1-3. Nyen la akanga e kue? Jéhovah ayeke zi ande e tongana nyen?

TARA ti bâ so a dë ngbanga ti kanga ti lakue lakue na li ti mo ndali ti mbeni sioni ye so mo sara pëpe. Pasa ti tene a zi mo mbeni lâ ayeke dä pëpe. Gigi ti mo ti kekereke abuba awe, na mbeni ye ti tene mo sara ndali ni ayeke dä pëpe. Me na ngoi so mo bâ so mbeni ye ti sarango ni ayeke dä ape, mo ga ti hinga so mbeni zo ayeke na ngangu ti zi mo, na lo mû zendo ti mû maboko na mo. A yeke sara mo tongana nyen?

² E kue e yeke na yâ ti kanga ti kuâ. Atâa nyen la e sara, lege ti kpe ayeke dä ape. Me Jéhovah ayeke na ngangu ti zi e na gbe ti kuâ. Na lo mû zendo so “kuâ so ayeke ndangba wato ni, a yeke futi lo ande biaku biaku.”​—1 aCorinthien 15:26.

³ Tara ti bâ dengo bê so mo yeke wara tongana mo yeke gi bê ti mo ande na ndö ti kuâ pëpe. Me Jéhovah ayeke zi gï kuâ pëpe. Lo yeke kiri ande nga na fini azo so akui awe. Gbu li ti mo na ndö ti ye ti nzoni so mo yeke wara ande na lege ti tënë so. Lo tene “azo so akui awe na so ayeke na ngangu pëpe” ayeke kiri na fini (Ésaïe 26:19). Ye so la Bible airi ni zingongo ti akuâ.

4. (a) Nyen la alingbi ti dë bê ti e tongana mbeni zo ti sewa ti e wala mbeni kamarade ti e akui? (b) Ambeni kamarade ti Jésus so lo ye ala mingi ayeke lani azo wa?

⁴ Tongana mbeni zo ti sewa ti e wala mbeni kamarade  so e ye lo mingi akui, a yeke son e mingi nga vundu ayeke sara e mingi na e yeke kanga bê gbä. E bâ so mbeni ye ti sarango ni ayeke dä ape. E lingbi ti sara ye oko pëpe ti kiri na zo ni na fini. Me Bible adë bê ti e biani. (Diko 2 aCorinthien 1:3, 4.) Zia e bâ mbeni tapande oko so afa so Jéhovah na Jésus aye mingi ti kiri na azo so e ye ala na fini. Na ngoi so Jésus ayeke lani na sese, lo yeke gue ka na ndo ti Lazare na aita ti lo ti wali, Marthe na Marie. Ala ota kue ayeke lani anzoni kamarade ti Jésus. Bible atene: “Jésus andoye Marthe na ita ti lo ti wali nga na Lazare.” Mbeni lâ, Lazare akui.​—Jean 11:3-5.

5, 6. (a) Nyen la Jésus asara na ngoi so lo bâ afami ti Lazare nga na akamarade ti lo ayeke toto kuâ ti lo? (b) Ti hinga so tënë ti kuâ ti zo agbu bê ti Jésus adë bê ti e ngbanga ti nyen?

⁵ Jésus ague ti dë bê ti Marthe na Marie. Tongana Marthe amä so Jésus ayeke ga, lo sigi na yâ ti gbata ni ti gue ti wara lo. Lo yeke lani na ngia ti bâ Jésus, me lo tene na lo, lo tene: “Tongana mo yeke fade ge, ka ita ti mbi ti koli akui pëpe.” Marthe apensé so Jésus aga hio pëpe. Na pekoni, Jésus abâ ita ti lo Marie so ayeke toto. So lo bâ so vundu asara ala, vundu asara lo nga na lo toto (Jean 11:21, 33, 35). Lo hinga kota vundu so ayeke sara e tongana e girisa mbeni zo so e ye lo.

⁶ Ti hinga so kuâ ti zo amû vundu na Jésus tongana ti so amû vundu na e adë bê ti e. Jésus ayeke gï tongana Babâ ti lo (Jean 14:9). Jéhovah ayeke na ngangu ti zi kuâ teti lakue lakue, na lo ga nduru ti sara ni awe.

7, 8. Ngbanga ti nyen la Marthe aye lani pëpe ti tene a zi tênë so ayeke na yanga ti dû ti kuâ ti Lazare? Nyen la Jésus asara lani?

