1. Hi kwihi laha hi nga dyondzaka kona hi leswi nga ta endleka enkarhini lowu taka?

XANA u tshama u hlalela mahungu kutani u tivutisa xivutiso lexi nge, ‘Xana swilo swi ta kala swi antswa?’ Ku endleka swilo swo tala swo tsema nhlana ni vukanganyisi lerova vanhu va tshemba leswaku misava yi le kusuhi ni ku hela. Xana i ntiyiso? Xana ku ni ndlela leyi hi nga tivaka ha yona leswi nga ta endleka enkarhini lowu taka? Ina. Hambileswi vanhu va nga ta ka va nga swi koti ku tiva leswi nga ta endleka enkarhini lowu taka, Yehovha Xikwembu wa swi tiva. Hi ku tirhisa Bibele u hi byela leswi nga ta endleka eka hina ni ndlela leyi misava yi nga ta va ha yona enkarhini lowu taka.—Esaya 46:10; Yakobo 4:14.

2, 3. Vadyondzisiwa va Yesu a va lava ku tiva yini naswona Yesu u va hlamule a ku yini?

² Loko hi hlaya eBibeleni hi ku hela ka misava, yi va yi nga vulavuli hi ku hela ka pulanete ya misava kambe hi ku hela ka vubihi. Yesu u dyondzise vanhu leswaku Mfumo wa Xikwembu wu ta fuma misava hilaha ku nga heriki. (Luka 4:43) Vadyondzisiwa vakwe a va lava ku tiva leswaku Mfumo wa Xikwembu a wu ta ta rini, kutani va vutise Yesu va ku: “Xana swilo leswi swi ta endleka rini, naswona xi ta va xihi xikombiso xa vukona bya wena ni xa makumu ya mafambiselo ya swilo?” (Matewu 24:3) Yesu a nga va byelanga siku leri a ma ta fika ha rona, kambe u va byele leswi a swi ta endleka makumu ma nga si fika. Leswi Yesu a nga vula leswaku swi ta endleka swi le ku endlekeni sweswi.

³ Eka ndzima leyi hi ta bula hi vumbhoni bya leswaku hi  hanya enkarhini lowu misava yi nga ta hela ha wona. Xo sungula, leswaku hi ta kota ku twisisa leswaku ha yini xiyimo xi bihe swinene, hi fanele hi tiva hi nyimpi leyi veke kona etilweni.

4, 5. (a) Ku endleke yini etilweni endzhaku ka loko Yesu a ve Hosi? (b) Hi ku ya hi Nhlavutelo 12:12, i yini leswi a swi ta endleka emisaveni endzhaku ka loko Sathana a lahleriwe eka yona?

⁴ Eka Ndzima 8 hi dyondze leswaku Yesu u ve Hosi etilweni hi 1914. (Daniyele 7:13, 14) Buku ya Nhlavutelo yi hi byela leswi nga endleka: “Ku tlhekeka nyimpi etilweni: Mikayele [ku nga Yesu] ni tintsumi ta yena va lwa ni dragona [Sathana], dragona yona yi lwa yi ri ni tintsumi ta yona.” * Sathana ni madimona yakwe va hluriwile naswona va lahleriwe emisaveni. Anakanya ndlela leyi tintsumi a ti tsake ha yona! Kambe ku vuriwa yini hi vanhu emisaveni? Bibele yi vula leswaku a ku ta va ni nkarhi lowu vanhu a va ta xaniseka ha wona. Ha yini? Hikuva Diyavulosi u hlundzukile swinene, “hi ku tiva leswaku u ni nkarhi wo koma.”—Nhlavutelo 12:7, 9, 12.

⁵ Diyavulosi u vanga swiphiqo swo tala laha misaveni hilaha a nga kotaka hakona. U hlundzukile hikuva ku sale nkarhi wo koma leswaku Xikwembu xi n’wi herisa. A hi kambisiseni leswi Yesu a vuleke leswaku swi ta endleka emasikwini ya makumu—Vona Nhlamuselo ya le hansi 24.

