Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

TILE NSUU

Bɛbadwazo Mowuamra!

Bɛbadwazo Mowuamra!

1-3. Duzu a ɛmaa yɛ muala yɛgua efiade a, na kɛzi Gyihova balie yɛ ɛ?

FA YE kɛ bɛbua wɔ fɔlɛ wɔ ɛtane bie mɔɔ tɛ ɛdawɔ a ɛyɛle la anwo na bɛdo wɔ efiade kɛ ɛla ɛkɛ ne too ɛwu. Debie biala ɛngile kɛ bɛbaye wɔ. Wɔ anyelazo ɛwie yɛɛ ɛngola ɛnyɛ nwolɛ ɛhwee. Noko mekɛ mɔɔ wɔ anyelazo amuala wiele la, akee ɛdele kɛ awie bie wɔ ɛkɛ mɔɔ ɔlɛ tumi ɔkola ɔdie wɔ na yebɔ ɛwɔkɛ kɛ ɔbaboa wɔ! Kɛzi edwɛkɛ ɛhye bamaa wɔade nganeɛ ɛ?

2 Ewule ti yɛ muala yɛgua efiade. Yɛyɛ biala a yɛngola yɛ nwo die. Noko Gyihova lɛ tumi mɔɔ ɔkola ɔdie yɛ ɔfi ewule nu a. Yebɔ ɛwɔkɛ kɛ “kpɔvolɛ mɔɔ li amozi mɔɔ bɛbazɛkye ye la a le ewule.”​—1 Kɔlentema 15:26.

3 Saa ɛndwenle ewule mɔɔ ɛbawu la anwo a, anrɛɛ nea kɛzi ɛ nye balie a! Noko tɛ ewule angomekye a Gyihova baye avi ɛkɛ a. Eza ɔbamaa menli mɔɔ ɛwu dɛbadɛba la azia ara ngoane nu. Dwenle kɛzi ɛhye baha wɔ la anwo nea. Yebɔ ɛwɔkɛ kɛ ‘bɛdabɛ mɔɔ ewule ɛlie bɛ tumi la bara ngoane nu’ bieko. (Ayezaya 26:19) Ɛhye a Baebolo ne fɛlɛ ye ewudwazo a.

MEKƐ MƆƆ YƐ KULOVOLƐ BIE KƐWU LA

4. (a) Saa yɛ busuanli anzɛɛ yɛ gɔnwo bie wu a, duzu a bahola akyekye yɛ rɛle a? (b) Gyisɛse agɔnwo mɔ bie a le nwane mɔ?

4 Saa yɛ busuanli anzɛɛ yɛ gɔnwo bie mɔɔ bikye yɛ la wu a, ɔyɛ nyane kpole kpalɛ. Yɛte nganeɛ kɛ yɛnlɛ moalɛ biala. Debie biala ɛnle ɛkɛ mɔɔ yɛbahola yɛayɛ yɛamaa ahenle zɔhane azia ara ngoane nu a. Noko Baebolo ne kyekye yɛ rɛle kpalɛ. (Kenga 2 Kɔlentema 1:3, 4.) Bɛmaa yɛzuzu neazo ko mɔɔ maa yɛnwu kɛ Gyihova nee Gyisɛse kpondɛ kɛ bɛdwazo yɛ alɔvolɛ bɛba ngoane nu bieko la anwo. Mɔɔ Gyisɛse wɔ azɛlɛ ye azo la, ɛnee ɔta ɔkɔkpɔla Lazalɛse nee ɔ mediema mraalɛ Maata nee Mɛle. Ɛnee bɛdabɛ menli nsa ne nee Gyisɛse le agɔnwolɛma kpalɛ. Baebolo ne ka kɛ: “Ɛnee Gyisɛse kulo Maata nee ɔ diema raalɛ ne yɛɛ Lazalɛse edwɛkɛ.” Noko kenle ko, Lazalɛse wule.​—Dwɔn 11:3-5.

5, 6. (a) Mɔɔ Gyisɛse nwunle Lazalɛse mbusuafoɔ nee ɔ gɔnwo mɔ kɛ bɛlɛdi nyane la, duzu a ɔyɛle a? (b) Kɛzi nganeɛ mɔɔ Gyisɛse dele wɔ ewule nwo la kyekye yɛ rɛle ɛ?

