ICAPITALA 7
Abafwile Bakabuuka!
1-3. Nindo tungalabilila ati fwense tuli mu jele, kabili cindo baYawe bakacita?
ALAKANYENI ati bamusolololeni ukufwila mu jele pa mulandu tamwacitilepo. Kabili caboneka apaswetele ati tamukafumapo. Ubucetekelo bwashila kabili tapalipo ifi mungacita. Pano mukupwalamukilwa lukoso, kwaisa umuntu uukwete amakosa akumufumyeni mu jele kabili amulayeni ati akumofweniko! Mungomfwa shani?
2 Fwense tuli mu jele pakuti pa mfwa. Nangaba ati tucite shani tekuti tubutukepo imfwa. Pano baYawe bali ne makosa akutupulusha ku mfwa. Kabili balitulaile ati “Akapondo akakapelako ukwaluka kalukoso ni mfwa.”—1 AbaKolinto 15:26.
3 Alakanyeni ifi mukasangalala ili imfwa ikafumapo! Pano baYawe tabakafumyapo lukoso imfwa. Bakalengesha na bonse abafwile akale ukuba ne mweo nakabili. Langulukeni ifi ici cikaalula kuli mwebo. Balilaile ati “ne calo cikafumya abafwile”. (Yisaya 26:19) Ifi efi Baibolo ita ati ukubuuka kwa bafwile.
ILI UMUKWABESU AFWA
4. (a) Cindo cingatusangalasha ili umukwabesu neli icibusa cesu afwa? (b) Ni bani abaali ifibusa fya baYesu?
4 Kani uwa mu cisoolo neli icibusa cesu afwa, tulabombomana makosa ne kusomenwa. Amakosa alashila. Tekuti tubuushepo uufwile. Pano Baibolo ililabiile pa fingatusangalasha. (Pendeni 2 AbaKolinto 1:3, 4.) Nga tulabileko pa ca kubwenako icilangisha ati baYawe na baYesu balafwaisha ukubuusha abakwabesu abafwile. Ili baYesu baali pa calo balukufakashisha Lasalo ne nkashi sha kwe shibili, Malita na Maliya. Bonse batatu baali fibusa fya baYesu ifiweme. Baibolo ilalabila ati: “baYesu baalukutemwa Malita ne mukwabo na Lasalo.” Pano, kambi kasuba, Lasalo aalifwile.—Yoane 11:3-5.
5, 6. (a) Kani baYesu baalicitile shani ili babwene icisoolo ca kwe Lasalo ne fibusa balukulila? (b) Nindo citusangalashisha ukwishiba ifi baYesu baumfwile pa mfwa?
5 BaYesu baaliile mu kusangalasha Malita na Maliya. Ili Malita aumfwile ati baYesu balukwisa, aliile mukubacinsha. Alisangalele ili abwene baYesu, nangabe’fyo alilabile kuli bo ati: “Mwe baShikulu, mwebo ngekomwali kuno, ne ndume yanji nga taifwile-po.” Malita aalukulanguluka ati baYesu baalyelelwe ukufika bwangu. Panuma ya fyefyo, BaYesu balibwene Maliya alukulila. Ili babwene ukubombomana kwabo, baalisomenwe kabili kabalila. (Yoane 11:21, 33, 35) Balyumfwile ifi tusomenwa kani umukwabesu afwa.
6 Ukwishiba ati baYesu balishi ifi tumfwa kani umukwabesu afwa, kulatusangalasha. BaYesu bali koti ni baWishibo. (Yoane 14:9) BaYawe balikwete amakosa akufumyapo imfwa umuyayaya, kabili fyopele’fyo efi bakacita bukumo lukoso.
“LASALO, FUMA-MO!”
7, 8. Nindo Malita taafwailepo ati bafumyepo ilibwe pe cengo, pano findo baYesu bacitile?
7 Ili baYesu bafikile ku cilende uku babikile umubili wakwe Lasalo, balisangile pa mulyango we cengo balinshikilepo ilibwe ilikulu. BaYesu kabalabila ati: “Shinkuleniko ibwe.” Pano Malita talukufwayapo ati bacite’fyo. Ni pakuti umubili wakwe Lasalo wali mwi cengo pa ‘nshiku shine’. (Yoane 11:39) Taishipo ifi baYesu baali ne kucita ku ndume yakwe iyafwile.
