1. Ere kama wanyalo yude weche mag kinde mabiro?

BE ISEGANENO gimoro e TV kata winjo wach moro e redio mipenjori ni, ‘Pinyni ochomo kanye?’ Masiche kod timbe gero ng’eny e piny, kendo mano osemiyo jomoko oyie ni giko mar pinyni chiegni. Be en adier ni giko chiegni? Be nitie yo ma wanyalo ng’eyogo gik ma biro timore e kinde mabiro? Ee, nitie. Kata obedo ni dhano ok nyal ng’eyo gik ma biro timore e kinde mabiro, Jehova Nyasaye to ong’eyo. Onyisowa e Muma kaka ngima dhano biro bedo e kinde mabiro kendo kaka piny biro chalo.​—Isaya 46:10; Jakobo 4:14.

2, 3. Jopuonjre Yesu ne dwaro ng’eyo ang’o, to Yesu nodwokogi nade?

² Sama Muma wuoyo e wi giko mar piny, ok onyis ni ibiro keth piny ma wadakieni, kar mano, owuoyo e wi giko mar gik maricho kaachiel gi joma timo gigo. Yesu nopuonjo ji ni Pinyruodh Nyasaye biro locho e wi piny. (Luka 4:43) Jopuonjre Yesu ne dwaro ng’eyo chieng’ ma Pinyruodh Nyasaye nobie, omiyo ne gipenje niya: “Gigi biro timore karang’o, to en ranyisi mane ma biro nyiso ni intie, kendo ni giko mar ndalo okayo machiegni?” (Mathayo 24:3) Yesu ne ok onyisogi tarik ma giko nobie. Kata kamano, nonyisogi gik ma ne dhi timore ka giko pinyni chiegni chopo. Gik ma Yesu nowachogo timore sani.

³ E sulani wabiro nono gik ma nyiso ni odong’ kinde matin ahinya to giko mar pinyni chopo. Mokwongo,  onego wanon lweny moro ma ne otimore e polo mondo wang’e gimomiyo gik maricho timore e piny sani.

4, 5. (a) Ang’o ma ne otimore e polo mapiyo bang’ ka oseket Yesu Ruoth? (b) Kaluwore gi Fweny 12:12, ang’o ma ne dhi timore bang’ kosewit Satan e piny?

⁴ E Sula mar 8 ne wapuonjore ni Yesu nobedo Ruoth e higa mar 1914. (Daniel 7:13, 14) Bug Fweny konyowa ng’eyo gima notimore. Owacho niya: “Lweny ne omuoch e polo: Mikael [ma en Yesu] gi malaikene ne okedo gi thuol mang’ongono, to thuol mang’ongono [tiende ni, Satan] gi malaikene bende ne okedo kodgi.” * Ne olo Satan gi jochiendene kendo nowitgi e piny. Mano nomiyo malaike obedo mamor e polo. To nade joma odak e piny? Muma wacho ni mano ne dhi kelo ne dhano chandruok. Nikech ang’o? En nikech Satan nigi mirima mager kendo ‘ong’eyo ni odong’ mana gi kinde manok.’​—Fweny 12:7, 9, 12.

⁵ Jachien kelo chandruoge mang’eny e piny. En gi mirima nikech ong’eyo ni odong’ mana gi kinde matin kae to Nyasaye kethe. We wanon ane gik ma Yesu ne owacho ni ne dhi timore e ndalo mag giko.​—Som Weche Momedore namba 23.

6, 7. Wanyalo wacho ang’o e wi lwenje gi kech mantie e kindegi?

⁶ Lwenje. Yesu nowacho niya: “Oganda noked gi  oganda kendo pinyruoth noked gi pinyruoth.” (Mathayo 24:7) E kindewagi oseneg ji mang’eny e lwenje moloyo kinde moro amora. Kuom higni 1,900 ka ne higa mar 1914 pok ochopo, kwan mar joma noneg e lwenje nokalo milion 30. Kata kamano, e kind higa mar 1914 nyaka higa mar 2000, ji ma kwan-gi okalo milion 100 noneg e lwenje. Par ane lit gi chandruok ma lwenje osekelo ne ji mathoth e piny!

