1. I kwepi kotubwanya kuyukila myanda ya kumeso?

LELO kodi mulonde ku televijo myanda ilongeka ne wafula ku kwiipangula’mba, ‘Lelo bino bintu bisa kufula kwepi?’ Byamalwa bivule ne bukalabale bilongeka bifikijanga bantu ku kunena’mba bine ketudi ku mfulo ya ntanda. Le bino byobanena i bya bine? Le kudi muswelo wa kuyuka bisa kulongeka kumeso? Bine udi’ko. Nansha bantu byokebabwanyapo kuyuka bya kumeso, Yehova Leza aye ubwanya kwibiyuka. Witusapwilanga mu Bible byobya bisa kufikila bantu ne ntanda.​—Isaya 46:10; Yakoba 4:14.

2, 3. I bika byādi bisaka kuyuka bana ba bwanga ba Yesu, ne Yesu wēbalondolwele namani?

² Potutanga mu Bible myanda ya mfulo ya ntanda, ke kushintululapo amba i mfulo ya umbuo wetu wa Ntanda, mhm, ino i mfulo ya bibi bidi’po. Yesu wāfundije bantu amba Bulopwe bwa Leza bukaludika ntanda yonso. (Luka 4:43) Bana bandi ba bwanga bādi basaka kuyuka kitatyi kikāya Bulopwe bwa Leza, o mwanda bāipangwile Yesu amba: “I kyaba’ka kikekala’ko bino bintu, ne i kiyukeno’ka kiketuyukija kitatyi kya kwikala’po kobe ne kya mvuyo ya ngikadilo ya bintu?” (Mateo 24:3) Yesu kebātelēlepo mafuku a kweji, ino wēbalombwele byobya bikalongeka kumeso kwa mfulo ya ntanda. Byobya byātelele Yesu amba byo bikalongeka, ye abyo bilongeka dyalelo’di.

³ Mu uno shapita tusa kwisambila’mo pa bukamoni bulombola’mba tudi mu kine kitatyi kilondakana na  mfulo ya ntanda. Dibajinji, tufwaninwe kuyuka myanda itala divita dyalongekele mūlu, ebiya ketwivwanija kibipīle bintu pano pa ntanda.

4, 5. (a) I bika byalongekele mūlu pabikele Yesu? (b) Mungya Kusokwelwa 12:12, i bika byadi bya kulongeka pa ntanda shi Satana waelwa’po?

⁴ Twefundile mu Shapita 8 amba Yesu wabikele mūlu mu 1914. (Danyele 7:13, 14) Mukanda wa Kusokwelwa witulombola byalongekele amba: “Kwatambile divita mūlu: Mikele [ko kunena’mba Yesu] ne bamwikeulu bandi balwa na mpumina [Satana], mpumina nandi ne bamwikeulu bandi kebalu nabo.” * Satana ne bandemona bandi banekenibwa ne kwelwa baelwa pano pa ntanda. Langa’po mwasangedile bamwikeulu! Ino le bantu pano pa ntanda nabo? Bible unena’mba kyadi kya kwikala kitatyi kya tuvutakanya pa bantu. Mwanda waka? Mwanda Dyabola udi na bukalabale bukatampe, “pa kuyuka’mba udi na kakitatyi katyetye.”​—Kusokwelwa 12:7, 9, 12.

⁵ Dyabola uloñanga bukomo bwandi bonso bwa kulengeja tuvutakanya tuvule pano pa ntanda. I mukalabale bininge mwanda kubamushadila’tu kakitatyi katyetye Leza amutalule. Leka tubandaule bidi byobya byānenene Yesu amba byo bikalongeka mu mafuku a mfulo.​—Tala Bilembwa bya ku Mfulo 24.

6, 7. Le tukokeja kunena bika pa mwanda utala mavita ne nzala bidi’ko dyalelo?

⁶ Mavita. Yesu wānenene amba: “Muzo ukatamba muzo mukwabo ne bulopwe nabo bulopwe bukwabo.”  (Mateo 24:7) Bantu bavule i bepaibwe ku mavita mu bino byetu bitatyi kupita bitatyi bikwabo mu mānga. Lapolo imo ya kitango kimo kya bukimbi (Worldwatch Institute) ilombola’mba tamba mu 1914, mavita i mepaye kintu kya bantu midiyo 100 ne kupita. Bantu bafwile tamba mu 1900 kutūla mu 2000, ko kunena’mba mu myaka’tu 100, i bangi misunsa isatu kupita boba baipailwe mu bula bwa myaka 1 900 yabadikile. Langa’po bidi musala ne misanshi bitene midiyo ne midiyo ya bantu pa mwanda wa mavita!

