1. Mun na an ka kan k’a ɲini ka mɛlɛkɛw lɔn?

JEHOVA b’a fɛ an k’ale ka denbaya lɔn. Mɛlɛkɛw ye Ala ka denbayamɔgɔ dɔw ye. Bibulu be mɛlɛkɛw weele ko “Ala Denkɛw.” (Zɔbu 38:7, ABM). Mɛlɛkɛw ka baara ye mun lo ye? U ye mɔgɔw dɛmɛ cogo di galen? Yala u be se k’an dɛmɛ bi wa?—Kunnafoni wɛrɛw lajɛ, 8nan.

2. Jɔn lo ye mɛlɛkɛw dan ani mɛlɛkɛ joli lo be yen?

² An ka kan k’a lɔn jɔn lo ye mɛlɛkɛw dan. Kɔlɔsikaw 1:16 b’a fɔ ko Jehova kɔnna ka Yezu lo dan. O kɔ, a ye ‘fɛɛn bɛɛ dan sankolo la ani dugukolo kan.’ O kɔrɔ ko ale lo ye mɛlɛkɛw fana dan. A ye mɛlɛkɛ joli lo dan? Bibulu b’a fɔ ko mɛlɛkɛ miliyɔn caaman lo be yen.—Zaburuw 103:20; Yirali 5:11.

3. Zɔbu 38:4-7 be mun lo fɔ an ye mɛlɛkɛw koo la?

³ Bibulu b’a fɔ ko Jehova ye mɛlɛkɛw dan ka sɔrɔ ka dugukolo dan. Tuma min na u ye dugukolo ye, o koo ye mun lo kɛ u la do? Zɔbu ka kitabu b’a fɔ ko u ɲagalila. U bɛɛ kaan bɛnnin tun lo Jehova ka denbaya kɔnɔ. U tun be baara kɛ Jehova ye ɲɔgɔn fɛ.—Zɔbu 38:4-7, ABM.

4. An b’a lɔn cogo di ko mɛlɛkɛw b’u mako don adamadenw na?

⁴ Jehova sagonata ye min ye dugukolo ni adamadenw koo la, mɛlɛkɛw b’u mako don o la kabi wagatijan  (Talenw 8:30, 31; 1 Piyɛri 1:11, 12). Siga t’a la, u dusu tiɲɛna Adama ni Awa ka murutili kosɔn. Bi, dɔ farala u ka dusukasi kan sabu u ɲɛɛ b’a la ko adamadenw fanba tɛ mɛnni kɛ Jehova fɛ. Nka ni mɔgɔ dɔ nimisara ka kɔsegi Ala ma, o koo be mɛlɛkɛw ninsɔndiya (Luka 15:10). Minw be Ala sago kɛ,  mɛlɛkɛw b’u mako don kosɔbɛ olu la. Jehova be tɛmɛ mɛlɛkɛw fɛ k’a sagokɛlaw dɛmɛ ani k’u tanga dugukolo kan (Eburuw 1:7, 14). An ka ɲɛyirali dɔw lajɛ.

5. Mɛlɛkɛw ye Ala sagokɛlaw dɛmɛ cogo di galen?

⁵ Sodɔmu ni Gɔmɔri duguw halaki tuma na, Jehova ye mɛlɛkɛ fila ci ka taga Lɔti n’a ka denbaya dɛmɛ u ka kisi (Zɛnɛzi 19:15, 16). Saan caaman o kɔ, kira Daniyɛli juguw y’a fili jaraw ka dingɛn kɔnɔ. Nka, foyi m’a sɔrɔ sabu “Ala y’a ka mɛlɛkɛ ci ka na jara nunu daa siri.” (Daniyɛli 6:23). Wagatijan o kɔ, Jehova ye mɛlɛkɛ dɔ ci ka na ciden Piyɛri labɔ kaso kɔnɔ (Kɛwaliw 12:6-11). Mɛlɛkɛw ye Yezu fana dɛmɛ tuma min na a tun be dugukolo kan. Bibulu b’a fɔ ko a batizenin kɔ, “mɛlɛkɛw tun b’a mako ɲa.” (Mariki 1:13). Mɛlɛkɛ dɔ ye “barika don a la” yanni a juguw k’a faga.—Luka 22:43.

6. a) An b’a lɔn cogo di ko mɛlɛkɛw be Ala sagokɛlaw dɛmɛ bi? b) An bena ɲiningali jumanw lo lajɛ sisan?