⁷ Kech. Yesu nowacho niya: “Chiemo nobed manok.” (Mathayo 24:7) Kata obedo ni sani nitie chiemo mang’eny moloyo ndalo machon, thoth ji pod ok yud chiemo moromogi. Nikech ang’o? En nikech gionge pesa moromo kata puothe ma ginyalo puro. Ji mokalo bilion achiel yudo pesa matin ahinya odiechieng’ kodiechieng’. Riwruok miluongo ni World Health Organization wacho ni nitie nyithindo mang’eny ma tho higa ka higa nikech ok giyud chiemo moromogi.

8, 9. Ang’o ma nyiso ni weche ma Yesu nokoro e wi yiengni mag piny gi tuoche timore?

 ⁸ Yiengni mag piny. Yesu nokoro niya: “Yiengni madongo mag piny nobedie.” (Luka 21:11) Kindegi, higa ok nyal kalo ka yiengni madongo mag piny ok otimore. Chakre higa mar 1900, yiengni mag piny osenego ji mokalo milion ariyo. Kata obedo ni sani ji nigi lony mar fwenyo ka piny dhi yiengni kamoro, pod ji mang’eny tho.

⁹ Tuoche. Yesu nokoro ni “tuoche ma landore” biro betie. Tuoche ma neko ne dhi landore mapiyo kendo nego ji mang’eny. (Luka 21:11) Kata obedo ni lakteche oseng’eyo kaka ginyalo thiedho tuoche mang’eny, pod nitie tuoche moko ma ok nyal thiedh chuth. Ripot moro wacho ni higa ka higa ji milionde tho nikech tuoche kaka TB, maleria, kod kolera. E wi mano, lakteche oseyudo ni nitie tuoche moko 30 manyien, to moko kuom tuochego ok nyal thiedhi.

10. Ere kaka weche ma nokor e 2 Timotheo 3:1-5 timore e kindegi?

¹⁰ Bug 2 Timotheo 3:1-5 wacho kama: “Kinde matek ahinya nobedie e ndalo mag giko.” Jaote Paulo nolero kaka kit ji mathoth ne dhi bedo e ndalo mag giko. Nowacho ni ji ne dhi bedo

• joma oherore giwegi

• joma ohero pesa

• joma ok winj jonyuolgi

• joma ok makre chuth gi jomamoko

• joma ok ohero joodgi

• joma onge ritruok

• joma ger

• joma ohero mor mag piny kar hero Nyasaye

• joma wuondore ni gihero Nyasaye to ok giluw chikene

11. Kaluwore gi Zaburi 92:7, ang’o ma biro timore ne joma richo?

¹¹ Be kamano e kaka kit ji chalo e alwora midakie? Mano e kaka ji mathoth timore kamoro amora. Kata kamano, Nyasaye chiegni kawo okang’ e wi wachno. Nosingo ni: “Sa ma joricho  loth kaka lum kendo jo ma timo richo dhi maber, en mana ni mondo otiekgi chuth.”​—Zaburi 92:7.

12, 13. Gin puonj mage ma Jehova osemiyowa e ndalo mag gikogi?

¹² Muma nokoro ni e ndalo mag giko piny ne dhi pong’ gi lit kod chandruok. Muma bende wacho ni nitie gik mabeyo ma ne dhi timore.

¹³ Winjo tiend weche manie Muma. Janabi Daniel nondiko e wi ndalo mag giko. Nowacho niya: “Rieko madier nobed mogundho.” (Daniel 12:4) Nyasaye ne dhi miyo joge nyalo mar winjo tiend weche manie Muma e yo maberie moloyo kinde moro amora. Jehova osemiyo singono ochopo kare chakre higa mar 1914. Kuom ranyisi, osepuonjowa gimomiyo onego wati gi nyinge, dwaro mare ne piny, ber mar misango mar Yesu, kuma jomotho nitiere, kod geno mar chier. Wasepuonjore ni Pinyruodh Nyasaye kende e ma nyalo tiekonwa chandruok. Bende, wasepuonjore kaka wanyalo bedo mamor kod kaka wanyalo dak e yo ma Nyasaye oyiego. Kata kamano, en ang’o ma jotich Nyasaye onego otim gi puonj mabeyo ma giseyudogo? Wach machielo ma ne okor miyowa duoko.​—Som Weche Momedore namba 20 kod 24.

