1. Weweni wino angatunena vyo vilicitika ku nkolelo?

UZYE mukatela amwivwapo ilyasi pa cilimba nanti pa TV lino lya mizungusizye ica kuti amwelenganya nu kuti, ‘Uzye ivintu vilitela vizipe?’ Mu nsi muli sana ukukomana ni vintu vinji iviwipe, acino calenga awavule wasinincizye ukuti tufwile tuli ku nsilo ya nsi. Uzye acisinka tuli ku nsilo ya nsi? Uzye kwawa wino angatunena vino vilicitika ku nkolelo? Ee akuno wawa. Kweni, kutawa umuntu uwili wensinye wino angatunena, e Yehova Leza mutupunye awino angatunena vino vilicitika. Mwe Baibolo amuno walondolola vyo vilicitika ku nkolelo.​—Ayizeya 46:10; Jemusi 4:14.

2, 3. Avyani vyo awasambilizi wa kwe Yesu walondanga ukumanya? Uzye wawasusile wuli?

² E Baibolo nga yalanda pa nsilo ya nsi, lyo ikulanda pa konona awantu wano wakacita iviwipe asa konona insi yino twikalamo. E Yesu wasambilizizye ukuti Uwufumu wa kwe Leza wuliwateka awa mu nsi. (Luka 4:43) Awasambilizi wakwe walondanga ukumanya impindi yino Uwufumu wa kwe Leza walinji nu kutalika ukuteka insi. Acino wamukolowozizye ukuti: “Ampindi ci yino vyo-o ivintu viliwako, swinya acani cino tulimanyilako ukuti apano muli nu kuti insi ili ku nsilo?” (Mateyu 24:3) E Yesu atawanenile uwanda wuno vyalinji nu kucitika, lelo wawanenile vyo vyalinji nu kucitika pano insilo yapalamila. Vino walanzile avino vikucitika pe yo-o impindi.

³ Mwe co-o icipandwa twasambilila pa visinka vyo vikalanjizya  ukuti tukwikala mu manda ya kulecelezya. Twatalicila ukusambilila pa nkondo yo yacitisile mwi yulu pa kuti twivwicisye co calenga ivintu viwipe sana mu nsi.

4, 5. (a) Avyani vyo vyacitisile mwi yulu pano Yesu watalisile ukuteka? (b) Ukulingana nu Ukuwumbulika 12:12, uzye ivintu vyalinji nu kuwa wuli mu nsi pano wasumvile Satana ukufuma mwi yulu?

⁴ Mu Cipandwa 8 twasambilizile ukuti Yesu watalisile ukuteka mwi yulu mu 1914. (Daniel 7:13, 14) E Baibolo mwi buku lya Ukuwumbulika ikatunena vyo vyacitisile. Ikati: “Kwakatusile inkondo mwi yulu: E Mikaeli [akuli ukuti e Yesu] na wangeli wakwe walwile ni cing’wina [e Satana], icing’wina na wangeli wakwe walwile nawo.” * E Satana ni vimizimu vyakwe wawacimvizye nu kuwasumba mu nsi. Awangeli mwi yulu wasansamusile nkaninye! Nomba uzye calinji nu kuwa wuli ku wantu mu nsi? E Baibolo yalanda ukuti ivintu vyalinji nu kuwipa nkaninye ku wantu. Amulandu ci? Amuno e Satana wafulwa nkaninye, “wamanya ukuti asyazile vye ni mpindi yitici.”​—Ukuwumbulika 12:7, 9, 12.

⁵ E Satana akakwelezya na maka yakwe yonsinye ukuleta ivimvulunganya mu nsi. Wawa ni cipyu nkaninye amuno amanyile ukuti nombanye Leza wandi amufumyepo. Nomba lekani tusambilile vino Yesu walanzile ukuti viliwacitika ku nsilo ya nsi.​—Wazyani Amazwi na Yanji pa 24.

6, 7. Uzye inkondo ni nzala vyavula wuli mwe ya-a manda?

⁶ Inkondo E Yesu watili: “Uluko lulikatucila uluko luwuye, nu wuteko wulikatucila uwuteko wuwuye.”  (Mateyu 24:7) Awantu wano wafwa mu nkondo mwe yo-o imyaka wavula nkaninye ukucila wano wafwile mu myaka ya ku nsizi. Akawungwe kamwi (Worldwatch Institute) katili ukufuma mu 1914, awantu ukucila pe 100 milioni wafwa mu nkondo. Awantu wano wafwile mu nkondo ukufuma mu 1900 ukufika mu 2000 wavula nkaninye ukucila wano wafwile pano umwaka wa 1900 wutani wufike. Yelenganyani vino awantu wakakwivwa uwulanda pa mulandu na wantu wano wakafwa mu nkondo!