⁶ Bi, mɛlɛkɛw tɛ u yɛrɛ yira adamadenw na tugun. Nka Ala bele be tɛmɛ u fɛ k’a sagokɛlaw dɛmɛ. Bibulu b’a fɔ ko: “Masaba ka mɛlɛkɛ be to a ɲasiranbagaw gɛrɛfɛ k’u kisi.” (Zaburuw 34:8). Mun na an mako b’a la mɛlɛkɛw k’an tanga? Sabu, an jugu fariman dɔw b’a fɛ ka koo jugu kɛ an na. Olu ye jɔn lo ye? U bɔra min? U b’a ɲini ka koo jugu kɛ an na cogo di? Walisa k’o lɔn, an k’a filɛ min kɛra Adama ni Awa danni kɔ a ma mɛɛn.

7. Sutana ye mɔgɔw lafili u ye mun lo kɛ?

⁷ An y’a ye kalansen 3nan na ko mɛlɛkɛ dɔ murutira  Ala ma ani a tun b’a fɛ ka kuntigiya kɛ tɔɔw kun na. Bibulu b’o mɛlɛkɛ weele ko Sutana Naafigi (Yirali 12:9). Sutana tun b’a fɛ tɔɔw ka muruti Ala ma fana. A sera ka Awa lafili. Kabi o wagati, a ye mɔgɔ caaman lafili fana. Nka mɔgɔ dɔw ye kantigiya kɛ Jehova ye, i n’a fɔ Abɛli, Enɔk ni Nuhun.—Eburuw 11: 4, 5, 7.

8. a) Mun lo y’a to mɛlɛkɛ dɔw kɛra jinaw ye? b) Jinaw ye mun lo kɛ walisa ka se ka kisi sanjiba ma?

⁸ Nuhun ka tile la, mɛlɛkɛ dɔw murutira Jehova ma. U ye u sigiyɔrɔ to yen sankolo la ka na ɲɛnamaya kɛ dugukolo kan adamadenw cogoya la. Mun na do? Bibulu b’a fɔ ko u tun b’a fɛ ka musow furu (Zɛnɛzi 6:2 kalan, ABM). Nka a bɛnnin tun tɛ mɛlɛkɛw k’o kɛ. O tun ye koo jugu ye (Zude 6). Adamadenw fanba y’u sɔɔn tiɲɛ ani u fariyara i n’a fɔ o mɛlɛkɛ juguw. O kama, Jehova y’a latigɛ ka mɔgɔ juguw bɛɛ halaki ni sanjiba dɔ ye. Nka, a y’a sagokɛla kantigimanw kisi (Zɛnɛzi 7:17, 23). Walisa ka se ka kisi, mɛlɛkɛ juguw kɔsegira sankolo la. Bibulu b’o mɛlɛkɛ juguw lo weele ko jinaw. U y’a latigɛ ka tugu Sutana kɔ ka muruti Ala ma. O kama Sutana kɛra u kuntigi ye.—Matiyo 9:34.

9. a) Mun lo kɛra jinaw la u kɔseginin kɔ sankolo la? b) An bena mun lo lajɛ sisan?

⁹ O mɛlɛkɛw ka murutili kosɔn, Jehova ma sɔn u ka kɔsegi ka na ale ka denbaya kɔnɔ (2 Piyɛri 2:4). Jinaw tɛ se ka adamadenw farisogo cogoya ta tugun. Nka, u bele be “dugukolo kan mɔgɔw bɛɛ lafili.” ( Yirali 12:9, ABM; 1 Zan 5:19). An k’a filɛ u be min kɛ walisa ka mɔgɔ caamanba lafili.—2 Korɛntikaw 2:11 kalan.

10. Jinaw be mɔgɔw lafili cogo di?

¹⁰ Jinaw be mɔgɔw lafili cogo caaman na. Dɔw be dɛmɛ ɲini jinaw fɛ. U b’o kɛ u yɛrɛ ma wala u be tɛmɛ subagaw wala filɛlikɛlaw fɛ k’o kɛ. O kɛcogo b’o mɔgɔw bila jinaw ka fanga kɔrɔ. Nka, Bibulu b’a fɔ ko fɛɛn o fɛɛn ɲɛsinna jinaw ma, an k’an yɔrɔ janya o ma (Galatikaw 5:19-21). Mun na do? Donso be tɛmɛ nɛgɛrifɛn fɛ walisa ka sogo minɛ jaan kɔnɔ cogo min na, o cogo kelen na jinaw be tɛmɛ fɛɛrɛ dɔw fɛ walisa ka mɔgɔw sama ka na u fanga kɔrɔ.—Kunnafoni wɛrɛw lajɛ, 26nan.