⁷ Na ngoi so Jésus asi na ndo so a lu kuâ ti Lazare dä, a kanga yanga ni na mbeni kota tênë. Jésus atene: “Ala zi  tênë ni.” Me Marthe aye ti tene a zi tênë ni pëpe. A lu kuâ ti Lazare a sara lango osio awe (Jean 11:39). Lo hinga pëpe ye so Jésus aye ti sara lani ti mû maboko na ita ti lo.

⁸ Jésus atene na Lazare: “Mo sigi!” Ye so Marthe na Marie abâ na pekoni ahon gbungo li ti zo. Bible atene: “Koli so akui awe so asigi. Gere ti lo na maboko ti lo angbâ na abongo so a kanga na lo.” (Jean 11:43, 44). A kiri na Lazare na fini. Lo na afami ti lo nga na akamarade ti lo akiri awara terê. Ala lingbi ti gbu lo na yâ ti maboko ti ala, ti ndu lo nga ti sara lisoro na lo. So kota miracle! Jésus azingo lani Lazare na kuâ.

9, 10. (a) Zo wa la amû lani na Jésus ngangu ti zingo azo na kuâ? (b) Ngbanga ti nyen la mbaï ti zingongo ti akuâ ayeke kota ye na lê ti e?

⁹ Jésus azingo azo na kuâ lani na ngangu ti lo wani? Ên-ën. Kozo si Jésus azingo Lazare, lo sambela Jéhovah, na Jéhovah amû na lo ngangu ti zingo Lazare. (Diko Jean 11:41, 42.) Lazare ayeke lani gï oko zo so a zingo lo na kuâ pëpe. Bible asara tënë ti mbeni molenge-wali ti ngu 12 so terê ti lo ason ngangu. Bê ti babâ ti lo, Jaïrus, anze kue na lo voro yanga na Jésus ti sava lo. Lo yeke lani gï oko molenge ti lo. Na ngoi so lo ngbâ ti sara tënë na Jésus, ambeni koli aga na ala tene: “Molenge ti mo ti wali ni akui awe. Ndani nyen si mo ngbâ ti son li ti Maître?” Me Jésus atene na Jaïrus, atene: “Sara mbeto pëpe. Duti gï na mabe awe, na a yeke sö molenge-wali ni.” Na pekoni, lo na Jaïrus ague na yanga-da ti lo. Na ngoi so ala si nduru na yanga-da, Jésus abâ azo so ayeke toto nga lo mä  go ti ala. Jésus atene na ala, atene: “Ala kaï toto ni, ngbanga ti so molenge ni akui pëpe, me lo yeke lango.” Babâ na mama ti lo agi bê ti ala lani na ndö ti nda ti tënë ti Jésus so. Jésus atene na azo kue ti sigi, na lo mû babâ na mama ti molenge ni ala gue na terê ti molenge ni. Jésus agbu maboko ti molenge ni yeke na lo tene na lo: “Maseka-wali, mbi tene na mo, londo!” Tara ti bâ nzerengo terê ti babâ na mama ti molenge ni na ngoi so lo londo na lê ni lê ni na lo komanse ti tambela. Jésus azingo molenge ti ala ti wali ni (Marc 5:22-24, 35-42; Luc 8:49-56). Ti londo na ngoi ni so ti ga na ni, tongana ala bâ maseka ti ala ti wali ni, ala yeke dabe ti ala na ye so Jéhovah asara na ala na lege ti Jésus. *

¹⁰ Azo so Jésus akiri na ala na fini akiri akui lani. Ye so e diko na ndö ti azo so ayeke kota ye ndali ti so amû na e tâ beku. Jéhovah aye ti zingo azo na kuâ, na lo yeke sara ni.

11. Zo-ti-fa-tene 9:5 afa na e nyen na ndö ti Lazare?

¹¹ Bible atene polele so “azo so akui awe ahinga ti ala ye oko pëpe”. A yeke nga ye so asi lani na Lazare (Zo-ti-fa-tene 9:5). Gï tongana ti so Jésus atene lani, a yeke mo bâ mo tene Lazare alango (Jean 11:11). Na ngoi so Lazare ayeke na yâ ti dû ti kuâ, lo hinga ti lo “ye oko pëpe”.

12. E hinga tongana nyen so a zingo lani Lazare na kuâ biani?

¹² Na ngoi so Jésus azingo lani Lazare na kuâ, azo  mingi abâ ni. Même awato ti Jésus ahinga so lo sara lani miracle so. Lazare akiri lani na fini, na ye so afa so a zingo lo na kuâ biani (Jean 11:47). Nga, azo mingi ague lani ti bâ Lazare, na a sara si ala komanse ti mä na bê so Nzapa la atokua Jésus. Awato ti Jésus aye lani tongaso pëpe, ni la ala leke ti fâ Jésus na Lazare.​—Jean 11:53; 12:9-11.

