'Dho -a 'gü -wɔn -ta

'Dho -a 'gü -wɔn -nu 'sëëdhɛ -ta

ˈWƆN ˗GƆ ˈˈSEISHIÖ

ˈˈKpɔnŋtaadhɛ ɲën ˈˈtʋ̈ŋ ꞊ya yö ꞊klöö˗ ˗ee?

ˈˈKpɔnŋtaadhɛ ɲën ˈˈtʋ̈ŋ ꞊ya yö ꞊klöö˗ ˗ee?

1. ˈWɔn ˈö ˗gban ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗bha kwa ˗dho ˗a dɔ ˈˈmɛn?

NƆƆN˗ ˗nu ˈwo go ˈˈsɛ ˗nu ˈgü ˈbha ˗an ˗ga tele ˈgü ɛɛnˈˈ ˈbha ü ˈˈtʋ ˈto ˗an ˗bha ꞊ladio ˈgü, ˈbha ü ˗de dhɛɛˈˈ ˈkpɔ do ꞊dhɛ “ˈˈKpɔnŋtaadhɛ ˈdho ˗ni ˈgü ˈˈmɛn ˗ee?” ˈWɔn ˈˈgbɩɩ˗ waa pë yaa ˗kë ˈˈkwöö ˗sü ꞊wa kë ꞊va. ˗A ˗wɔn ˈgü mɛn ꞊vadhɛ ˗wo wo ˗zota ꞊dhɛ ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ɲën ˈˈtʋ̈ŋ ꞊ya yö ꞊klöö˗. ˗Yö ˈˈdhʋ̈ gagade ˈka ˗ee? ˗Dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗wɔn dɔ ˗kɔ ˈˈslö ˗yö ˗dhö ˗ee? ꞊Ii. Pë ˈö ˗dho kë mɛnbhɩɩdhe ˈyaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗ya pö, ˈˈkɛɛ Zoova ˗Zlan ˗zë ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha. Pë ˈö ˗gban kwa ˗bha ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗bha waa ˗kɔ ˈö ˈˈkpɔnŋtaadhɛ dho kë˗ ˈka, ˗ya ˗blɛɛ kwa ˗dhɛ Biblö ˈgü.​—Isaïe 46:10; Zakö 4:14.

2, 3. ˗Mën ˈö kun Yesu ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˈˈpiʋ̈ kö ˈwo˗ dɔ? ˈYö Yesu ˗ya ˗yɔ ˗bɔ ˗an ˗gɔ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

2 Biblö ꞊yaa˗ pö ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˗dhö ɲën kö yö ˈti˗ pö ˈˈsɛ ˈˈbʋ̈ʋ̈ ˈnën ˗dho shiʋ̈ˈˈ, ˈˈkɛɛ kö ˗yö ˗we ˈwɔn yaa ˗bha ˗go ˈˈshia˗ ˗sü ˈka. Yesu ˗ya ˗pö mɛn ˗nu ˗dhɛ ꞊dhɛ ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ ˗dho ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˗todhʋ̈sü ꞊kɔɔn˗. (Dhukö 4:43) ˗Yö ˗kun Yesu ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˈˈpiʋ̈ kö ˈˈtʋ̈ŋ ˈö ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ dho nu˗ ˈka ˈwo˗ dɔ. ˗A ˗wɔn ˈgü ˈyö ˈwo˗ dhɛɛˈˈ kpɔ ˈwo˗ pö: “Yi Dëmɛ, ˈwɔn ˗nu ˈi go˗ ˗pö yi ˗dhɛ ˗dhɛ ˈgü ya, ˗wo ˗dho kë ˈˈdhʋ̈ ˗më ˈˈtʋ̈ng ꞊në˗ ˈgü, ˈˈɛɛn ꞊ya kë ꞊dhɛ ˈbha ˈdho dhang˗ ˈgü i ˈˈdhiʋ̈ yee kë ˗sü waa˗ ˈˈsɛ ˈˈdhiʋ̈toyi ˗nu bha, yi ˗dho ˗a ˗nu ˈsuan˗ bho ˗më ˗nu ꞊në˗ ˗bha?” (Matiö 24:3) ˈˈKpɔnŋtaadhɛ ɲën ˗dhɛkpaɔyi ꞊dede ˈö bhë Yesu yö ˈti˗ pö ˗an ˗dhɛ, ˈˈkɛɛ pë ˗nu ˈwo ˗dho kë kö ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˗yö ꞊kun ɲën ˗ni, ˗ya ˗blɛɛ ˗an ˗dhɛ. Pë ˗nu ˈö Yesu ˗ya pö ꞊dhɛ ˗wo ˗dho kë, ˗wo kë ˗ni ˈgü ꞊dɛɛ.