Alakanyeni ifi icisoolo ne fibusa fyakwe Lasalo fyasangalele ili abuukile!—Yoane 11:38-44
8 BaYesu balilabiile kuli Lasalo ati: “fumamo!” Ifyakonkelepo ifi Malita na Maliya babwene fyalibasangaleshe. “Ne wafwile alifumine, umwakakilwe ku molu na ku maboko ne nsalu isha pa mfwa.” (Yoane 11:43, 44) Lasalo alibuukile! Alibeele pamo ne cisoolo cakwe ne fibusa na kabili. Balimukumbatiile, ukumwikata ne kulabila nakwe. Cali cakukankamika! BaYesu kababuusha Lasalo.
“WE MWANICE, NDUKUKUBUULA ATI, BUUKA!”
9, 10. (a) Nibani abapeele baYesu amakosa akubuusha abantu? (b) Nindo ukupenda amalyashi aalabila pa kubuuka kucindamine?
9 Kani baYesu balukubuusha abantu ku makosa abo? Koku. Ili tabangabusha Lasalo, balitembeele kuli baYawe kabili baYawe balibapeele amakosa akubuusha Lasalo. (Pendeni Yoane 11:41, 42.) Talipo ni Lasalo lukoso baYesu babuushishe. Baibolo ilatubuula pa mwanice umwanakashi uwa myaka 12 uwalwele ukwakuti. Jailo wishi, alibombomene kabili alikombeteele baYesu ati batendulushe umwana wakwe. E mwana akwete lukoso. Ili acilabila na baYesu, kwalishile abalalume ne kumubuula ati: ‘Umwana wenu afwa! Mba nindo mulukubakatashisha Abasambishi?’ Pano baYesu baalilabiile kuli jailo ati: “Witiina, ucetekele lukoso, penka akubushiwa.” Popele baliile pamo na Jailo ku ng’anda yakwe. Ili baalukupalamina ku ng’anda, baYesu kababona ne kumfwa abantu balukulila. BaYesu baalilabiile ati: ‘Mwilukulila, pakuti tafwilepo, alilele lukoso.’ Cipale bawishi na banyina tabaishibilepo ifi baYesu balukwalula pakulabile’fyo. BaYesu baalibuulile abantu bonse ukufumina posonde eli babuulile bawishi na banyina ukwingila nabo mu cipinda umwali umwana. BaYesu balimwikete kuminwe ne kulabila ati: “We mwanice, ndukukubuula ati, Buuka!” Alakanyeni ifi abafyashi bakwe basangalele ili abuukile ne kutatika ukwenda! BaYesu balibuushishe ulya umwana. (Mako 5:22-24, 35-42; Luku 8:49-56) Ukufuma ako kasuba, kani babona umwana wabo, balukwanuka ifi baYawe babacitile ukupitila muli baYesu. *
10 Mukupita kwa mpindi babo baYesu babuushishe balifwile na kabili. Pano ukupenda aya malyashi kucindeme pakuti kulatupeela ubucetekelo bwa cinenene. BaYawe balafwaisha ukubuusha abafwile kabili bakacita fyopele’fyo.
IFI TUSAMBILILAKO KU MALYASHI AALABILA PA KUBUUKA
Intangishi Petilo alibuushishe Dokasi umuKlistu umwanakashi. —Ifyacitilwe 9:36-42
Elaija alibuushishe umwana wakwe mukamfwilwe.—1 Imfumu 17:17-24
11. Findo ilembo lya Uwakutulisya 9:5 litusambisha pali fyefyo Lasalo aali?
11 Baibolo ililabiile apatubile ati “abafwile tabeshi neli kantu.” Fyopele’fyo efi na Lasalo aali ili afwile. (Uwakutulisya 9:5) Koti ni fyopele filya baYesu balabiile, Lasalo aali koti alileele lukoso. (Yoane 11:11) Ili Lasalo aali mwi cengo taishi “neli kantu.”
12. Kani tulishi shani ati fyacine Lasalo alibuukile?
12 Abantu abengi balibweneko ili baYesu babuushishe Lasalo. Ne bapate ba baYesu baalishibile ati baYesu balicitile ici icimpelampela. Lasalo alibeele ne mweo na kabili, kabili ici calilangishe ati fyacine alibuukile. (Yoane 11:47) Abantu abengi baliile mu kubona Lasalo uwabuukile, kabili calibalengeshe ukucetekela ati baYesu balituminwe na baLesa. Abapate ba baYesu tabatemenwepo, penka kabafundana ukwipaya baYesu na Lasalo.—Yoane 11:53; 12:9-11.
