Ir al contenido

Ir al índice

CAPÍTULO 9

¿Á xa̱a̱ ku̱yatin ndiʼi-xa̱ʼa̱ ña̱ íyo ñuyǐví yóʼo?

¿Á xa̱a̱ ku̱yatin ndiʼi-xa̱ʼa̱ ña̱ íyo ñuyǐví yóʼo?

1. ¿Ndáa míí kivi sakuaʼayó xa̱ʼa̱ ña̱ koo chí nu̱únínu?

KI̱VI̱ xítoún noticia sana ndákanixi̱níún: “¿Ama ndiʼi-xa̱ʼa̱ tu̱ndóʼo ñuyǐví yóʼo?”. Xa̱ʼa̱ ña̱ íyoní tu̱ndóʼo xíʼin ña̱ va̱ása va̱ʼa, na̱ yiví ndákanixi̱nína ña̱ xa̱a̱ ku̱yatinní ndiʼi-xa̱ʼa̱ ña̱ íyo ñuyǐví yóʼo. ¿Á ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱yóʼo? ¿Á kivi kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ kuu chí nu̱únínu? Kiviva. Soo miíyó na̱ yiví va̱ása kivi ka̱ʼa̱nyó ndáa ki̱ʼva koo chí nu̱únínu, soo Jehová káʼa̱nvara xa̱ʼa̱ña. Nu̱ú ña̱ Biblia káʼa̱nra xíʼinyó xa̱ʼa̱ ña̱ kundoʼoyó chí nu̱únínu, ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ koo nu̱ú ñuʼú yóʼo (Isaías 46:10; Santiago 4:14).

2, 3. a) ¿Ndáaña xi̱kuni̱ na̱ discípulo ta̱ Jesús kunda̱a̱-inina? b) ¿Ndáaña nda̱kuiin ta̱ Jesús yuʼúna?

2 Tá káʼa̱n ña̱ Biblia xa̱ʼa̱ ña̱ ndiʼi-xa̱ʼa̱ ñuyǐví, va̱ása kúni̱ kachiña ña̱ ndiʼi-xa̱ʼa̱ ñuʼú, chi ña̱ ndiʼi-xa̱ʼa̱ kúú ña̱ va̱ása va̱ʼa ña̱ íyo nu̱úña. Ta̱ Jesús sa̱náʼa̱ra ña̱ Reino Ndióxi̱ kúú ña̱ kaʼndachíñu nu̱ú ñuʼú yóʼo (Lucas 4:43). Na̱ discípulo ta̱ Jesús xi̱kuni̱na kunda̱a̱-inina ama kixaa̱ ña̱ Reino yóʼo, ña̱kán ni̱nda̱ka̱tu̱ʼunnara: “¿Ama kuu ña̱yóʼo, ta ndáa seña kúú ña̱ kunindi̱ ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-inindi̱ ña̱ xa̱a̱ ndikó tukún kixiún, ta saátu ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-inindi̱ ña̱ xa̱a̱ ku̱yatin ndiʼi-xa̱ʼa̱ ña̱ íyo nu̱ú ñuyǐví yóʼo?” (Mateo 24:3). Ta̱ Jesús va̱ása níka̱ʼa̱n káxira xíʼinna ndáa ki̱vi̱ kuu ña̱yóʼo, soo ni̱ka̱ʼa̱nvara xíʼinna xa̱ʼa̱ ña̱ kuu tá xa̱a̱ ku̱nu̱mí ndiʼi-xa̱ʼa̱ ña̱ íyo ñuyǐví yóʼo. Ta ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xa̱a̱ xínuña tiempo vitin. (Koto nota 24, “Ki̱vi̱ nu̱ú ndíʼi”).

3 Nu̱ú ña̱ capítulo yóʼo kunda̱a̱-iniyó ndáa prueba kúú ña̱ náʼa̱ ña̱ ndóoyó ki̱vi̱ so̱ndíʼi. Soo ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-iniyó nda̱chun kininí káa ña̱ ñuyǐví yóʼo, siʼna xíniñúʼu sakuaʼayó xa̱ʼa̱ ku̱a̱chi ña̱ ni̱xi̱yo chí ndiví.