5 Gyisɛse hɔle kɛ ɔkakyekye Maata nee Mɛle arɛle. Mɔɔ Maata dele kɛ Gyisɛse ɛlɛba la, ɔhɔyiale ye. Ɔ nye liele kɛ ɔnwunle Gyisɛse la, noko ɔhanle ɔhilele ye kɛ: “Saa ɛwɔ ɛke a anrɛɛ me diema ne anwu!” Maata nea a, Gyisɛse dwule ɛkɛ ne la ɛnee yekpa nwo. Nzinlii, Gyisɛse nwunle Maata adiema Mɛle kɛ ɔlɛsu. Ɛhye yɛle ye nyane na ɔdaye noko ɔzunle. (Dwɔn 11:21, 33, 35) Ɔdele nyane mɔɔ yɛ dɔvolɛ bie wu a yɛte la abo kpalɛ.

6 Saa yɛnwu kɛ Gyisɛse te nganeɛ mɔɔ yɛte wɔ ewule nwo la bie a, ɔkyekye yɛ rɛle. Gyisɛse le kɛ ɔ Ze ala la. (Dwɔn 14:9) Gyihova lɛ tumi mɔɔ ɔbava yeaye ewule yeavi ɛkɛ ne bɔkɔɔ a, na ɔnrɛhyɛ, ɔbayɛ ye zɔ.

“LAZALƐSE, FINDE BƐLA!”

7, 8. Duzu ati a ɛnee Maata ɛmkpondɛ kɛ bɛye bolɛ ne bɛfi Lazalɛse nla ne anloa ɛ, noko duzu a Gyisɛse yɛle a?

7 Mɔɔ Gyisɛse dwule Lazalɛse nla ne anwo la, ɛnee bɛva bolɛ kpole bie bɛnyi ɔ nloa. Gyisɛse hanle kɛ: “Bɛye bolɛ ne!” Noko ɛnee Maata ɛmkpondɛ kɛ bɛye. Bɛziele Lazalɛse la ɛnee yeli kenle nna. (Dwɔn 11:39) Ɛnee ɔnze mɔɔ Gyisɛse bayɛ aboa ɔ diema ne a.

Bɛdwazole Lazalɛse la, nea kɛzi ye mbusuafoɔ nee ɔ gɔnwo mɔ anye liele a!​—Dwɔn 11:38-44

8 Gyisɛse zele Lazalɛse kɛ: “Finde bɛla!” Mɔɔ Maata nee Mɛle akee nwunle ye la yɛ azibɛnwo. “Nrenyia ne mɔɔ ɛwu la vindele rale na ɛnee ɛdanlɛ kyekye ɔ gyakɛ nee ɔ sa.” (Dwɔn 11:43, 44) Bɛdwazo Lazalɛse bɛra ngoane nu bieko! Ɔ nee ye mbusuafoɔ nee ɔ gɔnwo mɔ radɛnlanle bieko. Ɛnee bɛkola bɛsɔ ye na bɛ nee ye tendɛ. Nwanwane debie boni ɛne! Gyisɛse ɛdwazo Lazalɛse.

“KAKULA RAALƐ, MEKA MEAHILE WƆ KƐ, ‘DWAZO!’”

9, 10. (a) Nwane a maanle Gyisɛse tumi maanle ɔdwazole menli a? (b) Duzu ati a ewudwazo nwo edwɛkɛ ne hyia yɛ a?

