Skip to content

Skip to table of contents

SHAPITIL 9

Bulekel bwa Bulongolody Oobw Bukaady Habwiih Eeny?

Bulekel bwa Bulongolody Oobw Bukaady Habwiih Eeny?

1. I mukand kaay udy mwa kwiitukwanjok bwa kumanyik myand ya mafuk maciiyiiy kuuhal?

HA umvumvw misah ku cisanj eecy hawutaatal televizion, ulaalang neey: “i cya biin-biin myand yendend yibiih teng kubiih!” Baat bakwaabw balaalang neey bulekel bwa bulongolody oobw bukaady habwiih hadyoobw batal myand yibiih yivul menmen ni cikis. Bulekel bwa bulongolody oobw bukaady cya biin-biin habwiih eeny? Kudyok mushind a kumanyik myand ya mafuk maciiyiiy kuuhal eeny? Cya biin-biin. Baat kabiin mwa kuleeb myand yiiyiiy kulongek mafuk miiyiiy kuuhal, Ki Yehow yiy udy mwa kwiiyileeb. Ni ukaady mulong nook. Bibl uleeleeb bwa mafuk maciiyiiy kuuhal mituut ni ma bulab.​—Yeshaay 46:10; Jak 4:14.

2, 3. Biiyij ba Yeez baakady bakaam kumanyik biny? Yeez wiibalabwiil bicy?

2 Hady Bibl uleeb bwa bulekel bwa bulongolody oobw, uleeleeb bwa bulekel bwa myand yibiih, kiin uleeb bwa bulekel bwa bulab. Yeez waakady mulongweesh neey Bukaleng bwa Mawej bwiiyiiy kulombol bulab. (Luuk 4:43) Biiyij bindiy baakady bakaam kumanyik ciisang cikal Bukaleng bwa Mawej ni bwa kwiiy. Bamujoojel neey: “I ciisang kaay cyaakiiy kulongek yiin myand eey. I cingany ciiyiiy kwiituleej ciisang cya kwiiy kwiibuh ni bulekel bwa biit byoos eeby.” (Matewus 24:3) Yeez kaakadyoh bend mwambil biiyij bindiy diifuk dya kiiy bulekel bwa bulongolody oobw. Ki wiibambiil myand yiikal mwa kulongek kuhal kwa bulekel bwa bulongolody oobw kwiiyebw. Ni myand eey yiloolongek ciisang citut eecy.​—Bal Dimanyish dya ku bulekel 24

3 Mu shapitil oomw, twiiyiiy kutal myand yijaajadik neey tukaady mafuk ma ku bulekel kwa bulongolody oobw. Ki bwa kumvw bwabingany myand yendend ni kubiih ha bulab, twanj tuleeb bwa diivit dilongekel mu diiwul.

DIIVIT DILONGEKEL MU DIIWUL

4, 5. a) I biny bilongekel mu diiwul haakady Yeez mwiiy Mukaleng? b) Bilondeshel Myand Yisokolweel Jah 12:12, i biny bififikil baat kacy bimbaash Sataan ha bulab?

4 Tudy balong mu Shapitil wa 8 neey Yeez wiiyiil Mukaleng mu 1914. (Danyel 7:13, 14) Mukand a Myand yisokolweel Jah uleeleeb cilongekel hanyim neey: “Naak diivit ditangil mwiiwul. Mishel [diijin dikwaabw dya Yeez] ni baawaakutum [Banjel] bindiy balwiishil drakoh [Sataan]. Drakoh byend wiibalwiishil ni bindiy baawaakutum.” Sataan ni ba demon baakady bibacimun mu diivit ni kwiibimbashobw ha bulab. Banjel baakady ni musangal muvul menmen. I bingany byaakady mwa kulongekel baat ha bulab? Bilondeshel Bibl, baat bikakal ni mal mavul. Bwabiny? Bwaal Sataan udy ni ciij civul menmen, bwaal i mumanyik neey i kumushaadil “mafuk makeeh bituh.”​—Myand Yisokolweel Jah 12:7, 9, 12.