⁷ Nzala. Yesu wānenene amba: “Kukekala bimpengele bya nzala.” (Mateo 24:7) Nansha bidibwa byo byavula kupita mafuku kunyuma, ino bantu bavule bakilālanga na nzala. Mwanda waka? Mwanda kebadipo na lupeto lubwane lwa kupota byakudya kadi kebadipo ne pa kudima pene. Bantu mudiyala umo ne kupita kebabwanyangapo kusokola dolala imo ku difuku ya kupota byakudya. Kitango kya Ntanda Kitala Myanda ya Bukomo bwa Ngitu kinena’mba kudi bana midiyo ne midiyo bafwa mwaka ne mwaka, kadi bavule’mo i boba bafwa pa mwanda wa kubulwa byakudya.

8, 9. I bika bilombola’mba bupolofeto bwa Yesu butala pa kutenkana kwa ntanda ne pa misongo i bufikidile?

 ⁸ Kutenkana kwa ntanda. Yesu wānenene mu bupolofeto amba: “Kukekala kutenkana kukatampe kwa ntanda.” (Luka 21:11) Pano mwaka ne mwaka kwikalanga kutenkana kuvule kwa ntanda, kadi i kuno kukomo’ku. Tamba mu 1900, kutenkana kwa ntanda i kwipaye kintu kya bantu midiyo ibidi ne kupita. Nansha byokudi busendwe bukwasha pa kuyuka kutenkana kwa ntanda kusaka kulongeka, ako’ko kukipaya bantu bavule ne pano.

⁹ Misongo. Yesu wālaile amba kukekala “bipupo bya misongo.” Misongo mibi isambukanga bukidi ne kwipaya bantu bavule. (Luka 21:11) Nansha badokitele byobefunda mwa kundapila misongo mivule, ino kukidi mikwabo yobakomenwe kundapa. Lapolo imo ilombola’mba mwaka ne mwaka, kudi bantu midiyo ne midiyo bafwa na misongo kimfwa, mfwenke, malaria, ne kolela. Kadi kekupwilepo, bamuñanga i basokole monka misongo 30, kadi mivule’mo keyaikele na lawa ya kwiyundapa.

10. Lelo 2 Temote 3:1-5 i mufikidile namani dyalelo?

¹⁰ Bible unena mu 2 Temote 3:1-5 amba: “Mu mafuku a mfulo kukekalanga bitatyi bya makambakano bikomo ne mwa kulongela.” Mutumibwa Polo wālombwele mwadi mwa kwikadila bantu mu mafuku a mfulo. Wānenene amba bakekala

• ba kwisakila

• ba kusanswa lupeto

• bampikwa kukōkela bambutwile

• ba kubulwa lulamato

• bampikwa kisanso ku kisaka

• ba kubulwa kwīfula

• ba bukalabale ne kalobolobo

• basenswe kwisangaja kupita’ko Leza

• ba kwimwekeja bu bene Leza ino bapela kumukōkela

11. Mungya Ñimbo ya Mitōto 92:7, i bika bisa kufikila babi?

¹¹ Le mu kyenu kibundi mudi bantu bavule badi namino? Ye mwikadile bantu bavule konsokonso pano pa ntanda. Inoko Leza usa kulonga’po kintu panopano ponka.  I mulaye amba: “Kitatyi kimena babi pamo bwa biyombo ne kimona banonga-bibi bonso biyampe, i mwanda wa batukijibwe [nansha’mba bonakanibwe] fututu nyeke.”​—Ñimbo ya Mitōto 92:7.

12, 13. I bika bitufundije Yehova mu ano mafuku a mfulo?

¹² Bible wālaile amba mu mafuku a mfulo ntanda ikayula misanshi ne masusu. Inoko kadi Bible unena’mba kudi ne bintu biyampe bikalongeka.

¹³ Kwivwanija Bible. Mupolofeto Danyele wālembele myanda ya mu mafuku a mfulo. Wānenene amba: “Buyuki bwa bine bukavula.” (Danyele 12:4) Leza ukapa bantu bandi bukomo bwa kwivwanija Bible senene kupita ne pabajinji. Yehova i mufikidije kino nakampata tamba mu 1914. Kimfwa, i mwitufundije mvubu ya dijina dyandi, mpango yandi itala ntanda, bubine butala pa kinkūlwa, mwikadilanga muntu shi wafu, ne lusangukilo. Twi bafunde amba enka Bulopwe bwa Leza kete bo bukapwija makambakano onso. Kadi twi bafunde mwa kwikadila na nsangaji ne mwa kwikadila na būmi busangaja Leza. Penepo bino byonso bifundile bantu ba Leza baloñanga nabyo bika? Kilondololwa kitanwa mu bupolofeto bukwabo.​—Tala Bilembwa bya ku Mfulo 21 ne 25.

