ƝAAKWƐLƐI MƐIHAAƁA
Yálá ŋɔ Tɔɔlaa ɓaa lə ?
1. Hwɛliwoo ləkɛɛ ɓə gu kaa pai maamɛni ɓoi ?
NU MILIƆN damaa di vɛliwoo ŋɛi kɔlɔn, yai da kɛ ma : Ku Nan Yálá yɛ́i ə́ kaa yələkɔlɔn ɉu awala kɛtii ku Nan yɛ́i Alizana. Gaa a hwɛliwoo yii Zesu ə gɛ yii yaan ə Yálá hwɛli pələ lɛ ŋɔ kalan neai diɛ. Lə mɛni ɓə Zesu ə mo vɛliwoo tii hu ? Ə lɛɛ lə mɛni ɓa vɛliwoo tii maamɛni wala-walaa guɔ háákələi ?
2. Mɛni haaɓaa ləkɛɛ ɓə Zesu ə kɛ guɔ gu Yálá hwɛli di maamɛni ɓa ?
2 Zesu ə mo yɛ ma : “ Pələi maanɛɛ ka Yálá hwɛli la, bələ ka : ‘ Ku Nán yɛi ə́ kaa yələkɔlɔn ɉu, ə́ laa maa ə hə́ɠə́. Ə́ wɔ tɔɔlaa ə pa. Ə́ liiɓa ə kɛ lɔi mɛi yɛ bələi gaa kɛi la yələkɔlɔn ɉu ’ ” (Matie 6:9-13, TMN ɓo). Lə mɛni ɓa Zesu kaa gu kalan ɉii Yálá hwɛli mɛni ɓa mɛni haaɓai tii maamɛni ɓa ? Giliŋahiɛɠaai ɉɛɓɛ hu woo kpəlai 19 naa hu kaa.
3. Lə ɓə maanɛɛ gu gɔlɔn yɛ hwilɛn na Yálá ŋɔ Tɔɔlaa ɓa ?
3 Gwaa gɔlɔn guɔ ma Yálá laa ɓaa Zehova. Yili pulu, gwaa Yálá liiɓa kɔlɔn yii gaa pai gɛi nukanŋaa diɛ ə lɛɛ yii gaa pai gɛi lɔi mɛi. Kəlaa kɛi Zesu ə kɛ ma “ ə́ wɔ tɔɔlaa ə pa ”, lə ɓə ə kɛ bɔ ə mo ? Ɲaakwɛlɛi ŋɛi hu, yii da kɛ ma Yálá ŋɔ Tɔɔlaa, gu kaa pai gɔlɔn jii. Pələi gaa pai Yálá laa maahəɠəi la, ə lɛɛ yii gaa pai gɛi Yálá liiɓa kɛ mɛni hu.
YÁLÁ ŊƆ TƆƆLAA ƁAA LƏ ?
4. Yálá ŋɔ Tɔɔlaa ɓaa lə, ə lɛɛ gbɛɛ ɓə a ɉu Tɔɔmun ?
4 Zehova aa Tɔɔlaa ta hee gbanŋa yələkɔlɔn ɉu ə lɛɛ aa Zesu həɠə ɉu a ŋɔ Tɔɔlaa hu Tɔɔmun. Biblə a kɛ Dɔɔlaa tii ɓa, Yálá ŋɔ Tɔɔlaa. Zesu kaa a “ tɔɔɓəlaa di wɔ tɔɔmun, namuɠaa kəlee di Namu ” (Timɔtə dɔlɔɔ 6:15). Yɛnɛɛ tɔɔɓəlaa di ma mɛni lɛlɛɛ kɛ, da lɔpee hwa pɛli həlii Zesu pɔ ə lɛɛ ya ɓə vaŋa kɛnɛ dɛɛ gəlee diɛ.
5. (a) Minɛ ɓə Yálá ŋɔ Tɔɔlaa kaa laa ? (b) Minɛ ɓə gaa pai kɛi ŋaawooɓoi ?
5 Holo pou naan tɛɛ Zesu nwunŋaa pulu, ə tɛ yələkɔlɔn ɉu. Yili pulu, Zehova ə ɉee a ŋɔ Tɔɔlaa hu Tɔɔmun (Túwɔ́ pələ 2:33). Dɔɔlaa tii kaa pai lɛɛi yələkɔlɔn ɉu yɛ lɔi mɛi ŋaawooɓo (Kulɔ ponoŋa 11:15). Yili ɓə a gɛ Biblə yɛ kɛ ma Yálá ŋɔ Tɔɔlaa kaa a ‘ yələkɔlɔn ɉu Tɔɔlaa ’ (Timɔtə veelɛnaa 4:18).
