1. Ang’o ma copo konyowa ning’eyo lembe mi nindo m’ubino?

NYO idaru winjo i radio kunoke ineno i televizio lembang’eya moko marac, man ing’eye ipenjiri nia ‘ng’om maeni dong’ ubecidho kani?’ Lembe ma nyayu can, man cwiny marac udaru ninyai lee akeca, uketho dhanu dupa giyio nia andha ajiki mi ng’om udhingo. Nyo eno tie lemandha? Nyo yo moko tie ma jucopo ng’eyo ko lembe ma bitimere i nindo m’ubino? Eyo. Kadok dhanu gimbe ku copo mi ewo pi lembe ma bitimere de, Yehova re tie ku copo maeno. I Biblia, enyutho iwa lembe iwi nindo mwa m’ubino man iwi nindo m’ubino mi ng’om maeni.—Isaya 46:10; Yakobo 4:14.

2, 3. Julub pa Yesu gigam gimito ging’ei ang’o, man Yesu udwoko lembang’o igi?

² Ka Biblia ubeweco iwi ajiki mi ng’om, eno nyutho ngo ajiki mi ng’om maeni ma wakwo i wie, ento ajiki mi lembe man timo mareco. Yesu uponjo dhanu nia Ker pa Mungu bibimo wi ng’om. (Luka 4:43) Julub pa Yesu gimito ging’ei nia Ker pa Mungu bibino awene, pieno gipenje kumae: “Gin maeni bitimbre awene? man giranyutha mi bino [niwacu, mi bedo nuti] peri en e ang’o, ku mi kajik mi ng’omi?” (Matayo 24:3) Yesu unyutho ngo igi nindo, ento enyutho igi lembe ma bitimere tap i dhu ajiki mi ng’om maeni. Lembe ma Yesu uyero nia bitimerene, ubetimere tin eni.

³ I wic maeni, wabiweco iwi lembe ma tung’ tung’ m’unyutho nia andha wabekwo tap i dhu ajiki mi  ng’om. Mi kwong’o wakewec iwi lwiny m’ugam utimere i polo; eno bikonyowa kara wanyang’ nia pirang’o ng’om maeni upong’ ku lembe mareco akeca.

4, 5. (a) Lembang’o m’ugam utimere i polo nindo ma nok ing’ei ma Yesu udoko Rwoth? (b) Buku mi Lembanyutha 12:12 ular uyero nia lembang’o ma bitimere i ng’om ing’ei ma jubibolo Sitani piny?

⁴ I Wic mir 8, waponjo nia Yesu udoko Rwoth i polo i oro 1914. (Daniel 7:13, 14) Buku mi Lembanyutha ukoro iwa kumae lembe m’ugam utimere: “Ali ni i polo: Mikael [niwacu, Yesu] ku malaika pare gibecitimo ali ku ng’ec [niwacu, Sitani]; ng’ec de gikiedo man malaika pare.” * Lwiny uvoyo Sitani karacelo ku pajogi pare, e jubologi i ng’om keni. Kepim niparu ayi mutoro ma jumalaika gibedo ko saa maeca! Ka dhanu iwi ng’om ke? Biblia uyero nia nindo maeno bibedo nindo mi masendi ni dhanu. Pirang’o? Pilembe Wonabali tie ku kwinyo ma lee dit, “m’eng’eyo ko nia nindo dong’ ire nyanok kende.”—Lembanyutha 12:7, 9, 12.

⁵ Wonabali ubetimo kero pare ceke ninyayu masendi iwi ng’om. Kwinyo nege pilembe nindo dong’ ire nyanok kende ma Mungu binyothe ko. Wakenen lembe ma Yesu ular uyero nia bitimere i nindo mi kajikceng’.—Som Thenge ma jumedo, namba 24.

6, 7. Tin jucopo yero ang’o pi lwiny man pi kec?

⁶ Lwiny. Yesu uyero kumae: “Thek bijai kum thek, ker de ni ker.” (Matayo 24:7) Dhanu dupa utho i lwiny i nindo ma wakwo i ie eni, nikadhu wel dhanu m’utho i nindo moko ci m’ukadhu con. Rapor mi ot tic acel  (Worldwatch Institute) unyutho nia dhanu ma kadhu milioni 100 githo i lwiny niai i oro 1914. Wel mi dhanu m’utho i lwiny ikind oro 100, niwacu oro ma niai 1900 nitundo 2000, ukadhu wang’ adek wel mi dhanu m’utho i lwiny ikind oro 1900 m’ular ukadhu i wang’e. Kepim niparu kit masendi man litho ma lwiny unyayu ikum dhanu milioni dupa!

