Kɔ no mu nsɛm no do

Kɔ no mu nsɛm a wɔahyehyɛ no do

TSIR DU

Nokwasɛm a Ɔfa Abɔfo Ho

Nokwasɛm a Ɔfa Abɔfo Ho

1. Ebɛnadze ntsi na ɔsɛ dɛ yesũa abɔfo no hɔn ho nsɛm?

JEHOVAH pɛ dɛ yehu n’ebusua no ho nsɛm. Abɔfo no kã Nyankopɔn n’ebusua no ho. Wɔ Bible no mu no, wɔfrɛ hɔn Nyankopɔn mba anaa “Nyame mba.” (Job 38:7) Ebɛn edwuma na abɔfo no yɛ? Ebɛn kwan do na wɔboaa nyimpa wɔ tsetseber mu? Ana wobotum aboa hɛn ndɛ?​—Hwɛ Nsɛm bi a Wɔakyerɛ Mu 8.

2. Henfa na abɔfo fi bae? Abɔfo dodow ahen na wɔbɔɔ hɔn?

2 Ɔsɛ dɛ yehu beebi a abɔfo no fi bae. Colossaefo 1:16 no kã kyerɛ hɛn dɛ, Jehovah na ɔbɔɔ Jesus. Ɔno ekyir no, “wɔbɔɔ adze nyina, dza ɔwɔ sor nye dza ɔwɔ asaase do.” Abɔfo so kã dza wɔbɔe no ho. Abɔfo dodow ahen na wɔbɔɔ hɔn? Bible no kã dɛ, wɔbɔɔ abɔfo ɔpepem ɔhaha pii.​—Ndwom 103:20; Nyikyerɛ 5:11.

3. Ebɛn asɛm na Job 38:4-7 no kã kyerɛ hɛn wɔ abɔfo no ho?

3 Bible no san so kyerɛkyerɛ dɛ, Jehovah bɔɔ abɔfo no ansaana ɔrobɔ asaase. Aber a abɔfo no hun asaase no, wɔtsee nkã dɛn? Job nwoma no bɔ hɛn amandzɛɛ dɛ, wodzii ehurusi. Nna wɔyɛ ebusua a wɔdze koryɛ bɔ mu som Jehovah.​—Job 38:4-7.

ABƆFO BOA NYANKOPƆN NO NKORƆFO

4. Yesi dɛn hu dɛ abɔfo enyi gye nyimpa ho?

4 Abɔfo ada no edzi ber nyina dɛ, hɔn enyi gye nyimpa ho. Afei, Jehovah no botae a ɔwɔ ma asaase na nyimpa ho no so, hɔn enyi gye ho. (Mbɛbusɛm 8:30, 31; 1 Peter 1:11, 12) Aber a Adam na Eve tseew etũa no, obotum aba dɛ iyi maa abɔfo no hɔn werɛ hoow papaapa. Ndɛ so, obotum aba dɛ hɔn werɛ bɔhow papaapa dɛ wobohu dɛ nyimpa dodow no ara nnyɛ setsie mma Jehovah. Naaso, abɔfo no dzi dɛw ber a ɔdzebɔnyɛnyi bi nu noho na ɔsan ba Nyankopɔn nkyɛn no. (Luke 15:10) Abɔfo no enyi gye nyimpa a wɔsom Nyankopɔn no ho yie. Jehovah dze abɔfo dzi dwuma dze boa no nkowaa a wɔwɔ asaase do no, na ɔbɔ hɔn ho ban. (Hebrewfo 1:7, 14) Ma yensusu nhwɛdo ahorow bi ho nhwɛ.

“Me Nyankopɔn asoma no bɔfoe, ma oebomua ngyata no ano.”​—Daniel 6:22

5. Ebɛn kwan do na abɔfo boaa Nyankopɔn no nkowaa wɔ tsetseber mu?

5 Aber a nna wɔrebɛsɛɛ Sodom na Gomorrah nkurow no, Jehovah somaa abɔfo beenu dɛ wɔnkɔboa Lot nye n’ebusua ma wonguan mfi mu. (Genesis 19:15, 16) Mfe ɔhaha ekyir no, wɔtoow nkɔnhyɛnyi Daniel kyeen ngyata bɔn mu, naaso hwee annyɛ no, osiandɛ ‘Nyankopɔn somaa no bɔfoe ma okomuaa ngyata no ano.’ (Daniel 6:22) Ekyir yi, ber a wɔdze ɔsomafo Peter too efiadze no, Jehovah somaa ɔbɔfo bi ma okeyii no fii efiadze hɔ. (Ndwuma 12:6-11) Bio so, abɔfo boaa Jesus ber a nna ɔwɔ asaase do no. Dɛ nhwɛdo no, “abɔfo no soom no” wɔ n’enuma ekyir. (Mark 1:13) Wɔ ber tsiabaa bi mu ansaana woruboku Jesus no, ɔbɔfo bi “hyɛɛ no dzen.”​—Luke 22:43.