11. Lagwɛri ye mun lo ye, ani mun na an ka kan k’an yɛrɛ tanga a ma?

¹¹ U be tɛmɛ fɛɛrɛ minw fɛ ka mɔgɔw lafili, o dɔ ye lagwɛri lo ye. Lagwɛrikɛla b’a ɲini ka sinikow wala koo dogoninw lɔn sebagaya kabakoman dɔ lo sababu fɛ. Lagwɛri kɛcogo dɔw ye ka filɛri kɛ fiyɛ kɔnɔ, ka kolonkisɛ fili, ka suuw kili, wala ka filɛri kɛ mɔgɔ tɛgɛ kɔnɔ. Mɔgɔ caaman b’a miiri ko farati foyi tɛ o koow la, nka tiɲɛn tɛ. Faratiba b’u la. Bibulu b’a fɔ ko lagwɛrikɛlaw be baara kɛ ni jinaw lo ye. Ɲɛyirali fɛ, Bibulu be kuma sunguru dɔ koo la min tun be lagwɛri kɛ “jinɛ yelikɛla” dɔ barika la (Kɛwaliw 16:16-18, ABM). Nka, tuma min na ciden Pol y’o jina gwɛn ka bɔ sunguru la, a ma se ka lagwɛri kɛ tugun.

12. a) Mun na farati b’a la k’a ɲini ka kuma ni mɔgɔ saninw ye? b) Mun na Ala sagokɛlaw t’u seen don abada landako dɔw la minw ɲɛsinna jinakow ma?

¹² Jinaw be mɔgɔw lafili cogoya wɛrɛ la. U b’a fɛ an k’a miiri ko mɔgɔ saninw be niin na yɔrɔ wɛrɛ ani ko u be se ka kuma n’an ye wala ka koo jugu  kɛ an na. Ɲɛyirali fɛ, ni mɔgɔ dɔ teri wala a somɔgɔ sara, a tigi be se ka taga sukilila fɛ walisa k’a ɲini ka kuma ni banbagatɔ ye. Sukilila be se ka kunnafoni dɔw di banbagatɔ koo la. A yɛrɛ be se k’a kumakan kɛ i n’a fɔ banbagatɔ ta (1 Samuyɛli 28:3-19). Sanga ka landako caaman basiginin be miiriya min kan, o ye ko mɔgɔ saninw be niin na yɔrɔ wɛrɛ. O landakow be se ka kɛ koo nunu dɔw ye: sangakɛnɛ, sangajalan, saraka minw be bɔ banbagatɔ ye, firiyamuso be landako minw kɛ, wala siɲɛna min be kɛ sangaso la. Kerecɛnw mana ban k’o landakow kɛ, u somɔgɔw wala dugumɔgɔw be se k’u kɔrɔfɔ, k’u nɛni, wala u tɛ sɔn ka jɛn n’u ye koo si la. Nka kerecɛnw b’a lɔn ko mɔgɔ saninw tɛ niin na yɔrɔ si. An tɛ se ka kuma n’u ye ani u tɛ se ka koo jugu kɛ an na (Zaburuw 115:17). I k’i yɛrɛ kɔrɔsi kosɔbɛ. Kana a ɲini abada ka kumaɲɔgɔnya kɛ ni mɔgɔ saninw wala jinaw ye. Kana i seen don abada landako dɔw la minw ɲɛsinna jinakow ma.—Deteronɔmu 18:10, 11 kalan; Ezayi 8:19.

13. Mɔgɔ caaman tun be siran jinaw ɲɛ, nka u sera ka mun lo kɛ?

¹³ Jinaw tɛ mɔgɔw lafili dɔrɔn dɛ, u b’u bagabaga fana. Bi, Sutana n’a ka jinaw b’a lɔn ko u “halakilon tɔɔ man jan tugu.” O kama, u be mɔgɔw kɛlɛ ani u ka fari ka tɛmɛ fɔlɔ kan ( Yirali 12:12, 17). O bɛɛ n’a ta, mɔgɔ waa caaman be yen minw tɛ siran jinaw ɲɛ tugun. U sera k’o siranya bɔ u yɛrɛ la cogo di?

14. An be se ka kerecɛn fɔlɔw ladegi cogo di k’an yɛrɛ bɔ jinaw bolo?

¹⁴ An be se k’an yɛrɛ lafasa jinaw ma ani fana k’an yɛrɛ bɔ u bolo cogo min na, Bibulu b’o yira an na.  Ɲɛyirali fɛ, sanni Efɛzi dugumɔgɔ dɔw ka kɛ kerecɛnw ye, u tun be kumaɲɔgɔnya kɛ ni jinaw ye. Nka, u sera k’u yɛrɛ bɔ jinaw bolo cogo di? Bibulu b’a fɔ ko: “Minw tun be jinamoriya kɛ, olu caaman nana n’u ka sɛbɛ ye k’u jɛni jama bɛɛ ɲana.” (Kɛwaliw 19:19). Komi u tun b’a fɛ ka kɛ kerecɛnw ye, u ye u ka jinamoriya sɛbɛw bɛɛ jɛni. O kelen lo bi fana. Minw b’a fɛ ka baara kɛ Jehova ye, fɛɛn o fɛɛn ɲɛsinna jinakow ma, u ka kan k’u mabɔ o la. O be se ka kɛ gafew, zurunaliw, ɔrɔsikɔpu, filimuw, dɔnkiliw, tulonkow ani hali fotow ye, minw be jinamoriyakow, jinakow wala koo kabakomanw nege don mɔgɔ la wala k’a yira ko basi t’u la. Mɔgɔw be fɛɛn minw don walisa k’u yɛrɛw tanga koo jugu ma, olu fana niin b’a la.—1 Korɛntikaw 10:21.