6, 7. Namuntlha vanhu va khumbiwa njhani hi tinyimpi ni ndlala?

⁶ Nyimpi. Yesu u te: “Tiko ri ta pfukela tiko rin’wana ni mfumo wu ta pfukela mfumo wun’wana.” (Matewu 24:7) Ku dlayiwe vanhu vo tala etinyimpini enkarhini lowu hi hanyaka  eka wona ku tlula enkarhini lowu hundzeke. Xiviko xin’wana lexi humaka eka Worldwatch Institute xi kombisa leswaku ku sukela hi 1914, ku dlayiwe vanhu vo tlula 100 wa timiliyoni enyimpini. Hi 1900 ku ya eka 2000, ku nga malembe ya 100, nhlayo ya vanhu lava dlayiweke enyimpini yi andze kanharhu eka nhlayo ya vanhu lava dlayiweke emalembeni ya 1 900 lama hundzeke. Ehleketa ntsena ndlela leyi vanhu va timiliyoni va xanisekeke ha yona hikwalaho ka tinyimpi!

⁷ Ndlala. Yesu u te: “Ku ta va ni ku kayivela ka swakudya.” (Matewu 24:7) Hambileswi sweswi ku nga ni swakudya swo tala ku tlula enkarhini lowu hundzeke, vanhu va ha kayivela swakudya. Ha yini? Hikuva a va na mali leyi eneleke yo xava swakudya kumbe ndhawu yo byala eka yona. Vanhu vo tlula tibiliyoni va hanya hi mali yitsongo. Vandla ra Rihanyo ra Misava Hinkwayo ri vula leswaku vana va timiliyoni va fa lembe ni lembe, hikwalaho ka leswi va nga riki na swakudya.

8, 9. Hi swihi swilo leswi kombisaka leswaku vuprofeta bya Yesu lebyi vulavulaka hi ku tsekatseka ka misava ni mavabyi byi hetisekile?

⁸ Ku tsekatseka ka misava. Yesu  u profete leswi: “Ku ta va ni ku tsekatseka lokukulu ka misava.” (Luka 21:11) Lembe ni lembe ku va ni ku tsekatseka lokukulu ka misava. Ku sukela hi 1900, vanhu vo tlula timiliyoni timbirhi va file hikwalaho ka ku tsekatseka ka misava. Hambileswi thekinoloji yi pfuneke vanhu leswaku va tiva loko ku ta va ni ku tsekatseka ka misava ka ha ri ni nkarhi, vanhu vo tala va ha fa.

⁹ Vuvabyi. Yesu u profete leswaku a ku ta va ni “mintungu.” Mavabyi lama nga ni khombo a ma ta hatla ma tlulela vanhu vo tala ni ku va dlaya. (Luka 21:11) Hambileswi madokodela ma dyondzeleke ku tshungula mavabyi yo tala, ka ha ri ni lawa ma nga tshungulekiki. Xiviko xin’wana xi vula leswaku lembe ni lembe, vanhu va timiliyoni va dlayiwa hi mavabyi yo tanihi rifuva, malariya ni kholera. Madokodela ma kume mavabyi lamantshwa ya 30 naswona man’wana ya wona a ma tshunguleki.

10. Xana 2 Timotiya 3:1-5 yi hetiseka njhani namuntlha?

¹⁰ Eka 2 Timotiya 3:1-5, Bibele yi ri: “Emasikwini yo hetelela ku  ta fika minkarhi ya mangava leyi swi nonon’hwaka ku langutana na yona.” Muapostola Pawulo u hlamusele ndlela leyi vanhu a va ta tikhoma ha yona emasikwini ya makumu. U vule leswaku vanhu a va ta