3 Pë ˗nu ˈwo˗ ˗zɔn ꞊dhɛ ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ɲën ˈˈtʋ̈ŋ ꞊ya yö ꞊klöö˗, kwa ˗dho ˗an ˗wɔn blɛɛˈˈ ˈwɔn ˗gɔ ˈö yö˗ ˈgü. ˗Gblü ˈö gɔn dhaŋ˗ ˈgü, ˈwɔn ˗nu ˈwo ˗gban ˗a ˗bha, kwa ˗dho ˗a züdɔ ˗an draansü ˗ta, kö ˗yö kwa ˗takun kö ˈwɔn yaa ˗nu ˈwo kë ˗ni ˈgü ˈˈkpɔnŋ ꞊taa ꞊dɛɛ, ˈkwa ˗an kë ˗gɛn dɔ.

˗GBLÜ ˈÖ ˗DA DHAŊ˗ ˈGÜ

4, 5. (a) ˈDhɛ ˈö Yesu ˗kë ˗Gblüdë ˈka, ˗mën ˗wɔn ˈö to mü ˈö ˗kë dhaŋ˗ ˈgü? (b) ˗Dhɛkpaɔ dhiaˈˈ ˈsëëdhɛ 12:12 ˗ya ˗pö ˗wa Sɔtraan ˗zuö ˈˈshia˗ ˗mën ˗wɔn ˈö ˗dho kë ˈˈkpɔnŋ ꞊taa?

4 ˈWɔn ˗gɔ 8 ˈgü, kwa˗ ˗draan ꞊dhɛ Yesu ˗yö ˗kë ˗Gblüdë ˈka ˗kwɛ 1914 ˈgü. (Daniel 7:13, 14) Pë ˈö ˗kë mü, ˗dhɛkpaɔ dhiaˈˈ ˈsëëdhɛ ˗ya ˗blɛɛ kwa ˗dhɛ ˈö˗ pö: ‘꞊Dhɛ ˈö ꞊ya kë ˈˈdhʋ̈, ˈyö ˗gblü ˗yö ˗da dhang˗ ˈgü. ˈYö ˗Zlan ˗bha ˈˈkië ˈkpiisü ˈwo˗ Misɛdhö [ɛɛnˈˈ Yesu] kë bha waa˗ ˗bha ˗mɛ ˗nu ˈwo ˗ya ˈko zë ˗sü ˗bha ˈˈyina [Sɔtraan] bha˗ ˈka ˈyö wɛng˗ ˗nu ˈwo ꞊gɔɔn waa˗ ˗bha ˈˈkië ˗nu ˈdhö ˈpö.’ * ˗Gblü ˗yö ˗shiö Sɔtraan waa ö ˗bha ˗zuu yaa ˗nu ˗an ˗gɔ, ˈyö ˈwo ˗an ˗zuö ˈˈkpɔnŋ ꞊taa. Zuʋ̈gblüdhi ˈö kun dhaŋ˗ ˈgü ü ˗zota ˗a ˈgü! ˈˈKɛɛ mɛn ˗nu ˈwo ˈˈkpɔnŋ ꞊taa wo ˗zë ꞊wɛ? Biblö ˗ya ˗pö ꞊dhɛ ˗yö ˗dho kë ˗bhluubhluudhe ˈˈtʋ̈ŋ ˈka mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˗bhaa ˈka. ˗Mën ˈö ˗kë? ˈYö ˗tɔ ꞊dhɛ bhlɔ ꞊ya Dügɔmɛn pa ꞊dedewo, “˗a ˈwɔn ꞊ya kë˗ ˈˈyaan ꞊dhɛ ˈˈtʋ̈ng ˈwo˗ ˗ya ˗gɔ ˈyaa ˈgbɛ ˈzü.”​—˗Dhɛkpaɔ dhiaˈˈ ˈsëëdhɛ 12:7, 9, 12.

5 Pë ˈö Dügɔmɛn ˗kɔ ꞊mɔɔn˗ ˗bha, ˗ya kë ˗ni ˈgü kö ˗bhluubhluudhe ˗yö ˗da ˈˈkpɔnŋ ꞊taa. Bhlɔ ˗ya pa ˗sü ˈka ˈyö ˗tɔ ꞊dhɛ ‘ˈˈtʋ̈ng ˈyaa ˈgbɛ ˈzü’ kö ˗Zlan ˗ya bho ˈˈkpɔnŋ ꞊taa. Pë ˗nu ˈö Yesu ˗ya pö ꞊dhɛ ˗wo ˗dho kë ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ɲën ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü, ˗kwa ˗an ˗ga.​—˗Bhö kpɔɔˈˈ ˗zoto ˗a ˈˈpiʋ̈ ˗wɔn 24 ˗bha.

