1. ¿Mä mbäät nnijäˈäwëm ti diˈib miin këdakp?

KO XYMYËDOY wiˈix tijaty tyuny jyatyëty mä raadyë o xyˈixy mä telebisionk, waˈan mjënäˈäny: “¿Niˈigyëdaa tyäˈädë jukyˈäjtën myäˈtˈadëˈëtsäˈäny?”. Nëgoo tyam tyim jaˈäjnë ayoˈon etsë axëkˈäjtën, pääty näägë jäˈäy wyinmaytyë ko wingoonëp ja kutëgoˈoyën. ¿Waˈandaa tyëyˈäjtënëty? ¿Mbäädëdaa nnijäˈäwëm ti diˈib miin këdakp? Nituˈugë naxwinyëdë jäˈäy mbäät tkanijawë, perë Jyobaa nyijäˈäwëp. Jap tnigajpxy mä Biiblyë ti diˈib miin këdakp ets wiˈixë Naxwinyëdë jyëmbitäˈäny (Isaías 46:10; Santya̱ˈa̱gʉ 4:14).

2, 3. 1) ¿Ti yajtëëwdë ja Jesusë yˈëxpëjkpëty? 2) ¿Ets wiˈixë Jesus yˈatsoowëmbijty?

² Ko Biiblyë tmaytyaˈaky myiny ja kutëgoˈoyën, kyaj yëˈë tˈandijy ko kyutëgoyaˈanyë Naxwinyëdë, yëˈë duˈun myaytyakypy ko jyëjptëgoyaˈanyë axëkˈäjtën. Jesus jyënany ko Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën yëˈë diˈib anaˈamäämp yä Naxwiiny (Lukʉs 4:43). Ja Jesusë yˈëxpëjkpëty nyijawëyandë näˈä myinäˈänyë tadë Anaˈamën, pääty dyajtëëwdë: “¿Näˈä duˈunë tyäˈädë tyunäˈäny jyatäˈänyëty ets ti yajtukˈijxwëˈëmëp ko tamë nety myajpääty ets ko pyatnëp ja tiempë mä jyëjptëgoyanë tyäˈädë jukyˈäjtën?” (Mateo 24:3, TNM). Jesus kyaj ojts tnigajpxy ti xëëw ets ti oorë, per ojts tnaskäjpxë tijaty tunan jatanëp mä jyëjpkëxäˈänyë tyäˈädë axëëkpë jukyˈäjtën, ets tadën tyam tyuny jyatyëty (ixë notë 22).

³ Mä tyäˈädë kapitulo kanäk pëky nˈixäˈänëm tijaty mbäät ndukˈijxwëˈëmëm ko yëˈë tyam ndukjukyˈäjtëm ja  tiempë diˈib jëjpkëxanëp. Per parë njaygyujkëm tiko niˈigyë yˈoktëëwnë tyäˈädë jukyˈäjtën, min jawyiin nˈoknijäˈäwëm tuˈugë tsip diˈib tuun jäjtë jam tsäjpotm.

4, 5. 1) ¿Ti tuun jäjtë jam tsäjpotm ko Jesus ojts tyëkë anaˈambë? 2) Extëm jyënaˈanyë Diˈibʉ Jatanʉp 12:12, ¿ti tuun jäjtë yä Naxwiiny ko Satanás yaˈëxkejxy jam tsäjpotm?

⁴ Mä kapitulo 8 të nnijäˈäwëm ko Jesukristë ojts tyëkë anaˈambë tsäjpotm mä jëmëjt 1914 (Daniel 7:13, 14). Mä Diˈibʉ Jatanʉp o Apocalipsis jap tnimaytyaˈaky ti tuun jäjtë: “Ja tsip tyuunë tsäjpotm: ja Miguel es ja yˈanklës tsiptuundë mët ja sarpyentë es mët ja sarpyentë yˈanklës”. Miguel * yëˈë Jesus ets ja sarpyentë yëˈë Satanás. Satanás mëdë yˈanklësëty diˈib yajtijtëp kaˈoybyëty, kyaj myadaktë mä ja tsip, ta ojts yajkujëbijpnaxtë yä Naxwiiny. ¡Okpawinmay wiˈix ja anklësëty diˈibë Dios myëduundëp xyondaktë! ¿Per ti nety tunan jatanëp yä Naxwiiny? Biiblyë jyënaˈany ko ja jäˈäy pyäädandëbë netyë ayoˈon jotmay mët ko të nety nyijënakëdë ja Mëjkuˈugopk “awäˈän es nyijäˈäwëp ko tyim patypyë dëˈën ja tiempë” (Diˈibʉ Jatanʉp 12:7, 9, 12).