13. Nyen la afa na e biani so Jéhovah ayeke zingo ande akuâ?

¹³ Jésus atene so a yeke zingo “ala kue so ayeke na yâ ti adû ti kuâ”. (Jean 5:28). Ye so aye ti tene so azo kue so Jéhovah adabe ti lo na ala ayeke kiri na fini. Me ti tene Jéhovah azingo mbeni zo, a lingbi lo dabe ti lo na aye kue so andu zo ni. Lo lingbi biani ti sara ni? Na yâ ti dunia, atongoro ayeke milliard mingi. Bible atene so Jéhovah ahinga iri ti atongoro oko oko kue. (Diko Ésaïe 40:26.) Tongana lo lingbi ti dabe ti lo na iri ti atongoro oko oko kue, a yeke ngangu na lo oko pëpe ti dabe ti lo na aye kue so andu azo kue so lo yeke kiri ande na ala na fini. So Jéhovah la asara aye kue, e hinga so lo yeke na ngangu ti kiri na azo na fini.

14, 15. Atënë ti Job afa na e nyen na ndö ti zingongo ti akuâ?

¹⁴ Job, so ayeke be-ta-zo, amä na bê lani na zingongo ti akuâ. Lo hunda ndo, lo tene: “Tongana mbeni zo akui, lo lingbi ti kiri na fini?” Na pekoni, lo tene na Jéhovah, lo tene: “Mo yeke iri ndo, na mbi yeke yeda. Mo yeke ku kungo ti bâ kusala ti maboko ti mo.” Biani, Job ahinga lani so Jéhovah ayeke ku kungo ngoi so lo yeke zingo ande akuâ.​—Job 14:13-15.

¹⁵ Beku ti zingongo ti akuâ asara nyen na ndö ti mo? Peut-être mo yeke hunda terê ti mo, mo tene: ‘Ka afami ti mbi nga na akamarade ti mbi so akui, a yeke zingo ande  ala nga na kuâ?’ A dë bê ti e ti hinga so Jéhovah aye mingi ti kiri na akuâ na fini. Zia e bâ ye so Bible atene na ndö ti place so ala yeke duti ande dä nga na azo so ayeke zingo ande.

16. Azo so a yeke zingo ala ti duti na fini na ndö ti sese ayeke duti ande na mara ti fini wa?

¹⁶ Azo so a zingo ala lani na kuâ na sese ge akiri awara terê na afami ti ala nga na akamarade ti ala. A yeke ye so ayeke si ande, me ti so ni ayeke duti ande tâ pendere mingi. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so azo so ayeke kiri ande na fini na ndö ti sese ayeke na pasa ti ngbâ na fini lakue lakue na ti kiri ti kui lâ oko pëpe. Nga ala yeke duti na fini na yâ ti mbeni dunia so ayeke tâ nde mingi na ti so e yeke dä laso. Bira, sarango sioni na zo nga na kobela ayeke duti ande dä pëpe.

17. Azo wa la a yeke zingo ala ande na kuâ?

¹⁷ Azo wa la a yeke zingo ala ande na kuâ? Jésus atene lani so “ala kue so ayeke na yâ ti adû ti kuâ ayeke mä ande go ti lo, na ala yeke sigi”. (Jean 5:28, 29). Nga Apocalypse 20:13 atene: “Ngu-ingo akiri na azo so ayeke na yâ ti lo, kuâ na Dû ti kuâ akiri na azo so akui si ayeke na yâ ti ala.” Biani, azo milliard mingi ayeke kiri ande na fini. Bazengele Paul atene nga so a yeke zingo ande na kuâ “azo ti mbilimbili na azo so ayeke mbilimbili pëpe.” (Diko Kusala 24:15.) Ye so aye ti tene nyen?

18. “Azo ti mbilimbili” so a yeke zingo ala ande na kuâ so ayeke azo wa?

¹⁸ Na popo ti “azo ti mbilimbili”, a yeke wara awakua be-ta-zo ti Jéhovah so ayeke lani na fini kozo si Jésus aga na sese. A yeke zingo ande azo tongana Noé, Abraham,  Sara, Moïse, Ruth nga na Esther ti wara fini na ndö ti sese ge. Mo lingbi ti diko ye na ndö ti ambeni koli na awali so na aHébreu chapitre 11. Ka ti awakua be-ta-zo ti Jéhovah so ayeke kui laso ayeke tongana nyen? Ala nga kue ayeke “azo ti mbilimbili”, tongaso a yeke zingo ala ande na kuâ.