5 Diabol ukakaamish makab mavul ha bulab. Udy ni ciij cikasakan menmen bwaal i mumanyik neey Mawej wiiyiiy kumubutul mu mafuk makeeh oomw. Ki tutalayak kabaak cileebel Yeez habitaatal mafuk ma ku bulekel.

MAFUK MA KU BULEKEL

6, 7. I biny bijaajadik neey myand yileebel Yeez habitaatal mavit ni nzal yikukumban leel oow?

6 Mavit. Yeez uleebel neey: “cis ni cis biiyiiy kulwiishangan, cibunj ciiyiiy kul diivit ni cikwaabw.” (Matewus 24:7) Baat bavul i bafw mu mavit mu ciisang citudy eecy kuhitok biisang bikwaabw bya kal. Bulongolody kahand (Worldwatch Institute), buleeleej neey: kacy mu 1914 baat bahit ha miliyo 100 i bafw mu mavit. Mu mivw 100, hakacy a 1900 ni 2000, buny bwa baat baakady bafw i buhitok misang isat buny bwa baat baakady bafw mu mavit ma kuuhal kwa 1900. Mavit makakabish baat miliyo yivul.

7 Nzal. Yeez uleebel neey: “Kwiikaakal ciyool cya nzal.” (Matewus 24:7) Ning mudyok leel byakudy bivul kuhitok kal, baat bavul kabiin ni byakudy buny bukumban. Bwabiny? Bwaal kabiin ni fwalang ya kulaand naay byakudy eeny kabiin ni cyaab cya kudimobw. Baat bahit ha muliyar umw, (eeny muut umw ha baat mwandamuteket) badyady byakudy bya fwalang yishadil ku dolar umw. Bulongolody bwa bukash bwa nyeet buleeleej neey: Baan miliyo yivul babeebeel ni bafwaafw bwaal kabiin bady bilengel.

8, 9. I biny bijaajadik neey myand yileebel Yeez habitaatal kuzakal kwa bulab ni mabeej ikukumban leel oow?

8 Kuzakal kwa bulab. Yeez uleebel neey: “Bulab bwiiyiiy kuzakal bikasakan.” (Luuk 21:11) Muvw woos oow, biin siyans baleelej baat kuuhal kwa diib biisang bikal bulab mwa kuzakal. Kacy mu 1900, baat bahit ha miliyo 2 i bafw bwa kuzakal kwa bulab. Leel oow ning mudy myand ya byaamw yileej kuuhal kwa diib ciisang cikal bulab mwa kuzakal, baat bavul bafwaafw teng kufw hady bulab buzakal.

9 Mabeej. Yeez uleebel neey kwiikakal “bihuh [mabeej].” Baat bavul bafwaafw bwa mabeej makasakan ni mambambulukilangan lwang-lwang. (Luuk 21:11) Ba dokter ibamanyik kondah mabeej mavul, ki kabiish bondah mabeej moos. Muvw woos oow, baat miliyo yivul bafwaafw bwa mabeej bu mudy kolol a cyaady, malariah ni kolerah. Mu mivw 40 yibashaal eey ba dokter i basokolol mabeej 30 mahyamahy. Ni mabeej makwaabw kamiin ni bwang bwa kwiimondah.

MWIIKAL BAAT MU MAFUK MA KU BULEKEL

10. Bwabiny tudy mwa kuleeb neey 2 Timoteh 3:1-5 ukukumban leel oow?

10 Mu 2 Timoteh 3:1-5, Bibl uleeleeb neey: “kwiiyiiy kwiikal biisang bikasakan mu mafuk ma ku bulekel.” Mupostol Pool waakady mumvwiij mwiikal baat mu mafuk ma ku bulekel. Uleleeb bwa baat...

  • biiyiiy kwiikat kaayaabw

  • biiyiiy kwiikal bakat fwalang

  • biiyiiy kukufwaabeel baataataabw ni baamaamaabw

  • biiyiiy kwiikal kabay ni lulamat

  • biiyiiy kwiikal kabay bakat biin mu cisak cya babw

  • biiyiiy kwiikal balubakan

  • biiyiiy kwiikal baat ba cizuj ni balwiish ba myand yilengel

  • biiyiiy kukat musangal hamut ha kukat Mawej

  • biiyiiy kuleeb mudyobw bakat Mawej, ki balek ku mukooyel.