⁷ Inzala. E Yesu watili: “Kuliwa ivipowe.” (Mateyu 24:7) Nanti aca kuti awantu pe yo-o impindi wakalima sana ivya kulya, awavule wakasowezya ivya kulya. Acano cino calenga? Amuno watawa ni ndalama izya kukala ivya kulya nanti ukukala impanga apakulima. Awantu ukucila pe 1 bilioni awapina nkaninye ica kuti wakavilwa nu kukumanisya indalama zya kukalamo ivya kulya vye cila wanda. Akawungwe kanji (World Health Organization) kalanzile ukuti cila mwaka awana  ama milioni wakafwa pa mulandu wa nzala.

8, 9. Avyani vyo vikalanjizya ukuti vyo Yesu walanzile pa vizumanzi na pa ndwala vikucitika?

⁸ Ivizumanzi. E Yesu walanzile ukuti: “Kuliwa ivizumanzi ivikulu.” (Luka 21:11) Cila mwaka kukapita ivizumanzi ivikulu. Ukutalika mu mwaka wa 1900, awantu ukucila pe 2 milioni wafwa ku vizumanzi. Cingatenga pa mpindi yo-o kwawa vya mashini vino vikalenga awantu wamanyila lyankani ukuti icizumanzi cili nu kupita, awantu wacili wakafwa.

⁹ Indwala. E Yesu walanzile ukuti kuliwa “izya ndwala.” Kwawa izya ndwala zino zikakwambucila zuwa nu kukoma awantu awavule. (Luka 21:11) Nanti aca kuti pa mpindi yo-o awantu wasambilila sana ivya kupozya indwala indekanendekane, kwawa indwala imvule zyo zisipola. Ilyasi limwi lyatili, cila mwaka awantu ama milioni wakafwa ku ndwala izikole icikoso ce TB, e malelya, ne kolela. Swinya wazanilapo indwala na zinji 30 zino zisipola.

10. Uzye iwaliko lye 2 Timoti 3:1-5 likuficiliswa wuli?

¹⁰ Pe 2 Timoti 3:1-5, e Baibolo ikati: “Mu manda ya kulecelezya muliwa impindi intale nkaninye.” Umutumwa Paulo walondolozile imiwele yino awavule wawa nayo mu manda ya kulecelezya. Watili awantu

• waliyitemwa

• walitemwa indalama

• wataliwakwivwila awakwasi

• wataliwa ni cisinka

• watalitemwa awantu

• wataliwa na katina

• waliwa awakalale imyezo

• walitemwa ukwizya ukucila ukutemwa Leza

• waliwaloleka ngati awakapepa lelo wano wakakana ukumwivwila

11. Ukulingana na Amalumbo 92:7, avyani vyo viliciticila wano wakacita iviwipe?

¹¹ Uzye vyo-o vyo twalandapo vikacitika kuno mwikaliila? Yo-o, ayili miwele yino awantu wawa nayo insi yonsinye. Lelo Leza ali nu kucitapo cimwi nombanye. Walaya ukuti: “Awawipe nga  wamela ngati alisote, na wakacita wa viwipe wavuula, lyo wandi wononwe umuyayaya.”​—Amalumbo 92:7.

12, 13. Avyani vyo Yehova watusambilizya mu manda ya kulecelezya?

¹² E Baibolo walanda ukuti mu manda ya kulecelezya mu nsi muliwa ukucula nkaninye. Lelo Baibolo yalanzile nu kuti kuliwa ni vizima vyo viliwacitika.

¹³ Ukwivwicisya Baibolo. E kasesema Daniel walanzile vyo vyalinji nu kucitika mu manda ya kulecelezya ukuti: “Ukumanya kulivula.” (Daniel 12:4) E Leza walinji nu kwavwa awantu ukwivwicisya sana Baibolo ukucila vyo calinji ku nsizi. Wowonye avino cawa maka maka ukutalika mu 1914. Ku ca kulolelako, watusambilizya vino izina lyakwe lyacindama na cino wapanjizile insi. Watusambilizya pa nzuwi ya kwe Yesu, vino cikawa umuntu nga wafwa, na pa kuzyulupuka. Twasambilila ukuti Uwufumu wa kwe Leza wutupunye awuno wulifumyapo intazi zyonsinye zino tukapitamo. Swinya twasambilila na vino tungacita pa kuwa ni nsansa ni vya kutwalilila ukusecelesya Leza. Nomba uzye awawomvi wa kwe Leza wakacita wuli nga wasambilila? Amazwi yanji aya wusesemo yandi yasuke lyo-o iwuzyo.​—Wazyani Amazwi na Yanji pa 21 na pa 25.