13. Nindo tucetekeele ati baYawe bakabuusha abafwile?
13 BaYesu balilabiile ati “bonse abali mu filende” bakabuuka. (Yoane 5:28) Ici cilukwalula ati bonse babo baYawe bafwaya ukubuusha bakaba ne mweo na kabili. Pano, pakweba ati baYawe babuushe umuntu balyelelwe ukwanuka fyonse pali woyo muntu. Kani bangakonsha ukucite’fyo? Ukuba, tulyelelwe ukwishiba ati mwiulu muli utubangabanga utwakuti ubwingi. Baibolo ilalabila ati baYawe balishi amashina atubangabanga tonse. (Pendeni Yisaya 40:26.) Kani tekuti cibakatashepo ukwishiba amashina atubangabanga tonse, mu cinenene banganuka fyonse lukoso pali babo bafwaya ukubuusha. Ne cicindamishe cakweba ati, baYawe e balengele ifintu fyonse, ici cilitulengeshe ukwishiba ati balikwete amakosa akubuusha abafwile.
14, 15. Kani ifi Jobo alabiile, filatusambishe’ndo pa kubuuka?
14 Umwalalume wa bucetekelo Jobo alisumiine mu kubuuka. Alipwishe ati: “Kani umuntu afwe, akaba ne mweo libili?” Kabili alilabiile kuli baYawe ati: “Mwebo mungeta, na nebo ningamwasukeni. Mungafwaisha imicitilo ya kuminwe yenu.” Jobo alishibile ati baYawe balafwaisha ukubuusha abafwile.—Jobo 14:13-15.
15 Kani ubucetekelo bwa kweba ati abafwile bakabuuka bulamulengesheni ukumfwa shani? Cipale mungalipusha ati, ‘Kani aba mu cisoolo canji ne fibusa fyanji abafwile kale, nabo bakabuuka?’ Cilatusangalasha ukwishiba ati baYawe balafwaisha ukubuusha abafwile. Pano lomba nga tusambilile ifi Baibolo ilabiile pa bakabuuka ne ku bakekala.
“BAKOMFWE’SHIWI LYAKWE, NE KUFUMAMO”
16. Mekalilo akuba shani abakabuukila pa calo bakalitemwesha?
16 Akale, ababuukile baalibele pamo ne fisoolo fyabo ne fibusa penka pano pa calo. Fyopele’fyo efi cikaba na kuntangiile, pano eli cikacilapo ne kuwama. Mba nindo? Ni pakuti abakabuuka bakaba ne shuko lya kwikala umuyayaya ne kubula ukufwa libili. Kabili amekalilo pa calo akapusanako na fifi tulukwikala pali ino mpindi. Takukabapo inkondo, ukupulaisha, ne malwashi.
17. Nibani bakabuuka?
17 Ni bani abakabuuka? BaYesu balilabiile ati “bonse abali mufilende bakomfwe’shiwi lyakwe, ne kufumamo.” (Yoane 5:28, 29) Kabili pa Ukufisulula 20:13 palatubuula ati: “Icishiba calibweseshe abafwile abali-mo, kabili ne mfwa na Sheoli fyalibweseshe abafwile abali-mo.” Mu cinenene abantu abakuti ubwingi bakaba ne mweo libili. Intangishi Paulu nae alilabiile ati kukaba ukubuuka “kwa balungeme ne basendeme”. (Pendeni Ifyacitilwe 24:15.) Kani ico cilaalule’ndo?
Mu Paladaiso, abafwile bakabuuka ne kuba pamo ne bakwabo
18. Nibani ‘abalungeme’ abakabuuka?
18 Pa “balungeme” epali ne bapyungishi ba baYawe abafwile ili baYesu tabangeesa pa calo. Abali koti ni Noa, Ablaamu, Sala, Mose, Lufi, na Esita bakabuuka ne kwikala pa calo. Mungapenda pa balalume ne banakashi babucetekelo abalabilwepo mwi buuku lya AbaEbeya icapitala 11. Nga pano lomba abapyungishi ba baYawe aba bucetekelo abalukufwa bukumo? Nabo “balungeme,” penka nabo bakabuuka.
19. Kani ‘abasendeme’ ni bani? Lishuko lya kuba shani baYawe bakabapeela?
19 Pa ‘basendeme’ pali na babo aba tabaakwetepo ishuko lya kwishiba baYawe. Nangaba ati balifwile, baYawe tababalubileko. Bakababuusha, kabili bakapeelwa ishuko lya kusambilila pali baYawe ne kubapyungila.
