MU nza yimvimba batu bawombo bazebi nsambu bantanguninanga Tat’itu voti Mfumu’itu. Yesu kavangila nsambu beni, mwingi kulongisa minlandikini myandi bo bafweti sambidilanga. Mambu mbi kadinda mu nsambu beni? Kibila mbi madidi nkinza mu thangu’itu?

2. Mambu matatu mbi mankinza Yesu katubila tufweti dindanga mu nsambu?

² Yesu wutuba: ‘Tala phila mufweti sambidilanga: ‘Tat’itu widi ku diyilu, bika dizina dyaku diba dinlongo. Bika Kintinu kyaku kiza. Bika luzolo lwaku luvangama va ntoto, banga bo lumvangimina ku diyilu.” (Tanga Matai 6:9-13.) Kibila mbi Yesu katubila tudindanga mu nsambu mambu matatu madi va yilu?—Muna tanga Tsudukusu 20 yi bikuma ku tsuka buku.

3. Mbi tuntomba kuzaba mu matedi Kintinu ki Nzambi?

³ Tumalonguka ti dizina di Nzambi Yave ayi tumazaba lukanu lwandi mu batu ayi ntoto. Angi mbi Yesu katya kulonga bo katuba: “Bika Kintinu kyaku kiza”? Twanlonguka mbi Kintinu ki Nzambi, ma kyala vanga ayi bwidi kyala vangila dizina di Nzambi diba dinlongo.

4. Mbi Kintinu ki Nzambi ayi nani Ntinu mu Kintinu beni?

⁴ Yave wukubika luyalu lu Kintinu ki diyilu ayi wubyeka Yesu Ntinu mu Kintinu beni. Kibibila kintedila  luyalu beni Kintinu ki Nzambi. Yesu nandi ‘Mfumu mu zimfumu zyoso ayi Ntinu mu mintinu myoso minyala.’ (1 Timoteo 6:15) Vasi ko ntinu wulenda vanga ma tuntomba vayi Yesu wulenda vanga mamoso tuntomba, kibila nandi nkwa ngolo ayi wulutidi mintinu myoso mi nza.

5. Kwidi Kintinu ki Nzambi kidi? Vadi kyala yadila?

⁵ Bo Yesu kavulubuka, va vyoka makumi manna di bilumbu bosi kavutuka ku diyilu. Yave wumbyeka Ntinu mu Kintinu kyandi. (Mavanga 2:33) Kintinu ki Nzambi ku diyilu kyala yadila ntoto woso. (Nzaikusu 11:15) Diawu Kibibila kintedilanga Kintinu ki Nzambi ‘Kintinu ki diyilu.’—2 Timoteo 4:18.

6, 7. Mbi bimvanga Yesu kuba diswasana na mintinu mi nza?

⁶ Kibibila kintuba ti Yesu nandi wulutidi mintinu myoso, ‘kibila nandi to wukhambu fwanga.’ (1 Timoteo 6:16) Mintinu myoso mi nza mimfwanga vayi Yesu kalasa bwe fwa ko. Mamboti moso kala vanga mu befu mala kadidila mvu ka mvu.

⁷ Kibibila kibikula ti Yesu wala ba Ntinu wulunga ayi wukyadi mu batu. ‘Phevi yi Yave yala kala mu nandi, phevi yindwenga, yidiela, yi ndwengusu ayi yingolo, phevi yinzailu ayi boma mu Yave. Wala mona nyenzi mu kutumamana Yave ayi kalasa semba ko bo kamwenini mu meso mandi voti bo kabekuwila mu matu mandi. Vayi mu lunungu kala fundusila minlembami ayi mu busonga kala zengila nkanu mwingi kusadisa ba buphombu va ntoto.’ (Yesaya 11:2-4) Mu mbwenu’aku, bakana ko wawu ntinu wufweni mu ngyewu?

