1. Fitɛ mǐ ka sixu kplɔ́n nǔ dó sɔgudo wu ɖè?

‘FITƐ gbɛ̀ elɔ ka xwè?’ A ko ɖò hladio ɖótó wɛ, alǒ ɖò telée kpɔ́n wɛ bo kàn mɔ̌ byɔ hwiɖée kpɔ́n à? Nǔ baɖabaɖa lɛ kpo adakaxixo lɛ kpo wá sukpɔ́ kaka bɔ mɛɖé lɛ ɖi nǔ ɖɔ gbɛ̀ ɔ sín vivɔ wɛ ɖó na ko sɛkpɔ bǐ. Nugbǒ wɛ nyí xó enɛ à? Nùɖé ka sixu d’alɔ mǐ bɔ mǐ na tuùn nǔ e na jɛ ɖò sɔgudo é à? Ganji. Gbɛtɔ́ lɛ sixu ɖɔ nǔ e na jɛ ɖò sɔgudo é ǎ, amɔ̌, Jehovah Mawu kpéwú. É ɖɔ xó nú mǐ dó sɔgudo mǐtɔn kpo sɔgudo ayikúngban ɔ tɔn kpo wu ɖò Biblu mɛ.​—Ezayíi 46:10; Jaki 4:14.

2, 3. Etɛ ahwanvu Jezu tɔn lɛ ka jló na tuùn? Nɛ̌ Jezu ka yí gbè nú ye gbɔn?

² Enyi mǐ xà nǔ dó gbɛvivɔ wu ɖò Biblu mɛ ɔ, mǐ ɖó na tuùn ɖɔ é kún nyí ayikúngban ɔ sín vivɔ xó ɖɔ wɛ è ɖè ó, loɔ, nǔnyanyawiwa sín vivɔ xó ɖɔ wɛ è ɖè. Jezu kplɔ́n mɛ lɛ ɖɔ Axɔsuɖuto Mawu Tɔn na kpacɛ dó ayikúngban ɔ bǐ jí. (Luki 4:43) Ahwanvu Jezu tɔn lɛ jló na tuùn hwenu e Axɔsuɖuto Mawu Tɔn na wá é, bo kanbyɔ ɛ ɖɔ: “Hwetɛnu wɛ nǔ e a ɖɔ nɛ ɔ na wá jɛ dó? Ani wɛ ka na ɖè hwenu e a na lɛkɔ wá ayikúngban jí fí ɔ, kpodo hwenu e gbɛ̀ elɔ na vɔ dó ɔ kpan xlɛ́ mǐ?” (Matie 24:3) Jezu ɖɔ hwenu e nǔ na nyí mɔ̌ é pɛ́pɛ́pɛ́ nú ye ǎ, amɔ̌, é ɖɔ nǔ ɖěɖee na jɛ jɛ nukɔn nú gbɛ̀ elɔ sín vivɔ é nú ye. Nǔ e Jezu ɖɔ é na jɛ lɛ é ɖò jijɛ wɛ dìn.

³ Ðò wemata elɔ mɛ ɔ, mǐ na ɖɔ xó dó wuntun e ɖexlɛ́ ɖɔ mǐ ɖò hwenu e jɛ nukɔn nú gbɛvivɔ ɔ é jí. Jɛ nukɔn hwɛ̌ ɔ, mǐ ɖó na mɔ nǔ jɛ ahwan e è fun ɖò jixwé é mɛ  cobo na tuùn nǔ e wu nǔ lɛ dó nyla sɔmɔ̌ ɖò ayikúngban jí fí é.

4, 5. (a) Ee Jezu nyí Axɔsu ɖò jixwé gudo tlolo é ɔ, etɛ ka jɛ? (b) Sɔgbe xá Nǔɖexlɛ́mɛ 12:12 ɔ, etɛ ka na jɛ ɖò ayikúngban ɔ jí, ee è nya Satáan sín jixwé gudo é?