• va va nga ri na mhaka ni munhu un’wana

• rhandza mali

• va lava nga yingisiki vatswari

• va lava nga tshembekiki

• va lava nga rhandziki mindyangu ya vona

• va lava nga tikhomiki

• va ni madzolonga ni ku kariha

• rhandza ku titsakisa ku tlula ku rhandza Xikwembu

• endla onge va rhandza Xikwembu kambe va nga lavi ku xi yingisa

11. Hi ku ya hi Pisalema 92:7, ku ta endleka yini hi vanhu vo biha?

¹¹ Xana vanhu va le ndhawini leyi u tshamaka eka yona va tikhoma hi ndlela leyi? Emisaveni hinkwayo vo tala va tikhoma hi ndlela leyi. Kambe ku nga ri khale Xikwembu xi ta endla swin’wana hi mhaka leyi. Xi tshembisa leswi: “Loko lavo homboloka va hluka ku fana ni ximila ni vanhu hinkwavo lava hanyaka hi swo biha va rhumbuka, va swi endlela leswaku va ta  loviseriwa [kumbe ku heriseriwa] makumu.”—Pisalema 92:7.

12, 13. Yehovha u hi dyondzise yini enkarhini lowu wa makumu?

¹² Bibele yi profete leswaku emasikwini ya makumu, vanhu emisaveni hinkwayo a va ta xaniseka. Kambe Bibele yi tlhele yi vula leswaku a ku ta endleka swilo leswinene.

¹³ Ku twisisa Bibele. Muprofeta Daniyele u tsale hi masiku ya makumu. U te: “Vutivi bya ntiyiso byi ta andza.” (Daniyele 12:4) Yehovha a a ta endla leswaku vanhu vakwe va va ni vuswikoti byo twisisa Bibele ku tlula enkarhini lowu hundzeke. U endle tano ngopfungopfu ku sukela hi 1914. Hi xikombiso, u hi dyondzise ndlela leyi vito rakwe ri nga ra nkoka ha yona ni hi xikongomelo xakwe hi misava ni hi ntiyiso malunghana ni nkutsulo, leswi endlekaka loko hi fa ni ku pfuxiwa ka vafi. Hi dyondze leswaku i Mfumo wa Xikwembu ntsena lowu nga ta hi herisela swiphiqo. Hi tlhele hi dyondza ndlela yo kuma ntsako ni yo hanya hi ndlela leyi tsakisaka Xikwembu. Kambe xana malandza ya Xikwembu ma endla yini hi leswi ma swi dyondzeke? Vuprofeta byin’wana byi hi nyika nhlamulo.—Vona Nhlamuselo ya le hansi 21 na 25.

14. Mahungu lamanene ya Mfumo ma chumayeriwa hi vamani naswona kwihi?

¹⁴ Ntirho wo chumayela lowu endliwaka emisaveni hinkwayo. Loko ku vulavuriwa hi masiku ya makumu, Yesu u te: “Mahungu lamanene lawa ya mfumo ma ta chumayeriwa emisaveni hinkwayo leyi akiweke.” (Matewu 24:3, 14) Mahungu lamanene ya Mfumo ma le ku chumayeriweni ematikweni yo tlula 230 hi tindzimi to tlula 700. Emisaveni hinkwayo, Timbhoni ta Yehovha leti humaka “eka matiko hinkwawo ni tinyimba hinkwato” ti le ku pfuneni ka vanhu  ku twisisa leswaku Mfumo lowu i yini ni leswi wu nga ta va endlela swona. (Nhlavutelo 7:9) Ti endla leswi mahala. Hambileswi ti vengiwaka ni ku xanisiwa hi vanhu vo tala, a xi kona lexi nga sivelaka ntirho wo chumayela, hilaha Yesu a profeteke hakona.—Luka 21:17.

15. (a) Ha yini u tshemba leswaku hi hanya emasikwini ya makumu? (b) Ku ta endleka yini hi lava yingisaka Yehovha ni lava nga n’wi yingisiki?

