1. Tefea te koga e mafai ei o iloa ne tatou a mea ka ‵tupu i aso mai mua?

KAI onoono aka loa koe ki tala i te televise io me fakalogologo ki tala i te letio kae mafaufau aka, ‘Ne a mea ka ‵tupu fakamuli ki te lalolagi nei?’ Ko oko eiloa i te uke o fakalavelave mo amioga ma‵sei tenā ko tali‵tonu ei a nisi tino me kāti ko pili eiloa tatou ki te gataga o te lalolagi. E a, e tonu te mea tenā? E mata, e isi se auala e mafai o iloa aka ei a mea ka ‵tupu i aso mai mua? Ao. E ui eiloa, e se mafai o ‵valo mai ne tino a mea ka ‵tupu, kae e mafai ne Ieova te Atua o fai penā. E fakaasi mai ne ia i te Tusi Tapu a mea ka ‵tupu ki a tatou i aso mai mua e pelā foki mo te lalolagi.—Isaia 46:10; Iakopo 4:14.

2, 3. Se a te mea ne fia iloa ne soko o Iesu, kae se a te tali a Iesu ki a latou?

² Kafai e fai‵tau tatou ki te Tusi Tapu e uiga ki te gataga o te lalolagi, e se fakauiga te mea tenā ki te gataga o te paneta ko te Lalolagi, kae ko te gataga o amioga ma‵sei. Ne akoako ne Iesu a tino me ka pule te Malo o te Atua ki luga i te lalolagi. (Luka 4:43) Ne fia iloa ne ana soko a te taimi ka oko mai ei te Malo o te Atua, kae ne fesili atu latou ki a Iesu: “Ka ‵tupu mafea a mea konei, kae se a foki te fakailoga o tou fakatasi mai mo te taimi o te gataga o te olaga tenei?” (Mataio 24:3) Ne seki tuku atu ne Iesu ki a latou te po masina tonu, kae ne fai atu ne ia ki a latou a mea kolā ka ‵tupu mai mua malie o oko mai te gataga o te lalolagi tenei. A mea ne fai atu ne Iesu me ka ‵tupu ko ‵tupu eiloa i aso nei.

 ³ I te mataupu tenei, ka sau‵tala tatou ki fakamaoniga e iloa ei me ko ‵nofo tatou i te taimi mai mua malie eiloa o te gataga o te lalolagi. Muamua la, e ‵tau o suke‵suke tatou ki se taua telā ne fai i te lagi ko te mea ke mafai o malamalama tatou i te pogai ko ma‵sei ‵ki ei a mea e ‵tupu i te lalolagi nei.

4, 5. (a) Ne mea ne ‵tupu i te lagi mai tua malie o te faiga o Iesu mo fai te Tupu? (e) E ‵tusa mo te Fakaasiga 12:12, ne a mea ne ‵tupu i te lalolagi i te otiga ne ‵pei ifo a Satani ki lalo?

⁴ I te Mataupu e 8 ne tauloto tatou me ne fai a Iesu mo fai te Tupu i te lagi i te 1914. (Tanielu 7:13, 14) E fakaasi mai i te tusi ko Fakaasiga a te mea ne tupu: “Ne kamata se taua i te lagi: A Mikaele [tena uiga, ko Iesu] mo ana agelu ne taua mo te talako [Satani], kae ne taua atu te talako mo ana agelu.” * Ne takavale a Satani mo ana temoni kae ne ‵pei ifo ki te lalolagi. Mafaufau ki te fia‵fia o agelu! Kae pefea a tino i te lalolagi? E fai mai te Tusi Tapu me ka fai te taimi tenā e pelā me se taimi o fakalavelave mō tino. Kaia? Me i te Tiapolo ko oko eiloa i te kaitaua, “me e iloa ne ia i tena taimi ko toetoe.”—Fakaasiga 12:7, 9, 12.

⁵ Ko faka‵tupu ne te Tiapolo a fakalavelave e uke i te lalolagi. Ko kaitaua malosi a ia me e iloa ne ia ko toetoe fua tena taimi kae ka tapale kea‵tea ei a ia ne te Atua. Ke onoono nei tatou ki pati a Iesu ne fai e uiga ki mea ka ‵tupu i aso fakaoti.—Onoono ki te Fakamatalaga Fakaopoopo i te 24.