8. Banani bala yala na Yesu mu Kintinu ki Nzambi?

⁸ Nzambi wusola mwa dingumba di batu mwingi bayala  na Yesu mu Kintinu ki diyilu. Diawu Polo kakambila Timoteo: ‘Befu kuvibidila, twala yala va kimweka na Ntinu.’ (2 Timoteo 2:12) Baba kwa bala yala na Yesu banga mintinu mu Kintinu ki Nzambi?

9. Batu bakwa bala yala na Yesu? Thangu mbi Yesu katona kubasola?

⁹ Dedi bo tumalongukila mu kapu 7, mvwala Yoane wumona Yesu banga Ntinu wu Kintinu ki diyilu ayi 144.000 di mintinu minkaka. Banani 144.000 beni? Yoane wutuba ‘ti bawu badi dizina di Yesu ayi di Tat’andi disonama mu zimbulu ziawu.’ Nandi wu bwe tuba: ‘Bawu banlandakananga mwana dimemi [Yesu] koso kankwenda. Bawu sumbu basumbu mu makanda ma batu va ntoto woso.’ (Tanga Nzaikusu 14:1, 4.) Yave wusola 144.000 di batu basonga mwingi kuyala va ntoto ayi Yesu. Ba kufwa bala vulubuka mwingi kuzingila ku diyilu. (Nzaikusu 5:10) Tona mu thangu yi mimvwala Yave wunsolanga Baklisto bakwikama mwingi baba mu dingumba di 144.000 di batu bala ba mintinu.

10. Kibila mbi yididi mbonosono yi luzolo lu Yave kusola Yesu ayi 144.000 mwingi bayala batu va ntoto?

¹⁰ Yave wutuzolanga beni diawu kasodila batu va ntoto mwingi bayala na Yesu. Yesu wala ba Ntinu wumboti kibila nandi wutuzebi buboti. Nandi zebi mbi kuba mutu wunsuni ayi kumona ziphasi. Mvwala Polo wutuba ti Yesu mutu wukyadi wulenda ‘kutusadisa mu malema ma tummonanga’ kibila nandi mvandi ‘wuthoto banga befu mu mambu moso bo kaba va ntoto.’ (Ebeleo 4:15; 5:8) Baboso badi mu dingumba di 144.000 mvawu bazebi mbi kuba mutu wunsuni ayi kumona ziphasi. Bawu bavanga mangolo mwingi kununga mu mambu mansuni ayi bimbevo. Diawu  tulenda bela lufyatu ti Yesu ayi 144.000 beni bala tusadisa, kibila bawu bazebi ziphasi zitu ayi mambu tundengananga lumbu ka lumbu.

11. Kibila mbi Yesu kakambila minlandikini myandi ba dindanga mu nsambu mwingi luzolo lu Nzambi luvangama ku diyilu?

¹¹ Yesu wukamba minlandikini myandi badindanga mu nsambu mwingi luzolo lu Nzambi luvangama ku diyilu. Mu kibila mbi? Tumalonguka mu Kapu yi 3 ti Satana nkadi’ampemba wubayisa Yave. Bo Satana ayi ziphevi zimbi babayisa Nzambi, Yave kasa bakukisa ko mu thangu beni vayi wubabikila thangu yilwelo. Diawu basi ko baboso baba vanganga luzolo lu Nzambi ku diyilu. Mu Kapu yi 10, tunkwiza bwela longuka matedi Satana ayi ziphevi zimbi.

12. Mambu mwadi mbi mankinza masonama mu Nzaikusu 12:10?

¹² Kibibila kintuba ti bo Yesu katona kuyala banga Ntinu mu Kintinu ki Nzambi, wunwana mvita ayi Satana. (Tanga Nzaikusu 12:7-10.) Mu lutangu lu 10 mwidi mambu mwadi mankinza mamonika. Ditheti, Kintinu ki Nzambi kitona kuyala mu nzila yi Yesu Klisto banga Ntinu. Dimwadi, Satana bankukisa ku diyilu ayi wuyiza va ntoto. Mambu moso amomo tumalonguka kumbusa, mamonika.