⁵ Mëjkuˈu jantsy axëëk tyam yˈadëˈëtsy yä Naxwiiny. Mëk yˈawäˈändaˈaky mët ko nyijäˈäwëp ko tim tsojkë Jyobaa pyëjkëyaˈanyëty ja kutujkën yä Naxwiiny. Min nˈokˈijxëm wiˈixë Jesus jyënany ti tunan jatanëp mä ja tiempë jyëjpkëxanë.

6. ¿Wiˈix tyam yˈadëy diˈib ojts yajnaskäjpxë ko jyaˈˈatäˈänyë tsip?

⁶ Tsip. Jesus jyënany: “Tsyiptunäˈändë tuˈugë naxwinyëdë mëdë wiinkpë esë anaˈambëty nandëˈën” (Matewʉ  24:7). Ninäˈänëm duˈunë jäˈäy kyaˈooktë extëm tyam mët ko jäˈäy tsyiptundë. Extëm tuk grupë jäˈäy diˈib yˈëxpëjkpëtsëëmdëp tijaty tuun jäjtëp abëtsemy nyaxwinyëdë, jyënäˈändë ko nuˈun nyajxyë tiempë desde mä jëmëjt 1 axtë mä jëmëjt 1914, ja ojts yˈooktë 30 miyongë jäˈäy. Per mä jëmëjt 1914 axtë 2000, ja të yˈooktë naxy 100 miyongë jäˈäy mä tsip tyunyëty, ni jeˈeyënëmë nety kyanaxy 100 jëmëjt. ¡Okpawinmay nuˈunën ja ayoˈon etsë jäj jëmuˈumën të dyajnaxtë miyonkˈamë jäˈäy!

7. ¿Wiˈix tyam yˈadëy diˈib ojts yajnaskäjpxë ko jyaˈˈatäˈänyë yuu?

⁷ Mëk yuu. Jesus jyënany: “Myinäˈäny ja mëk yuu” (Matewʉ 24:7). Ta tyam yˈadëy, pes tuˈuk tuˈugë xëëw mayë jäˈäy dyajnaxtë yuu. Kyaj tmëdattë meeny sentääbë parë tjuytyëdë jeˈxy pëky o kyaj tmëdattë nax mä mbäät nyiˈip kyojtë. Naxy tuk mil miyongë jäˈäy diˈib jantsy ayoowdëp ets apenë meeny sentääbë tpäättë parë tjuytyë diˈib yajtëgoyˈäjttëp. Ets jëmëjt jëmëjt, nan miyonkˈamë ënäˈkuˈunk yˈooktë mët ko kyaj tmëdattë kyaˈay yˈukën.

8. ¿Wiˈix tyam yˈadëy ko ojts yajnaskäjpxë nyaxäˈänyë mëk ujx?

 ⁸ Mëk ujx. Jesus ojts tnaskäjpxë: “Es myinët ja mëk ujx” (Lukʉs 21:11). Jëmëjt jëmëjt yaˈˈawijxp ets nyaxëdë mëk ujx ets nimayë jäˈäy jyantsy yˈooktë. Desde mä jëmëjt 1900, ja kujk majtsk miyonk naxyë jäˈäy yˈooktë ko nyaxyë mëk ujx.

9. ¿Wiˈix tyam yˈadëy ko ojts yajnaskäjpxë ko jyaˈˈatäˈänyë päˈäm?