NI̱XI̱YO IIN KU̱A̱CHI CHÍ NDIVÍ

4, 5. a) ¿Ndáaña ku̱u chí ndiví tá ni̱ya̱ʼa loʼo ña̱ ki̱xáʼa ta̱ Jesús xáʼndachíñura? b) Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Apocalipsis 12:12, ¿ndáaña ku̱u nu̱ú ñuʼú yóʼo tá ki̱xaa̱ ta̱ Ndi̱va̱ʼa?

4 Nu̱ú ña̱ capítulo 8 sa̱kuaʼayó ña̱ ki̱xáʼa ta̱ Jesús xáʼndachíñura chí ndiví tá ku̱i̱ya̱ 1914 (Daniel 7:13, 14). Libro ña̱ Apocalipsis káʼa̱nña xíʼinyó xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱u tándi̱ʼi: “Ki̱xáʼa iin ku̱a̱chi chí ndiví. Ta̱ Miguel xíʼin na̱ ángel na̱ kítáʼan xíʼinra ka̱nitáʼanna xíʼin tí dragón. Ta saátu tí dragón xíʼin na̱ ángel na̱ kítáʼan xíʼinrí ka̱nitáʼanna”. Ta̱ Miguel * kúú ta̱ Jesús, ta tí dragón kúú ta̱ Ndi̱va̱ʼa. Ta̱ Ndi̱va̱ʼa xíʼin na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa na̱ kítáʼan xíʼinra va̱ása níkuchiñuna kanitáʼanna xíʼin ta̱ Jesús, ta ta̱xírana va̱xina nu̱ú ñuʼú yóʼo. Sana ni̱kusi̱íní-ini na̱ ángel chí ndiví. Soo, ¿ndáaña kundoʼo na̱ yiví na̱ ndóo nu̱ú ñuʼú yóʼo? Ña̱ Biblia káʼa̱nña ña̱ xo̱ʼvi̱nína. ¿Nda̱chun? Saáchi ta̱ Ndi̱va̱ʼa sáa̱níra, chi xíni̱ va̱ʼara ña̱ si̱lóʼoní tiempo kíndo̱o nu̱úra (Apocalipsis 12:7, 9, 12).

5 Ta̱ Ndi̱va̱ʼa kéʼéra ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ása va̱ʼa nu̱ú ñuʼú yóʼo. Ta sáa̱níra saáchi si̱lóʼo kúma̱ní ta va̱ása taxika Jehová keʼéra ña̱yóʼo. Ná kotoyó ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús kuu ki̱vi̱ nu̱ú ndíʼi.

ÑA̱ KUU KI̱VI̱ NU̱Ú NDÍʼI

6, 7. ¿Ndáaña kivi ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ guerra xíʼin so̱ko ña̱ íyo tiempo vitin?

6 Koo guerra. Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra: “Kanitáʼan ñuu xíʼin inka ñuu ta na̱ chíñu kanitáʼanna xíʼin inka na̱ chíñu” (Mateo 24:7). Nda̱a̱ ni iin yichi̱ ta̱ʼán kuvi ku̱a̱ʼání na̱ yiví xíʼin guerra, nda̱a̱ táki̱ʼva káa tiempo ña̱ ndóoyó vitin. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi na̱ káʼvi va̱ʼa xa̱ʼa̱ ña̱ kúu iníísaá ñuyǐví, nda̱a̱ tá siglo nu̱ú iinsaá nda̱a̱ tá ku̱i̱ya̱ 1914 ni̱xi̱ʼi̱ 30 millón na̱ yiví xa̱ʼa̱ ña̱ íyoní guerra. Soo nda̱a̱ tá ku̱i̱ya̱ 1914 iinsaá nda̱a̱ tá ku̱i̱ya̱ 2000 yáʼaka 100 millón na̱ yiví ni̱xi̱ʼi̱. Ña̱yóʼo kúni̱ kachiña ña̱ ti̱xin 100 kuití ku̱i̱ya̱ ni̱xi̱ʼi̱ ku̱a̱ʼáníka na̱ yiví. ¿Á kivi ndakanixi̱níún xa̱ʼa̱ tu̱ndóʼo ña̱ ndeéní ña̱ ni̱ya̱ʼa ku̱a̱ʼání na̱ yiví nu̱ú?