14. Le myanda miyampe ya Bulopwe isapulwanga kwepi, ne i bāni basapula’yo?

¹⁴ Mwingilo wa busapudi ntanda yonso. Yesu pa kwisambila pa mafuku a mfulo wānenene amba: “Ino myanda miyampe ya Bulopwe ikasapulwa pa ntanda yonso ikelwe na bantu.” (Mateo 24:3, 14) Myanda miyampe ya Bulopwe isapulwanga mu matanda 230 ne kupita kadi mu ndimi 700 ne musubu. Bine, kujokoloka ntanda yonso, Batumoni ba Yehova batambile mu “mizo yonso ne  bisaka” bakwashanga bantu bevwanije mwikadile Bulopwe ne byobusa kulongela bantu. (Kusokwelwa 7:9) Kadi bengilanga uno mwingilo pampikwa kufutwa. Nansha bantu bavule byobebashikilwe ne kwibapangapanga, i kutupu kibwenye kwimika mwingilo wabo wa busapudi, enka na mwālaile’kyo Yesu mu bupolofeto.​—Luka 21:17.

15. (a) Lelo witabije amba tudi mu mafuku a mfulo, mwanda waka? (b) I bika bisa kufikila boba bonso bakōkela Yehova ne boba bapela kumukōkela?

¹⁵ Lelo witabije amba tudi mu mafuku a mfulo? Bupolofeto buvule bwa mu Bible butala pa mafuku a mfulo bobu bufikidila. Panopano ponka Yehova usa kwimika mwingilo wa busapudi bwa myanda miyampe ne “mfulo” īye. (Mateo 24:14) Le mfulo i bika? I Amakedona, ke kitatyi kisa kutalula’ko Leza bibi byonso kadi. Yehova usa kutuma Yesu ne bamwikeulu bandi ba bukomo mwanda wa konakanya yewa ense upela kumukōkela Aye ne wandi Mwana. (2 Tesalonika 1:6-9) Papo, Satana ne bandemona bandi kebakongolapo bantu. Kadi boba bonso bakōkele Leza ne kwitabija Bulopwe bwandi bakemwena kufikidila kwa mulao ne mulao wa Leza.​—Kusokwelwa 20:1-3; 21:3-5.

16. Mfulo byoyafwena, i bika byofwaninwe kulonga?

¹⁶ Ino ntanda yendejibwa na Satana isa kufula panopano ponka. Nanshi i biyampe mpata twiipangule muntu ne muntu amba, ‘I bika byomfwaninwe kulonga?’ Yehova usakanga wifunde bintu bivule mpata mu Bible. Ufwaninwe kwifunda na kusumininwa. (Yoano 17:3) Batumoni ba Yehova bapwilanga yenga ne yenga mwanda wa kukwasha bantu bevwanije Bible. Tompa kutanwa’ko kitatyi ne kitatyi pobapwila. (Tanga Bahebelu 10:24, 25.) Shi ubajingulula’mba bikulomba kushinta, kokevwana moyo  wa kushinta. Shi wilumbulule, kipwano kyobe na Yehova kikaningila’ko.​—Yakoba 4:8.

17. Mwanda waka bantu bavule bakabezemunwa pakāya mfulo?

¹⁷ Mutumibwa Polo wānenene amba konakanibwa kwa babi kukafika kitatyi kidilwe’ko bantu, “enka pamo bwa ngivi bufuku.” (1 Tesalonika 5:2) Yesu wānenene mu bupolofeto amba bavule bakasūla bukamoni bulombola’mba tudi mu mafuku a mfulo. Wānenene amba: “Monka mwādi mwikadile mafuku a Noa, ne kitatyi kya kwikala’po kwa Mwanā muntu [nansha mafuku a mfulo] nakyo kikekalanga’nka nabya. Mwanda monka mobādi bekadile mu oa mafuku a kumeso kwa Dilobe, badya batoma, bana-balume basonga, bana-bakaji nabo basongwa, kufika ne difuku dyātwelele Noa mu safina, kadi kebātele’kopo mutyima enka ne byāile Dilobe dyēbakomba bonso, ne kitatyi kya kwikala’po kwa Mwanā muntu nakyo kikekalanga’nka nabya.”​—Mateo 24:37-39.

18. Lelo Yesu wētupele kidyumu’ka?

¹⁸ Yesu wētudyumwine amba ketufwaninwepo kulabikwa na “mudīlo-mpata, na mutomeno-mpata, ne na kuzumbija mutyima kwa mu būmi.” Wānenene amba mfulo ikāya mu kitulumukila, “bwa dikinga.” Kadi wānena monka’mba ikāya “pa boba bonso bashikete pa ntanda yonso.” Ebiya wābweja’ko amba: “Nanshi kemwakilālai, zenzai kyaba kyonso [nansha’mba lombelai na mutyima umo] amba mumone mwa kupandila ku bino bintu byonso bifwaninwe kulongeka ne kwimana ku meso a Mwanā muntu.” (Luka 21:34-36) Mwanda waka i kya mvubu kuteja kidyumu kya Yesu? Mwanda panopano ponka ntanda mibi ya Satana isa konakanibwa. Enka boba betabijibwe na Yehova ne na Yesu bo bakapanda ku ino mfulo ne kwikala na būmi bwa nyeke mu ntanda mipya.​—Yoano 3:16; 2 Petelo 3:13.