ?

 ¹⁸ Amwe ma “ala alũngalu” nĩ athũkũmi aĩkĩĩku ma Yeova ala maĩ thayũ Yesũ atanoka kũũ nthĩ. Andũ ta Noa, Avalaamu, Sala, Mose, Luthi, na Esita, makathayũũkw’a mekale vaa ĩũlũ wa nthĩ. No ũsome ĩũlũ wa amwe ma athũkũmi asu aĩkĩĩku ĩvukunĩ ya Aevelania  kĩlungu kya 11. Nao nata ĩũlũ wa athũkũmi aĩkĩĩku ma Yeova ala makusaa ĩvindanĩ yĩĩ? O namo nĩ “alũngalu,” na kwoou makathayũũkw’a.

19. “Ala mate alũngalu” naaũ? Yeova akamanenga mwanya wa kwĩka ata?

¹⁹ “Ala mate alũngalu” nĩ andũ mbilioni mbingĩ ala mataakwata mwanya wa kũmũmanya Yeova. O na kau nĩmakwie, Yeova ndaaũlwa nĩmo. Akamathayũũkya na mayĩthĩwa na mwanya wa kwĩmanyĩsya ĩũlũ wake na kũmũthũkũma.

20. Nĩkĩ ti kĩla mũndũ ũkathayũũkw’a?

²⁰ Ũu wĩonany’a kana andũ onthe ala makwie makathayũũkw’a? Aiee. Yesũ aisye kana ve andũ amwe matakathayũũkw’a. (Luka 12:5) Nũũ wĩtw’a kana mũndũ nũkũthayũũkw’a kana ndethayũũkw’a? Yeova nĩwe Mũsili ũla mũnene, ĩndĩ nũnengete Yesũ ũkũmũ ethĩwe “Mũsili wa ala me thayũ na wa ala akw’ũ.” (Meko ma Atũmwa 10:42) Mũndũ ũla wasilĩlwa kana nĩ mũthũku na ndeenda kũalyũka ndakathayũũkw’a.—Soma Maelesyo ma Mũthya namba 19.

21, 22. (a) Ala makathayũũkw’a mathi ĩtunĩ makeethĩwa na mwĩĩ ũilyĩ ata? (b) Nũũ waĩ wa mbee kũthayũũkw’a athi ĩtunĩ?

²¹ Mbivilia nĩyonanĩtye kana ve andũ amwe makekala ĩtunĩ. Ĩla mũndũ wathayũũkw’a athi ĩtunĩ, ndathayũũkaw’a e na mwĩĩ wa nyama. Ĩndĩ athayũũkaw’a e na mwĩĩ wa veva.

²² Yesũ nĩwe waĩ mũndũ wa mbee kũthayũũkw’a athi ĩtunĩ. (Yoana 3:13) Mĩthenya ĩtatũ kuma Yesũ ooawa, Yeova nĩwamũthayũũkisye. (Savuli 16:10; Meko ma Atũmwa 13:34, 35) Yesũ ndaathayũũkw’a  na mwĩĩ wa nyama. Mũtũmwa Vetelo aeleetye kana Yesũ ‘ooaiwe mwĩĩ, ĩndĩ eekĩwa thayũ vevanĩ.’ (1 Vetelo 3:18) Yesũ athayũũkiw’e e kyũmbe kya veva kĩ vinya! (1 Akolintho 15:3-6) Ĩndĩ Mbivilia nĩyonanĩtye kana ve andũ angĩ makathayũũkw’a kwa nzĩa ĩsu.

23, 24. “Ĩĩthya ĩnini” yĩla Yesũ waneenie ĩũlũ wayo naaũ, na nĩ meana?

²³ Yesũ atanakw’a, eeie amanyĩw’a make ala aĩkĩĩku atĩĩ: “Nĩngũthi ũmũseũvĩsya vandũ.” (Yoana 14:2) Ndeto isu itũmanyĩasya kana ve aatĩĩi amwe make makathayũũkw’a makekalae ĩtunĩ. Nĩ andũ meana ata? Yesũ aisye kana no andũ anini, kana “ĩĩthya ĩnini.” (Luka 12:32) Mũtũmwa Yoana nĩwawetie andũ asu nĩ meana ĩla woonie Yesũ “aũngeme kĩĩmanĩ kya Saioni [ĩtunĩ], na vamwe nake andũ ngili ĩana na mĩongo ĩna na inya.”—Ũvuan’yo 14:1.

²⁴ Aklĩsto asu 144,000 maĩ mathayũũkw’e ĩndĩĩ? Mbivilia yonanĩtye kana ũthayũũkyo woo waĩ wĩthĩwe Klĩsto ambĩĩa kũsumbĩka ĩtunĩ. (1 Akolintho 15:23) Tũilyĩ ĩvindanĩ yĩu na aingĩ ma Aklĩsto asu 144,000 nĩmathayũũkiw’e na mathi ĩtunĩ. Ala matiele kũũ nthĩ makw’a mathayũũkaw’a vau kwa vau makathi ĩtunĩ. Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, andũ aingĩ makathayũũkw’a mekale ĩũlũ wa nthĩ tene na tene.

25. Twĩĩmanyĩsya kyaũ kĩlungunĩ kĩla kĩatĩĩe?

²⁵ Yeova akilyĩ kwovosya andũ kuma kĩkw’ũnĩ. Aĩtye kana kĩkw’ũ kĩikethĩwa vo ĩngĩ! (Soma Isaia 25:8.) Ĩndĩ, ala makathi ĩtunĩ makatethya wĩa mwaũ kũu? Mbivilia yĩeleetye kana makasumbĩka vamwe na Yesũ Ũsumbĩnĩ wa ĩtu. Nĩtũkwĩmanyĩsya maũndũ maingĩ ĩũlũ wa Ũsumbĩ ũsu kĩlungunĩ kĩla kĩatĩĩe.