⁴ Ðò Wemata 8gɔ́ ɔ mɛ ɔ, mǐ kplɔ́n ɖɔ Jezu huzu Axɔsu ɖò jixwé ɖò 1914. (Daniyɛli 7:13, 14) Wema Nǔɖexlɛ́mɛ tɔn ɖɔ nǔ e jɛ é nú mǐ, bo ɖɔ: “Ahwan tɔ́n ɖò jixwé: wɛnsagun ɖaxó Micɛli [Jezu wɛ nɔ nyí mɔ̌] kpodo wɛnsagun e ɖò glɔ tɔn lɛ kpo fun ahwan xá Dlagɔ́ɔn ɔ [Satáan], bɔ Dlagɔ́ɔn ɔ kpodo wɛnsagun tɔn lɛ kpo fun ahwan xá ye.” * Ahwan ɔ kpa Satáan kpo awovi tɔn lɛ kpo ǎ, bɔ è nya ye sɛ́dó ayikúngban ɔ jí. Kpɔ́n lee nǔ na ko víví nú wɛnsagun lɛ sɔ́ é! Amɔ̌, nɛ̌ mɛ e ɖò ayikúngban ɔ jí lɛ é tɔn ka nyí gbɔn? Biblu ɖɔ ɖɔ é na nyí hwenu wuvɛ̌ tɔn ɖé nú gbɛtɔ́ lɛ. Etɛwu? Ðó Awovi ɖò xomɛsin jí ɖesu, bo “tuùn ɖɔ hwenu kpɛɖé jɛn wɛ kpò nú emi.”​—Nǔɖexlɛ́mɛ 12:7, 9, 12.

⁵ Awovi ɖò wuvɛ̌ gègě dɔn wá ayikúngban ɔ jí wɛ lee é kpéwú gbɔn é. É ɖò xomɛsin jí ɖó é tuùn ɖɔ “hwenu kpɛɖé” jɛn kpò n’i bɔ Mawu na ɖè è síìn. Mi nú mǐ ni ba dò nú nǔ ɖěɖee Jezu ɖɔ ɖɔ é na jɛ ɖò azǎn gudogudo tɔn lɛ mɛ é.—Kpɔ́n Tinmɛ E Ðò Vivɔnu É 24gɔ́ ɔ.

6, 7. Etɛ è ka sixu ɖɔ dó ahwan kpo adɔ kpo e ɖò égbé lɛ é wu?

⁶ Ahwan. Jezu ɖɔ: “Akɔta ɖě na site dó ɖě jí, bɔ axɔsuɖuto ɖě na site dó ɖě jí.” (Matie 24:7) È hu gbɛtɔ́ gègě ɖò hwe mǐtɔn nu ɖò ahwan hwenu hú hwe ɖevo  ɖebǔ nu ɖò hwenuxó mɛ. Nùnywɛ xwitixwitizɔwatɔ́ lɛ sín gbɛ̌ta ɖé xlɛ́ ɖɔ sín 1914 ɔ, ahwan ko hu gbɛtɔ́ hugǎn livi 100. Gbɛtɔ́ e ahwan hu ɖò xwè 100 kpowun vlamɛ, enɛ wɛ nyí sín 1900 jɛ 2000 é, hú ee é hu ɖò xwè 1 900 vlamɛ é donu atɔn. Lin tamɛ kpɔ́n dó ya kpo wuvɛ̌ kpo e mɛ gbɛtɔ́ livi mɔkpan na ɖè ɖó ahwan wutu é jí.

⁷ Adɔ. Jezu ɖɔ: “Adɔ na tɔ́n.” (Matie 24:7) Jì nɔ jɛ hugǎn ɖ’ayǐ tɔn tawun có, mɛ gègě ka ko mɔ nǔ ɖu ganji gbeɖé ǎ. Etɛwu? Ðó ye ɖó akwɛ e na kpé bɔ ye na xɔ nùɖuɖu alǒ ayikúngban e jí ye na lɛ̀ gle ɖó é ǎ. Gbɛtɔ́ livi ɖokpo jɛji nɔ ɖó akwɛ e ye na zán ɖò gbè ɖokpo bá nɔ gbɛ̀ é ǎ. Tutomɛ gbɛ̀ ɔ tɔn e nɔ kpé nukún dó lanmɛ na nɔ ganji xó wu é ɖɔ ɖɔ yɔkpɔvu livi mɔkpan wɛ nɔ kú xwewu xwewu, ɖò taji ɔ, ɖó ye nɔ mɔ nùɖuɖu e na zɔ́n bɔ lanmɛ yetɔn na ɖò ganji é ɖu ǎ wutu.