ˈˈTƲ̈Ŋ ˗TOTAABHASÜ

6, 7. ꞊Dɛɛ, ˗mën ˈö ˈkwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa˗ pö ˈö ˗gban ˗gblü waa din ˗nu ˗bha?

6 ˗Gblü ˗nu. Yesu ˗ya ˗pö: “ˈˈSɛgɔ ˈbha˗ ˗dho ˈˈwlü ˈö ˗pö ˈˈsɛgɔ ˈbha ˗ta ˈö ˈwo ˗gblü gɔɔn, ˈö ˗gblüdë ˈbha ˗yö ꞊wlü ˈö dho ˈö ˗gblü ˗da ˗gblüdë ˈbha ˗ta.” (Matiö 24:7) Mɛn ˗nu ˈö ˗gblü ˗yö ˗an zë kwa ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ yö˗ ˈgü ˗an ˗lokwëësü ꞊ya ʒiö ˈˈtʋ̈ŋ ˈˈpɛpɛ ˈwo kun ꞊kwɛŋzü ˗an ꞊gban ˗bhaa ˗ta. ˗Kɔlokota ˈö ˈwɔn ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ ˗nu ˈwo kë ˗ni ˈgü ˈˈkpɔnŋ ꞊taa ˈö ˗an ꞊draan, ˈsëëdhɛ do ˈbha ˈö˗ ˗bɛn zë, ˗ya ˗zɔn ꞊dhɛ, ˈö sü ˗kwɛ 1914 ˗bha, mɛn ˗nu ˈö ˗an ˈˈdhi ˗ʒiö mɛn ˈˈmliŋɔn 100 ˗ta, ˗gblü ꞊ya ˗an zë. Mɛn ˗nu ˈö ˗gblü ˗nu ˗wo ˗an zë ˗kwɛ 100 ˈö ˗go ˗kwɛ 1900 ˗bha ˈö yö˗ ˈka ˗kwɛ 2000 ˗bha ˗a ˈgü, ˗wo ˗ʒiö mɛn ˗nu ˈö ˗gblü ˗yö ˗an zë ˗kwɛ 1900 ˈwo ʒio yö ˗an ˈgü ˗an ˗ta ˗gɛn ˗ɲan ˈka ˗yaaga. Saanˈˈ waa ˈˈklʋʋbhɔdhe ˈö ˗gblü ˗yö nu ˗an ˈka mɛn ˈˈmliɲɔn ꞊va ˗ta, ˗bhö ü ˗zo ˈdɛdɛ ˈˈta ˗an ˈgü!

7 ˈˈVʋ̈ʋ̈. Yesu ˗ya ˗pö: “ˈÖ ˈˈvʋ̈ʋ̈ ˗yö ˗da.” (Matiö 24:7) ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ˗bhöpë ꞊va ˗yö ˗dhö ꞊dɛɛ ˈö ˗ʒiö ˗a ˈka ˈˈdhiʋ̈ ˗be ˗ta, ˗bhöpë ˗tiaandhö ˈyaa mɛn ꞊vadhɛ ˗gɔ. ˗Mën ˈö ˗kë? ˈYö ˗tɔ ꞊dhɛ ˈwëëga ˈyaa ˗an ˗gɔ ꞊va kö ˗wo ˗bhöpë ˈdhɔ ɛɛnˈˈ kö ˗wo ˈˈblü ˈdhɔ kö ˗wo ˈkee˗ kë. Mɛn ˗nu ˈwo ˗ʒiö mɛn ˈˈmliya do ˗ta ˈwaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˈwëëga ˈö ˗mɔɔn ˈwëë˗ këŋ do ö ˗kɔ ꞊plɛ ˗bha ˗wa ꞊slɔɔ ˗dhɛkpaɔyi do ˈgü kö ˗wo ˗tosɛta kë˗ ˗ta. ˗Kɔlokota ˈwo˗ ˗dhɛ Organisation Mondiale de la Santé ˗ya ˗pö ꞊dhɛ din ˗yö ˈnën ˈˈmliɲɔn ꞊va ˗zë ˗kwɛ ˈˈpɛpɛ ˈka. ˈPë ˗kë ˈö ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˈyö ˗tɔ ˗bhöpë ˗tiaandhö ˈyaa ˈdhö kö ˗wa ˗bhö kö ˗wo kë wo ˈflëëgü.

8, 9. ˗Mën ˈö˗ ˗zɔn ꞊dhɛ Yesu ˗wo ˈö ˗gban ˈˈsɛ ˗bha ꞊ziisü waa ˈˈyua ˗nu ˗bha, ˗yö kë ˗ni ˈgü?

