1. Henfa na yebotum esũa daakye ho asɛm?

ANA etsie nsɛm ho amandzɛɛbɔ wɔ radio do anaa TV do ma ebisa woho pɛn dɛ, ‘Wiadze yi rotow kɔ dɛn nye yi?’ Esian na etsirmɔdzensɛm ebu do araa ma ntsi nyimpa binom gye to mu dɛ wiadze n’ewiei abɛn. Aso iyi yɛ nokwar? Ana ɔkwan bi wɔ hɔ a yebotum afa do ehu dza obesi daakye? Nyew. Ɔwɔ mu dɛ nyimpa runntum nnkyerɛ dza obesi daakye dze, naaso Jehovah Nyankopɔn botum. Ɔkã hɛn daakye na mbrɛ asetsena bɛyɛ wɔ asaase do daakye no ho asɛm kyerɛ hɛn wɔ Bible no mu.​—Isaiah 46:10; James 4:14.

2, 3. Nna ebɛnadze na Jesus n’esuafo no pɛ dɛ wohu, na ebɛn asɛm na Jesus kãa kyerɛɛ hɔn?

² Sɛ Bible no kã wiadze n’ewiei ho asɛm a, ɔnnyɛ asaase ne sɛɛ ho asɛm na ɔrekã, na mbom emumuyɛ a ɔbɛba ewiei ho asɛm na ɔrekã. Jesus kyerɛkyerɛɛ nkorɔfo dɛ, Nyankopɔn n’Ahendzi no bedzi asaase do tum. (Luke 4:43) Nna Jesus n’esuafo no pɛ dɛ wohu ber a Nyankopɔn n’Ahendzi no bɛba, ntsi wobisaa no dɛ: “Kyerɛ hɛn aber a yinom bɛyɛ hɔ, na wo ba nye wiadze ewiei ho asɛnkyerɛdze bɛyɛ dɛn?” (Matthew 24:3) Jesus annkyerɛ hɔn ber pɔtsee no na mbom, dza nna obesi ber a ɔaka kakra ma wiadze ewiei aba no ho asɛm na ɔkãa kyerɛɛ hɔn. Dza Jesus kãa dɛ obesisi no risisi ndɛ.

³ Wɔ tsir yi mu no, yebosusu adanse a ɔkyerɛ dɛ yɛtse wiadze nda a odzi ekyir no mu no ho. Sɛ yebotum atse  siantsir a ndzɛmba asɛɛ koraa wɔ asaase do no ase a, odzi kan no, ɔsɛ dɛ yesũa ɔkõ bi a osii wɔ sor ho adze.

4, 5. (a) Jesus bɛyɛɛ Ɔhen wɔ sor no, ebɛn asɛm na osii wɔ ɔno ekyir pɛɛ? (b) Dɛ mbrɛ Nyikyerɛ 12:12 kyerɛ no, ebɛn asɛm na obesi ber a wɔatow Satan akyen asaase do no?

⁴ Yesũae wɔ Tsir 8 no mu dɛ, Jesus bɛyɛɛ Ɔhen wɔ sor wɔ afe 1914 mu. (Daniel 7:13, 14) Nyikyerɛ nwoma no kã dza osii ho asɛm kyerɛ hɛn dɛ: “Akodzi baa sor: Michael [Jesus] nye n’abɔfoe nye dragon [Satan] no dzii akõ, na dragon no nye n’abɔfoe no wɔkõe.” * Satan nye n’abɔfoe no dzii ɔkogu, ntsi wɔtoow hɔn fii sor kyeen asaase do. Hwɛ dɛw ara a Jesus n’abɔfoe no dzii! Naaso, nyimpa a wɔtse asaase do so ɛ? Bible no kã dɛ ɔyɛ amandzehu ber ma adasamba. Ebɛnadze ntsi a? Osiandɛ Abɔnsam no bo efuw paa, “onyim dɛ ne ber a ɔwɔ yɛ tsia.”​—Nyikyerɛ 12:7, 9, 12.

⁵ Ɔhaw a Abɔnsam dze ba nyimpa do wɔ asaase do no enyi sosõ. No bo efuw kɛsenara osiandɛ ne ber a ɔaka ma Nyankopɔn aasɛɛ no no yɛ tsia. Ma yensusu dza Jesus kãa dɛ obesi wɔ nda a odzi ekyir mu no ho nhwɛ.​—Hwɛ Nsɛm bi a Wɔakyerɛ Mu 24.

6, 7. Ndɛ, akodzi nye edzibankɔm ho asɛm tse dɛn?