6. (a) Yesi dɛn hu dɛ abɔfo boa Nyankopɔn no nkorɔfo ndɛ? (b) Ebɛn nsɛmbisa na yebenya ho mbuae?

6 Ndɛ, abɔfo nnyi hɔnho edzi nnkyerɛ nyimpa bio. Naaso, Nyankopɔn da ho ara dze abɔfo dzi dwuma dze boa no nkowaa. Bible no kã dɛ: “Ewuradze no bɔfoe no ɔkyer hɔn a wosuro no ho nsera hyia, na ɔgye hɔn.” (Ndwom 34:7) Ebɛnadze ntsi na yehia ahobambɔ? Osiandɛ yɛwɔ atamfo a hɔn ho yɛ dzen a wɔpɛ dɛ wodzi hɛn ewu. Woananom nye dɛm atamfo yi? Henfa na wofi? Ebɛn mbɔdzen na wɔrobɔ dɛ wobedzi hɛn ewu? Sɛ yebenya dɛm nsɛmbisa yi ho mbuae a, nna ɔnodze ma yensusu dza osii ber a wɔbɔɔ Adam na Eve ber tsiabaa bi ekyir no ho nhwɛ.

HƐN ATAMFO A YENNTUM MMFA HƐN ENYI NNHU HƆN

7. Ebɛnadze na Satan adaadaa nkorɔfo ma wɔayɛ?

7 Yesũae wɔ Tsir 3 no mu dɛ, ɔbɔfo bi tseew etũa tsiaa Nyankopɔn na ɔpɛɛ dɛ odzi abɔdze afofor do tum. Bible no frɛ ɔbɔfo no Satan Abɔnsam. (Nyikyerɛ 12:9) Bio so, nna Satan pɛ dɛ afofor tsew etũa tsia Nyankopɔn. Otumii daadaa Eve, na ofi dɛm aber no reba no, ɔadaadaa nyimpa dodow no ara. Naaso, nyimpa binom tse dɛ Abel, Enoch na Noah dzii nokwar maa Jehovah.​—Hebrewfo 11:4, 5, 7.

8. (a) Osii dɛn na abɔfo binom bɛyɛɛ mbɔnsam? (b) Ebɛnadze na mbɔnsam no yɛe dze nyaa nkwa wɔ Nsuyirii no mu?

8 Abɔfo binom tseew etũa na wɔdaan hɔn tsenabea gyae wɔ sor bɛtsenaa asaase do dɛ nyimpa wɔ Noah n’aber do. Ebɛnadze ntsi a? Bible no bɔ hɛn amandzɛɛ dɛ, nna wɔpɛ dɛ wɔwar nyimpa mbabaa. (Kenkan Genesis 6:2.) Nna omuo dɛ abɔfo bɛyɛ dɛm. (Jude 6) Nyimpa dodow no ara a nna wɔwɔ hɔ dɛm aber no bɛyɛɛ emumuyɛfo tse dɛ dɛm abɔfo bɔn no ara pɛr. Iyi maa Jehovah sii gyinae dɛ ɔdze nsuyirii bɛba asaase nyinara do dze asɛɛ nyimpa emumuyɛfo. Naaso, ɔgyee no nkowaa anokwafo nkwa. (Genesis 7:17, 23) Abɔfo bɔn no sanee kɔr sor mbrɛ ɔbɛyɛ a wobenya nkwa. Bible no frɛ dɛm abɔfo bɔn no mbɔnsam anaa esunsum fĩ. Wosii gyinae dɛ wɔbɛkã Satan ho ma wɔaatsew etũa, ntsi Abɔnsam bɛyɛɛ hɔn panyin.​—Matthew 9:34.

9. (a) Aber a abɔfo bɔn no sanee kɔr sor no, ebɛn asɛm too hɔn? (b) Dza odzi hɔ a yebosusu ho nye dɛn?