8 ˈˈSɛ ˗bha ꞊ziisü ˗nu. Yesu ˗ya ˗to ˈˈdhiʋ̈ ˈö˗ pö: “ˈˈSɛ ˗dho ꞊zii ˗kɔ ˗ziisü ˗ziisü ˗nu kë.” (Dhukö 21:11) ˗Kwɛ ˈˈpɛpɛ ˈka kwa˗ ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ ˈˈsɛ ˗bha ꞊ziisü ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ ˗nu ˗dho kë ˗dhö. ˈÖ sü ˗kwɛ 1.900 ˗bha, mɛn ˗nu ˈwo ˗ʒiö mɛn ˈˈmliɲɔn ꞊plɛ ˗ta ꞊wa ga ˈˈsɛ ˗bha ꞊ziisü ꞊kwaa. ꞊Dɛɛ, ꞊klaŋ ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ ˗nu ˗wo kwa ˗takun ˈˈsɛ ˗bha ꞊ziisü ˗to ˈˈdhiʋ̈ ˗sü ˈwo˗ ˈsuaan˗ bho ˗a ˗bha ˈö ˗ʒiö ˗a ˈka ꞊kwɛŋzü ˗ta, ˈˈkɛɛ ˈˈsɛ ˗bha ꞊ziisü ˗yö ꞊kun mɛn ꞊va zë ˗ni.

9 ˈˈYua ˗nu. Yesu ˗ya ˗to ˈˈdhiʋ̈ ˈö˗ pö ꞊dhɛ “ˈˈyua yaya ˗nu” ˗wo ˗dho ˈsɔ. ˈˈYua yaya ˗nu ˗dho ˗pɛn ˈˈvaandhö ˈö ˈwo mɛn ꞊va zë. (Dhukö 21:11) ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ˗dhɔtrɔɔ ˗nu ꞊wa ˈˈyua ꞊vadhɛ ˈˈdhɛ kë ˗kɔ dɔ, ˈˈkɛɛ ˈˈyua ꞊va ꞊dede ˗wo ˗dhö, ˈö ˗an ˗kɔ ˈyaa ꞊mɔɔn ˗an ˈˈdhɛ kë ˗sü ˗bha. ˈSëëdhɛ do ˈbha ˗ya ˗pö ˗kwɛ ˈˈpɛpɛ ˈka, mɛn ˈˈmliɲɔn ꞊va ˗wo ˗ga ˈˈyua ˗nu ˈwo ˗kë ꞊dhɛ ˗foodɔn, ˈˈgɔnŋ waa ˈˈgblüʒiö ˗nu ˈdhö ˗an ꞊kwaa. ˗An ˗kpɛɛ ˈwaa kë ˈˈdhʋ̈, ˈyö ˗tɔ ˗dhɛ ˗dhɔtrɔɔ ˗nu ˗wa ˗kpan ˈˈyua ˗nu ˈwo ꞊mɔɔn ˈˈyua 30 ˗bha, ˗an ˗bha. ˗A ˈˈyua ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗an ˈbhaa ˗nu ˈˈdhɛ ˈyaa ˈdhö.

MƐNBHƖƖDHE KË ˗KƆ ˗DHO KË ꞊DHƐ ˈˈKPƆNŊTAADHƐ ƝËN ˈˈTƲ̈Ŋ ˈKA?

10. ˗Wo ˈö 2 Timote 3:1-5 ˈgü bhë, ˗yö yö ˗ni ˈgü ˈko ˈˈdhiʋ̈ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ ꞊dɛɛ?

10 Biblö ˗ya ˗pö 2 Timote 3:1-5 ˈgü ꞊dhɛ: “ˈWɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗dho kë ˈˈkpʋngtaadhɛ yën ˈˈtʋ̈ng ˈgü.” Mɛn ꞊vadhɛ ˈˈta ˗kɔ ˈwo ˗dho ˈˈta˗ ˈka ˈˈtʋ̈ŋ ˗totaabhasü ˈgü, bɔmɛn Pɔdhö ˗ya ˗wɔn ˗blɛɛ. ˗Ya ˗pö mɛn ˗nu

  • ˗dho ˗ya wo ˗dɩ ˗wɔn ꞊në˗ zuën ˗ta doseng.

  • ˗bha ˈwëëga ˗wɔn ˗dho kë ˈˈgbɩɩ˗.

  • ˈwo ˈti dho wo ˈkpɔmɛ ˗nu ˗wʋ ma.

  • ˗dho ˗da mɛ ˗nu ˗dhɛ pë ˈˈpiʋ̈.

  • ˈwii ˈdho ˈˈwɩ mɛ ˈbha ˗bha ˗bha.

  • ˈwɔn˗ ˗dho ˗siö ˗nu ˗dhɛ ˈgü klöklö ˗bha.