⁶ Akodzi. Jesus kãa dɛ: “Ɔman bɔsoɛr ɔman do, na ahenman bɔsoɛr ahenman do.” (Matthew 24:7) Wɔ abakɔsɛm mu no, woekunkum nyimpa pii wɔ akodzi mu wɔ hɛn ber yi mu sen mber biara a abɛsen kɔ mu. Amandzɛɛbɔ bi a ofi Worldwatch Institute (kuw bi a wɔdze  hɔn enyi dzi nsɛm a ɔkɔ do wɔ wiadze no mu ekyir) kyerɛ dɛ, ofi afe 1914 reba no, woekunkum nyimpa bɔbor ɔpepem 100 wɔ akodzi mu. Sɛ yɛdze toto ho a, nyimpa a woekunkum hɔn wɔ akodzi mu fi afe 1900 dze besi mfe 2000 mu no yɛ nyimpa a wokum hɔn wɔ mfrenhyia 1,900 mu ansaana afe 1900 reba no mbɔho ebiasa na no mboree. Susu amandzehu na yaw a osian akodzi ntsi nyimpa ɔpepem pii afa mu no ho hwɛ!

⁷ Edzibankɔm. Jesus kãa dɛ: ‘Ɔkɔm bɛba.’ (Matthew 24:7) Ɔwɔ mu dɛ edziban aba pii ndɛ sen mber biara a abɛsen kɔ mu dze, naaso nyimpa pii nnya edziban a ɔbɔsõ hɔn nndzi. Ebɛnadze ntsi a? Osiandɛ wonnyi sika a wɔdze bɔtɔ edziban edzi anaa asaase a wɔbɛyɛ do efuw. Nyimpa bɔbor ɔpepepem kor na sika a wodzi da kor no nndu dɔla kor. World Health Organization (Wiadze Nyina Apɔwmudzen Ahyehyɛdze) no bɔ amandzɛɛ dɛ, afe biara no mbofra ɔpepem pii na wowuwu, osiandɛ wonnya edziban a ɔdɔɔ sõ a ɔbɛma woenya apɔwmudzen nndzi.

8, 9. Ebɛnadze na ɔkyerɛ dɛ nkɔm a Jesus hyɛe faa asaasewosow na ɔyardɔm ho no aba mu?

 ⁸ Asaasewosow. Jesus hyɛɛ nkɔm dɛ: “Asaasewosow kɛse bɛba.” (Luke 21:11) Wɔ ndɛ no, wɔhwɛ kwan dɛ asaasewosow a n’ano yɛ dzen pii besisi afe biara. Ofi afe 1900 reba no, nyimpa bɔbor ɔpepem ebien na osian asaasewosow ntsi woewuwu. Ɔwɔ mu dɛ ndɛ abaɛfor mfir boa ma wodzi kan hu asaasewosow ansaana eesi sen mber bi a abɛsen kɔ mu dze, naaso nyimpa pii na okum hɔn.

⁹ Ɔyardɔm. Jesus hyɛɛ nkɔm dɛ, “ɔyardɔm bɛba.” Yarba pii a ɔyɛ hu bɛtserɛw ntsɛntsɛm na woeeku nyimpa pii. (Luke 21:11) Ɔwɔ mu dɛ adɔktafo esũa mbrɛ wotum sa yarba ahorow pii dze, naaso yarba ahorow pii wɔ hɔ a n’ano edur nnyi hɔ. Nokwar mu no, amandzɛɛbɔ bi kyerɛ dɛ, yarba ahorow bi tse dɛ nsamanwaw, papu nye ayamutu kum nyimpa ɔpepem pii afe biara. Nnyɛ ɔno nko, adɔktafo ehu yarba afofor bɔbor 30 wɔ mfrenhyia 40 a abɛsen kɔ no mu. Yarba ahorow no bi wɔ hɔ a n’ano edur nnyi hɔ.

10. Ebɛn kwan do na 2 Timothy 3:1-5 rinya mbamu ndɛ?

¹⁰ Bible no kã wɔ 2 Timothy 3:1-5 no dɛ: “Nda a odzi ekyir no mu awerɛhow ber bɛba.” Ɔsomafo Paul kãa suban a nyimpa pii bɛda no edzi wɔ nda a odzi ekyir mu no ho asɛm. Ɔkãa dɛ nyimpa bɛyɛ