14. Wach maber mar Pinyruoth ilando kanye to jomage ma lande?

¹⁴ Lando wach Nyasaye e piny mangima. Yesu nowuoyo e wi ndalo mag giko kowacho kama: “Wach maber mar Pinyruoth ibiro yal e piny mangima.” (Mathayo 24:3, 14) Wach maber mar Pinyruoth ilando e pinje mokalo 230 kitiyo gi dhok mokalo 700. Joneno  mag Jehova ma wuok e “ogendni duto, gi dhoudi duto” manie piny mangima konyo ji mondo ong’e gima Pinyruodh Nyasaye en kod gima obiro timo ne dhano. (Fweny 7:9) Gitimo kamano ma onge chudo. Kata obedo ni ji mang’eny osin kodgi kendo sandogi, onge gima nyalo chungo tijgi mar lando wach maber mana kaka Yesu nokoro.​—Luka 21:17.

15. (a) Be iyie ni wadak e ndalo mag giko, to nikech ang’o? (b) Ang’o ma biro timore ne joma winjo Jehova kod joma ok winje?

¹⁵ Be iyie ni wadak e ndalo mag giko? Weche ma ne okor e Muma e wi ndalo mag giko timore. Machiegnini, Jehova biro chungo tij lando wach maber kae to “giko nobi.” (Mathayo 24:14) Giko en ang’o? En chieng’ ma Nyasaye biro golo joma richo duto e lweny mar Har–Magedon. Jehova biro tiyo gi Yesu kod malaikene mondo oketh ng’ato ang’ata motamore winje kendo otamore winjo Wuode. (2 Jo-Thesalonika 1:6-9) Bang’ mano, Satan gi jochiendene ok bi wuondo dhano kendo. Ji duto ma winjo Nyasaye kendo riwo lwedo Pinyruodhe biro neno ka singo mage duto chopo.​—Fweny 20:1-3; 21:3-5.

16. Nikech giko chiegni, en ang’o monego itim?

¹⁶ Piny ma Satan locheni biro rumo. Omiyo, en gima dwarore ahinya ni wapenjre niya, ‘En okang’ mane monego akaw?’ Jehova dwaro ni ipuonjri Muma gi kinda. Kuom mano, kaw puonjruok mari mar Muma mapek. (Johana 17:3) Joneno mag Jehova chokrega juma ka juma mondo gikony ji ng’eyo Muma. Tem matek mondo idhi e chokruogego ma ok ibari. (Som Jo-Hibrania 10:24, 25.) Ka ifwenyo ni  nitie lokruoge ma onego itim, kik iluor kawo okang’. Sama itimo lokruogego, winjruok manie kindi gi Jehova biro medo bedo motegno.​—Jakobo 4:8.

17. Ang’o momiyo giko biro bwogo ji mang’eny?

¹⁷ Jaote Paulo nolero ni kethruok mar joma richo nobi apoya mana “kaka jakuo biro gotieno.” (1 Jo-Thesalonika 5:2) Yesu nokoro ni ng’eny ji ne dhi tamore yie gi gik ma nyiso ni wadak e ndalo mag giko. Nowacho kama: “Nikech mana kaka notimre e ndalo Noa, e kaka notimre bende e ndalo ma Wuod dhano nitie [kata, e ndalo mag giko]. Nimar mana kaka e ndalogo ka Ataro ne podi, ji ne chiemo kendo ne gimetho, chwo ne kendo to mon ne ikendo, nyaka e chieng’no ma Noa nodonjo e yie, to ne ok gidewo nyaka Ataro nobiro moyweyogi giduto, mano e kaka notimre e ndalo ma Wuod dhano nitie.”​—Mathayo 24:37-39.

18. En siem mane ma Yesu nochiwo?

¹⁸ Yesu nochiwo siem ni “ich-lach, gi metho ahinya, kod parruok mag ngima” ok onego ogalwa. Nowacho ni giko nobi “apoya kaka obadho.” Bende, nowacho ni giko “nobi kuom ji duto modak e piny mangima.” Kae to nodhi nyime wacho kama: “Sikuru ka uneno kendo ka usayo kinde duto mondo ubi utony e gigo duto ma nyaka timre kendo uchung’ e nyim Wuod dhano.” (Luka 21:34-36) Ang’o momiyo onego wawinj siem ma Yesu nochiwono? En nikech machiegnini, piny marach ma Satan locheni ibiro kethi. Mana jogo ma Jehova gi Yesu oyiego e ma biro tony e giko mar pinyni kae to gidak nyaka chieng’ e piny manyien.​—Johana 3:16; 2 Petro 3:13.