⁷ Kec. Yesu uyero kumae: “Ndru [niwacu, kec] de bipodho.” (Matayo 24:7) Kadok tin cam utie lee i ng’om nikadhu m’ular ubedo i wang’e de, re dhanu mapol, cam uberomogi ngo. Pirang’o? Pilembe gimbe ku sente mi ng’iewo cam ma copo romogi kunoke gimbe ku ng’om ma gicopo furo. Dhanu milioni dupa gikwo ku sente ma tundo ngo dolar acel de kubang’ ceng’. Dilo mi leng’kum mi ng’om zoo (O.M.S) uyero nia awiya milioni dupa gibed githo kubang’ oro, akecane pilembe gimbe ku cam ma copo romogi kara gimediri asu nibedo ku leng’kum maber.

8, 9. Ang’o m’unyutho nia lembila pa Yesu iwi digidi ku thong’om ubetimere andha?

 ⁸ Digidi. Yesu ular uewo kumae: “Digidi ma dit de bibedo nuti.” (Luka 21:11) Kubang’ oro, digidi ma dongo dongo yengo ng’om kokoro. Niai i oro 1900, digidi udaru ninego dhanu ma kadhu milioni ario. Kadok teknoloji konyo lee kara jular jung’ei i wang’e pi digidi ma biyengo ng’om de, dhanu gibemediri asu nitho.

⁹ Thong’om. Yesu uewo nia “thong’om” bibedo nuti. Thong’om mareco binyai pio pio man binego dhanu dupa. (Luka 21:11) Kadok dhanu ma gisomo somo mi keyokum giponjo kite mi thiedho twoyo dupa de, fodi asu twoyo moko nuti ma githiedhiri ngo. Rapor moko unyutho nia kubang’ oro, twoyo ma ve aonda ma tek (tuberculose), malaria, man kolera nego dhanu milioni dupa. Eno kende ngo, dhanu ma gisomo somo mi keyokum ginwang’u twoyo ma tung’ tung’ manyen ma kadhu 30, ma moko m’ikindgi yadhgi mbe.

10. Giragora pa 2 Timoteo 3:1-5 ubetimere nenedi tin eni?

¹⁰ I Giragora pa 2 Timoteo 3:1-5, Biblia yero kumae: “I ceng’ mi kajik rundi nindo mi can biwok.” Jakwenda Paulo unyutho kit kura ma tung’ tung’ ma dhanu bibedo ko i nindo mi kajikceng’. Ewacu nia dhanu bibedo

• ma ng’atuman umare gire en

• jumar sente

• ju ma wigi tek ni junyodo migi

• ju ma leng’ ungo [niwacu, ma jucopo geno ngo]

• ju ma mer mi wat umbe kugi

• ju ma kweri gigi ngo

• ju ma kwiny man ju ma sayu ali

• ju ma gimaru anyong’a ma sagu mer ma gimar ko Mungu

• ma giloko nia gimaru Mungu, re lundo gikwero niwore

11. Lembang’o ma binwang’u jutim rac nimakere ku Zaburi 92:7?

¹¹ Nyo kaka m’ikwo i ie de dhanu gitie ku kura ma kumeno? I ng’om zoo, kura mi dhanu mapol tie kumeno.  Ento ceng’ni eni, Mungu bimaku yub ikum dhanu maeno. Eng’olo kumae: “Kinde ma dhanu ma rac gimeu calu lum, man kinde ma lembe bedo miero ni jutic mi kier ceke; en e nia gibinyothiri mi nja.”—Zaburi 92:7.

12, 13. Yehova ubeponjowa ku lembang’o i nindo maeni mi kajik ceng’?

¹² Biblia ular uewo nia i nindo mi kajikceng’, ng’om bipong’ ku peko man masendi. Re Biblia uyero bende nia lembe moko mabeco de bitimere.

¹³ Nyang’ i Biblia. Jabila Daniel ukiewo lembe iwi nindo mi kajikceng’. Eyero kumae: “Ng’eyong’ec [mandha] bimedre.” (Daniel 12:4) Niwacu, Mungu bimio ni dhanu pare copo mi nyang’ thwolo thwolo i lembe mi Biblia, niloyo mi nindo ceke m’ukadhu i wang’e. Yehova ubetimo lembuno, akecane niai i oro 1914. Ku lapor, ebeponjowa ku thelembe mi nyinge man lembakeca pare pi ng’om, lemandha iwi jamgony, iwi kite ma wadoko ko ka watho, man iwi cer. Waponjo nia Ker pa Mungu kende re ma copo daru peko mwa ceke. Waponjo bende lembe ma wacopo timo kara wanwang’ anyong’a i kwo mwa man kara wanyai mutoro i Mungu. Pieno, jurutic pa Mungu gitimo ang’o ku lembe ma gidaru niponjo? Wakenen lembila mange m’udwoko wang’ penji maeno.—Som Thenge ma jumedo, namba 21 ku 25.