• ahopɛfo

• sikapɛfo

• awofo do asoɔdzenfo

• bɔnyiayɛfo

• hɔn a wonnyi dɔ

• hɔn a wonnyi ahohyɛdo

• abɔyafo

• hɔn a wɔdɔ enyigye sen Nyame

• hɔn a wɔyɛ dɛ wɔwɔ nyamesompa, na wɔpow n’ahoɔdzen no

11. Dɛ mbrɛ Ndwom 92:7 kyerɛ no, ebɛn asɛm na ɔbɔto ndzebɔnyɛfo?

¹¹ Aso nyimpa pii da suban ahorow yi bi edzi wɔ beebi a etse no? Nyimpa pii da suban ahorow yi edzi wɔ wiadze mu beebiara. Naaso ɔnnkɛkyɛr, Nyankopɔn bɛyɛ ho biribi. Ɔbɔ anohoba dɛ: “Sɛ ndzebɔnyɛfo fefɛw dɛ  nkyɛkyɛr, na emumuyɛfo nyina yɛ prɔmprɔm a; nna ɔnye dɛ wɔbɛsɛɛ hɔn koraa ntsi a.”​—Ndwom 92:7.

12, 13. Ebɛnadze na Jehovah akyerɛkyerɛ hɛn wɔ nda a odzi ekyir yi mu?

¹² Bible no hyɛɛ nkɔm dɛ, amandzehu na yaw bɛhyɛ wiadze no mu mã wɔ nda a odzi ekyir yi mu. Naaso, Bible no san so kãa dɛ ndzepa bɔkɔ do.

¹³ Bible mu ntseasee. Nkɔnhyɛnyi Daniel kãa nda a odzi ekyir no ho asɛm too hɔ. Ɔkãa dɛ, nokwar “nyimdzee” bɔdɔɔ sõ. (Daniel 12:4) Nyankopɔn bɛma no nkorɔfo tum ma wɔaatse Bible no ase yie asen mber a abɛsen kɔ no koraa. Dɛm na Jehovah ayɛ, tsitsir ofi afe 1914 mu reba no. Dɛ nhwɛdo no, ɔakyerɛkyerɛ hɛn hia a ne dzin no ho hia, botae a ɔwɔ ma asaase, nye nokwasɛm a ɔfa werdam no ho, tsebea a ewufo wɔ mu nye owusoɛr no ho. Yeehu dɛ Nyankopɔn n’Ahendzi no nkotoo na obotum edzi hɛn haw ahorow nyina ho dwuma. Bio so, yeehu dza yɛyɛ a ɔbɛma hɛn enyi agye, nye mbrɛ yɛbɛma hɛn abrabɔ asɔ Nyankopɔn enyi. Naaso dza Nyankopɔn n’asomfo esũa no, ebɛnadze na wɔdze yɛ? Nkɔnhyɛ fofor dze asɛmbisa yi ho mbuae ma.​—Hwɛ Nsɛm bi a Wɔakyerɛ Mu 21 nye 25.

14. Henfa na wɔrekã Ahendzi no ho asɛmpa no, na woananom na wɔrekã?

¹⁴ Wiadze nyina asɛnka edwuma no. Aber a nna Jesus rekã nda a odzi ekyir no ho asɛm no, ɔkãa dɛ: “Na ahenman ho asɛmpa yi, wɔbɛkã wɔ wiadze nyina.” (Matthew 24:3, 14) Wɔrekã Ahendzi no ho asɛmpa wɔ nsaase bɔbor 230 do wɔ kasa bɔbor 700 mu. Ɔyɛ ampa dɛ, wɔ asaase do beebiara no, Jehovah Adasefo a wofi “aman  nye mbusuakuw” nyina mu roboa nkorɔfo ma wɔaatse dza Ahendzi no kyerɛ nye dza ɔbɛyɛ ama adasamba nyina no ase. (Nyikyerɛ 7:9) Wɔyɛ dɛm edwuma yi a wɔnngye sika biara. Ɔwɔ mu dɛ nyimpa pii tan hɔn na wodzi hɔn emim dɛ mbrɛ Jesus hyɛɛ ho nkɔm no dze, naaso biribiara runntum nnsiw hɔn asɛnka edwuma no kwan.​—Luke 21:17.

15. (a) Aso egye dzi dɛ yɛtse nda a odzi ekyir no mu, ebɛnadze ntsi a? (b) Ebɛnadze na hɔn a wɔyɛ setsie ma Nyankopɔn no bohu? Na ebɛn asɛm bɔto hɔn a wɔnnyɛ setsie mma no no?

¹⁵ Aso egye dzi dɛ yɛtse nda a odzi ekyir no mu? Bible nkɔnhyɛ pii a ɔfa nda a odzi ekyir no ho no rinya mbamu. Ɔnnkɛkyɛr, Jehovah bɛma woegyaa asɛmpa no kã na “ewiei no” bɛba. (Matthew 24:14) Ebɛnadze nye ewiei no? Ɔyɛ ber a Nyankopɔn beyi emumuyɛsɛm nyina efi hɔ wɔ Har-Magedon kõ no mu. Jehovah nam Jesus nye n’abɔfoe a wɔwɔ tum no do bɛsɛɛ obiara a ɔnnyɛ setsie mma Ɔno nye ne Ba no. (2 Thessalonicafo 1:6-9) Iyi ekyir no, Satan nye n’abɔfoe no renndaadaa nkorɔfo bio. Afei, hɔn a wɔyɛ setsie ma Nyankopɔn na wɔgye n’Ahendzi no to mu no bohu dɛ, Nyankopɔn n’anohoba biara aba mu.​—Nyikyerɛ 20:1-3; 21:3-5.