⁹ Päˈäm. Jesus ojts tnaskäjpxë ko jyaˈˈatäˈänyë “mëk päˈäm” diˈib pojënë mëjwindëkëyäämp ets mayë jäˈäy yˈooktë (Lukʉs 21:11). Oyë doktoortëjk tjayajpëtsëmdë jemyatypyë tsooy, ta päˈäm diˈib kyaj ti nyitsooy. Ets jëmëjt jëmëjt, miyonkˈamë jäˈäy yaˈoogëdë extëmë kanser, diabetes, ëëtsyë tuknaxyë etsë wiinkpë päˈäm. Nuˈun të nyaxy 40 jyëmëjt, të yajpääty naxy 30 päˈäm, ets ta diˈib kyaj ti nyitsooynyë.

10. Extëm jyënaˈanyë 2 Timoteo 3:1-5, ¿wiˈix ja jäˈäy jyaˈayˈatäˈändë mä ja tiempë jyëjpkëxanë?

¹⁰ Biiblyë jyënaˈany: “Mä ja tiempë diˈib jëjpkëxanëp tsiptäˈägäämp ets tsip nimëjääw  yˈaknaxäˈäny” (2 Timoteo 3:1-5, TNM). Apostëlë Pablo ojts tnigajpxy wiˈixë jäˈäy jyaˈayˈatäˈändë mä tiempë jyëjpkëxanë:

• Këˈëm nyaymyëmayäˈän nyaymyëdäjäˈänëdë.

• Ttsokäˈändë meeny sentääbë.

• Kyaj tyääk tyeety tmëmëdowäˈändë.

• Nyayjyawëyäˈänëdë mëj këjxm.

• Kyaj myëguˈuk ttsokäˈändë.

• Kyaj tjatäˈändë nyayjëjwijtsëmbitëdët.

• Jyaˈayˈatäˈändë jantsy awäˈän.

• Yëˈëyë tsyokandëp ja xondakën ets kyaj dyuˈunëtyë Dios.

• Jyënäˈänäˈändë ko ttsoktë Dios, per kyaj tmëmëdowdë.

11. Extëm jyënaˈanyë Salmo 92:7, ¿wiˈix jyatäˈändë axëkjäˈäyëty?

¹¹ ¿Duˈunë jäˈäy jyaˈayˈattë mä mtsëënë? Abëtsemy nyaxwinyëdë nimay tyamë jäˈäy duˈun jyaˈayˈattë. Per tim tsojkë Dios dyaˈoyëyaˈanyë tyäˈädë jotmay. Duˈun twandaˈaky: “Ko axëkjäˈäytyëjk myuxtët extëmë axëkˈujts ets ko niˈamukë diˈib tyuundëbë axëkˈäjtën pyëjjëˈëktët, yëˈë duˈun parë kyutëgoytyët  winë xëëw”. Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko ja axëkjäˈäyëty kyutëgoyäˈändë winë xëëw winë tiempë (Salmo 92:7).

12, 13. ¿Tijatyë Jyobaa xytyukniˈˈijxëm mä tiempë jyëjpkëxanë?

¹² Biiblyë ojts tnaskäjpxë ko mä tiempë jyëjpkëxanë, jyaˈˈatäˈänyë amay jotmay etsë jäj jëmuˈumën. Per nan ojts tnaskäjpxë ko tyunäˈäny jyatäˈänyëty diˈib oy.

¹³ Mas oy yajjaygyukëyaˈanyë Biiblyë. Daniel ojts tkujayë ko mä ja tiempë jyëjpkëxanë “ja ëxpëjkën diˈib jantsy tëyˈäjtën myëjwindëkëyaˈany” (Daniel 12:4). Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko Diosë nety pyudëkëyaambyë kyäjpn parë tjaygyukëdët yajxon tijaty myaytyakypyë Biiblyë, ets ja ogäˈän yˈadëëy 1914. Extëm nˈokpëjtakëm, të Dios xytyukniˈˈijxëm ko jëjpˈam nnijäˈäwëm ti txëwˈaty ets ti tyuknibëjtakëp parë tyäˈädë Naxwinyëdë. Nan të xytyukniˈˈijxëm ko Jesukristë yëˈë ojts xykyuˈoˈkëm, wiˈixë oˈkpëty yajpäättë ets ko jukypyëkandëp jatëgok. Të nanduˈun nnijäˈäwëm ko yëˈëyë Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën mbäät dyaˈoyë amay jotmay yä Naxwiiny. Nan të xytyukniˈˈijxëm wiˈix njukyˈäjtëm agujk jotkujk ets extëmë Dios ttukjotkëdäˈägët. ¿Ti net tyuundëbë Dios mëduumbëty ko duˈun të tnijawëdë? Tyäˈädë yaˈˈatsoowëmbity mä ja tuˈugë tekstë diˈib ojts yajnaskäjpxë (ixë notë 19 etsë 23).