11. Bilondeshel Misambw 92:8, i biny bikal mwa kufikil baat babiih?

11 Baat badyok mushind oow cyaab ciwudy eeny? Ha bulab hady baat bavul bady ni bikadil bya mushiind oow. Ki Mawej ukaady habwiih ni kulong bwaal kahand. Ulalay neey: “Baat babiih myand bendend bay kuuhal bu lubij, bamulong a bibiih bady teng bilengel, ki biiyiiy kwiibabutul boos buyiil.”​—Misambw 92:7 NWT.

MISAH YILENGEL MU MAFUK MA KU BULEKEL

12, 13. I biny bidy Yehow mwiitukwanjok bwa kumanyik mu mafuk ma ku bulekel?

12 Bibl ulayiil neey mu mafuk ma ku bulekel, kwiikakal mal ni makab bivul menmen, ki uleebel cikwaabw neey kwiiyiiy kwiikal myand yilengel ku mafuk ma ku bulekel.

“Mwiin Musah Mulengel a Bukaleng oow biiyiiy kumudiil baat ba ha bulab butuutul.”​—Matewus 24:14.

13 Baat ba Mawej biiyiiy kumvw Bibl bilengel biibiin byeeh. Muprofet Danyel ufundil habitaatal mafuk ma ku bulekel neey: “kumanyik kwa biin-biin kwiiyiiy kuvul.” (Danyel 12:4 NWT) Mu mafuk ma ku bulekel, Mawej waakady mwa kukwanjok baat bindiy bwa kumvwobw Bibl bilengel. Ki cyaakady cilongek, kacy mu 1914. Cileejel, i mwiitukwanjok bwa kumanyik buseeb bwa diijin dindiy, cidyey mulongolol bwa bulab, buseeb budy naacy cya kukuul naacy baat, cilolongek kunyim kwa lufw ni kusanguk kwa baat. Tudy balong neey Bukaleng bwa Mawej i mbul-matady aakaabumw udy mwa kuman makab moos ma baat. Tudy balong cikwaabw mushind a kwiikal ni musangal ni mushind a kwiikal ni shikacil usasangeej Mawej. Ki baat ba Mawej bilalamin kayabw bidyobw balong eeny? Mulay mukwaabw walalabul dijooj eedy.​—Bal Dimanyish dya ku bulekel 21 ni 25.

14. I kweeh kudidiilobw baat Musah Mulengel a Bukaleng? Ni kudy bangany?

14 Baat ba Mawej biiyiiy kudiil baat musah ha bulab butuutul. Yeez uleebel habitaatal mafuk ma ku bulekel neey: “Mwiin Musah Mulengel a Bukaleng oow biiyiiy kumudiil baat ba ha bulab butuutul.” (Matewus 24:3, 14) Badidiil baat Musah Mulengel a Bukaleng mu bileebel bihit ha 700 ni mu bibunj bihit ha 230. Bantemw ba Yehow ba mu “bis byoos, ba bibunj byoos”, badidiil baat ba ha bulab butuutul Musah. Bakwaakwanjok baat bwa kumanyik cidy Bukaleng bwa Mawej ni cikalobw mwa kulongel baat. (Myand Yisokolweel Jah 7:9) Baloolong nook kabay bafucish fwalang. Ning mwaakady Yeez muleeb, baat bavul i bibakin ni bibakabish, kakwiin cikal mwa kwiibimanyik.​—Luuk 21:17.

WIIYIIY KULONG BIINY?

15. a) Ulaalang neey tudy mu mafuk ma ku bulekel eeny? Bwabiny? b) I biny biiyiiy kufikil boos balelek kukooyel Yehow? c) I biny biiyiiy kufikil boos bakokooyel Mawej?