¹⁵ Xana wa tshemba leswaku hi hanya emasikwini ya makumu? Vuprofeta byo tala bya Bibele lebyi vulavulaka hi masiku ya makumu byi le ku hetisekeni. Ku nga ri khale Yehovha u ta endla xiboho xo yimisa ntirho wo chumayela mahungu lamanene naswona ku ta fika “makumu.” (Matewu 24:14) I yini makumu? I Armagedoni, leyi Xikwembu xi nga ta herisa vubihi hinkwabyo ha yona. Yehovha u ta tirhisa Yesu ni tintsumi takwe leti nga ni matimba leswaku va herisa un’wana ni un’wana loyi a nga yingisiki. (2 Vatesalonika 1:6-9) Endzhaku ka sweswo, Sathana ni madimona yakwe a va nge he va hambukisi vanhu. Vanhu hinkwavo lava lavaka ku yingisa Xikwembu ni ku amukela Mfumo wa xona va ta swi vona switshembiso hinkwaswo swa xona loko swi hetiseka.—Nhlavutelo 20:1-3; 21:3-5.

16. Leswi “makumu” ma nga kwala nyongeni, u fanele u endla yini?

¹⁶ Ku nga ri khale misava leyi fumiwaka hi Sathana yi ta herisiwa. Kutani i swa nkoka swinene leswaku hi tivutisa leswi, ‘Xana ndzi fanele ndzi endla yini?’ Yehovha u lava leswaku u dyondza Bibele hilaha u nga kotaka hakona. Yi teke yi ri ya nkoka dyondzo ya wena. (Yohane 17:3) Timbhoni ta Yehovha ti khoma minhlangano vhiki ni vhiki leswaku ti kota ku pfuna vanhu va twisisa Bibele. Ringeta ku va kona eka yona nkarhi ni nkarhi. (Hlaya Vaheveru 10:24, 25.) Loko u dyondza leswaku u fanele u cinca ndlela leyi u  hanyaka ha yona, u nga kanakani ku endla tano. Loko u ri karhi u endla tano, vunghana bya wena na Yehovha byi ta tiya.—Yakobo 4:8.

17. Ha yini vanhu vo tala va ta hlamala loko makumu ma fika?

¹⁷ Muapostola Pawulo u hlamusele leswaku vanhu vo biha va ta lovisiwa hi nkarhi lowu vo tala va nga wu langutelangiki, “kukotisa khamba nivusiku.” (1 Vatesalonika 5:2) Yesu u profete leswaku vo tala a va ta byi ba hi makatla vumbhoni bya leswaku hi hanya emasikwini ya makumu. U te: “Hilaha masiku ya Nowa a ma ri hakona, ni masiku ya vukona bya N’wana wa munhu [kumbe masiku ya makumu] ma ta va tano. Hikuva kukota leswi a va ri xiswona emasikwini wolawo ya le mahlweni ka ndhambi, va dya, va nwa, vavanuna va teka ni vavasati va hlomisiwa, ku fikela siku leri Nowa a ngheneke ha rona engalaveni; nileswi va nga lemukangiki nchumu ku fikela loko ndhambi yi fika yi va kukula hinkwavo, swi ta va tano ni hi vukona bya N’wana wa munhu.”—Matewu 24:37-39.

18. Hi xihi xitsundzuxo lexi Yesu a xi nyikeleke?

¹⁸ Yesu u hi tsundzuxe leswaku hi nga kavanyetiwi “hi ku dya ngopfu ni ku nwa ngopfu ni ku vilela hi vutomi.” U vule leswaku makumu ma ta fika hi xitshuketa, “ku fana ni ntlhamu.” U tlhele a vula leswaku ma ta “wela hinkwavo lava tshamaka emisaveni hinkwayo.” U ye emahlweni a ku: “Kutani, hitekani nkarhi hinkwawo mi endla xikombelo [kumbe ku khongela hi mbilu hinkwayo] leswaku mi ta humelela loko mi balekela swilo leswi hinkwaswo leswi nga ta humelela, ni ku yima emahlweni ka N’wana wa munhu.” (Luka 21:34-36) Ha yini swi ri swa nkoka ku yingisa xitsundzuxo xa Yesu? Hikuva misava yo biha ya Sathana yi ta lovisiwa ku nga ri khale. I vanhu lava va amukeriwaka hi Yehovha na Yesu ntsena lava nga ta pona loko makumu ma fika ni ku hanya hilaha ku nga heriki emisaveni leyintshwa.—Yohane 3:16; 2 Petro 3:13.