20. Nindo tungalabilila ati talipo ni bonse abakabuuka?
20 Kani ici cilukwalula ati abantu bonse abafwile bakabuuka? Koku. BaYesu baalilabiile ati abantu bambi tabakabuukapo. (Luku 12:5) Nibani bakasalulula abelelwe ne batabelelwepo ukubuuka? BaYawe e basololweshi abakulu, pano balipeeleko baYesu amakosa ‘akusololola abalabi ne bafwile.’ (Ifyacitilwe 10:42) Abakasolololwa ati ni mbifi kabili abatabafwayapo ukulapila tabakabuushiwapo.—Boneni Ifyebo na Fimbi 19.
UKUBUUKILA KWIULU
21, 22. (a) Kani ababuukila kwiulu balaba ne mubili wa kuba shani? (b) Nibani batatikiilepo ukubuukila kwiulu?
21 Baibolo ilatubuula ati abantu bambi bakekala kwiulu. Ababuukila kwiulu, tababapo ne mubili wa munefu uwa buntunshi. Balaba ne mweo wa mupashi kwiulu.
22 BaYesu e batatikiilepo ukubuukila kwiulu. (Yoane 3:13) Ili papitile inshiku shitatu ukufuma apo baYesu bafwilile, baYawe balibabuushishe. (Amasamo 16:10; Ifyacitilwe 13:34, 35) BaYesu tababuushiwepo ne mubili wa munefu. Intangishi Petilo alibuulishishe ati baYesu “baliipailwe mu munefu, sombi balibuushiwe ku mweo mu mupashi.” (1 Petilo 3:18) BaYesu balibuukile ne kuba muntu wa mupashi uukwete amakosa! (1 AbaKolinto 15:3-6) Pano Baibolo ilalabila ati baYesu talipo e bakupelako ukubuukila kwiulu.
23, 24. Nibani abetwa ati ‘itanga linini’ baabo baYesu balabiilepo, kabili bali banga?
23 Ili baYesu baali apepi ne kufwa, balibuulile abasambile babo aba bucetekelo ati: “Ndukuya mu kumwanshikileni umupunda.” (Yoane 14:2) Ici cilukwalula ati bambi abasambile ba baYesu bakabuuka ne kuya mu kwikala kwiulu nabo. Ni banga? BaYesu balilabiile ati baali ne kuba lukoso abanini, balibetile ati “wetanga linini.” (Luku 12:32) Intangishi Yoane alibuulishishe inambala ili abwene baYesu ‘baliimakene pa lupili [lwa kwiulu] lwa Sayoni, ne bantu pamo nabo abali 144,000.’—Ukufisulula 14:1.
24 Nilwisa ba 144,000 baali ne kutatika ukubuuka? Baibolo ilatubuula ati baali ne kutatika ukubuuka panuma baYesu batatika ukwikalika kwiulu. (1 AbaKolinto 15:23) Tulukwikala muli yopele’yo impindi, kabili abengi pali ba 144,000 balibuukile ne kuya kwiulu. Abacili pa calo kabili abafwa pali ino mpindi balabuukila kwiulu lwenka lulya bafwa lukoso. Nangabe’fyo, abantu abakuti ubwingi bakabuuka kuntangiile ne kwikala mu Paladaiso penka pano pa calo.
25. Findo tukasambililapo mu capitala cakonkapo?
25 Bukumo lukoso, baYawe bakapulusha abantunshi ku mfwa kabili imfwa ikafumapo umuyayaya! (Pendeni Yisaya 25:8.) Pano findo abakaya kwiulu bakalukucita kulya? Baibolo ilabuulishisha ati bakalukwikalika na baYesu mu Bufumu. Tukasambilila pali bubo ubufumu mu capitala cakonkapo.
^ par. 9 Mu malyashi ambi, Baibolo ilatubuula pa kubuuka kwa banice ne bakulu, abalalume ne banakashi, abaIshilaeli ne batabaalipo baIshilaeli. Mungapenda aya malyashi muli 1 Imfumu 17:17-24; 2 Imfumu 4:32-37; 13:20, 21; Matayo 28:5-7; Luku 7:11-17; 8:40-56; na Ifyacitilwe 9:36-42; 20:7-12.
Cipale Mungapendako Nafifi:
AKATAMBO KA WAKULAMA
Kani Abafwile Balaya Pi?
Mu Baibolo muli amalyashi abantu 8 ababuushiwe. Kani baalibabiile ati kuli uku baile?
AKATAMBO KA WAKULAMA
Lyanshikeni Ukwisa mu Kwikala mu Calo ca Bukumo
Ificita abantu ba baLesa filipalene ne ficita abantu abalukulyanshika ukukuukila ku calo cimbi.
