1-3. Le batwe bonso twi bakutwe mu buloko bwa bika, ino Yehova uketukutulula’mo namani?

LANGA’PO bidi shi ubatyibilwa mambo a kukutwa buloko būmi bobe bonso pa mwanda wa kilubo kyokulongelepo. Kutupu kukutululwa nansha dimo. Būmi bobe bwa kumeso bubaoneka, kadi nobe kudipo na mwa kulongela. Abe’tu upwa kulanga’mba kubapu, kubaiya muntu umo udi na bukomo bwa kukukutulula kadi wakulaya’mba usa kukukwasha! Le ukeivwana namani?

² Batwe bonso tudi mu buloko bwa lufu. Nansha tulonge namani, ketubwanyapo kwinyongolola’mo. Inoko Yehova udi na bukomo bwa kwitunyongolola mu lufu. Kadi i mwitulaye amba “lufu, walwana wa mfulo, ukajimankanibwa fututu.”​—1 Kodinda 15:26.

³ Langa’po bidi nsangaji yokevwana pokekala kukidipo na moyo wa lufu! Yehova ukatalula lufu kadi ukalonga ne bikwabo. Ukajokeja ne boba bafwile ke bōmi. Langa’po bidi mokasangela! I mulaye amba boba “bampikwa bukomo mu lufu” bakekala bōmi monka. (Isaya 26:19) Kino kyo kitelelwe mu Bible bu lusangukilo.

4. (a) I kika kibwanya kwitusenga shi tubafwilwa muntu wa mu kisaka nansha mulunda netu? (b) I bāni bādi babadilwa mu balunda ba pa mutyima ba Yesu?

⁴ Shi tubafwilwa muntu wa mu kisaka nansha mulunda netu, twivwananga misanshi ne bulanda  bukatampe. Tutyumukwanga mutyima. I kutupu kyotubwanya kulonga mwanda wa ajokele ku būmi. Ino Bible witusenga bya bine. (Tanga 2 Kodinda 1:3, 4.) Tubandaulei’ko kimfwa kimo kilombola Yehova ne Yesu mobakajokejeja baswe betu bafwile ku būmi. Yesu paādi pano pa ntanda, divule wādi ukanangila Lazalasa ne bakaka wandi babidi, ba Mata ne Madia. Abo bonso busatu bādi balunda bayampe ba Yesu. Bible unena’mba: “Yesu wadi usenswe Mata, ne mwanabo mwana-mukaji, ne Lazalasa.” Ino difuku dimo, Lazalasa wāfwa.​—Yoano 11:3-5.

5, 6. (a) Le Yesu wālongele bika paāmwene kisaka kya ba Lazalasa ne balunda nandi badila? (b) Mwanda waka kuyuka mwēivwanine Yesu pa lufu kwituseñanga?

⁵ Yesu wāenda kukasenga ba Mata ne Madia. Mata pa kwivwana’mba Yesu yao wiya, wāenda kukamutundaila panja pa kibundi. Wāsangala pa kumona Yesu, ino wāmunena’mba: “Shi wadi kuno, longa mwanetu kafwilepo.” Mata wālangile amba Yesu watyelewa. Kupwa, Yesu wākatana kaka wabo Madia, udila. Pa kumona bulanda bwabo, Yesu mutyima wāmusansa kadila. (Yoano 11:21, 33, 35) Wāivwene misanshi yotwivwananga shi tubafwilwa muntu otusenswe.

⁶ Kuyuka’mba Yesu nandi wiivwananga enka motwiivwaninanga pa lufu kwituseñanga. Yesu i mwifwane Shandi potō. (Yoano 14:9) Yehova udi na bukomo bwa kutalula’ko lufu nyeke ne nyeke, kadi usa kulonga’byo panopano ponka.

7, 8. Mwanda waka Mata kādipo usaka batalule dibwe ku kibundu mwādi mujīkilwe Lazalasa, ino i bika byālongele Yesu?

⁷ Pāfikile Yesu ku kibundu kwādi kujīkilwe Lazalasa,  ku kibelo kwādi kutūlwe dibwe dikatampe. Yesu wānena’mba: “Talulai dibwe.” Ino Mata kādipo usaka batalule’dyo. Mwanda umbidi wa Lazalasa wādi ke mupwe mafuku aná mu kibundu. (Yoano 11:39) Kādipo uyukile bisaka kulonga Yesu kudi mwanabo.