14. Awaweni wano wakawizya pi lyasi lizima? Wakawizya kwinye?

¹⁴ Umulimo wa kuwizya mu nsi yonsinye. Pano Yesu walandanga pa manda ya kulecelezya, watili: “Ilyasi lizima ilya Wufumu liliwilizwa ku wantu wonsinye awa mu nsi.” (Mateyu 24:3, 14) Inte zya kwe Yehova ukufuma “mu nko zyonsinye ni mitundu” wakawizya ilyasi ilizima ilya Wufumu mu nsi ukucila 230 swinya mu vitundu ukucila 700. (Ukuwumbulika 7:9) Swinya wakakwavwa awantu  ukumanya Uwufumu wa kwe Leza na vino wulicita. Wakasambilizya awantu ukwasowa ukuwalipilisya. Nanti aca kuti wawapata swinya wakawacuzya, pasi nanti cimwi co cingalesya umulimo wa kuwizya, wulyanye vyo Yesu walanzile.​—Luka 21:17.

15. (a) Acani co calenga ukuti musinincizye ukuti tukwikala mu manda ya kulecelezya? (b) Avyani vyo vilicitika kwe wano wakakwivwila Yehova na wano wasimwivwila?

¹⁵ Uzye mukusinincizya ukuti tukwikala mu manda ya kulecelezya? Amawusesemo ya mu Baibolo yano yakalanda pa nsilo ya nsi ya kuficiliswa. Nombanye e Yehova wandi alesye umulimo wa kuwizya apano “insilo” yize yize. (Mateyu 24:14) Uzye insilo acili cani? Insilo awanda wa Armagedoni pano Leza aliyiza afumyepo iviwipe vyonsinye mu nsi. E Yehova aliwomvya Yesu na wangeli wakwe awa maka ukwizayonona wonsinye wano wasimwivwila ponga nu Mwana wakwe. (2 Watesalonika 1:6-9) Vyo-o nga vyacitika, e Satana ni vimizimu vyakwe wataliwa na maka ya kusovya awantu. Wonsinye wano wakakwivwila Leza nu kusuwila mu Wufumu wakwe walilolako pano Leza alificilisya vyonsinye vyo watulaya.​—Ukuwumbulika 20:1-3; 21:3-5.

16. Pano insilo yipalamizile sana, avyani vyo muzipizile ukucita?

¹⁶ Yo-o insi yino yikutekwa ne Satana yandi yisile nombanye. Fwandi cicindime sana ukuyiwuzya ukuti, ‘Avyani vyo mfwile ukucita?’ E Yehova akalonda ukuti musambilile Baibolo. Mufwile ukuwikako sana amano kwe vyo mukusambilila. (Yohani 17:3) Inte zya kwe Yehova wakalongana cila sabata kuno wakasambilila ivya kwavwa awantu ukwivwicisya Baibolo. Mwazanwako lyonsinye. (Wazyani Waheberi 10:24, 25.) Nga mwasambilila  pe vimwi vyo muzipizile ukupilukamo, mwapiluka zuwa. Nga mukukonka vyo mukusambilila, wuciwuza winu ne Yehova wuliwawomelako.​—Jemusi 4:8.

17. Acani co tungalandila ukuti awavule insilo yiliwapumicizya vye?

¹⁷ Umutumwa Paulo walondolozile ukuti uwanda wakonona awawipe wuliyiza “ngati amung’o uwusiku” pano awantu watakusuwila. (1 Watesalonika 5:2) E Yesu walanzile ukuti awavule wataliwikako amano ku vimanyilo vino vikalanjizya ukuti tukwikala mu manda ya kulecelezya. Watili: “Wulyanye vino amanda ya kwe Noa yalinji, avino ciliwa na pano Umwana wa muntu aliwapo [nanti mu manda ya kulecelezya]. Amuno wulyanye vino wacitanga mwe yayo amanda pano mulamba atani ayize, walyanga nu kumwa, watwalanga nu kutwalwa, mpaka nu wanda wuno Noa winjizile mu wato, swinya watawisileko amano mpaka mulamba ayiza nu kuwasenda wonsinye, avino ciliwa na pano Umwana wa muntu aliwapo.”​—Mateyu 24:37-39.

18. Uzye Yesu watusosile wuli?

¹⁸ E Yesu watusosile ukuti tuzipizile ukucenjela “ku kulisya na kuwucakolwa na ku masakamika ya mikaliile.” Watili insilo yiliyiza mu kupumicizya ngati “acipingo.” Swinya walanzile nu kuti ‘yiliyiza pe wonsinye wano wikala mu nsi yonsinye.’ Watwalilizile ukulanda ukuti: “Acino, mwalola impindi yonsinye nu kupepa amapepo ya kulambilizya pa kuti mwize mupusuke kwe vyonsinye vyo vilicitika, nu kwimilila pa nkolelo ya Mwana wa muntu.” (Luka 21:34-36) Amulandu ci wuno cacindamila ukuwika amano kwe ko-o ukusoka? Amulandu wa kuti kusyazile impindi intici sana lyo insi ya kwe Satana yononwa. Awantu wano wakakwivwila Yehova awano walipusuka nu kwinjila mu nsi impya.​—Yohani 3:16; 2 Peter 3:13.