15 Ulaalang neey tudy mu mafuk ma ku bulekel eeny? Malay mavul ma mu Bibl habitaatal mafuk ma ku bulekel mendend makumban leel oow. Mu mafuk makeeh oomw, Yehow wiiyiiy kwiimanyik mudimw wa kudiil baat Musah Mulengel. Naak, “bulekel” bwiiyiiy kwiiy. (Matewus 24:14) “Bulekel” i biny? I Harmakedon, ciisang cikal Yehow mwa kubutul myand yibiih yoos. Wiiyiiy kukal mudimw ni Yeez ni banjel bindiy ba bukash bwa kubutul boos baleeleek kukooyel Yehow ni Yeez. (2 Biin Tesalonik 1:6-9) Kunyim Sataan ni ba demon bindiy kabakudingomw baat. Boos bady bakat kukooyel Mawej ni bakat bwa bibalombol kudy Bukaleng bwindiy, biiyiiy kutal mwiiyiiy kukumban malay mindiy moos.​—Myand Yisokolweel Jah 20:1-3; 21:3-5.

16. Bu mwiikal bulekel mwa kwiiy mu mafuk makeeh oomw, ciwudy mwa kulong i cingany?

16 Mu mafuk makeeh oomw biiyiiy kubutul bulongolody budy Sataan ulombol. Bidy ni buseeb buvul bwa kwiiyihanguj neey “cinady mwa kulong i cingany?” Yehow i mukat neey ulong myand yivul ya mu Bibl. Long Bibl ni cisumy. (Jah 17:3) Bantemw ba Yehow baadyakal balong bisangil yeng woos oow bwa kukwanjok baat bwa kumvwobw Bibl. Long mwiibuh moos bwa kutwelomw. (Bal Ebreh 10:24, 25) Uw mumvw neey udy ni myand ya kwaalabul, kumvw bend mooy bwa kwaalabuk. Naak bulund bwiibuh ni Yehow bwiiyiiy kukasakan menmen.​—Jak 4:8.

17. Bwabiny baat bavul biiyiiy kushishimuk ciisang cyakiiy bulekel?

17 Mupostol Pool uleebel neey, kubutuk kwa baat babiih kwiiyiiy kwiiy “bu mudyaakal mwiivy wiiy bufuk.” (1 Biin Tesalonik 5:2) Byumvumvwiij neey bulekel bwiiyiiy kwiiy ciisang cidy baat bavul kabay batakamin. Yeez waakady mumanyish neey baat bavul biiyiiy kulek kutal bijaadik bileeleej neey tudy mafuk ma ku bulekel. Uleebel neey: “Bilongokel ha ciisang cya Noweh, i biby biiyiiy kulongek cikwaabw ha ciisang cyaakiiy Mwaan a muut. Bwaal, kuuhal kwa mvul a muvumby kutohey, baat baakady bady, ban, bamon bakaj, batwaal ni baan ku maluw, teng ni ku diifuk ditweelel Noweh mu bwaat. Baat kabaakady bamanyik bwaal ning bwaakaabumw ni ku ciisang citohel mvul a muvumby, wiibabutul boos.”​—Matewus 24:37-39.

18. I didimwiij kaay dyaakady Yeez mwiitwaakish?

18 Yeez waakady mwiitudimwiij neey katulong twatum meej “ku kudy ni ku kun kwa maal ni ku kulang kwa biit bya ha bulab.” Waakady muleeb neey bulekel bwiiyiiy kwiiy “bu bukond butey” i bwiin kuleeb neey kushishimuny. Yiy kusakidil neey “diiyiiy kwiiyiil baat boos ba ha bulab butuutul.” Yiy kuleeb ku bulekel neey: “kanulaalaay bend.Lombaay Mawej diib dyoos, bwiinun kuhet diikand bwa kweehuk mu myand yoos yidy mwa kwiinwiiyil, ni bwiinun kwiimanakan kwiiwul kuuhal kwa mwaan a muut.” (Luuk 21:34-36) Bwabiny bidy ni buseeb buvul bwa kukun mat ku may ma Yeez? Bwaal bulongolody bwa Sataan bukaady habwiih ni ku butuk. Teng baat bikal Yehow ni Yeez bitabil ki biiyiiy kushaal ni buumy. Biiyiiy kwiikal ni buumy bwa mwendelel mu bulongolody buhyamuhy.​—Jah 3:16; 2 Pyeel 3:13.