8, 9. Etɛ ka xlɛ́ ɖɔ nǔ e Jezu ɖɔ ɖ’ayǐ dó ayikúngban danwǔ kpo azɔn kpo wu é ko jɛ?

⁸ Ayikúngban danwǔ. Jezu ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ: “Ayikúngban na  danwǔ ɖesu.” (Luki 21:11) Ayikúngban danwǔ syɛnsyɛn gègě nɔ tíìn xwewu xwewu dìn. Sín xwè 1900 ɖíe ɔ, gbɛtɔ́ nǔ hú livi wè wɛ ko kú ɖó ayikúngban danwǔ wutu. Nùnywɛ xwitixwiti ko d’alɔ bɔ è nɔ yawu tuùn jɛ nukɔn ɖɔ ayikúngban na danwǔ có, é ka kpó ɖò mɛ gègě hu wɛ.

⁹ Azɔn. Jezu ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ “jɛmɛji” na wá. Azɔn baɖabaɖa na yawu gbakpé fí bǐ bo na hu mɛ gègě. (Luki 21:11) Dotóogán lɛ tlɛ ko kplɔ́n nǔ dó lee è na kpé nukún dó azɔn gègě wu gbɔn é wu có, azɔn ɖé lɛ lɛ́ kpò bɔ è sixu gbɔ ǎ. Nugbǒ ɔ, gbeɖiɖówema ɖé tinmɛ ɖɔ xwewu xwewu ɔ, mɛ livi mɔkpan wɛ nɔ kú ɖó azɔn ɖé lɛ, ɖi kpɛ́nwé, zǎnsukpɛzɔn kpo slu kpo sla kpo wu. Enɛ kɛɖɛ ka wɛ ǎ, dotóogán lɛ ko mɔ azɔn yɔyɔ̌ 30, bɔ ɖé lɛ ɖò ye mɛ bo ɖó amasin ǎ.

10. Nɛ̌ 2 Timɔtée 3:1-5 ka jɛ gbɔn ɖò égbé?

¹⁰ Biblu ɖɔ ɖò 2 Timɔtée 3:1-5 mɛ ɖɔ: “Hwenu vɛwǔ lɛ na tíìn ɖò azǎn gudogudo tɔn lɛ mɛ.”  Mɛsɛ́dó Pɔlu ɖɔ lee mɛ gègě na wà nǔ gbɔn ɖò azǎn gudogudo tɔn lɛ mɛ é. É ɖɔ gbɛtɔ́ lɛ na nɔ

• ba ɖɔ emitɔn jɛn na nyɔ́

• yí wǎn nú akwɛ

• vɛtoli nú mɛjitɔ́ yetɔn lɛ

• dó alɔgudokpɛ nú mɛ

• ɖó sísí nú nǔ e nyí Mawu tɔn lɛ ɖě ǎ

• sixu ɖu ɖò yeɖée jí ǎ

• nyla hun

• nyí wǎn nú gbɛɖuɖu hú ye na yí wǎn nú Mawu

• nyí Mawu sɛntɔ́ ɖò nukúnta, bo ka na gbɛ́ nǔ e nyí hlɔnhlɔn titewungbe nú sinsɛn ɔ é

11. Sɔgbe xá Ðɛhan 92:8 ɔ, etɛ ka na jɛ dó mɛ nyanya lɛ wu?

¹¹ Mɛ gègě ka nɔ wà nǔ gbɔn mɔ̌ ɖò fí e a nɔ nɔ é à? Gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ ɔ, mɛ gègě nɔ wà mɔ̌. Amɔ̌, Mawu na wà nùɖé ɖò malin-malin mɛ. É d’akpá ɖɔ: “Mɛdídá lɛ ɖò zìnzɔ́n wɛ gbehan ɖɔhun. Mɛ e nɔ xò daka lɛ bǐ ɖò sɛ́ gbá wɛ folowa ɖɔhun; kún yetɔn ka na wá sú dó bǐ gbídígbídí.”​—Ðɛhan 92:8.