⁸ Yesu wānena Lazalasa amba: “Tamba’mo!” Ba Mata ne Madia bāmwene kintu kya kutendelwa. “Muntu wadi mufwe’wa watamba’mo maulu ne maboko mapombe bipēta.” (Yoano 11:43, 44) Lazalasa wājokela monka ku būmi! Wētana monka na babutule bandi ne balunda nandi. Bāmupambile bīpa, bāmutenga, ne kwisamba nandi. Bine, i kingelengele! Yesu wasangula Lazalasa.

9, 10. (a) Le i ani wāpele Yesu bukomo bwa kusangula nabo bantu? (b) Mwanda waka mānga ya bantu bāsangwilwe idi na mvubu kotudi?

⁹ Le Yesu wāsangwile bantu na bukomo bwandi? Aa. Yesu, kumeso kwa kusangula Lazalasa, wālombele kudi Yehova, Yehova nandi wāmupa bukomo bwa kusangula Lazalasa. (Tanga Yoano 11:41, 42.) Ke’nkapo Lazalasa kete wāsangwilwe. Bible witutelela ne nsongwakaji wa myaka 12 wādi mubele bininge. Shandi Yelusa, wādi ke mutyumukwe mutyima, kazenze Yesu akamundape. Wādi’nka na uno mwana kete. Aye ukizenza Yesu, bana-balume bamo bāiya kumulombola’mba: “Obe mwana mwana-mukaji wafu! Le kyokambakenya monka Mufundiji i kika le?” Ino Yesu wānena Yelusa amba: “Kokakwatwa moyo, abe lombola’tu lwitabijo.” Penepa bāenda kwa Yelusa. Abo pa kufika kubwipi, Yesu  wāmona ne kwivwana bantu badila. Yesu wēbanena’mba: “Lekai kudila, mwanda kafwilepo ino ulēle.” Ba shandi ne inandi ye bano bēipangwile bisaka kunena Yesu. Yesu wānena bantu bonso batambe’mo, wātwela pamo na bashandi ne inandi mu kyumba mulādikilwe nsongwakaji’wa. Yesu wāmukwata bityebitye ku kuboko kamunena’mba: “A nsongwakaji, nakunena’mba, imana!” Fwatakanya’po mwāsangedile bambutwile pobāmwene wabo mwana waimana kaenda! Yesu webasangwila nsongwakaji. (Mako 5:22-24, 35-42; Luka 8:49-56) Tamba dyadyo difuku, pobādi bamona uno nsongwakaji, bādi bavuluka kyokya kyēbalongēle Yehova kupityila kudi Yesu. *

¹⁰ Boba bonso bāsangwilwe na Yesu bāfwile mwenda mafuku. Inoko kutanga mānga ya bano bantu kudi na mvubu mwanda kwitupanga lukulupilo lwa bine. Yehova usakanga kusangula bantu, kadi usa kwibasangula.

11. Le Musapudi 9:5 witufundija bika padi Lazalasa?

¹¹ Bible ufundija patōkelela’mba “bafwe kebayukilepo kintu nansha kimo.” Ye mwāikadile ne Lazalasa. (Musapudi 9:5) Enka na mwānenene’kyo Yesu, Lazalasa wādi’nka na aye ulēle tulo tukatampe. (Yoano 11:11) Lazalasa paādi mu kibundu, kādipo uyukile “kintu nansha kimo.”

12. Le tubayuka namani amba lusangukilo lwa Lazalasa lwāikele’ko bine?

 ¹² Yesu paāsangwile Lazalasa, pātenwe bantu bavule. Enka ne balwana na Yesu bāyukile amba walonga kingelengele. Lazalasa wāikele ke mūmi, kadi kino kyālombwele amba bine kubalongeka lusangukilo. (Yoano 11:47) Kadi bantu bavule bāendele kukabandila Lazalasa, bāfudile ku kwitabija’mba Yesu i mutumwe na Leza. Kino kekyāsangejepo balwana na Yesu, o mwanda bākwete mulangwe wa kwipaya Yesu ne Lazalasa mwine.​—Yoano 11:53; 12:9-11.