7 Koo so̱ko. Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra: “Kooní so̱ko” (Mateo 24:7). Nda̱a̱ ni iin yichi̱ ta̱ʼán koo ku̱a̱ʼání ña̱ kuxu na̱ yiví nda̱a̱ táki̱ʼva káa tiempo ña̱ ndóoyó vitin, soo ku̱a̱ʼání na̱ yiví va̱ása xíxina ndiʼi ki̱vi̱. ¿Nda̱chun? Saáchi kǒo xu̱ʼún kúúmiína ña̱ satána ña̱ kuxuna á ña̱ satána iin ñuʼú nu̱ú chiʼina. Yáʼaka iin mil millón na̱ yiví iinlá kuití dólar kúúmiína ña̱ kuniñúʼuna iin ki̱vi̱ á savatuna nda̱a̱ ni iinña kǒo kúúmiína. Ña̱ Organización Mundial de la Salud káchiña ña̱ yáʼaka u̱ʼu̱n millón na̱ va̱lí xíʼi̱ ku̱i̱ya̱ tá ku̱i̱ya̱, ta ndóʼona ña̱yóʼo xa̱ʼa̱ ña̱ kǒo ña̱ kuxuna.

8, 9. a) ¿Ndáa ki̱ʼva xa̱a̱ xínu ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xa̱ʼa̱ ña̱ ta̱an? b) ¿Ndáaña kivi ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ kue̱ʼe̱?

8 Ndeéní ta̱an. Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra: “Ndeéní ta̱an” (Lucas 21:11). Nda̱a̱ tá ku̱i̱ya̱ 1900, yáʼaka u̱vi̱ millón na̱ yiví ni̱xi̱ʼi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ta̱an. Ta ndiʼi ku̱i̱ya̱ ndeéníka táan. Ña̱ tecnología ña̱ íyo tiempo vitin chíndeétáʼanña xíʼin na̱ yiví ña̱ kunda̱a̱-inina ama kúú ña̱ ta̱an, soo ni saá ku̱a̱ʼáníka na̱ yiví xíʼi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ táan.

9 Koo kue̱ʼe̱. Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ koo kue̱ʼe̱ ña̱ ndeéní, ta kaʼníña ku̱a̱ʼání na̱ yiví (Lucas 21:11). Ni xa̱a̱ xíni̱ na̱ doctor ndáa ta̱tán kúú ña̱ kuniñúʼuna xíʼin ku̱a̱ʼání kue̱ʼe̱, soo ni saá íyo kue̱ʼe̱ ña̱ ta̱ʼán ndani̱ʼína ta̱tán. Iin informe ña̱ nátúʼun xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo káchiña, ña̱ ndiʼi ku̱i̱ya̱ xíʼi̱ ku̱a̱ʼání na̱ yiví xíʼin kue̱ʼe̱ ña̱ tuberculosis, ña̱ cólera xíʼin ña̱ malaria (á paludismo), ña̱ cáncer á kue̱ʼe̱ ña̱ kíʼin níma̱na. Ta saátu, xa̱a̱ íyo 40 ku̱i̱ya̱ ka̱na yáʼaka 30 nu̱ú kue̱ʼe̱ ta sava ña̱yóʼo kǒo ta̱tánña.

¿NDÁA KI̱ʼVA KOO NA̱ YIVÍ KI̱VI̱ NU̱Ú NDÍʼI?

10. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi 2 Timoteo 3:1-5, ¿ndáa ki̱ʼva koo na̱ yiví tiempo nu̱ú ndíʼi?

10 Ña̱ káʼa̱n Biblia nu̱ú 2 Timoteo 3:1-5 káchiña: “Tiempo nu̱ú ndíʼi, koo ku̱a̱ʼá tu̱ndóʼo”. Ta̱ apóstol Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ siaʼa koo na̱ yiví tiempo nu̱ú ndíʼi:

  • Iinlá xa̱ʼa̱ miína kundi̱ʼi̱-inina.

  • Kuʼvi̱-inina kunina xu̱ʼún.

  • Va̱ása kuniso̱ʼona ña̱ káʼa̱n yivána.

  • Va̱ása nda̱kú koo inina.

  • Va̱ása kuʼvi̱-inina kunina na̱ veʼena.