9 Asoo Gyisɛse tumi a ɔvale ɔdwazole menli a? Kyɛkyɛ. Kolaa na yeadwazo Lazalɛse la, ɔzɛlɛle Gyihova na Gyihova maanle ye tumi ɔmaanle ɔdwazole Lazalɛse. (Kenga Dwɔn 11:41, 42.) Tɛ Lazalɛse angomekye a bɛdwazole ye a. Baebolo ne ka kakula raalɛ bie mɔɔ ɛnee yeli ɛvolɛ 12 mɔɔ ɔ nwo dole ye la anwo edwɛkɛ kile yɛ. Ɛnee ye papa Gyeelɛse ɛnnwu mɔɔ ɔyɛ a, yemɔti ɔzɛlɛle Gyisɛse kɛ ɔyɛ ɔ ra ne ayile. Ɔle ɔ ra kokye. Mekɛ mɔɔ ɔ nee Gyisɛse ɛlɛtendɛ la, mrenyia bie rahanle kɛ: “Ɛ ra raalɛ ne ɛwu! Duzu ati a ɛtɛgyegye Kilehilevolɛ ne a?” Noko Gyisɛse zele Gyeelɛse kɛ: “Mmasulo, wɔmɔ nyia diedi ala na ɔbanyia ngoane.” Akee ɔ nee Gyeelɛse hɔle ye sua nu ɛkɛ. Mɔɔ bɛbikyele sua nu ɛkɛ ne la, Gyisɛse nwunle kɛ menli ɛlɛsu. Ɔhanle ɔhilele bɛ kɛ: “Bɛmmasu, ɔluakɛ ɔtɛwule, yelafe ala.” Ɔbayɛ kɛ ɛnee kakula ne papa nee ye mame ɛnnwu mɔɔ Gyisɛse kpondɛ ahile a. Gyisɛse maanle bɛ muala bɛvile sua ne anu na ɔ nee kakula raalɛ ne papa nee ye mame hɔle ɛleka mɔɔ bɛdo kakula ne la. Gyisɛse zɔle ɔ sa na ɔhanle kɛ: “Kakula raalɛ, meka meahile wɔ kɛ, ‘dwazo!’” Nea kɛzi kakula ne awovolɛ anye liele wɔ mekɛ mɔɔ ɔdwazole ɔdiale la! Gyisɛse ɛdwazo bɛ ra raalɛ ne. (Maake 5:22-24, 35-42; Luku 8:49-56) Ɔvi mekɛ zɔhane, saa bɛnwu bɛ ra raalɛ ne biala a, bɛbahakye mɔɔ Gyihova luale Gyisɛse anwo zo yɛle maanle bɛ la. *

10 Nzinlii, menli mɔɔ Gyisɛse dwazole bɛ la wule bieko. Noko menli ɛhye mɔ anwo edwɛkɛ mɔɔ yɛbagenga la hyia ɔluakɛ bɛmaa yɛnyia anyelazo kpalɛ. Gyihova kulo kɛ ɔdwazo menli, na ɔbayɛ noko.

MƆƆ YƐSUKOA YƐFI EWUDWAZO NWO EDWƐKƐ NE ANU LA

Ɛzoanvolɛ Pita dwazole Kilisienenli raalɛ Dɔkase.​—Gyima ne 9:36-42

Yilaegya dwazole kunlavolɛ bie ara nrenyia.​—1 Arelemgbunli 17:17-24

11. Duzu a Nolobɔvo 9:5 maa yɛnwu ye wɔ Lazalɛse anwo a?

11 Baebolo ne ka ye wienyi kɛ “mowuamra ɛnze ɛhwee.” Kɛ Lazalɛse ɛdeɛ ne yɛle la ɛne. (Nolobɔvo 9:5) Kɛ mɔɔ Gyisɛse hanle la, ɛnee ɔle kɛ asɛɛ yelafe la. (Dwɔn 11:11) Mekɛ mɔɔ Lazalɛse wɔ nla ne anu la, ɛnee ‘ɔnze ɛhwee.’

12. Kɛzi yɛkola yɛnwu kɛ amgba bɛdwazole Lazalɛse ɛ?

12 Mɔɔ Gyisɛse dwazole Lazalɛse la, menli dɔɔnwo nwunle ye. Gyisɛse agbɔvolɛ bɔbɔ nwunle kɛ ɔyɛle zɔhane nwanwane deɛ ne. Ɛnee Lazalɛse de ngoane nu, ɛhye kile kɛ amgba bɛdwazo ye. (Dwɔn 11:47) Eza menli dɔɔnwo hɔkpɔlale Lazalɛse na ɛhye maanle bɛliele bɛlile kɛ Nyamenle a zoanle Gyisɛse a. Gyisɛse agbɔvolɛ anye anlie nwolɛ, yemɔti bɛbɔle kpɔkɛ kɛ bɛku Gyisɛse nee Lazalɛse.​—Dwɔn 11:53; 12:9-11.