13. Mwanda waka tubwanya kukulupila’mba Yehova ukasangulanga bafwile?

¹³ Yesu wānenene amba “boba bonso badi mu bibundu” bakevwana diwi dyandi. (Yoano 5:28) Kino kilombola’mba boba bonso bavulukwa na Yehova bakajokela ku būmi. Kadi Yehova pa kusangula muntu, ukavuluka kamwanda ne kamwanda ka mwadi mwikadile muntu. Le bine ukabwanya’byo? Tala, kudi midiyala ne midiyala ya ñenyenye mūlu. Ino Bible unena’mba Yehova uyukile dijina dya luñenyenye ne luñenyenye. (Tanga Isaya 40:26.) Shi uvulukanga dijina dya luñenyenye ne luñenyenye, nanshi ubwanya kupēlelwa kuvuluka kamwanda ne kamwanda katala boba bonso bakajokejeja ku būmi. Kintu kya mvubu kutabuka, Yehova ye wāpangile bintu byonso, ye kyotwayukila’mba udi na bukomo bwa kujokejeja bantu ku būmi.

14, 15. Le binenwa bya Yoba bitufundija bika pa mwanda utala lusangukilo?

¹⁴ Yoba muntu wa kikōkeji wādi ukulupile mu lusangukilo. Wāipangwile amba: “Shi muntu afwe, le ubwanya kwikala mūmi monka?” Kupwa wānena Yehova amba: “Uketanga, nami nkakwitaba. Ukabilanga bininge  mingilo ya makasa obe.” Bine, Yoba wādi uyukile amba Yehova usakanga kitatyi kifike kya kusangula bafwile.​—Yoba 14:13-15.

¹⁵ Lelo ubeivwana namani pa kuyuka’mba bafwe basa kusangulwa? Padi ubwanya kwiipangula’mba, ‘Le babutule bami ne balunda nami bafwile kala, nabo bakasangulwa?’ Kuyuka’mba Yehova usakanga kujokejeja bafwile ku būmi kwituseñanga. Tutale bidi binena Bible pa bene bakasangulwa ne kwine kobakashikata.

16. Le boba bakasangwilwa pano pa ntanda bakekala na būmi bwa muswelo’ka?

¹⁶ Pa kala, boba bāsangwilwe bāshikete pano pa ntanda na babutule babo ne balunda nabo. Ye mobikekadila ne kumeso’ku, ino abyo bikalumbuluka kupita. Mwanda waka? Mwanda boba bakajokejibwa ku būmi pano pa ntanda bakekala na dyese dya kwikala’ko nyeke ne nyeke kufwa mpika. Kadi bakashikata mu ntanda milumbuluke kupita ino yotushikete’mo dyalelo. Kemukekalapo mavita, bupolapola, ne misongo mine.

17. Lelo i bāni bakasangulwa?

¹⁷ Lelo i bāni bakasangulwa? Yesu wānenene amba “boba bonso badi mu bibundu bakevwana diwi dyandi ne kutamba bakatamba’mo.” (Yoano 5:28, 29) Kadi Kusokwelwa 20:13 witusapwila’mba: “Dijiba dyaaluja bafwe badi’mo, ne lufu ne Kibundu byaaluja bafwe badi’mo.” Bine, bantu midiyala ne midiyala bakekala ke bōmi monka. Mutumibwa Polo nandi wānenene amba “boloke ne bakondame” bakasangulwa. (Tanga Bilongwa 24:15.) Le ko kunena namani?

18. Lelo “boloke” bakasangulwa i bāni?

 ¹⁸ Mu bano “boloke” mubadilwa ne bengidi ba Yehova ba kikōkeji bāikele’ko kumeso kwa Yesu kwiya pano pa ntanda. Bantu pamo bwa Noa, Abalahama, Sala, Mosesa, Luta, ne Eseta bakasangwilwa pano pa ntanda. Ubwanya kutanga myanda ya bano bana-balume ne bana-bakaji mu Bahebelu shapita 11. Ino le bengidi ba  Yehova ba kikōkeji bafwa mu ano etu mafuku nabo le? Nabo i “boloke,” nanshi bakasangulwa.