6, 7. Lə mɛni ɓa Zesu ho yɛ yɛnɛɛ tɔɔɓəlaa ?
6 Bible a mo yɛ Zesu ho yɛ yɛnɛɛ tɔɔɓəlaa, maahɔlɔɓo ya ɓə “ yiipoo kaa ɉu kpɛɛ ho ma ” (Hebulu 7:16). Yɛnɛɛ tɔɔɓəlaa kəlee kaa pai haai, kelaa Zesu nwɛi ho pai haai. Yili mukulaa ɓaa mɛniɠaa kpɔ gaa pai gɛi da lɔpee ho pai kalai.
7 Biblə ŋɔ lolowoo ta aa mo yɛ Zesu kaa pai kɛi a Tɔɔmun ɉaŋaa ə lɛɛ nua ɲɛimaawɛli yɛ ɓo ma. “ Yálá ŋɔ nii kaa pai kɛi mɛi, nii yii a nu kɛ a kilimaamun da nwungɛɉumun, nii yii a nu liɛwooɓo, ə nu hwaŋa kɛnɛ, nii yii a nu kɔ a mɛnikɔlɔnŋaa, yɛ gɛ nu yɛ ɲɔu Zehova ɓa. Ə lɛɛ niiɓa mɛni ɓaa pai kɛi yɛ ɲɔu Zehova ɓa. Mɛnii ɲɛi a gaa ya lɔ hwəi a tɔɔ mɛi yɛ nua kiti tee, ə lɛɛ yii a too nwəlii ya hwəi a mɛn ma yɛ nua kiti tee. Gaa pai maawɛlinua kiti teei a ɉaŋaa, ə lɛɛ ə kpɔɔmaayɛɛnua liɛwoo kɛ a ɉaŋaa. Nuai da ŋaawooɓo kɛ a yeetɛɛmaalaa, gaa pai di ŋaawooɓoi a hwaɠa yii gaa a nawoo. Ə lɛɛ ə mɛniɲɔngɛnua nwun na pili a naa wəleen ” (Izai 11:2-4, TMN). Ə́ kaa bɔ ə́ wɔ tɔɔmun ə kɛtii ?
8. Gu gɔlɔn ləi guɔ ma Zesu yaa tɔnɔ hwəi pai tɔɔlaa kɛi ?
8 Yálá aa nu taɠaa həɠə ɉu ə gɛ di kɛ Zesu kwɛlɛ tɔɔlaa kɛ mɛni ɓa Yálá ŋɔ Tɔɔlaa hu. Gwa gɔɔmaa həɠə, Apɔtɛlɛ Pɔli ə mo Timɔtə ɓa yɛ ma : “ Gwa diɛ ni gwa mɔnɔ mɛɛ gee pɔ, gwa diɛ ni gu kaa pai tɔɔlaa kɛi gee pɔ ” (Timɔtə veelɛnaa 2:12). Nu yɛli ɓə pai tɔɔlaa kɛi da Zesu ni ?
9. Nu yɛli ɓə pai tɔɔlaa kɛi da Zesu ni ə lɛɛ minɛ lowai ɓə Yálá ə gɔwɔtɔɔ la yɛ di yɛɠɛ ɉu ?
9 Yɛ pələi gu gaa la ɉɛɓɛi ŋɛi ɲaakwɛlɛi 7 hu, apɔtɛlɛ Záán ə kɛɛ ta kaa, gɛɛ tii hu, ə Zesu kaa yɛ ɓo a Tɔɔmun da nu 144000. Nua tii diɛ kpɛli diɛ ɓo a tɔɔɓəlaa. Gbɛɛ nua ɓaa nu 144000 tii ? Záán kaa kɛi ma : “ Diɛi yaa [Zesu] da Nan di laa pɛɛn kɛ di tɔwɔla ”. Ə lɛɛ gaa nwɔnɔ kɛi ma : “ Ɓɛi Məlaa lon a kɛi li laa, da kɛ bɔ, diɛ ɓə kɛ a nwunmaaɓonua tɔlɔɔ ” (Kulɔ ponoŋa 14:1, 4 ɓo). Nu 144000 tii kaa a Yálá ŋɔ tiɓokɛnua təlimoɔɠaa yiiɠaa aa di yɛɠɛ ɉu ə gɛ da Zesu ni di ‘ tɔɔlaa kɛ lɔi mɛi ’. Nua tii da haa da nwun yələkɔlɔn ɉu (Kulɔ ponoŋa 5:10). Ə həɠə apɔtɛlɛɠaa di wɔ lowai ɓa ə too la yiihu ɓa, Yálá kaa ma yɛ Kilistalea təlimoɔɠaa yɛɠɛ ɉu ə lɛɛ la ɉu diɛ kɛ a nu 144000.