  • Va̱ása ka̱ʼnu̱-inina.

  • Ndi̱va̱ʼaní koo inina ta kue̱ʼe̱ní koona.

  • Kuʼvi̱ka-inina kunina inka ña̱ʼa nu̱úka ña̱ kuʼvi̱-inina kunina Ndióxi̱.

  • Ka̱ʼa̱nna ña̱ kúʼvi̱-inina xínina Ndióxi̱, soo va̱ása kuniso̱ʼona ña̱ káʼa̱nra.

11. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Salmo 92:7, ¿ndáaña kundoʼo na̱ yiví na̱ kéʼé ña̱ va̱ása va̱ʼa?

11 ¿Á saá íyo na̱ yiví na̱ ndóo nu̱ú íyoún? Iníísaá ñuyǐví íyo na̱ yiví na̱ kéʼé ña̱yóʼo. Soo xa̱a̱ ku̱nu̱mí ndasavií Ndióxi̱ ña̱yóʼo. Miíra ni̱ka̱ʼa̱n ña̱yóʼo: “Tá ná kana na̱ ndi̱va̱ʼa-ini nda̱a̱ ki̱ʼva kána ku̱ʼu̱, ta ndiʼi na̱ kéʼé ña̱ va̱ása va̱ʼa kánana nda̱a̱ táki̱ʼva kána yita, saá kúú ña̱ ndiʼi-xa̱ʼa̱ va̱ʼana”. Ña̱yóʼo kúni̱ kachiña ña̱ ndiʼi-xa̱ʼa̱ ndiʼi na̱ yiví na̱ kéʼé ña̱ va̱ása va̱ʼa (Salmo 92:7).

ÑA̱ VA̱ʼA ÑA̱ KOO KI̱VI̱ NU̱Ú NDÍʼI

12, 13. ¿Ndáaña sánáʼa̱ Jehová miíyó ki̱vi̱ nu̱ú ndíʼi vitin?

12 Ña̱ Biblia ni̱ka̱ʼa̱nña, ña̱ koo ku̱a̱ʼání tu̱ndóʼo iníísaá ñuyǐví. Ta saátu ni̱ka̱ʼa̱nña ña̱ koo ña̱ va̱ʼa.

“Ta tu̱ʼun va̱ʼa ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱, ku̱ʼu̱nña nu̱ú ndiʼi na̱ ñuu” (Mateo 24:14).

13 Va̱ʼaka kunda̱a̱-iniyó xíʼin ña̱ káʼa̱n Biblia. Tá ka̱ʼyí ta̱ profeta Daniel xa̱ʼa̱ ña̱ koo ki̱vi̱ nu̱ú ndíʼi, ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ ku̱a̱ʼání koo ña̱ kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ (Daniel 12:4). Ña̱yóʼo kúni̱ kachiña, ña̱ chindeétáʼan Ndióxi̱ xíʼin na̱ ñuura ña̱ kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱n Biblia. Ta ña̱yóʼo ki̱xáʼaña xínuña nda̱a̱ tá ku̱i̱ya̱ 1914. Tá kúú, Ndióxi̱ sa̱náʼa̱ra miíyó xa̱ʼa̱ ki̱vi̱ra ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ kúni̱ra koo nu̱ú ñuʼú yóʼo. Saátu sa̱náʼa̱ra miíyó ña̱ nda̱a̱ xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Jesús xa̱ʼa̱yó, ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ ndóʼoyó tá xíʼi̱yó, xíʼin xa̱ʼa̱ ña̱ ndataku na̱ ni̱xi̱ʼi̱. Saátu sa̱kuaʼayó ña̱ iinlá Reino Ndióxi̱ kúú ña̱ kivi sandíʼi-xa̱ʼa̱ ndiʼi tu̱ndóʼo. Ta sa̱kuaʼatuyó ña̱ si̱í kooyó ta kutakuyó nda̱a̱ táki̱ʼva kúni̱ Ndióxi̱. Soo, ¿ndáaña kéʼé na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱ xíʼin ña̱ sákuaʼana? Ña̱ inka profecía ka̱ʼa̱n xíʼinyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. (Koto nota 21, “Ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Jesús xa̱ʼa̱yó”, xíʼin nota 25, “Ndataku na̱ ni̱xi̱ʼi̱”).