13. Mambu mbi mamonika ku diyilu bo Satana bankukisa?

¹³ Kibibila kintubila mayangi zimbasi baba, bo Satana ayi ziphevi zimbi baba kukisa ku diyilu. Kiawu kintuba: ‘Yangalalanu benu mwidi ku diyilu ayi munzingilanga kuawu.’ (Nzaikusu 12:12) Malembe mawombo madi ku diyilu kibila baboso badi mu kuvanga luzolo lu Nzambi.

 ¹⁴ Vayi luzingu va ntoto lwisi ko mayangi ayi malembi dedi ku diyilu. ‘Kibila Satana nkadi’ampemba bankulumuna va ntoto’ ayi ‘nganzi yiwombo kadi.’ Diawu kantwadisilanga mambu mambi va ntoto. (Nzaikusu 12:12) Satana nganzi kadi kibila bankukisa ku diyilu ayi zebi ti thangu yilwelo yinsyedi mwingi kabungwa. Nandi wumvanganga mangolo mwingi kutwadisa malema mawombo ayi ziphasi mu nza yimvimba.

15. Lukanu mbi Nzambi kadi va ntoto?

¹⁵ Angi Nzambi kasa balula ko lukanu lwandi mu matedi ntoto. Nandi wuntomba batu basonga bazinga mvu ka mvu ku Paladizu va ntoto. (Minkunga 37:29) Vayi, bwidi Kintinu ki Nzambi kyala vangila mawu?

16, 17. Mbi Danieli 2:44 yintubila mu matedi Kintinu ki Nzambi?

¹⁶ Mbikudulu yidi mu buku yi Danieli 2:44 yintuba: ‘Mu bilumbu bi mintinu mi nza, Nzambi yi diyilu wala tsikika Kintinu kyandi ayi kiawu, kyalasa ba ko ntinu wala vinginina Kintinu beni. Vayi Kintinu ki Nzambi kyala tulula mintinu myoso mi nza ayi kiawu kyala kadidila thangu ka thangu.’ Mbi mbikudulu ayoyo yitulonga matedi Kintinu ki Nzambi?

¹⁷ Ditheti, yawu yitulonga ti Kintinu ki Nzambi kyala tona kuyala mu ‘bilumbu bi mintinu mi nza.’ Mansudula ti bo mintinu mi nza mikhidi yala, yawu thangu Kintinu ki Nzambi mvandi kintona kuyala. Dimwadi, Kintinu ki Nzambi kyala kadidila ayi vasiko ntinu wala vinginina kiawu. Dintatu, kwala ba mvita, Kintinu ki Nzambi ayi mintinu mi nza. Kintinu ki Nzambi kyala tulula mintinu myoso mi nza ayi kiawu  kyala yala ntoto woso. Diawu, batu bala baka luyalu lu Kintinu lufweni.

18. Bwidi bantanguninanga mvita wutsuka wutedi Kintinu ki Nzambi ayi mintinu mi nza?

¹⁸ Bwidi Kintinu ki Nzambi kyala vinginina mintinu mi nza? Ava mvita wu tsuka bantanguninanga Alimangedoni wutona, ziphevi zimbi bala tula mayindu ma luvunu kwidi mintinu myoso mi nza mwingi baba vukumuna mu lutululu lu mvita wu Nzambi Nkua ngolo yoso. Bukyedika ti, mintinu mi nza bala nwana ayi Kintinu ki Nzambi.—Nzaikusu 16:14, 16; muna tanga Tsudukusu yi bikuma 10 ku tsuka buku.

19, 20. Kibila mbi tuntombila Kintinu ki Nzambi kiyala ntoto?

¹⁹ Kibila mbi tuntombila Kintinu ki Nzambi? Tulenda ba bibila bitatu. Kitheti, twidi batu bankwa masumu diawu tumbedilanga ayi tumfwilanga. Vayi Kibibila kintuba ti mu nzila yi Kintinu ki Nzambi twala zingila mvu ka mvu. Yoane 3:16 yintuba ti: ‘Kibila Nzambi wuzola beni batu va nza, diawu kafidila Mwan’andi wumweka to mwingi woso wu kunlekila kiminu kabika lalakana, vayi kabaka luzingu lu mvu ka mvu.’