16. Osiandɛ “ewiei no” abɛn pɛɛ ntsi, ebɛnadze na ɔsɛ dɛ eyɛ?

¹⁶ Ɔnnkɛkyɛr, wiadze yi a Satan dzi do tum no bɛba ewiei. Ntsi ohia papaapa dɛ yebisa hɛnho dɛ, ‘Ebɛnadze na ɔsɛ dɛ meyɛ?’ Jehovah pɛ dɛ ifi w’akoma nyina mu sũa Bible no. Ɔsɛ dɛ efa Bible adzesua a wɔnye wo reyɛ no enyibersɛm. (John 17:3) Jehovah Adasefo wɔ nhyiamu ahorow a wɔkɔ no dapɛn biara a ɔboa nkorɔfo ma wɔtse Bible no ase. Bɔ mbɔdzen kɔ nhyiamu ahorow yi bi daa. (Kenkan Hebrewfo 10:24, 25.) Sɛ ihu dɛ ɔsɛ dɛ eyɛ nsesã  ahorow bi wɔ w’abrabɔ mu a, mma mma biribiara nnsiw wo kwan dɛ ebɛyɛ. Anyɛnkofa a enye Jehovah wɔ no mu bɛyɛ dzen ber a ekɔ do yɛ nsesã no.​—James 4:8.

17. Sɛ wiadze bɔn yi ba ewiei a, ebɛnadze ntsi na ɔbɛyɛ nyimpa dodow no ara nwanwa?

¹⁷ Ɔsomafo Paul kyerɛɛ mu dɛ, ndzebɔnyɛfo sɛɛ da no bɛba tse dɛ “owifo ba anago,” kyerɛ dɛ ber a nyimpa pii nnhwɛ kwan. (1 Thessalonicafo 5:2) Jesus hyɛɛ nkɔm dɛ, nyimpa pii bɔpow adanse a ɔkyerɛ dɛ yɛtse nda a odzi ekyir no mu. Ɔkãa dɛ: “Na dɛ mbrɛ Noah nda no yɛe no, mbrɛ nyimpa Ba ne ba [anaa, nda a odzi ekyir no] so bɛyɛ ara nye no. Na dɛ mbrɛ nda no a odzi nsuyirii no kan no, wodzidzii, na wɔnomee, wɔwaree, na wɔmaa awar dze kodur da a Noah kɛhɛɛn hɛn-adaka no mu, na woennhu araa dze kodur dɛ nsuyirii no bae bɛfaa hɔn nyinara kɔree no, mbrɛ nyimpa Ba no ne ba so bɛyɛ ara nye no.”​—Matthew 24:37-39.

18. Ebɛn kɔkɔbɔ na Jesus dze maa hɛn?

¹⁸ Jesus abɔ hɛn kɔkɔ dɛ, ɔnnsɛ dɛ yɛma “etumfursɛm nye asabow nye ɔbra yi ho dadwen” hyɛ hɛn do anaa ɔtwetwe hɛn adwen. Ɔkyerɛɛ mu dɛ, wiadze n’ewiei bɛba mpofirmu dɛ “efir.” Ɔsanee kãa dɛ, “ɔbɛba hɔn a wɔtse asaase nyina enyi nyina do.” Afei, ɔdze kãa ho dɛ: “Hom nweɔn daa, na hom ndzi nkotoserɛ [anaa, akoma nyina mu a wofi bɔ mpaa], ma hom eenya tum dɛ hom dze befi ndzɛmba yi a ɔbɛba yi nyina nsa, na hom eegyina nyimpa Ba no enyim.” (Luke 21:34-36) Ebɛnadze ntsi na ohia papaapa dɛ yɛyɛ aso tsie Jesus no kɔkɔbɔ no? Osiandɛ ɔnnkɛkyɛr koraa ma wɔaasɛɛ Satan no wiadze bɔn yi. Hɔn a Jehovah na Jesus agye hɔn ato mu no nkotsee na wɔbɛgye hɔn nkwa efi ɔsɛɛ no mu na wɔaatsena ase daa wɔ wiadze fofor no mu.​—John 3:16; 2 Peter 3:13.