10. Lə mɛni ɓa Zesu da nu 144 000 həɠə mɛni ɉu nukanŋaa tənəndɔɔ mɛni ɓa kaa a Zehova ŋɔ wɛlikɛmaalaa ?
10 Gu wɛli kaa Zehova ɓa kpɔ kɛnɛ, yili maamɛni ɓa aa nukanŋaa həɠə ɉu yii yaan da Zesu ni di tɔɔlaa kɛ. Zesu kaa pai kɛi a Tɔɔmun nɛlɛɛ, maahɔlɔɓo ə nukanŋaa kɔlɔn gbɔ a neelee. Ə nukanŋaa kɔlɔn ə lɛɛ ə di wɔ mɔnɔ kɔlɔn. Pɔli ə mo yɛ ma Zesu “ a pɛli kpɔnmaa tɛɛi gu pɔ, ɓɛlowai hwaŋa ho la ka gu yəi. Ŋaatɛ mɛnii kpɔ a həli nu ɓa, gəlee di həli ma ” (Hebulu 4:15 ; 5:8). Nu 144000 tii diɛ kpɛli di nukanŋaa kɔlɔn. Diɛ kpɛli di mɔnɔ mɛɛ, ə lɛɛ di too a ɲɔn ɓɛlowai di kɛ la lɔi mɛi. Yili ɓa, gwa pɛli laana guɔ ma Zesu da nu 144000 tii di kaa pai kɛi nukanŋaa maamɛni ɲaakaai.
LƏ ƁƏ YÁLÁ ŊƆ TƆƆLAA KAA PAI GƐI ?
11. Lə mɛni ɓa Zesu ə kɛ ŋɔ kalan neai diɛ di Yálá hwɛli Yálá liiɓa kɛ mɛni ɓa yələkɔlɔn ɉu ?
11 Zesu ə mo ŋɔ kalan neai diɛ, yɛ diɛ di Yálá hwɛli yii yaan Yálá liiɓa ə kɛ yələkɔlɔn ɉu. Lə mɛni ɓa ? Gu gaa ɉɛɓɛi ŋɛi ɲaakwɛlɛi 3 hu guɔ ma malaka ɲɔnwɔɔ ta ə kpəla Yálá liiɓa kɛɛ ɓa. Yili pulu, Zehova ə Sətana da malaka ɲɔnwɔɔɠaa lɛɛ laa di lɛɛ nii yələkɔlɔn ɉu lowai ta yee mu. Yili ɓa, malakaɠaa kəlee di ho kɛi Yálá liiɓa kɛ yələkɔlɔn ɉu naalowai. Ɉɛɓɛi ŋɛi ɲaakwɛlɛi 10 hu, gu kaa pai mɛni tamaa kɔlɔn ɉii yɛ hwilɛn na Sətana da malaka ɲɔnwɔɔɠaa diɛ, diɛi da kɛ nwɔnɔ diɛ ɲinɛnŋaa.
12. Mɛni kpea-kpea hweelɛ ləkɛɛɠaa ɓə Kulɔ ponoŋa 12:10 hu ?
12 Bible kaa jukulɔi yɛ kɛ ma ɓɛlowai Zesu ə kɛ la a Tɔɔmun, ɉu ho kwea ə kɔ pɛlɛ Sətana ɓa (Kulɔ ponoŋa 12:7-10 ɓo). Vɛlisɛɛ 10 kaa mɛni kpea-kpea hweelɛ maamɛni ɓoi. Doloo, Yálá ŋɔ Tɔɔlaa aa gɔwɔtɔɔ, yai Zesu kaa a ɉu Tɔɔmun, veelɛnaa daa Sətana kpɛ yələkɔlɔn ɉu, daa bili lɔi mɛi. Yɛ pələi gu kaa pai gaai la, mɛniɠaa tii daa gbea kɛ.