  • pë ˈbha ˗pë ˈbha ˗wëë ˈyii ˈdho˗ ˗nu kë.

  • ˈwo wo ˗dɩ ˗gɔwɔn ˗nu fië˗ bho ˗Zlan ˗dhidhɛwɔn ˗nu ˗bha.

  • mɛ ꞊yaa˗ ˗nu yö, mɛ ˗ya ˗nu ˗ga ꞊dhɛ ˗Zlan ꞊bhlëëyamɛ ˗nu ˈdhö, ˈˈkɛɛ kö ˈgügbɩɩdhɛ ˈö ˗Zlan ˗ya nu ö ꞊bhlëëyamɛ ꞊dede ˗nu ˗dhɛ bha ˈwaa ˈˈwɩ˗ ˗kë ˗a ˗nu ˈgü ˗sü ˗bha.

11. ˗Mën ˈö Psaume 92:7 ˗ya pö ˗yö ˗dho kë ˈwɔnyaakëmɛn ˗nu ˈka?

11 ˗Dhɛ ˈü˗ ˗bha, mɛn ꞊vadhɛ ˈwo mü ˗an kë ˗kɔ ˗yö ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˗ee? ˈˈKpɔnŋtaadhɛ ˗todhʋ̈sü ˈgü, mɛn ꞊vadhɛ kë ˗kɔ ˗yö ˈˈdhʋ̈. ˈˈKɛɛ ˗a ˈˈtʋ̈ŋ ꞊ya ˈto ꞊klöö˗ kö ˗Zlan ˗yö pë do ˈbha kë. ˗Ya ˈˈplüün ˗bho ˈö˗ pö: “Kö ˈwɔnyaakëmɛn ˗yö bhɔ ꞊dhɛ ꞊blëë ˗nu ˈdhö, ɛɛnˈˈ kö pëyaakëmɛn ˗nu ˗wo kë ꞊va, kö ˗an ˈgüshiʋ̈ ˗wɔn ˈnën ꞊ya ˈto.”—Psaume 92:7.

NƆƆN˗ ˗SË ˗NU ˈWO ˈˈKPƆNŊTAADHƐ ƝËN ˈˈTƲ̈Ŋ ˈGÜ

12, 13. ˗Mën ˈö Zoova ˗yö kwa ꞊klaŋ ˗kë ˗a ˈka ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ɲën ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü?

12 Biblö ˗yö ˈˈtʋ̈ŋ ꞊va ˗to ˈˈdhiʋ̈ ˈö˗ pö ˈˈtʋ̈ŋ ˗totaabhasü ˈgü, ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˗dho pa saanˈˈ waa ˈˈklʋʋbhɔdhe ˗nu ˈka. ˈˈKɛɛ Biblö ˗ya ˗pö ˈpö ꞊dhɛ ˈwɔn ˗së ˗nu ˗dho kë ˗dhö.

‘ˈWɔn ˗taɔng ˗së ˈö ˗gban ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ ˗wɔn ˗bha bha ˗wo ˗dho ˗a ˗dhiang zë ˈˈsɛ ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˈgü.’—Matiö 24:14.

13 Biblö ˈgümansü. Pë ˈö ˗dho kë ˈˈtʋ̈ŋ ˗totaabhasü ˈgü, ˗Zlan ˗wodhiʋ̈lomɛn Daniɛdhö ˗ya ˗bɛn ˗zë. ˗Ya ˗pö: “ˈWɔndɔdhe ꞊dede ˗dho pa ꞊dhɛ ˈˈyi ˈdhö.” (Daniel 12:4) ˗Zlan ˗dho ꞊faan nu ö ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˗dhɛ kö ˗wo Biblö ˈgüman ꞊dedewo ˗yö ʒiö ˗a ˈka ˈˈtʋ̈ŋ ꞊gban ˗ta. Zoova ˗ya ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˗sü züdɔ ˗kwɛ 1914 ˈgü. Pë ˗nu ˈö˗ ˗zɔn kwa ˗dhɛ, ˗an ˈbha ˗nu ˗gban ˗a ˈtɔ ˗wɔn ˗bha ˗kë ˈˈgbɩɩ˗ ˗sü, ˗a ˗zopiʋ̈wɔn ˈö ˗gban ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˗bha, gagade ˈö ˗gban ˗gɔtadhɔpë ˗bha, ˈkwa ga pë ˈö ˈkwa ˗kë ˗a ˈka waa ˗go ga ˈgü ˗sü ˗nu ˗bha. ꞊Ya ˈgo ˗a ˈgü ˈzü, kwa˗ ˈgüman ꞊dhɛ ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ yöö dosɛnŋ ˈnën ˗dho kwa ˗bha ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu bho kwa ˗bha. ˗Kɔ ˈö ˈkwa ˗dho zuʋ̈gblüdhi ꞊slɔɔ˗ ˗bha waa ˗kɔ ˈö ˈkwa ˗dho ˗tosɛta kë ˗a ˈka ʒiaan ˈö ˗Zlan ˗dhɛ ˗së ˗a ˗ta, kwa ˗an ˗draan ˈpö. ˈˈKɛɛ pë ˈö ˗Zlan ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˗wa ꞊draan ˗wa ˗ya ꞊bhlëë ˈgü ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? ˈWɔn ˈˈwɛɛ ˈbha ˈö ˗Zlan ˗wo ˗ya ˗to ˈˈdhiʋ̈ ˈö˗ ꞊blɛɛ, ˗a ˗yɔ ˗ya ˈgü.—˗Bhö kpɔɔˈˈ ˗zoto ˗a ˈˈpiʋ̈ ˗wɔn 21 waa˗ 25 ˗bha.