14. ¿Mä tyam yajkäjpxwaˈkxy ja oybyë ayuk diˈib nyimaytyakypy ja Diosë gyobiernë, ets pënaty kyäjpxwäˈkxtëp?

¹⁴ Yajkäjpxwäˈkxäˈäny abëtsemy nyaxwinyëdë ja oybyë ayuk. Jesus ojts jyënaˈany ko mä ja tiempë jyëjpkëxanë, ja “oybyë ayuk diˈib nyimaytyakypy ja Anaˈam Kutujkën yajkäjpxwäˈkxäˈäny abëtsemy nyaxwinyëdë” (Mateo 24:3, 14, TNM). Tyäˈädë oybyë ayuk ja tyam yajkäjpxwaˈkxy naa 240 paˈis etsë jäˈäy tmëdowdë naa ja mä tuk mil ayuk. Abëtsemy nyaxwinyëdë Jyobaa tyestiigëty diˈib tsoˈondëp  “mä maygyäjpn, mä wiinkpë may ayuk käjxpëty, es mä may nyaxwinyëdë” tpudëkëdë tyamë jäˈäy, parë tjaygyukëdët ti yˈandijpyë Diosë gyobiernë ets ti tyukmëdunaambyë naxwinyëdë jäˈäy (Diˈibʉ Jatanʉp 7:9). Jyobaa tyestiigëty namayˈäjtën duˈun tyundë, kyaj yajmëjuytyë. Ets oyë jäˈäy jyaˈˈaxëkˈixëdë ets jyapajëditëdë, nipën mbäät kyayajtuˈuˈadukëdë extëm ojts tnaskäjpxë Jesus (Lukʉs 21:17).

15. 1) ¿Mmëbëjkypy ko tyam yëˈë ndukjukyˈäjtëm ja tiempë diˈib jëjpkëxanëp, ets tiko xymyëbëky? 2) ¿Ti yˈawijxtëp pënatyë Dios myëmëdoowdëp ets pënaty kyaj?

¹⁵ ¿Mmëbëjkypyë net ko yëˈë tyam ndukjukyˈäjtëm ja tiempë diˈib jëjpkëxanëp? Ta tyam nˈijxëm wiˈix kanäk pëky yˈadëy diˈib ojts yajnaskäjpxë mä Biiblyë. Tim tsojkë Jyobaa jyënäˈänäˈäny ko waˈan jabäät dyajkäjpxwaˈkxyë tyäˈädë “oybyë ayuk”, ets ta net “myinäˈäny ja kutëgoˈoyën” (Mateo 24:14, TNM). Ko jyënaˈany “myinäˈäny ja kutëgoˈoyën”, yëˈë yˈandijpy ko Jyobaa dyajminäˈäny ja tsip diˈib xyëwˈäjtypy Armajedon, diˈib yajjëjptëgoyaampy tukëˈëyë axëkˈäjtën. Jyobaa yëˈë yajtunaambyë Jesus mëdë yˈanklëstëjkë kumëjääwbë parë dyajkutëgoyaˈany pënaty kyaj myëmëdoyëty ets pënaty kyaj tmëmëdoyë Jesus (2 Tesalónikʉ 1:6-9). Ets ko Armajedon nyaxët, ta Satanás mëdë kyaˈoybyëty kyaj tnekywyinˈëënäˈändë naxwinyëdë jäˈäy. Niˈamukë pënatyë Dios myëmëdoowdëp ets pyuwäˈkëdëp ja gyobiernë, yˈixandëp wiˈixë Dios tkuytyuny tukëˈëyë ja wyandakën (Diˈibʉ Jatanʉp 20:1-3; 21:3-5).