13. Sətana kpɛi di mo yələkɔlɔn ɉu, naa ə kɛ kea ləi ?
13 Ɓɛlowai di Sətana da ŋɔ ɲinɛnŋaai kpɛ la yələkɔlɔn ɉu, pələi malaka lɛlɛɛɠaa kwəi ə nɛɛ la, Biblə kaa ɉukulɔi. Gaa kɛi ma : “ Yili ɓə gaa ma, yələkɔlɔn da ɉu hee ɓo nua, ka ka kwəinɛɛ ” (Kulɔ ponoŋa 12:12). Liilaa da yeelɔgee kaa kea yələkɔlɔn ɉu, maahɔlɔɓo malakaɠaa kəlee kaa Yálá liiɓa kɛi.
Ɓɛlowai di Setana da ŋɔ ɲinɛnŋaai kpɛ la yələkɔlɔn ɉu, mɛni ɲaanwanaaɠaa di laa nukanŋaa diɛ lɔi mɛi. Mɛni ɲaanwanaaɠaa tii kpɛɛ hiɛ li
14. Sətana kpɛi di mo yələkɔlɔn ɉu, lə mɛni ɓə tɛɛ lɔi mɛi ?
14 Lɔi mɛi nwɛi kaa a dakpɛli. Mɛni kpea-kpeaɠaa da kɛ həlii nua diɛ “ maahɔlɔɓo, Ɓilihi aa yɛɛ di pɔ ” ə lɛɛ ‘ niikələnŋaa gwəi, maahɔlɔɓo, ə gɔlɔn yɛ ŋɔ holoi hu ho kwea li ’ (Kulɔ ponoŋa 12:12). Sətana liikələnŋaai gwəi. Daa gbɛ yələkɔlɔn ɉu ə lɛɛ ə gɔlɔn yɛ ŋɔ lowai hu ho kea kweali. Gaa ma yɛ mɛni ɲaanwanaaɠaa laa nukanŋaa diɛ lɔi mɛi ə lɛɛ yɛ mɔnɔ tamaa laa di mɛi.
15. Yálá liiɓa ɓaa lə yɛ hwilɛn na lɔi ɓa ?
15 Kəlaa Yálá liiɓa kɛ mɛni lɔi mɛi ho ɉəɠə li ma. Yálá kaa nii bɔ lɔi ə lɛɛ a lɛɛnwoomunua di wɔɔ, ə lɛɛ di lɛɛ mɛi a yələ kəlee da ŋɔɔ (Somə 37:29, TMN). Kəlaa Yálá ŋɔ Tɔɔlaa kaa pai yili kɛi ləi ?
16, 17. Lə ɓə Daniyɛli 2:44 kaa nɛi guɔ yɛ hwilɛn na Yálá ŋɔ Tɔɔlaa ɓa ?
16 Nolowoo ŋɛi gaa Daniyɛli 2:44 hu, gaa kɛi ma : ‘ Dɔɔɓəlaaɠaai tii di wɔ lowai hu, Yálá kaa pai tɔɔ ta heei yii hwa taɠa, ə lɛɛ, dɔɔlaai tii hwa tɛɛ híín takpɛli pɔ. Dɔɔlaa tii ɓə pai dɔɔlaaɠaa tii kəlee ŋaa yɛɛi, yaa kpinii leelee tii, a lɛɛ kea laa a yələ kəlee. ’ Lə ɓə nolowoo ŋɛi kaa nɛi guɔ yɛ hwilɛn na Yálá ŋɔ Tɔɔlaa ɓa ?
17 Doloo, gaa kɛi ma Yálá ŋɔ Tɔɔlaa a gɔwɔtɔɔ kɛ ‘ dɔɔɓəlaaɠaa tii di wɔ lowai hu ’. Yili mukulaa ɓaa Yálá ŋɔ Tɔɔlaa a gɔwɔtɔɔ kɛ a ɓɛlowai tɔɔlaa takpɛliɠaa da kɛ la lɔi mɛi. Veelɛnaa, gaa kɛi ma Yálá ŋɔ Tɔɔlaa ho pai taɠai ə lɛɛ tɔɔlaa takpɛli ho pai maahwalən ɉii. Ɉaaɓanaa, kɔ kaa pai tooi Yálá ŋɔ Tɔɔlaa da yɛnɛɛ tɔɔlaaɠaa di lowai. Yálá ŋɔ Tɔɔlaa yee kaa pai tɛɛi yɛnɛɛ tɔɔlaaɠaa diɛ gɔi tii hu ə lɛɛ ə yɛnɛɛ nua kəlee ŋaawooɓo. Tɔɔlaa kpɔ vialaɓoɔ yii nukanŋaa di ho ta ɉɔlɔɓo li, ya katii di kaa pai ɉɔlɔɓoi.