14. ¿Ndáa míí nátúʼunna xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱, ta ndáana kéʼé chiñu yóʼo?

14 Natúʼunyó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ iníísaá ñuyǐví. Tá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xa̱ʼa̱ ki̱vi̱ nu̱ú ndíʼi, ka̱chira: “Tu̱ʼun va̱ʼa ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱, ku̱ʼu̱nña nu̱ú ndiʼi na̱ ñuu” (Mateo 24:3, 14). Ta xa̱a̱ nátúʼunna xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱ nu̱ú 240 país xíʼin ñuu válí, ta xa̱a̱ yáʼaka 1,000 nu̱ú tu̱ʼun nátúʼunna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Iníísaá nu̱ú ñuʼú yóʼo na̱ testigo Jehová na̱ xa̱a̱ síín síín ñuu, chíndeétáʼanna xíʼin na̱ yiví ña̱ kunda̱a̱-inina ndáa ña̱ kúú Reino Ndióxi̱, ta ndáa ña̱ keʼéña xa̱ʼa̱ na̱ ñuyǐví yóʼo (Apocalipsis 7:9). Na̱ testigo Jehová kéʼéna ña̱yóʼo xíʼin ndiʼi níma̱na, ta kǒo xu̱ʼún kíʼinna. Nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús, ku̱a̱ʼání na̱ yiví sáa̱-inina xíninana ta íxandi̱va̱ʼana xíʼinna. Soo nda̱a̱ ni iinna va̱ása kívi kasi nu̱úna ña̱ natúʼunna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ (Lucas 21:17).

¿NDÁAÑA KEʼÚN?

15. a) ¿Á túviún ña̱ ndóoyó ki̱vi̱ nu̱ú ndíʼi, ta nda̱chun ndákanixi̱níún saá? b) ¿Ndáaña kundoʼo na̱ va̱ása xíniso̱ʼo ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱, ta saátu na̱ xíniso̱ʼo ña̱ káʼa̱nra?

15 ¿Á túviún ña̱ ndóoyó ki̱vi̱ nu̱ú ndíʼi? Ku̱a̱ʼání profecía ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ki̱vi̱ nu̱ú ndíʼi xa̱a̱ xínuña. Si̱lóʼo kúma̱ní ta va̱ása taxika Jehová ña̱ natúʼunyó xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ra, tasaá kúú ña̱ kixaa̱ ña̱ ndiʼi-xa̱ʼa̱na (Mateo 24:14). ¿Ndáa ki̱ʼva kuu ña̱yóʼo? Ndióxi̱ sandíʼi-xa̱ʼa̱ra ndiʼi ña̱ kini ti̱xin guerra ña̱ Armagedón. Ta kuniñúʼura se̱ʼera ta̱ Jesús xíʼin na̱ ángel ña̱ sandíʼi-xa̱ʼa̱ra ndiʼi na̱ va̱ása xíniso̱ʼo ña̱ káʼa̱nra ta saátu ña̱ káʼa̱n se̱ʼera (2 Tesalonicenses 1:6-9). Tá ná ndiʼi guerra ña̱ Armagedón, ta̱ Ndi̱va̱ʼa xíʼin na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa na̱ kítáʼan xíʼinra va̱ása kuchiñukana sandáʼvina na̱ yiví. Ndiʼi na̱ xíniso̱ʼo ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱ ta nda̱kú íyo inina xíʼin Reinora, kunina ndáa ki̱ʼva saxínura ndiʼi ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra (Apocalipsis 20:1-3; 21:3-5).