13. Duzu a maa yɛdie yɛdi kɛ Gyihova badwazo mowuamra a?

13 Gyisɛse hanle kɛ bɛbadwazo “bɛdabɛ mɔɔ bɛwɔ ngakyelɛ nla ne mɔ anu la kɔsɔɔti.” (Dwɔn 5:28) Ɛhye kile kɛ menli mɔɔ Gyihova kakye bɛ la kɔsɔɔti bazia ara ngoane nu. Noko saa Gyihova badwazo awie a, ɔwɔ kɛ ɔkakye ahenle anwo edwɛkɛ biala. Asoo ɔbahola yeayɛ zɔ ɔ? Nea o, nwɔlɔra mgbe mgbe a wɔ anwuma a. Noko Baebolo ne se Gyihova ze ɛwɔlɔra ko biala duma. (Kenga Ayezaya 40:26.) Saa ɔkakye ɛwɔlɔra ko biala duma a, ɔkile kɛ ɔnrɛyɛ se kɛ ɔbahakye menli mɔɔ ɔbadwazo bɛ yeara ngoane nu la anwo edwɛkɛ kɔsɔɔti. Mɔɔ tɛla biala la, Gyihova a bɔle debie biala a, yemɔti yɛze kɛ ɔlɛ tumi mɔɔ ɔbava yeadwazo menli yeara ngoane nu bieko a.

14, 15. Duzu a Dwobu edwɛkɛ ne maa yɛnwu ye wɔ ewudwazo ne anwo a?

14 Ɛnee nɔhavo Dwobu die ewudwazo ne di. Ɔbizale kɛ: “Saa sonla wu a, asoo ɔbadɛnla aze bieko?” Akee ɔhanle ɔhilele Gyihova kɛ: “Ɛbavɛlɛ, na mebalie wɔ zo. Ɛ nwo balɔ ɛ sa anloa gyima ne.” Ɛnee Dwobu ze kɛ Gyihova anye la mekɛ mɔɔ ɔbadwazo mowuamra la ade.​—Dwobu 14:13-15.

15 Kɛzi ewudwazo nwo anyelazo ne ka wɔ ɛ? Bie a ɛlɛbiza ɛ nwo kɛ, ‘Na me mbusuafoɔ nee me gɔnwo mɔ mɔɔ bɛwu la ɛ, bɛbadwazo bɛdabɛ noko ɔ?’ Saa yɛnwu kɛ Gyihova bamaa mowuamra azia ara ngoane nu a, ɔkyekye yɛ rɛle. Bɛmaa yɛnlea mɔɔ Baebolo ne ka ye wɔ ɛleka mɔɔ bɛbadɛnla nee menli mɔɔ bɛbadwazo bɛ la anwo la.

‘BƐBADE Ɔ NE NA BƐAVINDE’

16. Asetɛnla boni a menli mɔɔ bɛbadwazo bɛ bɛara ngoane nu la banyia a?

16 Menli mɔɔ bɛdwazole bɛ wɔ tete ne la nee bɛ mbusuafoɔ yɛɛ bɛ gɔnwo mɔ bɔle nu dɛnlanle bieko wɔ azɛlɛ ye azo. Ɛhye bie a bazi kenle bie a, na yemɔ bayɛ anyelielɛ kpalɛ. Duzu ati ɔ? Ɔluakɛ menli mɔɔ bɛbadwazo bɛ bɛara ngoane nu bieko la bɛanyia nwolɛ adenle adɛnla aze dahuu mɔɔ bɛnrɛwu bieko ɛlɛ a. Eza bɛbadɛnla ewiade mɔɔ le ngakyile fi mɔɔ yɛde nu ɛnɛ la anwo la anu. Konle, ɛtanelilɛ nee anwodolɛ ɛnle ɛkɛ.