18. Gɔi ŋɛi pai tooi Yálá ŋɔ Tɔɔlaa da yɛnɛɛ tɔɔlaaɠaa lowai, da kɛ naa ɓaa lə ?
18 Kpaalə ləkɛɛ ɓə Yálá ŋɔ Tɔɔlaa kaa pai tɛɛ la yɛnɛɛ yɛ lɛɛ ɲee mu ? Gɛɛ gɔ kpəli ho pa gɔwɔtɔɔ, yai da kɛ ma Alimagədɔn kɔ, malaka ɲɔnwɔɔɠaa kaa pai “ yɛnɛɛ tɔɔɓəlaa kəlee ” ɓowoi ə gɛ ‘ di di ŋaakpɔn [...], di kɔ pɛlɛ Huwala-wala Kəlee Namu Yálá ŋɔ holoi tii ɓa ’. A teɲa, yɛnɛɛ tɔɔɓəlaa kaa pai kɔ pɛlɛi Yálá ŋɔ Tɔɔlaa ɓa (Kulɔ ponoŋa 16:14, 16). Giliŋahiɛɠaai ɉɛɓɛ hu woo kpəlai 10 naa hu kaa.
19, 20. Lə mɛni ɓa gu maakpaan gaa Yálá ŋɔ Tɔɔlaa ɓa ?
19 Lə mɛni ɓa, gu maakpaan gaa Yálá ŋɔ Tɔɔlaa ɓa ? Gu maakpaan gaa ma mɛni haaɓa maamɛni ɓa. Doloo, gu kaa a nɛŋɛnɉəɠənua, gwa too a ɲɔn, ə lɛɛ guɔ haa. Kəlaa Biblə a kɛ ma Yálá ŋɔ Tɔɔlaa mu, gu kaa pai yiipoo hɔlɔɓoi a yələ kəlee. Záán 3:16 kaa kɛi ma : ‘ Yálá aa yɛnɛɛ nua wɛlilakɛ kpɔ kɛnɛ, ho kɛli ə Non Ɉulɔnu tɔnɔ gbən kwɛlɛ, ə gɛ, nui lɔpee a laana, nwun na hwa pili. Kəlaa, a yiipoo hɔlɔɓo Yálá yəi yii kpɛɛ ho ma. ’
20 Mɛni veelɛnaa yii gɛi gu maakpaan gaa Yálá ŋɔ Tɔɔlaa ɓa, ya ɓaa nu tamaa da túwɔ́ a ɲɔnwɔɔ. Nu tamaa da kɛ lɛɛ kɛi, diɛ hulu kɛ, ə lɛɛ diɛ wɛli hon. Gu hwa pɛli kpean ɉii di tɔwɔ, kəlaa Yálá nwɛi a pɛli ma. Nuai da kɛ tuwɔpələɲɔn gɛi, di nwun na kaa pai pilii Alimagədɔn kɔ hu (Somə 37:10, TMN ɓo). Mɛni ɉaaɓanaa yii gɛi gu maakpaan gaa Yálá ŋɔ Tɔɔlaa ɓa, ya ɓaa tɔɔlaa tamaa kaa laa di hwii kpɛɛ, daɠaa ɲɛniɛ, daɠaa huluɔ. Di hwa nua hwaŋalɔ Yálá liiɓaa kɛ mɛni ɓa. Biblə a mo kpɔ a ɉu ponoɔ yɛ “ nu lonnii [da] hee di ɓəlaa mɛi, diɛ di maawɛli ” (Kilimaa mun 8:9).