19. “Azo so ayeke mbilimbili pëpe” ayeke azo wa? Pasa wa la Jéhovah ayeke mû ande na ala?

 ¹⁹ Na popo ti “azo so ayeke mbilimbili pëpe”, a yeke wara azo milliard mingi so awara lege pëpe ti hinga Jéhovah. Atâa so ala kui, Jéhovah agirisa ala pëpe. Lo yeke zingo ande ala na kuâ, na ala yeke wara ande pasa ti hinga lo na ti sara na lo.

20. Ngbanga ti nyen la a yeke zingo ande pëpe azo kue na kuâ?

²⁰ So aye ti tene so a yeke zingo ande azo kue na kuâ? Ên-ën. Jésus atene lani so ambeni zo ayeke dä so a yeke kiri ande na ala na fini pëpe (Luc 12:5). Zo wa la ayeke mû ande desizion ti tene a zingo mbeni zo wala a zingo lo pëpe? Jéhovah ayeke ndangba Juge, me lo mû na Jésus ngangu ti duti “juge ti azo so ayeke na fini nga na ti akuâ.” (Kusala 10:42). Zo kue so a fâ ngbanga na ndö ti lo tongana sioni zo na lo ye ti changé bê ti lo pëpe, a yeke zingo lo na kuâ pëpe.​—Bâ Kete tënë 19.

21, 22. (a) Ti zingo mbeni zo ti wara fini na yayu aye ti tene nyen? (b) Kozo zo so a zingo lo ti wara fini na yayu ayeke zo wa?

²¹ Bible atene so a yeke zingo ambeni zo ti wara fini na yayu. Tongana a zingo mbeni zo ti wara fini na yayu, a yeke kiri na lo na fini tongana zo na terê ti mitele pëpe. A zingo lo na kuâ ti wara fini na yayu tongana mbeni yingo.

²² Jésus ayeke lani kozo zo so a zingo lo tongana mbeni yingo (Jean 3:13). Lango ota na peko ti so a fâ Jésus, Jéhovah azingo lo na kuâ (Psaume 16:10; Kusala 13:34, 35). A zingo lani Jésus pëpe na terê ti mitele. Bazengele Pierre afa so “a fâ lo na yâ ti mitele, me a kiri na lo na fini na yâ ti yingo.” (1 Pierre 3:18). A kiri na Jésus na fini  tongana mbeni yingo so ayeke ngangu mingi (1 aCorinthien 15:3-6). Me Bible atene so lo yeke duti gï lo oko pëpe.

23, 24. “Kete kundu ti ataba” so Jésus asara tënë ni ayeke azo wa? Wungo ti ala ayeke oke?

²³ Ngoi kete kozo si Jésus akui, lo tene na adisciple be-ta-zo ti lo, lo tene: “Mbi yeke gue ti leke ndo ndali ti ala.” (Jean 14:2). Ye so aye ti tene so a yeke zingo ambeni disciple ti lo na kuâ ti wara fini na yayu. Wungo ti ala ayeke oke? Jésus atene wungo ti ala ayeke duti mingi pëpe, mbeni “kete kundu ti ataba”. (Luc 12:32). Bazengele Jean afa mbilimbili wungo ni na ngoi so lo bâ Jésus “ayeke luti na ndö ti Hoto ti Sion [ti yayu], lo na azo 144 000 na terê ti lo”.​—Apocalypse 14:1.

²⁴ Lawa la a yeke zingo aChrétien 144 000? Bible atene so a yeke komanse ti zingo ala na peko ti so Christ akomanse ti komande na yayu (1 aCorinthien 15:23). E yeke fadeso na yâ ti ngoi ni so, nga a zingo mingi ti azo 144 000 na kuâ awe na ala yeke na fini na yayu. Ala so angbâ na ndö ti sese si akui na ngoi ti e, a yeke zingo ala hio na peko ti kuâ ti ala ti wara fini na yayu. Ye oko, a yeke zingo ande mingi ti azo ti wara fini na yâ ti Paradis na ndö ti sese ge.

25. Nyen la e yeke manda na yâ ti chapitre ti peko?

²⁵ Fafadeso, Jéhovah ayeke zi azo na gbe ti kuâ, na kuâ ayeke hon biaku biaku. (Diko Ésaïe 25:8.) Me azo so ayeke gue na yayu so ayeke gue ti sara nyen kâ? Bible atene ala yeke komande legeoko na Jésus na yâ ti Royaume. E yeke manda ande ye mingi na ndö ti Royaume ni na yâ ti chapitre ti peko.