17. Nwane mɔ a bɛbadwazo bɛ a?

17 Nwane mɔ a bɛbadwazo bɛ a? Gyisɛse hanle kɛ “bɛdabɛ mɔɔ bɛwɔ ngakyelɛ nla ne mɔ anu la kɔsɔɔti bade ɔ ne na bɛavinde.” (Dwɔn 5:28, 29) Yekile 20:13 noko ka kɛ: “Nyevile yele mowuamra mɔɔ wɔ nu la rale, na ewule nee Nla yele mowuamra mɔɔ wɔ bɛ nu la rale.” Ɛhɛe, menli mgbe mgbe dɔɔnwo badɛnla ngoane nu bieko. Ɛzoanvolɛ Pɔɔlo noko hanle kɛ “bɛbadwazo tenlenema nee bɛdabɛ mɔɔ bɛnle tenlenema la.” (Kenga Gyima ne 24:15.) Duzu a ɛhye kile a?

Wɔ Paladaese, bɛbadwazo mowuamra na bɛ nee bɛ alɔvolɛ abɔ nu adɛnla bieko

18. Nwane mɔ a le “tenlenema” mɔɔ bɛbadwazo bɛ la?

18 Gyihova nɔhalɛ azonvolɛ mɔɔ bɛdɛnlanle aze kolaa na Gyisɛse ara azɛlɛ ye azo la boka “tenlenema” ne anwo. Bɛbadwazo menli le kɛ Nowa, Ebileham, Sɛla, Mosisi, Wulutu nee Ɛseta bɛamaa bɛadɛnla ngoane nu wɔ azɛlɛ ye azo. Ɛbahola wɔagenga menli zɔhane mɔ bie anwo edwɛkɛ wɔ Hibuluma tile 11. Na Gyihova nɔhalɛ azonvolɛ mɔɔ kɛwu yɛ mekɛ ye azo la noko ɛ? Bɛdabɛ noko bɛboka “tenlenema” ne anwo yemɔti bɛbadwazo bɛ.

19. Nwane mɔ a le “bɛdabɛ mɔɔ bɛnle tenlenema la”? Nwolɛ adenle boni a Gyihova bamaa bɛanyia a?

19 Menli mgbe dɔɔnwo mɔɔ bɛannyia adenle bɛanzukoa Gyihova anwo debie na bɛawu la boka “bɛdabɛ mɔɔ bɛnle tenlenema la” anwo. Bɛwu ɛdeɛ, noko Gyihova arɛle ɛtɛfile bɛ. Ɔbadwazo bɛ yeamaa bɛanyia nwolɛ adenle bɛazukoa ɔ nwo debie na bɛazonle ye.

20. Duzu ati a tɛ awie biala a bɛbadwazo ye ɛ?

20 Asoo ɛhye kile kɛ bɛbadwazo awie biala mɔɔ ɛwu la ɔ? Kyɛkyɛ. Gyisɛse hanle kɛ bɛnrɛdwazo menli bie mɔ. (Luku 12:5) Nwane a bahile kɛ ɔwɔ kɛ bɛdwazo awie anzɛɛ ɔnle kɛ bɛdwazo ye a? Gyihova a le Ndɛnebuavolɛ kpole ne a, ɔti ɔdaye a ɔbahile a, noko yemaa Gyisɛse tumi kɛ “ɔbua anyewɔzoamra nee mowuamra ndɛne.” (Gyima ne 10:42) Bɛnrɛdwazo awie biala mɔɔ bɛbua ye ndɛne kɛ ɔle ɛtanevolɛ mɔɔ ɔngulo kɛ ɔkakyi ye subane la.​—Nea Awieleɛdwɛkɛ 19.

BƐBADWAZO BIE MƆ BƐAHƆ ANWUMA

21, 22. (a) Saa bɛka kɛ bɛbadwazo awie bɛahɔ anwuma a, ɔkile duzu? (b) Nwane a bɛlimoale bɛdwazole ye bɛhɔle anwuma a?

21 Eza Baebolo ne ka kɛ menli bie mɔ badɛnla anwuma. Saa bɛdwazo awie bɛkɔ anwuma a, bɛnrɛmaa ye nwonane nu sonlabaka. Bɛbadwazo ye bɛahɔ anwuma kɛ sunsum nu abɔdeɛ.