19. Lelo “bakondame” i bāni? Le i dyese’ka dikebapa Yehova?

¹⁹ Mu bano “bakondame” namo mubadilwa bantu midiyala ne midiyala kebaikelepo na dyese dya kuyuka Yehova. Nansha byobafwile, Yehova kebedilwepo. Ukebasangula’mba nabo bamuyuke ne kumwingidila.

20. Mwanda waka ke muntu yensepo ukasangulwa?

²⁰ Le ko kunena’mba muntu yense ufwile ukasangulwa? Aa. Yesu wānenene amba kudi bamo kebakajokejibwapo ku būmi. (Luka 12:5) Penepa i ani ukakwata butyibi bwa kusangula muntu nansha kumuleka? Yehova ye Mutyibi wa mfulo, ino i mupe Yesu lupusa lwa kwikala “mutyibi wa bōmi ne bafwe.” (Bilongwa 10:42) Yewa yense utyibilwa mambo amba i mubi ne kadipo na mutyima wa kwisāsa kakasangulwapo.​—Tala Bilembwa bya ku Mfulo 19.

21, 22. (a) Lelo kusangulwa mwanda wa kwenda mūlu ko kunena namani? (b) Le i ani mubajinji kusangulwa mwanda wa kwenda mūlu?

²¹ Bible witulombola’mba bantu bamo bakashikata mūlu. Shi muntu wasangulwa mwanda wa kwenda mūlu, kapebwangapo umbidi wa ku ngitu. Ino upebwanga umbidi wa ku mushipiditu mwanda wa kwenda mūlu.

²² Yesu ye mubajinji kusangulwa luno lusangukilo. (Yoano 3:13) Yesu pa kupwa kulonga mafuku asatu mu lufu, Yehova wāmusangwile. (Ñimbo ya Mitōto 16:10; Bilongwa 13:34, 35) Yesu kāsangwilwepo na umbidi wa ku ngitu. Mutumibwa Petelo ushintulula’mba Yesu  “waipailwe mu ngitu, ino wasangulwa mu mushipiditu.” (1 Petelo 3:18) Yesu wājokejibwe ku būmi bu muntu mukomokomo wa ku mushipiditu! (1 Kodinda 15:3-6) Inoko Bible unena’mba ke ayepo wa mfulo kusangulwa uno muswelo.

23, 24. Lelo “kaluombe katyetye” kēsambīle’po Yesu i bāni, ne buvule bwabo i banga?

²³ Yesu kumeso’tu kwa kufwa, wāsapwidile bandi bana ba bwanga ba kikōkeji amba: “Keñenda kukemulongolwela kifuko.” (Yoano 14:2) Kino kilombola’mba balondi bandi bamo bādi ba kusangulwa mwanda wa kukekala nandi mūlu. Lelo i banga? Yesu wānenene amba bakekala batyetye, ko kunena’mba “kaluombe katyetye.” (Luka 12:32) Mutumibwa Yoano wātelele patōkelela bungi bwabo paāmwene Yesu wimene mūlu, “pa Lūlu lwa Ziona, kadi wadi pamo na bantu 144 000.”​—Kusokwelwa 14:1.

²⁴ Le bano bene Kidishitu 144 000 badi ba kwanza kusangulwa kyaba’ka? Bible witulombola’mba badi ba kwanza kusangulwa pashilula’tu Kidishitu kuludika mūlu. (1 Kodinda 15:23) Pano tudi mu kine kitatyi’kyo, kadi bavule mu bano 144 000 ke basangulwe ne kwenda kala mūlu. Boba bakidi pano pa ntanda shi abafu, bendelēlanga mūlu na mu kukopa kwa diso. Inoko, kudi bavule bene bakasangulwa mu mafuku a kumeso mwanda wa kushikata mu Paladisa pano pa ntanda.

25. Le i bika byotukefunda mu shapita ulonda’ko?

²⁵ Panopano ponka, Yehova usa kunyongolola bantu bonso ku lufu, ne lufu lwine lusa kujimankana jimejime! (Tanga Isaya 25:8.) Penepa i bika bikalonga boba benda mūlu? Bible ushintulula’mba bakaludikanga pamo na Yesu mu umbikalo wa Bulopwe. Mu shapita ulonda’ko tukefunda’mo bivule pa uno umbikalo.