9 Jehovah anngye abɔfo bɔn yi ammbɛkã n’ebusua no ho bio, osiandɛ nna wɔyɛ etuatsewfo. (2 Peter 2:4) Ɔwɔ mu dɛ abɔfo bɔn runntum nndan hɔnho mmbɛyɛ nyimpa bio dze, naaso wɔda ho ara redaadaa nyimpa a wɔwɔ “wiadze nyina.” (Nyikyerɛ 12:9; 1 John 5:19) Ma yensusu mbrɛ wosi daadaa nyimpa pii no ho nhwɛ.​—Kenkan 2 Corinthfo 2:11.

MBRƐ ABƆFO BƆN NO SI DAADAA NKORƆFO

10. Ebɛn kwan do na abɔfo bɔn no daadaa nkorɔfo?

10 Abɔfo bɔn no nam akwan pii do daadaa nkorɔfo. Sɛ nyimpa binom nye abɔfo bɔn no dzi nkitaho a, wɔyɛ dɛm tsenn anaa wodua obi tse dɛ, nkongyaayinyi anaa ɔkɔmfo do yɛ dɛm. Wɔfrɛ nkitaho a obi nye abɔfo bɔn no dzi no esumansɛm. Naaso, Bible no kã dɛ yɛntwe hɛnho koraa mfi adze biara a ɔnye esunsum fĩ wɔ biribi yɛ no ho. (Galatiafo 5:19-21) Ebɛnadze ntsi a? Dɛ mbrɛ ɔbɔmbɔfo sua efir dze kyer mbowa no, dɛmara so na abɔfo bɔn no nam ndaadaa kwan do dze nya nkorɔfo na wɔdze hɔn yɛ dza wɔpɛ.​—Hwɛ Nsɛm bi a Wɔakyerɛ Mu 26.

11. Ebɛnadze nye ebisa, na ebɛnadze ntsi na ɔsɛ dɛ yekwetsi?

11 Ebisa yɛ kwan kor a abɔfo bɔn no fa do daadaa nyimpa. Dza ebisa kyerɛ nye dɛ, obi nam mbɔnsam tum do pɛ dɛ ohu anaa ɔhwehwɛ dza obesi daakye. Ibia obi bɔbɔ mbɔdzen dɛ ɔbɛyɛ dɛm dze nam nworaba mu a ɔbɔhwɛ, nkrataasin a mfonyin ahorow a ɔyɛ hu wɔ do a wɔdze kyerɛ dza obi ne daakye bɛyɛ a ɔbɔhwɛ mu, ahwehwɛ bɔɔl mu a ɔbɔhwɛ anaa nsamuhwɛ nye dza ɔkekã ho. Nyimpa pii susu dɛ, adzeyɛ a ɔtsetse dɛm no runntum mmpira hɛn, naaso ɔnnyɛ nokwar. Adzeyɛ a ɔtsetse dɛm no yɛ hu paa. Dɛ nhwɛdo no, Bible no ma yehu dɛ abɔfo bɔn nye sumantutufo yɛ edwuma bɔ mu. Yɛkenkan wɔ Ndwuma 16:16-18 dɛ, “akɔm sunsum” bi boaa abaawa bi ma ‘ɔkɔmee.’ Abaawa no hweer tum a nna ɔwɔ a otum dze kã dza obesi daakye no, ber a ɔsomafo Paul tuu sunsum fĩ no fii no mu no.

12. (a) Ebɛnadze ntsi na ɔyɛ hu dɛ enye ewufo bedzi nkitaho? (b) Ebɛnadze ntsi na Nyankopɔn no nkowaa mmfa hɔn ho nnhyɛ eyiyɛ amandze ahorow bi mu?