²⁰ Kimwadi kituvanga kutomba Kintinu ki Nzambi kibila tunzinganga na batu bamvanganga mambi. Batu bawombo bamvunanga, bankwibanga ayi bamvanganga kitsuza. Twisi ko nswa mu kubafundisa, vayi Nzambi zebi ma kuvanga. Batu bantatamananga kuvanga mambu mambi bala bungwa mu mvita wu Alimangedoni. (Tanga Minkunga 37:10.) Kibila kintatu tuntombila Kintinu ki Nzambi, kibila mintinu mi nza bankwibanga bi twidi nswa, bantengulanga menga ma khambu kibila ayi basi ko mangolo ma kumanisa malema. Bawu basi ko mayindu ma kusadisa batu  kutumamana Nzambi. Kibibila kintuba ti woso mutu wuntombanga kuyala wunkaka, muna tsukulu yimbi kantomba mu nafeka.—Mpovi 8:9.

21. Bwidi Kintinu ki Nzambi kyala vangila luzolo lu Nzambi va ntoto?

²¹ Bo Alimangedoni yala vyoka, Kintinu ki Nzambi kyala vanga luzolo lu Nzambi va ntoto. Kyala tulula Satana ayi ziphevi zimbi. (Nzaikusu 20:1-3) Diawu vasi bwe ba ko mutu wala bela ayi ku bwe fwa. Mu kibila ki khudulu, batu boso bakwikama bala zinga mvu ka mvu kupaladizu va ntoto. (Nzaikusu 22:1-3) Kintinu beni kyala vanga dizina di Nzambi diba dinlongo. Mbi mansundula? Mawu, mansundula ti bo Kintinu ki Nzambi kyala tona kuyala ntoto, batu boso bala zitisa dizina di Yave.—Muna tanga Tsudukusu 21 yi bikuma ku tsuka buku.

²² Yesu wukamba minlandikini myandi ba dindanga munsambu: ‘Bika Kintinu kyaku kiza.’ Mawu, maba monisa ti Kintinu beni kyala kwiza. Theti, Yave wutsikika Kintinu kyandi bosi wubyeka Yesu ntinu wu Kintinu  kyandi. Bo Yesu kavutuka ku diyilu, momu thangu beni Yave wumbyeka ntinu? Ndamba, nandi wutedimina. Kumbusa luvulubukusu lu Yesu, Petolo ayi Polo basudikisa tsundu yi mbikudulu yisonama mu Minkunga 110:1, yintubila matedi Yesu. Mu mbikudulu beni Yave wutuba: “Vwanda va koko kuama ku lubakala nate ndikitula zimbeni zyaku kima kyokyo beti tetika malu.” (Mavanga 2:32-35; Ebeleo 10:12, 13) Mimvu mikwa Yesu katedimina ti Yave kambyeka Ntinu?

23. (a) Thangu mbi Yesu katona kuyala banga Ntinu wu Kintinu ki Nzambi? (b) Mbi tunkwiza longuka mu kapu yinlanda?

²³ Ava mvu 1914, mwa dingumba dikwikama di Baklisto bazaba ti wawu, wunkwiza ba mvu wu mambu mawombo masonama mu mbikudulu zi Kibibila. Mambu mammonikanga tona mu mvu 1914, mammonisa kivisa ma batuba. Yesu wutona kuyala banga Ntinu mu mvu beni. (Minkunga 110:2) Bosi Satana bankulumuna va ntoto ayi thangu yikhufi yinsyedi. (Nzaikusu 12:12) Mu kapu yinlanda, tunkwiza mona bivisa bimmonisa ti twidi mu kuzingila mu thangu beni yikhufi yisyedi yi Satana. Tunkwiza longuka mvandi ti thangu yilwelo yisyedi, mwingi Kintinu ki Nzambi kivanga luzolo lu Yave va ntoto.—Muna tanga Tsudukusu yi bikuma 22 ku tsuka buku.