14. ˗Dhɛ ˗mɛɛn ˈö nɔɔn˗ ˗së ˈö ˗gban ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ ˗bha ˈwo˗ pö ˗ni ˈgü mü? De ˗nu ˈwo˗ pö ˗ni ˈgü?

14 ˗Zlanwopö ˗yö ˈö ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˗todhʋ̈sü ˈgü. ˈWɔn ˈö ˗dho kë ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ɲën ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü, Yesu ˗ya ˗blɛɛ ˈö˗ pö: “ˈWɔn ˗taɔng ˗së ˈö ˗gban ˗Zlan ˗bha ˗gblüdëdhɛ ˗wɔn ˗bha bha ˗wo ˗dho ˗a ˗dhiang zë ˈˈsɛ ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˈgü.” (Matiö 24:3, 14) Nɔɔn˗ ˗së ˈö ˗gban ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ ˗bha ˗yö pö ˗ni ˈgü ˈˈsɛgɔ ˈwo ˗ʒiö ˈˈsɛgɔ 230 ˗ta, ˗wo ˈö ˗ʒiö ˗wo 700 ˗ta ˗an ˈgü. ˈˈSɛ ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˈgü, Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˈwo go ‘ˈsɛ ˈsaadhö [waa] ˈgunng ˈsaadhö’ ˈgü bhë, ˗wo mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˗takun ˗ni ˈgü kö pë ˈö ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ ˈdhö˗ ˈka waa pë ˈö ˗dho ˗a kë mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˗dhɛ, ˗wa dɔ. (˗Dhɛkpaɔ dhiaˈˈ ˈsëëdhɛ 7:9) ˗A ˗zlanwopö ˗yö ˈö bhë, ˗wa ˗kë ˈˈwɛɛwɛ. ˈKö ˗kë ꞊dhɛ mɛn ꞊vadhɛ ˗wo ˗an ˗san ˗kë, ˈö ˈwo ˗gban ˗an ˗gɔ, pë ˈbha ˈyaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗zlanwopö ˗yö ˈö bhë ˗ya ˈduaannu ꞊dhɛ ˗kɔ ˈö Yesu ˗ya to ˈˈdhiʋ̈ ˈö˗ ꞊blɛɛ ˗a ˈka bhë ˗a ˈdhö.​—Dhukö 21:17.

˗MËN ˈÜ ˗DHO ˗A KË?

15. (a) ˗Yö ü ˈgü ꞊dhɛ kwa ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ɲën ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü ˗ee? ˈYö ˗mën ˈö ˗kë? (b) Mɛn ˗nu ˈö ˈwaa ˈwɔn man Zoova ˗ta, ˗mën ˈö ˗dho kë ˗an ˈka? Mɛn ˗nu ˈwo ˈwɔn man ˗a ˗ta wo ˗de ˈpö ꞊wɛ?

