1. Na cava meda kilai ira kina na agilosi?

E VINAKATA o Jiova meda kilai ira na lewe ni nona vuvale. Era lewe ni vuvale qori na agilosi nira vakatokai sara ga ena iVolatabu mera “luve ni Kalou.” (Jope 38:7) Na cava na nodra itavi na agilosi? Era veivuke vakacava ena veigauna sa oti? Vakacava era rawa ni vukei keda tale ga ena gauna qo?—Raica na iKuri ni iVakamacala 8.

2. Era vu mai vei na agilosi? E vica na agilosi era buli?

² E bibi meda kila e liu se ra vu mai vei na agilosi. E kaya na Kolosa 1:16 ni a buli Jisu e liu o Jiova, ni bera na “buli ni ka kece tale eso mai lomalagi kei vuravura.” Era wili e keri na agilosi, qai kaya na iVolatabu nira buli e oba vakaoba na agilosi.—Same 103:20; Vakatakila 5:11.

3. Na cava e kaya na Jope 38:4-7 me baleti ira na agilosi?

³ E kaya tale ga na iVolatabu ni buli ira e liu na agilosi o Jiova sa qai buli na vuravura. Gauna era raica kina na agilosi ni sa buli na vuravura, e tukuni ena Jope ni dua na ka nodra marau. Era cakacaka vata vakavoleka na agilosi ena nodra qaravi Jiova me vaka ga e dua na vuvale.—Jope 38:4-7.

4. Eda kila vakacava nira kauai na agilosi ena ka eda cakava na tamata?

⁴ Era kauaitaki keda na agilosi, era kauaitaka tale ga na kena vakayacori na inaki i Jiova me baleta na vuravura kei na kawatamata. (Vosa Vakaibalebale 8:30, 31; 1 Pita 1:11, 12) A rairai vakararawataki ira vakalevu na agilosi  nodrau talaidredre o Atama kei Ivi. Sa qai wacava sara nodra rarawa ena gauna qo ni levu tale era sa talaidredre vei Jiova. Ia era marau na agilosi ni veivutuni e dua qai lesu vua na Kalou. (Luke 15:10) Era kauaitaki ira vakalevu sara na tamata ni Kalou na agilosi. E vakayagataki ira gona na agilosi o Jiova mera vukei ira nona dauveiqaravi e vuravura, mera taqomaki ira tale ga. (Iperiu 1:7, 14) Meda dikeva mada eso na kena ivakaraitaki.

5. Era vukei ira vakacava na tamata ni Kalou ena veigauna sa oti na agilosi?

 ⁵ A tala e rua na agilosi o Jiova me rau lai vukei Loti kei na nona vuvale ni bera ni vakarusa na koro o Sotoma kei Komora. (Vakatekivu 19:15, 16) Oti e vica na drau na yabaki, a biu ina qara ni laione na parofita o Taniela. Ia e bula ni a ‘tala na Kalou na nona agilosi me sogota na gusudra na laione.’ (Taniela 6:22) Ni bala ena dua na gauna e muri e valeniveivesu na yapositolo o Pita, a tala o Jiova e dua na agilosi me sereki koya. (Cakacaka 12:6-11) E yaga tale ga vei Jisu na nodra veiqaravi na agilosi ena nona bula voli e vuravura. Kena ivakaraitaki, “era vukei koya na agilosi” ni papitaiso oti. (Marika 1:13) Ni voleka sara tu ga ni vakamatei o Jisu, a “vakaukauataki koya” tale ga e dua na agilosi.​—Luke 22:43.

6. (a) Eda kila vakacava nira dau vukei ira na tamata ni Kalou nikua na agilosi? (b) Na taro cava eda na veivosakitaka qo?

⁶ Era sa sega ni rairai vei keda ena gauna qo na agilosi. Ia e se vakayagataki ira tiko ga na Kalou mera vukei ira na nona dauveiqaravi. E kaya na iVolatabu: “Na agilosi i Jiova e keba wavoliti ira na rerevaki koya tiko, qai dau vakabulai ira.” (Same 34:7) E bibi meda taqomaki nira kaukaua na keda meca ra qai via vakaleqai keda. O cei na keda meca? Era lako mai vei? Era via vakaleqai keda vakacava? Ena saumi na taro qori ena noda railesuva na veika e yaco ni oti ga vakalailai nodrau buli o Atama kei Ivi.