12, 13. Etɛ Jehovah ka ko kplɔ́n mǐ ɖò azǎn gudogudo tɔn lɛ mɛ?

¹² Biblu ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ ɖò azǎn gudogudo tɔn lɛ mɛ ɔ, wuvɛ̌ kpo yajiji kpo na gɔ́ gbɛ̀ ɔ mɛ. Amɔ̌, Biblu lɛ́ ɖɔ ɖɔ nǔ ɖagbe lɛ na jɛ.

¹³ Nukúnnú mimɔ jɛ Biblu ɔ mɛ. Gbeyiɖɔ Daniyɛli wlan ɖɔ ɖò azǎn gudogudo tɔn lɛ mɛ ɔ, “mɛ e ɖó nùnywɛ lɛ na mɔ nukúnnú jɛ [nugbǒ ɔ] wu.” (Daniyɛli 12:9, 10) Mawu na na nǔwukpikpé e na mɔ nukúnnú jɛ Biblu ɔ mɛ céɖécéɖé hugǎn é togun tɔn, b’ɛ na ko cí mɔ̌ kpɔ́n ǎ. Jehovah ko wà enɛ, ɖò taji ɔ, sín 1914. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, é kplɔ́n lee nyikɔ tɔn kpo linlin e é ɖó nú ayikúngban ɔ é kpo nyí nǔ taji sɔ é mǐ, é lɛ́ kplɔ́n nugbǒ ɔ mǐ dó gbɛxixɔ ɔ kpo nǔ e nɔ jɛ ɖò kú gudo é kpo wu, é lɛ́vɔ kplɔ́n nǔ mǐ dó fínfɔ́n sín kú wu. Mǐ ko kplɔ́n ɖɔ Axɔsuɖuto Mawu Tɔn kɛɖɛ jɛn sixu ɖeɖɛ tagba mǐtɔn lɛ bǐ. Mǐ lɛ́ kplɔ́n lee mǐ na ɖó awǎjijɛ gbɔn é kpo lee mǐ na zán gbɛ̀ gbɔn bo nyɔ́ ɖò Mawu nukúnmɛ é kpo. Amɔ̌, etɛ Mawu sɛntɔ́ lɛ ka nɔ sɔ́ nǔ e ye ko kplɔ́n lɛ é dó wà? Xóɖɔɖ’ayǐ ɖevo na mǐ xósin ɔ.—Kpɔ́n Tinmɛ E Ðò Vivɔnu É 21gɔ́ ɔ kpo 25gɔ́ ɔ kpo.