6, 7. Ne a mea e mafai o fai atu e uiga ki taua mo te fia‵kai i aso nei?

⁶ Taua. Muna a Iesu: “Ka fai taua te suā atufenua ki  te suā atufenua mo te suā malo ki te suā malo.” (Mataio 24:7) E tokouke atu a tino ne ‵mate i taua i ‵tou aso nei i lō nisi taimi aka i tala fakasolopito. E fakaasi mai i se lipoti mai te Worldwatch Institute me talu mai te 1914, e silia atu mo te 100 miliona a tino ne ‵mate i taua. Kae e sili atu i te tolu taimi te tokouke o tino ne ‵mate i taua i loto i te 100 tausaga mai te 1900 ke oko ki te 2000 i lō tino ne ‵mate i te 1,900 tausaga ko ‵teka. Kae mafaufau la ki te lasi o te fanoanoa mo te logo‵mae o te fia miliona o tino ona ko taua!

⁷ Te fia‵kai. Muna a Iesu: “Ka oko mai a oge meakai.” (Mataio 24:7) E tiga eiloa ko uke atu meakai e faite i aso nei i lō aso mua, e tokouke a tino e se lava meakai mo olotou ‵kai. Kaia? Me e se lava olotou tupe ke ‵togi meakai io me ko laukele mo ‵toki a lakau. E sili atu i te piliona tupu o tino e ola fua i se aofaki sene e silia atu i te tasi tālā i te aso. E fai mai te World Health Organization me lau i miliona a tama‵liki e ‵mate i tausaga takitasi, me e se lava olotou meakai mō ola.

8, 9. Ne a mea e fakaasi mai ei me ko taunu a valoaga a Iesu e uiga ki mafuie mo masaki?

 ⁸ Mafuie. Ne ‵valo mai a Iesu: “Ka isi ne mafuie fakama‵taku.” (Luka 21:11) E uke a mafuie ma‵losi e fakatautau ke ‵poko i tausaga katoa. Talu mai te tausaga e 1900, e sili atu i te lua miliona tino ne ‵mate ona ko mafuie. Kae tiga eiloa ko mafai ne poto ‵fou o fakailoa muamua mai me ka poko se mafuie, koi ‵mate eiloa a tino e tokouke i ei.

⁹ Masaki. Ne ‵valo mai a Iesu me ka isi ne “famai.” E salalau vave a masaki fakama‵taku kae ‵mate i ei a tino e tokouke. (Luka 21:11) E ui eiloa ko oti ne tauloto a tokita ki auala ke faka‵lei aka a masaki e uke, koi isi eiloa ne masaki kolā e se mafai o faka‵lei aka. E tonu, e fai mai se lipoti me i tausaga takitasi, e lau i miliona a tino e ‵mate mai masaki, e pelā mo te tīpī, malalia mo te kolela. E se gata i ei, ko oti ne maua aka ne tokita a masaki ‵fou e 30, kae e seai ne faka‵leiga ki nisi masaki konā.

10. E lavea atu pefea te ‵tonu o pati i te 2 Timoteo 3:1-5 i aso nei?

¹⁰ I te 2 Timoteo 3:1-5, e fai mai  te Tusi Tapu: “Ka oko mai eiloa a toe taimi faiga‵ta i aso fakaoti.” Ne fakamatala mai ne te apositolo ko Paulo a faifaiga ka fai ne tino e tokouke i aso fakaoti. Ne fai mai a ia me i tino ka

• kaima‵nako

• fia‵fai tupe

• e se faka‵logo ki olotou mātua

• e se fakamaoni

• e se a‵lofa ki olotou kāiga

• e se lava te loto pulea

• amio fakasaua kae kaitāua

• fia‵fia atu ki fakafiafiaga i lō te Atua

• fai mai i a latou e a‵lofa ki te Atua kae e se fia faka‵logo ki a ia

11. E ‵tusa mo te Salamo 92:7, ne a mea ka ‵tupu ki tino amio ma‵sei?

¹¹ E mata, e fai ne tino e tokouke a uiga konei i te koga e nofo koe i ei? E fai penā a tino e tokouke i te lalolagi kātoa. Kae e isi se mea ka fai ne te Atua ki ei. Ne tauto mai a ia: “Kafai e ola aka a tino amio ma‵sei e pelā me ne mouku ma‵sei kae ko tino fai mea ‵se katoa e olaola ‵lei, tenā ko mafai  ei latou o fakaseai atu ki te se-gata-mai.”—Salamo 92:7.