15 ˗Yö ü ˈgü ꞊dhɛ kwa ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ɲën ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü ˗ee? ˈWɔn ꞊vadhɛ ˈö Biblö ˗yö ˗an to ˈˈdhiʋ̈ ˈö ˗an ꞊blɛɛ, ˗wo kë ˗ni ˈgü. ˗A ˈˈtʋ̈ŋ ꞊ya ˈto ꞊klöö˗ kö Zoova ˗yö ˗zlanwopösü ˈduaannu, kö ˈˈkpɔnŋtaadhɛ “ˈˈdhiʋ̈ yöö to.” (Matiö 24:14) ˗Mën ˈö ˗tɔ ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˈˈdhiʋ̈ ˈto ˗sü? Yö ˈnën ˗tɔ ˗Zlan ˗bha ˈwɔnyaakëmɛn ˗nu ˈˈpɛpɛ ˈgüshiʋ̈ ˗sü ˈö Aamagedɔn ˗gblü ˈˈtʋ̈ŋ ˈka. Zoova ˗dho bɔ Yesu waa ö ˗bha ˈˈkiö ˈˈpiigbɩɩsü ˗nu ˗ta kö mɛn ˈˈpɛpɛ ˈö ˈwaa ˈwɔn man waa ö gbö ˗an ˗ta, ˗yö ˗an ˈgüshiʋ̈. (2 Tesadhonikö 1:6-9) ꞊Ya bo kë ˈˈdhʋ̈ ˗sü ˈka, Sɔtraan waa ö ˗bha ˗zuu yaa ˗nu wo ˈti ˗dho ˈˈkpënŋ˗ kë mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˗gɔ ˈzüdho. ꞊Ya ˈgo mü ˈzü, mɛn ˈˈpɛpɛ ˈwo ˈwɔn man ˗Zlan ˗ta, ˈö ˈwo wo ˗kɔ ˗ya ˗a ˗bha ˗Gblüdëdhɛ ˗gɔ, ˗wo ˗dho ˈwɔn ˈˈpɛpɛ ˈö ˗an ˈˈplüün bho, ˗an ˗bha ˗yö ˈko ˈˈdhiʋ̈ ˗kɔ yö.—˗Dhɛkpaɔ dhiaˈˈ ˈsëëdhɛ 20:1-3; 21:3-5.

16. ˈDhɛ ˈö ˗kë ꞊dhɛ “ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ɲën” ˈˈtʋ̈ŋ ꞊ya yö ꞊klöö˗, ˗mën ˈö ü dua ˈdhö ˗mü kö ˈü˗ kë?

16 ˈˈKpɔnŋtaadhɛ ˈö Sɔtraan ˗kɔ ꞊löö yö, ˗a ɲën ˈˈtʋ̈ŋ ꞊ya yö ꞊klöö˗. ˈDhɛ ˈö ˈˈdhʋ̈, ˗yö ˗dho kë ˗së kö ˈkwa kwa ˗de dhɛɛˈˈ ˈkpɔ ꞊dhɛ, ‘ˈMën n dua ˈdhö ˗mü kö ˈa˗ kë?’ Zoova ˗ya ˈˈpiʋ̈ kö ˈü Biblö draanˈˈ. Ü dua ˗mü kö ˈü Biblö draansü ˈsü ü ꞊faan ˈka. (Zan 17:3) Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˗wo ˗bhɔkwëë ˗nu ˗kë ˈˈdhoogɔ ˈˈpɛpɛ ˈgü kö ˗wo mɛn ˗nu ˗takun Biblö ˈgüman ˗sü ˗bha. ˗Bhɔkwëë ˗nu ˈwö bhë, ˗bho ˗dho ˗an ˗ta ˗sü ˈgüdan. (Eblö 10:24, 25 ˗wo pö.) ꞊Ya kë ꞊dhɛ ˈbha˗ yö ꞊dhɛ ˈü dua ˗mü kö ˈü ü ˈˈta ˗kɔ ˈbha bho ˈˈgblʋʋ, ˗a kë ˗sü ˈˈsuʋ̈ ˈya ˗dho ü kë. ꞊Ya kë ꞊dhɛ ˈbha˗ kë ˈˈdhʋ̈, kaa Zoova ka ˗bha ˈˈtɔŋdëdhɛ ˗dho ˈyɔ˗.—Zakö 4:8.

17. ˗Mën ˈö ˗kë ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ɲën ˈˈtʋ̈ŋ dho ˈˈkan mɛn ꞊vadhɛ ˈgü?