15. An ka kan ka koo wɛrɛ juman lo kɛ walisa k’an yɛrɛ lafasa jinaw ma?

¹⁵ Efɛzi kerecɛnw y’u ka jinamoriya sɛbɛw jɛni. Nka, saan damanin o kɔ, ciden Pol y’a sɛbɛ ko u bele ka kan ka “kɛlɛ kɛ” ni ‘nijugu ye minw be sankolo la’ (Efɛzikaw 6:12). Hali k’a sɔrɔ u tun y’u ka sɛbɛw jɛni, jinaw bele tun b’a ɲinina ka koo jugu kɛ u la. O kama, u tun ka kan ka koo wɛrɛ juman lo kɛ do? Pol y’a fɔ u ye ko: “Lanaya min b’aw la, aw k’o kɛ i n’a fɔ kɛlɛden ka nigɛkunbɛnnan, ka se ka Sutana ka biɲɛ tasumaman bɛɛ faga n’o ye.” (Efɛzikaw 6:16). An ka limaniya be se k’an tanga i ko nigɛkunbɛnnan be se ka kɛlɛden tanga kɛlɛ la cogo min na. An bena se k’an yɛrɛ lafasa Sutana ni jinaw ma n’an jigi b’a la kosɔbɛ ko Jehova be se k’an tanga.—Matiyo 17:20.

16. An be se k’an ka limaniya barika bonya cogo di?

¹⁶ An be se k’an ka limaniya barika bonya cogo di?  An ka ɲi ka Bibulu kalan loon o loon ani k’an jigi la Jehova kan ko a bena an tanga. N’an limaniyanin lo kosɔbɛ Jehova la, Sutana ni jinaw tɛna se ka koo jugu kɛ an na.—1 Zan 5:5.

17. Fɛɛrɛ wɛrɛ juman bena an dɛmɛ an k’an yɛrɛ lafasa jinaw ma?

¹⁷ Efɛzi kerecɛnw tun ka kan ka koo wɛrɛ juman lo kɛ? Jinakow tun fanin be u ka dugu kɔnɔ. O kama, Pol y’a fɔ u ye ko: “Aw ka Ala daali kosɔbɛ tuma bɛɛ.” (Efɛzikaw 6:18). U tun ka kan ka Jehova deli tuma bɛɛ ko a k’u tanga. An do? An be duniɲa min kɔnɔ, o fana fanin be jinakow la. O kama, an fana ka ɲi ka Jehova deli ko a k’an tanga. N’an b’a deli, an k’a tɔgɔ weele (Talenw 18:10 kalan). N’an tora ka Jehova deli ko a k’an kisi Sutana ma, Jehova bena an ka deliliw jaabi.—Zaburuw 145:19; Matiyo 6:13.

18, 19. a) Mun na an lanin b’a la ko an be se ka see sɔrɔ Sutana ni jinaw kan? b) Kalansen nata bena ɲiningali juman lo jaabi?

¹⁸ Fɛɛn o fɛɛn ɲɛsinna jinakow ma, an k’an seen bɔ o la. Ani, an k’an jigi la Jehova kan ko a bena an tanga. N’an y’o kɛ, an bena se k’an yɛrɛ lafasa Sutana ni jinaw ma. Kuun t’a la ka siran u ɲɛ (Zaki 4:7, 8 kalan). Jehova fanga ka bon ni jinaw ta ye fɔɔ ka taga ka na. A ye u ɲangi Nuhun tile la, ani a bena u halaki (Zude 6). I hakili to a la ko an tɛ jinaw kɛlɛla an dama. Jehova be tɛmɛ a ka mɛlɛkɛw fɛ k’an tanga (2 Masacɛw 6:15-17). An ka la a la ko an be se ka see sɔrɔ Sutana ni jinaw kan Jehova ka dɛmɛ sababu la.—1 Piyɛri 5:6, 7; 2 Piyɛri 2:9.

¹⁹ Sutana ni jinaw be mɔgɔw tɔɔrɔla kosɔbɛ. Mun na Ala m’u halaki halibi? Kalansen nata bena o ɲiningali jaabi.