14. Bǎ tɛ mɛ è ka ko jla wɛnɖagbe Axɔsuɖuto ɔ tɔn ɖó? Mɛ̌ mɛ̌ e ka ɖò jijla wɛ?

¹⁴ Azɔ̌ wɛnɖagbejijla gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ tɔn ɔ. Hwenu e Jezu ɖò xó ɖɔ dó azǎn gudogudo tɔn lɛ wu wɛ é ɔ, é ɖɔ: “È na jla axɔsuɖuɖu Mawu tɔn sín wɛnɖagbe gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ.” (Matie 24:3, 14) È ɖò wɛnɖagbe Axɔsuɖuto ɔ tɔn jla wɛ ɖò tò hugǎn 230 mɛ dó gbè 700 jɛji mɛ. Ðò ayikúngban ɔ bǐ jí ɔ, Kúnnuɖetɔ́ Jehovah Tɔn e gosin “tò lɛ bǐ mɛ, bo gosin akɔta lɛ bǐ mɛ” lɛ é ɖò alɔdo gbɛtɔ́ lɛ wɛ  bonu ye na mɔ nukúnnú jɛ nǔ e Axɔsuɖuto ɔ nyí é kpo nǔ e é na wá wà nú gbɛtɔ́ lɛ é kpo mɛ. (Nǔɖexlɛ́mɛ 7:9) Bɔ ye nɔ wà azɔ̌ enɛ vɔ̌nu. Mɛ gègě gbɛ́ wǎn nú ye bo nɔ lɛ́ doya nú ye có, nǔ ɖě sixu ɖó wɛnɖagbejijlazɔ́ ɔ te ǎ, lee Jezu ko ɖɔ ɖ’ayǐ gbɔn é.​—Luki 21:17.

15. (a) A ka ɖi ɖɔ mǐ ɖò azǎn gudogudo tɔn lɛ mɛ à? Etɛwu? (b) Etɛ ka na jɛ dó mɛ ɖěɖee setónú nú Jehovah lɛ é kpo mɛ ɖěɖee ma wà mɔ̌ ǎ lɛ é kpo wu?

¹⁵ A ka ɖi ɖɔ mǐ ɖò azǎn gudogudo tɔn lɛ mɛ à? Nǔ e Biblu ɖɔ ɖ’ayǐ dó azǎn gudogudo tɔn lɛ wu lɛ é gègě ko jɛ. Zaanɖé dìn ɔ, Jehovah na ɖɔ emi na ɖó wɛnɖagbejijlazɔ́ ɔ te, bɔ “gbɛ̀ ɔ na vɔ.” (Matie 24:14) Etɛ ka nyí gbɛvivɔ ɔ? Haamagedɔni wɛ, hwenu e Mawu na ɖè nǔnyanyawiwa bǐ síìn é. Jehovah na zán Jezu kpo wɛnsagun tɔn hlɔnhlɔnnɔ lɛ kpo dó sú kún dó nú mɛɖebǔ e gbɛ́ ɖɔ emi kún na setónú nú Jehovah kpo Vǐ tɔn kpo ó é. (2 Tɛsalonikinu lɛ 1:6-9) Enɛ gudo ɔ, Satáan kpo awovi tɔn lɛ kpo sɔ́ na flú gbɛtɔ́ lɛ ɖě ǎ. Mɛ ɖěɖee jló na setónú nú Mawu, bo yí gbè nú Axɔsuɖuto tɔn lɛ é na mɔ bɔ akpá e Mawu dó lɛ é bǐ na jɛ.​—Nǔɖexlɛ́mɛ 20:1-3; 21:3-5.

16. Ðó gbɛvivɔ ɔ ko sɛya wutu ɔ, etɛ a ka ɖó na bló?

¹⁶ Gbɛ̀ elɔ e Satáan ɖò acɛ kpa na wɛ é na wá vivɔnu ɖò malin-malin mɛ. Enɛ wu ɔ, nùjɔnǔ wɛ é nyí ɖɔ mǐ ni kanbyɔ mǐɖée ɖɔ: ‘Etɛ un ka ɖó na wà?’ Jehovah ba ɖɔ a ni kplɔ́n nǔ lee a kpéwú gbɔn é ɖò Biblu mɛ. A ɖó na sɔ́ nǔ kplɔnkplɔn towe ylɔ ɖɔ nùjɔnǔ. (Jaan 17:3) Kúnnuɖetɔ́ Jehovah Tɔn lɛ nɔ bló kplé ɖò aklunɔzán gbla lɛ bǐ mɛ, bo na dó d’alɔ mɛ lɛ bonu ye na mɔ nukúnnú jɛ Biblu mɛ. Tɛnkpɔn bo nɔ yì kplé enɛ lɛ hwɛhwɛ. (Xà Eblée lɛ 10:24, 25.) Nú a mɔ ɖɔ emi ɖó na bló huzuhuzu  ɖé lɛ hǔn, ma ɖi xɛsi dó mɔ̌ blóbló wu ó. Enyi a bló mɔ̌ ɔ, kancica e ɖò hwi kpo Jehovah kpo tɛntin é na lɛ́ syɛn d’eji.​—Jaki 4:8.