21. Lə ɓə Yálá ŋɔ Tɔɔlaa kaa pai gɛi ə gɛ Yálá liiɓa ə kɛ lɔi mɛi ?
21 Alimagədɔn kɔ kpɛɛ pulu, Yálá ŋɔ Tɔɔlaa kaa pai gɛi Yálá liiɓa ə kɛ lɔi mɛi. Gwa gɔɔmaa həɠə, gaa pai Sətana da ŋɔ ɲinɛnŋaa di nwun na pilii (Kulɔ ponoŋa 20:1-3). Yili pulu, nuta hwa kea too a ɲɔn ə lɛɛ ho haa. Zesu ŋɔ nwunmaaɓo halaa haalai, nua kpɔ di təlimoɔ di kaa pai lɛɛi lɔi mɛi Alizana hu a yələ kəlee mɛni (Kulɔ ponoŋa 22:1-3). Yálá ŋɔ Tɔɔlaa kaa pai Yálá laa maahəɠəi. Yili mukulaa ɓaa lə ? Dɔɔlaa tii mu, nukanŋaa kəlee kaa pai Yálá laa maawiɛi. Giliŋahiɛɠaai ɉɛɓɛ hu woo kpəlai 20 naa hu kaa.
MINƐ LOWAI ƁƏ ZESU Ə KƐ LA A TƆƆMUN ?
22. Gwa gɔlɔn ləi guɔ ma Zesu ho kɛ a Tɔɔmun ɓɛlowai ə kɛ la lɔi mɛi, ə ma kɛ tɛi ə mo yələkɔlɔn ɉu a ninɛ ?
22 Zesu ə mo ŋɔ kalan neai diɛ, yɛ diɛ da kɛi Yálá hwɛli diɛ kɛ ma “ ə́ wɔ Tɔɔlaa ə pa ”. Naalowai Yálá ŋɔ Tɔɔlaa ho nii kɛ pa li. Zehova ə gbea ŋɔ Tɔɔlaa hee gbanŋa ə lɛɛ ə Zesu kɛ a ŋɔ Tɔɔlaa hu tɔɔmun. Tɛi Zesu ə mo yələkɔlɔn ɉu, ə kɛ a tɔɔmun kpɔlɔɔ ŋaaɓaa ? Kpaa, ə naa maakpɔn. Zesu nwunŋaa pulu haaɓəlaa lowai, Piɛli da Pɔli di mo diɛ ma Somə 110:1 (TMN) laa ə hwɛɛ Zesu maamɛni hu. Nolowoo tii hu, Zehova ə mo yɛ ma : “ Hee ɲéé lɛlɛɛ hu pələ, ə lɛɛ la ɉu ŋi ə́ yowoɠaa pɛlɛ ə́ kɔwɔ mu yɛ haɠa ” (Túwɔ́ pələ 2:32-34 ; Hebulu 10:12, 13). Maanɛɛ kɛ Zesu ə naa maakpɔn ə lɛɛ la ɉu minɛ lowai ?
Yálá ŋɔ Tɔɔlaa kaa pai gɛi Yálá liiɓa ə kɛ lɔi mɛi
23. (a) Minɛ lowai ɓə Zesu ə kɛ la a Yálá ŋɔ Tɔɔlaa hu Tɔɔmun ? (b) Lə ɓə gu kaa pai galan ɉii ɉɛɓɛi ŋɛi ɲaakwɛlɛi 9 ɉu ?
23 Kwəlan damaa yee mu, gɛɛ gwəlan 1914 ho gɔwɔtɔɔ, nu kpulu logolo ta diɛi kɛi Biblə kalan kpɔ a neelee, di gaa diɛ ma gwəlan tii kaa a kwəlan yii maamɛni wala-walaa. Mɛniɠaa tɛɛ lɔi mɛi gwəlan tii ɓa a nɛ yɛ teɲa katii. Gwəlan tii ɓə Zesu ə kɛ la a Tɔɔmun (Somə 110:2, TMN). Ɉu ho kwea, di Sətana pili lɔi mɛi ə lɛɛ háákələi ŋɔ “ holoi ” hu “ ho kwea li ” (Kulɔ ponoŋa 12:12). Ɉɛɓɛi ŋɛi ɲaakwɛlɛi 9 ɉu, gu kaa pai gaai guɔ ma gu kaa háákələi nowai tii hu. Ə lɛɛ gu kaa nwɔnɔ pai gaai, guɔ ma ɉu ho kea kwea li Yálá ŋɔ Tɔɔlaa kaa pai gɛi Yálá liiɓa ə kɛ lɔi mɛi. Giliŋahiɛɠaai ɉɛɓɛ hu woo kpəlai 21 naa hu kaa.