12 Abɔfo bɔn no nam ndaadaa kwan fofor do nya nkorɔfo. Wɔpɛ dɛ yɛgye dzi dɛ, ewufo da ho ara tse ase wɔ beebi, ntsi yebotum nye hɔn akasa na wobotum nye hɛn edzi nkitaho anaa wɔaahaw hɛn. Dɛ nhwɛdo no, obi a ne nyɛnko anaa no dɔfo bi ewu no bɔkɔ sumantutunyi bi a noara se obotum nye ewufo akasa nkyɛn. Ibia sumantutunyi no bɛkã asɛm bi a ɔyɛ enyigye afa obusuanyi anaa nyɛnko a oewu no ho anaa mpo oeesuasua ndze a nyimpa no dze kasa ber a nna ɔtse ase no. (1 Samuel 28:3-19) Eyiyɛ ho amandze ahorow pii so gyina gyedzi a ɔnye dɛ, ewufo da ho ara tse ase wɔ beebi no do. Ibi nye eyiyɛ ho afahyɛ ahorow, afɔr ahorow a wɔbɔ ma ewufo, kunayɛ ho amandze ahorow anaa epesi ho amandze ahorow. Dɛm amandze ahorow yi nyina nye esunsum fĩ no wɔ biribi yɛ. Sɛ Christianfo ammfa hɔn ho annhyɛ amandze ahorow a ɔtse dɛm mu a, ibia hɔn ebusuafo anaa hɔn sɔnmufo bɛkã hɔn ho nsɛmbɔn, bɛhyɛ hɔn ahorba anaa mpo wɔnye hɔn bɛyɛ akaw. Naaso Christianfo nyim dɛ, ewufo nntse ase wɔ beebiara, yerunntum nnye hɔn nndzi nkitaho biara na worunntum nnhaw hɛn. (Ndwom 115:17) Yɛ ahwɛyie paa. Mma nntu anamɔn biara dɛ enye ewufo anaa abɔfo bɔn no bedzi nkitaho, na mma mmfa woho nnhyɛ amandze ahorow a ɔtsetse dɛm no mu koraa.​—Kenkan Deuteronomy 18:10, 11; Isaiah 8:19.

13. Ebɛnadze na nyimpa pii a nkyɛ mber bi mu wosuro abɔfo bɔn no etum ayɛ?

13 Nnyɛ ndaadaa nko na abɔfo bɔn no daadaa nkorɔfo, na mbom wopuw hɔn so. Satan nye n’abɔfo bɔn no nyim dɛ ber a ɔaka ma Nyankopɔn aasɛɛ hɔn no “yɛ tsia” koraa. Ntsi ndɛ, wɔafa ebufuw kɛsenara na hɔn enyi aber sen biara. (Nyikyerɛ 12:12, 17) Naaso, nyimpa mpempem pii a nkyɛ mber bi mu wosuro abɔfo bɔn no, ndɛ dze wonnsuro hɔn bio. Ebɛnadze na ɔboaa hɔn ma ndɛ wonnsuro abɔfo bɔn no bio no?

KÕ TSIA ABƆFO BƆN NO NA GYE WOHO FI HƆN HO

14. Tse dɛ Christianfo a nna wɔwɔ asomafo no aber do no, yebesi dɛn agye hɛnho efi abɔfo bɔn no ho?

14 Bible no kyerɛ hɛn mbrɛ yebotum akõ etsia abɔfo bɔn no na yɛaagye hɛnho efi hɔn ho. Dɛ nhwɛdo no, ansaana nyimpa binom a nna wɔwɔ Ephesus rubohu nokwar no, nna wɔnye abɔfo bɔn no dzi nkitaho. Wosii dɛn gyee hɔnho? Bible no kã dɛ: “Hɔn a wɔyɛɛ esumandze mu nnyɛkuma dze hɔn nwoma bae bɛhyeew no wɔ nyimpa nyina enyim.” (Ndwuma 19:19) Wɔhyeew hɔn nwoma ahorow a nna ɔfa nkongyaayi ho no nyina, osiandɛ nna wɔpɛ dɛ wɔbɛyɛ Christianfo. Ohia dɛ yetu anamɔn a ɔtse dɛm. Ɔsɛ dɛ obiara a ɔpɛ dɛ ɔsom Jehovah no hyew adze biara a ɔnye abɔfo bɔn no wɔ biribi yɛ no. Bi nye nwoma, magazine ahorow, mfir a wɔdze hwɛ okyin-nworaba mu, sene, ndwom, agodzi ahorow bi, na mpo dawurbɔ ho nkrataasin a ɔma nkongyaayi, abɔfo bɔn no anaa esumansɛm yɛ tse dɛ ma esian biara nnyi mu no. Ndzɛmba ahorow a nkorɔfo hyɛ dze bɔ hɔnho ban fi mbɔnsam ho no so kã ho bi.​—1 Corinthfo 10:21.