16. Xa̱ʼa̱ ña̱ xa̱a̱ ku̱yatinní ndiʼi-xa̱ʼa̱ ña̱ íyo ñuyǐví yóʼo, ¿ndáaña xíniñúʼu keʼún?

16 Xa̱a̱ ku̱yatinní ndiʼi-xa̱ʼa̱ ñuyǐví ta̱ Ndi̱va̱ʼa. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ndáyáʼviní ña̱ ná ndakanixi̱níún ndáa ña̱ xíniñúʼu keʼún. Jehová kúni̱ra ña̱ ná sakuaʼún xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱n Biblia. Ña̱kán chika̱a̱níún ndee̱ ña̱ kaʼviún (Juan 17:3). Ta saátu, ndiʼi semana kúúmií na̱ testigo Jehová reunión, ta kán kúú nu̱ú chíndeétáʼanna xíʼin na̱ yiví ña̱ kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱n Biblia. Chika̱a̱ ndee̱ ña̱ ku̱ʼún ndiʼi reunión yóʼo (kaʼvi Hebreos 10:24, 25). Tá ki̱ʼún kuenta ña̱ xíniñúʼu nasamaún sava ña̱ kéʼún, va̱ása kaka-iniún ña̱ nasamaún ña̱yóʼo. Chi tá ná keʼún ña̱yóʼo, va̱ʼaka xa̱ún kutáʼún xíʼin Ndióxi̱ (Santiago 4:8).

17. ¿Nda̱chun ndakanda̱ní-ini na̱ yiví tá ná kixaa̱ ña̱ ndiʼi-xa̱ʼa̱ ña̱ íyo nu̱ú ñuyǐví yóʼo?

17 Ta̱ apóstol Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra, nda̱a̱ táki̱ʼva va̱xi na̱ kui̱ʼná tá ñuú saá kixaa̱ ña̱ ndiʼi-xa̱ʼa̱ na̱ yiví na̱ kéʼé ña̱ va̱ása va̱ʼa (1 Tesalonicenses 5:2). Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ ku̱a̱ʼání na̱ yiví va̱ása kandíxana ña̱ ndóoyó ki̱vi̱ nu̱ú ndíʼi. Tá ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ka̱chira: “Saáchi táki̱ʼva ni̱xi̱yo tiempo ta̱ Noé, saá koo tiempo tá xa̱a̱ ná koo ta̱ kúú se̱ʼe ta̱a xíʼinndó. Saáchi tiempo saá tá kúma̱níka kixi sa̱vi̱ kini na̱ yiví xi̱xixina, xi̱xiʼina, xi̱tindaʼa̱na, nda̱a̱ ki̱vi̱ ña̱ tá ni̱ki̱ʼvi ta̱ Noé ini tú arca; ta ni kǒo níxiinna kuniso̱ʼona nda̱a̱ tá ki̱xi sa̱vi̱ kini ta ni̱xi̱ʼi̱ ndiʼina i̱xaará. Saá koo tiempo tá xa̱a̱ ná koo ta̱ kúú se̱ʼe ta̱a xíʼinndó” (Mateo 24:37-39).

18. ¿Ndáaña ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xíʼinyó?

18 Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ va̱ása xíniñúʼu kundi̱ʼi̱ní-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ kuxuníyó á koʼoníyó, ta ni va̱ása xíniñúʼu kundi̱ʼi̱ní-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ xíniñúʼuyó, chi ña̱yóʼo kivi kasiña nu̱úyó ña̱ koo tu̱ʼvayó. Ta ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ iin kama kixaa̱ ña̱ ndiʼi-xa̱ʼa̱ na̱ ñuyǐví yóʼo. Ta ka̱chira: “Kunditoní nu̱úndó, ta ndiʼi tiempo ka̱ʼa̱n ndáʼvindó xíʼin Ndióxi̱ ña̱ va̱ʼa ná ka̱kundó nu̱ú ndiʼi tu̱ndóʼo ña̱ va̱xi, tasaá va̱ʼa kunditandó nu̱ú ta̱ kúú se̱ʼe ta̱a” (Lucas 21:34-36). ¿Nda̱chun ndáyáʼviní kuniso̱ʼoyó ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús? Saáchi si̱lóʼo kúma̱ní ta ndiʼi-xa̱ʼa̱ ñuyǐví ta̱ Ndi̱va̱ʼa. Ta nda̱saa na̱ yiví na̱ kítáʼan va̱ʼa xíʼin Jehová ta saátu xíʼin ta̱ Jesús kúú na̱ ka̱ku, ta koona ndiʼi tiempo nu̱ú ñuyǐví xa̱á (Juan 3:16; 2 Pedro 3:13).

^ párr. 4 Tá kúni̱ún kunda̱a̱ka-iniún xa̱ʼa̱ ta̱ Miguel, koto nota 23, “Ta̱ arcángel Miguel”.