16. ¿Ti net mdunaampy ko të xynyijawë wingon yˈijnë ja kutëgoˈoyën?

¹⁶ Wingon yˈijnë ja tiempë mä jyëjptëgoyaˈanyë Satanásë yˈanaˈamdakn. Pääty jëjpˈam xywyinmayët ti net tyam mdunaampy. Jyobaa tsyojkypy ets xyˈëxpëjkˈadëˈëtsëdë Biiblyë. Pääty, mëjpëjtäˈägë tyäˈädë ëxpëjkën  (Fwank 17:3). Jyobaa tyestiigëty nan tuˈukmujktëp sëmään sëmään, pääty tunë mëjääw parë xëmë mnëjkxtët reunyonk, pes jap mä niˈigyë jäˈäy yajpudëkëdë ets tjaygyukëdë Biiblyë (käjpxë Ebreeʉsʉty 10:24, 25). Ets pën mnijäˈäwëp ko tsojkëp xyyajtëgatsëdë mjukyˈäjtën, pes yajtëgats. Ko duˈun xytyunët, ta niˈigyë xymyëwingonëdë Dios (Santya̱ˈa̱gʉ 4:8).

17. ¿Tiko mayë jäˈäy ajotkumonë tyukjäˈtäˈänëdë ja kutëgoˈoyën?

¹⁷ Apostëlë Pablo ojts tnigajpxy ko ajotkumonë jyäˈtäˈäny ja kutëgoˈoyënë mä nety nipën tkaˈˈawixy tkajëjpˈixy “extëm ko ja maˈtspë koots jyaˈty” (1 Tesalónikʉ 5:2). Jesus ojts jyënaˈany ko mayë jäˈäy kyaj tmëjpëjtäˈägandë ja ijxwëˈëmën ko yëˈë ndukjukyˈäjtëm ja tiempë diˈib jëjpkëxanëp. Jyënany: “Dëˈën jyatäˈäny extëm mä ja Noˈee jyikyˈaty. Mä tadë tiempë mä nety kyajnëm myiny ja ayoˈonduu, ja jäˈäyëty kyay yˈuuktë es nyayyajpëkëdë axtë ja xëë mä ja Noˈee tyëjkë mä ja yˈarkë. Es nitii tkajäˈädë wiˈixë nety jyatäˈändë axtë jaanëm ko myiiny ja ayoˈonduu. Ta yajjiˈxëdë nidëgekyë. Nandëˈën jyatäˈäny kots nminët ëj, ja Naxwinyëdë Jäˈäyëtyë Kyudënaabyë” (Matewʉ 24:37-39).

18. ¿Ti Jesus ojts xytyukˈawäˈänëm?

¹⁸ Jesus ojts jyënaˈany: “Mnaygyuentˈatëdëp miitsëty. Katë [...] nëgoo mgay mˈuuktët es xymyëmay xymyëdäjtët diˈibë yä naxwiiny”. Duˈun jyënany parë kyaj wiinktsoo ja jot winmäˈäny nbëjtakëm. Pes ajotkumonë jyäˈtäˈäny ja kutëgoˈoyën, pääty yˈakjënany: “Awix jëjpˈixtë es dëˈënyëm mgäjxtäˈäktët es dëˈën mnitsoˈoktët ko jyäˈtët tadë ayoˈon es mëk ää mëk jot xywinguwäˈägëdëts, ëj, ja Naxwinyëdë Jäˈäyëtyë Kyudënaabyë” (Lukʉs 21:34-36). ¿Tiko jyëjpˈamëty ets nmëjpëjtakëmë Jesusë yˈääw yˈayuk? Jaˈko tim tsojk kyutëgoyaˈanyë axëkjäˈäytyëjk, yëˈëyë tsokwëˈëmandëp pënatyë Jyobaa mëdë Jesus kupëjkëdëp ets jyukyˈatäˈändë winë xëëw yä Naxwiiny (Fwank 3:16; 2 Peedrʉ 3:13).