17. Etɛwu hwenu e gbɛ̀ ɔ na vɔ é ka na fyan mɛ gègě?

¹⁷ Mɛsɛ́dó Pɔlu tinmɛ ɖɔ è na sú kún dó nú nǔ nyanya hwenu e mɛ gègě ma na lin dó ǎ é, ɖi “lee ajotɔ́ nɔ wá fyan mɛ zǎnmɛ é ɖɔhun.” (1 Tɛsalonikinu lɛ 5:2) Jezu ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ mɛ gègě na jló bo na gbɔ wuntun e xlɛ́ ɖɔ mǐ ɖò azǎn gudogudo tɔn lɛ mɛ é wu ɖ’ayi. É ɖɔ: “Nǔ e jɛ ɖò Nɔwée hwenu ɔ ɖokpo ɔ wɛ na lɛ́ jɛ hwenu e nyɛ Gbɛtɔ́ví ɔ na lɛkɔ wá dó é [alǒ ɖò azǎn gudogudo tɔn lɛ mɛ]. Cobonu sìn na vɔ gbɛ̀ ɔ, gbɛtɔ́ lɛ ɖò nǔ ɖu wɛ, bo ɖò ahan nu wɛ. Ye ɖò asì da wɛ, bo ɖò vǐ na asú wɛ, kaka yì jɛ gbè e gbè Nɔwée byɔ tɔjihun ɖaxó mɛ dó é, bɔ ye mɔ nǔ jɛ [alǒ ɖ’ayi] nǔ e ɖò jijɛ wɛ lɛ wu ǎ, kaka yì jɛ hwenu e sìn wá bɛ́ ye bǐ dó é. Hwenu e nyɛ Gbɛtɔ́ví ɔ na lɛkɔ wá dó ɔ, lee é na cí gbɔn é nɛ.”​—Matie 24:37-39.

18. Akpá tɛ Jezu ka gbò nú mǐ?

¹⁸ Jezu gb’akpá nú mǐ ɖɔ mǐ kún ɖó na lɔn bonu “nǔ ɖu dingan, ahan nu dingan, kpodo gbɛmɛ tagba lɛ kpan” fɛ́ ayi mǐtɔn ó. É ɖɔ ɖɔ gbɛ̀ ɔ na vɔ ajijimɛ “lee mɔ nɔ fyan kanlin gbɔn é” ɖɔhun. É lɛ́ ɖɔ ɖɔ “é na wá mɛ ɖěɖee nɔ nɔ ayikúngban ɔ blebu sín nukúnmɛ lɛ é bǐ jí,” NWT. Enɛ gudo ɔ, é ɖɔ gɔ́ na ɖɔ: “Mi bo nɔ wunzɛn hwebǐnu, bo nɔ ɖò ɖɛ xò wɛ hwebǐnu, bo na mɔ hlɔnhlɔn dó gló nǔ enɛ lɛ e na jɛ lɛ bǐ, lobo na sigan nɔte ɖò Gbɛtɔ́ví ɔ nukɔn.” (Luki 21:34-36) Etɛwu é ka nyí nùjɔnǔ ɖɔ è ni xwedó akpágbánúmɛ Jezu tɔn? Ðó zaanɖé dìn ɔ, è na sú kún dó nú gbɛ̀ nyanya Satáan tɔn. Mɛ ɖěɖee sín nǔ nyɔ́ Jehovah kpo Jezu kpo nukúnmɛ lɛ é kɛɖɛ wɛ na xò gbɛvivɔ ɔ zlɛ, bo na nɔ gbɛ̀ kaka sɔyi ɖò gbɛ̀ yɔyɔ̌ ɔ mɛ.​—Jaan 3:16; 2 Piyɛ́ɛ 3:13.