17 Bɔmɛn Pɔdhö ˗ya ˗pö ˈwɔnyaakëmɛn ˈgüshiʋ̈ ˗sü ˗dho ˈˈkan mɛn ꞊vadhɛ ˈgü “꞊dhɛ ꞊kwaanmɛ ˗yö nu gbeng.” (1 Tesadhonikö 5:2) Yesu ˗ya ˗to ˈˈdhiʋ̈ ˈö˗ pö ꞊dhɛ mɛn ꞊vadhɛ ˈˈtʋ yö ˈti ˗dho kë ˈwɔn ˗nu ˈwo ˗dho ˗a ˗zɔn ꞊dhɛ kwa ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ɲën ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü bhë ˗an ˗bha. ˗Ya ˗pö ꞊dhɛ: ‘ˈWɔn do ˈö ˗kë Noe ˗bha ˈˈtʋ̈ng ˈgü ꞊në dho kë mang Mɛgbömɛ n nu ˗yi [ɛɛnˈˈ ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ɲën ˈˈtʋ̈ŋ] ˈka. ˈÖ gun ˈˈtʋ̈ng bha˗ ˈgü, kö ˈˈyi ˈkpii˗ bha ˈyii pa ꞊kö mɛ ˈˈbhɩɩ˗ ˗nu ˈˈtʋ ˈyaa gun ˗Zlan ˗wɔn ˗bha, ˗wo ˗gun pë ꞊në˗ ˗bhö sië, ˈwo we mü, ˈwo dhe sü, ˈwo ˈnë ˗nu dɔgwaan˗ ˗bha ˈö dho˗ ˈka ˈˈdhʋ̈ ˈö zun˗ ˈka yi ˈö Noe ˗yö ˗da ˈka ˈˈyitagɔ ˈgü bha˗ ˗bha. ˗A ˗nu ˈˈtʋ ˈyaa gun ˈwɔn ˈˈwɛɛ ˈbha ˗bha ˗a ˈdhɛ ˈkö bha˗ zian ˈgü ˈö ˈto˗ ˈka ˈdhʋ̈ ˈö zun˗ ˈka dha ˈkpii˗ ˈö ban ˈö ˈˈyi ˗yö ˈˈkpʋngtaadhɛ bho bha˗ ban ˗yi ˗bha, ˈö ˈˈyi ˗yö nu ˈö sɔ˗ ˗nu ˗ta. ˗Yö ˗dho kë ˈpö ˗kɔ do bha ꞊në˗ ˈgü mang Mɛgbömɛ n nu ˗yi ˈka.’—Matiö 24:37-39.

18. Yesu ˗yö kwa ˗zo ˗kpɔɔ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

18 Yesu ˗yö kwa ˗zo ˗kpɔɔ ˈö˗ pö: “˗Kaa kë ka ˈsuan˗ ˈka kö ka ˗gɔ ˈya ˈdho ˈto pë ˗së ˗bhö ˗sü waa˗ we mü ˗sü ˈˈɛɛn ˗ya ˈˈkpʋngtaapë ˗nu ˗wɔn zuën ˗ta ˗sü ˈö ˈˈdhiʋ̈ ziö ˈka bha˗ ˗bha.” ˗Ya ˗pö ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ɲën ˈˈtʋ̈ŋ ˗dho ˈˈkan mɛn ˈgü ꞊dhɛ “ˈˈnuu ˈö ˈˈyibhakëmɛ ˗nu ˗wa ˗zuö ˈˈyi ꞊bhaa bha ꞊në˗ ˈdhö.” ˗Ya ˗pö ˈzü ꞊dhɛ: ˗Yö ˗dho “kan ˈˈkpʋngtaamɛ ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˈgü.” ˈDhɛ go mü ˈzü ˗ya ˗pö: ‘˗A ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˗sü ˈgü, ˗ka ˗ya ka ˈˈyaan kö ˈka bhɛaˈˈ ˗Zlan ˗dhɛ ˈˈtʋ̈ng ꞊gban ˈgü, kë ˈˈdhʋ̈ kö ˈka faan ꞊slɔɔ, kö ˈwɔn ˈˈpɛpɛ ˈö nu sië bha ˗yö ˈkun bho ka ˈgü, kö yi ˈö Mɛgbömɛ dho nu˗ ˈka bha ˗yö ˗kpan ka ˗bha ˗dɔ ˗gɛan ˗sü ˈka.’ (Dhukö 21:34-36) ˗Mën ˈö ˗kë ˈö ˗së kö ˗wo ˈö Yesu ˗yö kwa ˗zo ꞊kpɔɔ˗ ˈka bhë ˈkwa kwa ˈˈtʋ ˈto ˗a ˗bha? ˗A ˗gɛn ˈtɔ˗ ꞊dhɛ Sɔtraan ˗bha ˈˈkpɔnŋtaadhɛ yaa ˈö yö ˗a ˈgüshiʋ̈ ˈˈtʋ̈ŋ ꞊ya yö ꞊klöö˗. Mɛn ˗nu ˈwo Zoova waa Yesu ˗an ˗dhɛ ˗së, wo dosɛnŋ ˈnën ˈwo ˗dho dha ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ɲën ˈˈtʋ̈ŋ ˈö bhë ˗a ˈka, ˈö ˈwo ˗tosɛta ˗kë ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˗dɛɛ ˈgü yi ꞊gban ˈka.—Zan 3:16; 2 Piɛdhö 3:13.

^ -Wo -bhüöö kpö 4 Yesu Klito ˈtɔ ˈˈwɛɛ do ˈnën ˈtɔ˗ Misɛdhö. ꞊Ya kë ꞊dhɛ ü˗ ˈˈpiʋ̈ ˈü˗ ˈbhaa ˈgüman, ˗bhö kpɔɔˈˈ ˗zoto ˗a ˈˈpiʋ̈ ˗wɔn 23 ˗bha.