14. Juberweyo lembanyong’a mi Ker kakani, man jukani ma giberweyo lembanyong’ane?

¹⁴ Tic mi rweyo lembanyong’a iwi ng’om ngung’. Kinde ma Yesu ubino niweco iwi nindo mi kajikceng’, ewacu kumae: “Lembanyong’a maeni mi Ker jubiyero i ng’om ngung’.” (Matayo 24:3, 14) Juberweyo lembanyong’a mi Ker i ng’om ma kadhu 230, ke i dhok ma  kadhu 700. Eyo, i ng’om zoo, Jumulembe pa Yehova niai i ‘thek ku suru ceke’ gibekonyo dhanu, kara ginyang’ nia Ker pa Mungu tie ang’o man nia Kerne bitimo ang’o ni dhanu. (Lembanyutha 7:9) Gikwayu ngo sente pi tic ne. Kadok dhanu mapol udagugi man unyayu ragedo i kumgi de, gin moko mbe ma copo cero tic mi rweyo lembanyong’a, tap calu ma Yesu ular uyero.—Luka 21:17.

15. (a) Nyo iyio nia wabekwo i nindo mi kajikceng’? Pirang’o iyio? (b) Lembang’o ma binwang’u dhanu ma gibeworo Yehova man dhanu ma gibewore ngo?

¹⁵ Nyo iyio nia wabekwo i nindo mi kajikceng’? Lembila dupa ma Biblia uewo iwi nindo mi kajikceng’ ubetimere. Ceng’ni eni, Yehova bimaku yub mi jigo dhu tic mi rweyo lembanyong’a, e “[ajiki]” bilund wok. (Matayo 24:14) Ajiki tie ang’o? Ajiki tie Armagedon, niwacu saa ma Mungu bidaru i ie lembe ku timo ceke mareco. Yehova bitio ku Yesu man jumalaika pare ma giweg kero pi ninyotho dhanu ceke ma gibekwero niwore man niworo Wode. (2 Jutesaloniki 1:6-9) Ing’eye, Sitani ku pajogi pare gibimediri ngo niwondo dhanu. Dhanu ceke ma gibeworo Mungu man ma giyio Ker pare, gibineno kite ma lembang’ola ceke ma Mungu ung’olo bitimere ko.—Lembanyutha 20:1-3; 21:3-5.

16. Calu ajiki udhingo akeca, ukwayu itim ang’o?

¹⁶ Ceng’ni eni, ng’om maeni ma Sitani ubebimo wie bitundo i ajikine. Pieno, pire tie tek nia ng’atuman m’ikindwa upenjere kumae: ‘Ukwayu atim ang’o?’ Yehova mito nia imiiri zoo i ponjo Biblia. Ukwayu iponj Bibliane kud amora. (Yohana 17:3) Kubang’ yenga, Jumulembe pa Yehova gibed gitimo coko pi nikonyo dhanu ginyang’ i Biblia. Tim kero nicidho i coko maeno nja kubang’  nindone. (Som Juebrania 10:24, 25.) Kan iponjo nia ukwayu itim alokaloka moko i kwo peri, lworo kud unegi nitimo alokalokane. Kan imediri nitimo kumeno, ibidoko jarimo pa Yehova ma ceng’ni akeca.—Yakobo 4:8.

17. Pirang’o ajiki birubo dhanu mapol aruba?

¹⁷ Jakwenda Paulo ukoro nia nyoth mi dhanu mareco bitundo rek, “calu jakwo ku diewor.” (1 Jutesaloniki 5:2) Yesu ular uewo nia dhanu dupa gibing’io migi nikwo ve nia wabekwo ngo i nindo mi kajikceng’. Eyero kumae: “Calu yang’ ceng’ pa Noa bedo, e bino [niwacu, bedo nuti] pa Wod dhanu de bibedo kumeca. Kum calu i ceng’ maeca ma fodi pi madit m’uumo ng’om kuwok ungo gibecamu gibemadhu de, gibegambri gibemio de ya jugam, cil i ceng’ ma Noa mondo ko i avur, e ging’eyo ngo maram pi madit m’uumo ng’om uwok ko, man eterogi ceke woko, e [bedo nuti] pa Wod dhanu bibedo kumeca.”—Matayo 24:37-39.

18. Yesu ucimo wang’wa nenedi?

¹⁸ Yesu ular ucimo wang’wa nia kud wawek “camu nikadhu kero man meth m’akeca man adieng’acwiny mi kwo” unyoth wiwa. Eyero nia ajiki bitundo rek, “pamir uwic.” Eyero bende nia “ebibino kumeno wi dhanu ceke m’ubedo wi wang’ ng’om ngung’.” Ing’eye, ewacu kumae: “Ento, wumeduru nikio ku ba nindo ceke, ku kwayukwac de [kunoke, nirwo cuu mandha niai kud i adunde], kara wusegru niboth ni gin maeni ceke ma bitimbre, wucung de iwang’ Wod dhanu.” (Luka 21:34-36, NWT) Pirang’o pire tie tek akeca nia wawinj cimowang’ maeno pa Yesu? Pilembe ceng’ni eni, jubinyotho ng’om marac pa Sitani. Dhanu ma gigwoko bedoleng’ migi iwang’ Yehova giku Yesu kendgi re ma gibiboth i ajiki mi ng’om maeni man gibikwo pi nja iwi ng’om ma nyen.—Yohana 3:16; 2 Petro 3:13.