22 Gyisɛse a le awie mɔɔ limoa mɔɔ bɛdwazole ye bɛhɔle anwuma a. (Dwɔn 3:13) Bɛhunle Gyisɛse la, ye kenle nsa ne azo Gyihova dwazole ye. (Edwɛne 16:10; Gyima ne 13:34, 35) Gyisɛse dwazole la ɛnee ɔnlɛ nwonane nu sonlabaka. Ɛzoanvolɛ Pita hilehilele nuhua kɛ “bɛhunle ye wɔ nwonane nu noko bɛdwazole ye wɔ sunsum nu.” (1 Pita 3:18) Bɛdwazole Gyisɛse bɛrale ngoane nu kɛ sunsum nu abɔdeɛ mɔɔ lɛ tumi la! (1 Kɔlentema 15:3-6) Noko Baebolo ne se bɛbadwazo awie mɔ gyɛne noko bɛahɔ anwuma.

23, 24. Nwane mɔ a le “mboane ekpunli ekyi” ne mɔɔ Gyisɛse hanle bɛ nwo edwɛkɛ la, na bɛ dodo le nyɛ?

23 Ɔka ekyii Gyisɛse wu la, ɔhanle ɔhilele ye ɛdoavolɛma mɔɔ bɛdi nɔhalɛ la kɛ: “Melɛkɔ meahɔziezie ɛleka meamaa bɛ.” (Dwɔn 14:2) Ɛhye kile kɛ bɛbadwazo ye ɛdoavolɛma bie mɔ bɛamaa bɛ nee ye adɛnla anwuma. Bɛ dodo le nyɛ? Gyisɛse hanle kɛ bɛ nwo anzo, bɛle “mboane ekpunli ekyi.” (Luku 12:32) Ɛzoanvolɛ Dwɔn hanle bɛ dodo ne wɔ mekɛ mɔɔ ɔnwunle Gyisɛse kɛ ɔgyi anwuma ‘Zayɔn Boka ne azo, na menli 144,000 ne boka ɔ nwo’ la.​—Yekile 14:1.

24 Mekɛ boni a bɛbadwazo Kilisienema 144,000 ne a? Baebolo ne se ɛhye bazi wɔ mekɛ mɔɔ Kelaese ɛbɔ ye tumililɛ ne abo wɔ anwuma la anzi. (1 Kɔlentema 15:23) Yɛde zɔhane mekɛ ne anu kɛkala, na bɛdwazo menli 144,000 ne anu dɔɔnwo bɛhɔ anwuma dɛbadɛba. Saa bɛ nuhua ne mɔɔ bɛtɛbɔ azɛlɛ ye azo la bie wu a, bɛdwazo ye ɛkɛ ne ala bɛmaa ɔkɔ anwuma. Noko bɛbadwazo menli dɔɔnwo bɛara ngoane nu wɔ Paladaese wɔ azɛlɛ ye azo.

25. Duzu a yɛbazuzu nwo wɔ tile mɔɔ doa zo la anu a?

25 Ɔnrɛhyɛ biala, Gyihova balie alesama avi ewule nu na ewule bavi ɛkɛ ne bɔkɔɔ! (Kenga Ayezaya 25:8.) Noko duzu a menli mɔɔ bɛbahɔ anwuma la bayɛ ye wɔ lɔ a? Baebolo ne se bɛ nee Gyisɛse bali tumi wɔ ye Belemgbunlililɛ ne anu. Yɛbazukoa zɔhane Belemgbunlililɛ ne anwo ninyɛne dɔɔnwo wɔ tile mɔɔ doa zo la anu.

^ ɛden. 9 Baebolo ne ka ngakula, mgbanyinli, mrenyia, mraalɛ, Yizilayɛma nee nyɛvolɛ mɔɔ bɛdwazole bɛ la anwo edwɛkɛ wɔ: 1 Arelemgbunli 17:17-24; 2 Arelemgbunli 4:32-37; 13:20, 21; Mateyu 28:5-7; Luku 7:11-17; 8:40-56; Gyima ne 9:36-42; 20:7-12.