15. Ebɛnadze bio na ohia dɛ yɛyɛ na yeetum akõ etsia Satan nye abɔfo bɔn no?

15 Mfe bi ekyir wɔ ber a hɔn a wɔwɔ Ephesus no sɛɛ hɔn nwoma a nna ɔfa nkongyaayi ho no, ɔsomafo Paul kyerɛwee kɛmaa hɔn dɛ, ɔsɛ dɛ wɔkɔ do dzi aper na wɔkõ tsia “emumuyɛ esunsum” no. (Ephesusfo 6:12) Ɔwɔ mu dɛ nna wɔahyew hɔn nwoma ahorow no dze, naaso nna esunsum fĩ no da ho ara pɛ dɛ wɔhaw hɔn. Ntsi, nna ebɛnadze bio na ɔsɛ dɛ wɔyɛ? Paul kãa kyerɛɛ hɔn dɛ: “Hom nkura gyedzi kokyɛm no a hom dze botum edum ɔbɔn no n’egyenndua a ogya wɔ ano no.” (Ephesusfo 6:16) Hɛn gyedzi botum abɔ hɛn ho ban tse dɛ mbrɛ akokyɛm bɔ sordaanyi ho ban wɔ akodzi mu no. Sɛ yɛwɔ Jehovah no mu ahotodo koraa dɛ obotum abɔ hɛn ho ban a, nna ɔnodze yebotum akõ etsia Satan nye abɔfo bɔn no.​—Matthew 17:20.

16. Yebesi dɛn ama gyedzi a yɛwɔ wɔ Jehovah mu no ayɛ kɛse?

16 Yebesi dɛn ama gyedzi a yɛwɔ wɔ Jehovah mu no ayɛ kɛse? Ɔsɛ dɛ yɛkenkan Bible no da biara na yesũa dɛ yɛdze hɛn ho bɔtwer no ma ɔaabɔ hɛn ho ban. Sɛ yɛwɔ ahotodo kɛse wɔ Jehovah mu a, nna ɔno dze Satan nye abɔfo bɔn no runntum nnhaw hɛn.​—1 John 5:5.

17. Ebɛnadze bio na sɛ yɛyɛ a, ɔbɔbɔ hɛn ho ban efi abɔfo bɔn no ho?

17 Nna ebɛnadze bio na ɔsɛ dɛ Christianfo a wɔwɔ Ephesus no yɛ? Nna wɔtse kurow bi a esumansɛm ahyɛ mu mã mu. Ntsi, Paul kãa kyerɛɛ hɔn dɛ, wɔmfa asɔr nye nkotoserɛ “nsɔr ber nyina.” (Ephesusfo 6:18) Nna ɔsɛ dɛ wɔserɛ Jehovah dɛ ɔmbɔ hɔn ho ban ber nyina. Na hɛn so ɛ? Hɛn so, yɛtse wiadze bi a esumansɛm ahyɛ mu mã mu. Ntsi, ɔsɛ dɛ yɛserɛ Jehovah dɛ ɔmbɔ hɛn ho ban. Afei so, ɔsɛ dɛ yɛdze ne dzin no dzi dwuma wɔ hɛn mpaabɔ mu. (Kenkan Mbɛbusɛm 18:10.) Jehovah betsie hɛn mpaabɔ ber a yɛkɔ do serɛ no dɛ ɔngye hɛn mfi Satan nsamu no.​—Ndwom 145:19; Matthew 6:13.

18, 19. (a) Yebesi dɛn edzi konyim wɔ ɔkõ a yɛrokõ tsia Satan nye abɔfo bɔn no mu? (b) Ebɛn asɛmbisa na yebenya ho mbuae wɔ tsir a odzi hɔ no mu?

18 Sɛ yɛhyew adze biara a yɛwɔ a ɔnye esumansɛm wɔ biribi yɛ na yɛdze hɛn ho twer Jehovah dɛ ɔmbɔ hɛn ho ban a, yebotum akõ etsia Satan nye abɔfo bɔn no. Ɔnnsɛ dɛ yesuro hɔn. (Kenkan James 4:7, 8.) Jehovah wɔ tum kɛse koraa sen abɔfo bɔn no. Dɛ mbrɛ ɔtwee hɔn aso wɔ Noah mber no mu no, dɛmara so na daakye ɔbɛsɛɛ hɔn. (Jude 6) Kaa dɛ, Jehovah kã hɛn ho wɔ akõ a yeridzi no mu. Ɔnam n’abɔfoe no do robɔ hɛn ho ban. (2 Ahemfo 6:15-17) Ɔnam Jehovah no mboa do no, yebotum enya awerɛhyɛmu dɛ, yebedzi konyim wɔ ɔkõ a yɛrokõ tsia Satan nye abɔfo bɔn no mu.​—1 Peter 5:6, 7; 2 Peter 2:9.

19 Sɛ ɔyɛ nokwar dɛ Satan nye abɔfo bɔn no dze haw na amandzehu pii ba nyimpa do a, ebɛnadze ntsi na obesi dɛm aber yi Nyankopɔn nnsɛɛ hɔn? Yebenya dɛm asɛmbisa yi ho mbuae wɔ tsir a odzi hɔ no mu.