12, 13. Ne a mea ko oti ne akoako mai ne Ieova ki a tatou i aso fakaoti?

¹² Ne ‵valo mai te Tusi Tapu me i aso fakaoti, ka ‵fonu te lalolagi i fakalavelave mo logo‵maega. Kae e fai mai foki te Tusi Tapu me ka isi ne mea ‵lei ka ‵tupu.

¹³ Ka malamalama i te Tusi Tapu. Ne tusi mai te pelofeta ko Tanielu e uiga ki aso fakaoti. Ana muna: “Te iloaga tonu ka gasolo aka eiloa o lasi.” (Tanielu 12:4) Ka fai ne te Atua ana tino ke malamalama faka‵lei i te Tusi Tapu i lō aso mua. Ne fai ne Ieova te mea tenei talu mai te 1914. E pelā me se fakaakoakoga, ko oti ne akoako mai ne ia ki a tatou te tāua o tena igoa mo tena fuafuaga mō te lalolagi e pelā foki mo te munatonu e uiga ki te togiola, mea ka ‵tupu ki a tatou māfai ko ‵mate, mo te toetuga. Ko oti ne tauloto tatou me ko te Malo o te Atua fua ka faka‵lei ne ia ‵tou fakalavelave katoa. Ko oti foki ne tauloto tatou ki te auala ke maua te fiafia, mo te ola i te auala e fiafia ki ei te Atua. Kae ne a mea ka fai ne tavini a te Atua ki mea ko oti ne tauloto ne latou? E tuku mai te tali i te suā valoaga.—Onoono ki te Fakamatalaga Fakaopoopo i te 21 mo te 25.

14. E talai atu i fea te tala ‵lei o te Malo, kae ko oi e talai atu ne latou?

¹⁴ Te galuega talai i te lalolagi kātoa. E uiga ki aso fakaoti, ne fai mai Iesu: “Te tala ‵lei tenei o te Malo ka talai atu ki te lalolagi nofoaki kātoa.” (Mataio 24:3, 14) Ko talai atu nei te tala ‵lei o te Malo i fenua e silia atu mo te 230 i ‵gana e silia atu mo te 700. Ao, i te lalolagi kātoa, a Molimau a Ieova mai “i atufenua mo matakāiga” katoa e fesoasoani atu ki tino ke malamalama me se a te Malo kae ne a mea ka fai ne ia mō tino. (Fakaasiga 7:9) Kae e fai ne latou te  mea tenei e aunoa mo se ‵togi. E ui eiloa e takalia‵lia kae fakasauagina latou ne tino e tokouke, e seai se mea e mafai o taofi aka ei te galuega talai, e pelā eiloa mo te valoaga a Iesu.—Luka 21:17.

15. (a) E mata, e talitonu koe me ko ‵nofo tatou i aso fakaoti, kae kaia? (e) Ne a mea ka ‵tupu ki tino kolā e faka‵logo ki a Ieova mo tino kolā e se faka‵logo?

¹⁵ E mata, e talitonu koe me ko ‵nofo tatou i aso fakaoti? E uke a valoaga i te Tusi Tapu e uiga ki aso fakaoti ko taunu. Ko pili fua nei o fakaiku aka ne Ieova ke fakagata te talaiatuga o te tala ‵lei ko oko mai ei “te gataga.” (Mataio 24:14) Se a te gataga? Ko te taimi telā ka fakaseai atu ei ne te Atua a amioga ma‵sei i Amaketo. Ka fakaaoga ne Ieova a Iesu mo ana agelu ma‵losi ke fakaseai so se tino telā e ita ma fakalogo ki a Ia mo tena Tama. (2 Tesalonia 1:6-9) Kafai ko oti, ko se toe takitaki ‵se ei ne Satani a tino. Kae ko tino katoa kolā e ma‵nako o faka‵logo ki te Atua kae talia tena Malo ka lavea ne latou te fakataunuga o folafolaga katoa a te Atua.—Fakaasiga 20:1-3; 21:3-5.

16. Ona ko te pili mai o te gataga, ne a mea e ‵tau o fai ne koe?

¹⁶ Ko pili fua o palele atu a te lalolagi tenei e pule ne Satani. Tela la, e tāua ‵ki ke fesili ifo tatou, ‘Ne a aku mea e ‵tau o fai?’ E manako a Ieova ke tauloto ne koe a mea e uke mai te Tusi Tapu. E ‵tau o fakatāua ne koe te faiga o tau akoga. (Ioane 17:3) E fai ne Molimau a Ieova olotou fakatasiga i vaiaso katoa ke fesoasoani ki tino ke malamalama i te Tusi Tapu. Taumafai ke kau faeloa koe ki fakatasiga konā. (Faitau te Epelu 10:24, 25.) Kafai ko iloa ne koe me e ‵tau o fai ne koe ne fakama‵fuliga, sa mataku o fai a fakama‵fuliga konā. Kafai e fai ne koe, ka gasolo aka ei o ‵pili tou va fakataugasoa mo Ieova.—Iakopo 4:8.

17. Kaia ka ‵poi malosi ei a te tokoukega o tino māfai ko oko mai te gataga?

 ¹⁷ Ne fakamatala mai ne te apositolo ko Paulo me i te fakaseaiga o tino amio ma‵sei ka oko mai i te taimi eiloa telā e se fakamoe‵moe ki ei a tino, “e pelā me se tino kaisoa i te po.” (1 Tesalonia 5:2) Ne ‵valo mai a Iesu me tokouke a tino ka se fia ‵saga atu ki fakamaoniga me ko ‵nofo tatou i aso fakaoti. Ana muna: “E pelā eiloa mo aso o Noa, ka penā foki te fakatasi mai o te Tama a te tagata [io me, ko aso fakaoti]. Me e pelā eiloa mo aso mai mua o te Lolo, a tino e ‵saga faeloa o ‵kai kae inu, ne fai a avaga a tāgata kae tuku atu a fāfine ke a‵vaga ke oko ki te aso ne ulu ei a Noa ki loto i te vaka, kae ne seki fia ‵saga atu latou ki ei ke oko eiloa ki te taimi ne poko ei te Lolo kae ave kea‵tea ei a latou katoa, ka penā foki a te fakatasi mai o te Tama a te tagata.”—Mataio 24:37-39.

18. Se a te polopolokiga ne tuku mai ne Iesu ki a tatou?

¹⁸ Ne polopoloki mai a Iesu me e se ‵tau mo tatou o fakalavelave malosi i te “‵kai malosi mo te inu malosi mo te manavase ki te olaga nei.” Ne fai mai a ia me ka oko fakapoi mai te gataga, “e pelā me se malei.” Ne fai mai foki a ia me “ka oko atu eiloa te aso tenā ki tino katoa kolā e ‵nofo i luga i te lalolagi kātoa.” Kae ne toe fakaopoopo mai a ia: “Tela la, ke matapula‵pula faeloa kae ‵talo i taimi katoa [io me, ‵talo mo te loto fakamaoni] ko te mea ke mafai o ‵sao koutou mai i mea katoa kolā e ‵tau o ‵tupu, ko ‵tu atu ei koutou i mua o te Tama a te tagata.” (Luka 21:34-36) Kaia e tāua ‵ki ei ke faka‵logo ki pati polopoloki a Iesu? Me ko pili fua o fakaseai atu te lalolagi masei a Satani. Ko tino fua kolā e talia ne Ieova mo Iesu ka ‵sao atu i te gataga kae ola ki te se-gata-mai i te lalolagi fou.—Ioane 3:16; 2 Petelu 3:13.