7. Sa vakacalai ira vakacava e levu o Setani?

⁷ Eda raica ena Wase 3 ni talaidredre vua na Kalou e dua na agilosi, qai vinakata me veiliutaki. E vakatokai koya na iVolatabu me o Setani na Tevoro. (Vakatakila  12:9) E vinakata o Setani meda tomani koya na kawatamata ena nona talaidredre vua na Kalou. A mani vakacalai Ivi, sa vakacalai ira tale ga e levu me yacova mai nikua. Ia era yalodina tu ga vei Jiova eso me vakataki Epeli, Inoki, kei Noa.—Iperiu 11:4, 5, 7.

8. (a) Era vuki vakacava eso na agilosi mera timoni? (b) Na cava era cakava na timoni mera kua ni vakarusai ena Waluvu?

⁸ Era talaidredre eso na agilosi ena gauna i Noa, nira biuta nodra itikotiko vakalomalagi mera mai bula vakatamata e vuravura. Na cava era cakava kina qori? E kaya na iVolatabu nira mai vaqara watidra. (Wilika Vakatekivu 6:2.) Ia e cala na ka era cakava ya na agilosi. (Juta 6) E levu na tamata ena gauna ya era vakatotomuria nodra ivakarau ca kei na nodra itovo voravora na agilosi talaidredre. E mani luvuca na vuravura o Jiova me vakarusai ira kina na daucaka ca. Ia e vakabulai ira na nona tamata yalodina. (Vakatekivu 7:17, 23) Era lesu i lomalagi na agilosi ca mera kua kina ni vakarusai. E vakatokai ira na agilosi qori na iVolatabu mera timoni. E nodra iliuliu na Tevoro nira digia mera tokoni koya ena nona talaidredre.—Maciu 9:34.

9. (a) Na cava e yaco nira lesu i lomalagi na timoni? (b) Na cava eda na vakarau raica qo?

⁹ Sa sega ni okati ira na timoni o Jiova mera lewe ni nona vuvale nira sa talaidredre. (2 Pita 2:4) Era sa sega ni rawa ni vukici ira tale na timoni mera tamata, ia era se “vakacala tiko na vuravura taucoko.” (Vakatakila 12:9; 1 Joni 5:19) Meda raica mada qo na iwalewale era sa vakacalai ira kina e levu.—Wilika 2 Korinica 2:11.

10. Era veibacani vakacava na timoni?

¹⁰ E levu tu na iwalewale ni nodra veivakacalai na timoni. Eso era veitaratara sara ga vakadodonu kei ira na  timoni, eso tale era qara nodra veivuke na dau vakadraunikau se daurairai. Na veitaratara kei ira na timoni e vakatokai me vakatevoro. Ia e vakaroti keda na iVolatabu meda kua ni siova na veika era sema vei ira na timoni. (Kalatia 5:19-21) Na cava e bibi kina qori? E dau vakayagataka na dauvakasasa na dai me tobo manumanu kina. Era vakayagataka tale ga na timoni na ivadi mera bacani keda ra qai lewai keda kina.—Raica na iKuri ni iVakamacala 26.

11. Na cava era cakava na daurairai? Na cava me qarauni kina na ivalavala qori?

¹¹ Era veivakamuai na timoni mera lai raici na daurairai. Era vakayagataka na daurairai na nodra kaukaua na timoni ena nodra sasaga mera kila na ka vuni se na ka e se bera ni yaco. E rawa ni caka ya ena raikalokalo, tuvaimau, yarasasa, nodra lakovi na daukilakila, dauvagunu, se na kena sagai me vakaibalebaletaki na laini ena qeteqeteniliga. E rerevaki dina na ivalavala qori, dina nira nanuma e levu ni sega ni veivakaleqai. Kena ivakaraitaki, e kaya na iVolatabu nira cakacaka vata na daurairai kei na timoni. E vakamacalataki ena Cakacaka 16:16-18 e dua ‘na goneyalewa daurairai e curumi timoni, e dau tukuna na ka se bera ni yaco.’ E oti vakadua na mana ni nona cakacaka na goneyalewa qori ni sa vakasava na timoni na yapositolo o Paula.

12. (a) Na cava e rerevaki kina nona saga e dua me veitaratara kei ira na mate? (b) Na cava era sega ni vakaitavi kina na lotu vaKarisito ena ivalavala era veivakamuai kina na timoni?

¹² Era veivakacalai tale ga timoni ena nodra lasutaka ni rawa nida veivosaki kei ira na mate. Era vinakata meda vakabauta ni o ira na mate era lai bula tale tiko ena dua na vanua ra qai rawa ni veitaratara kei keda se  vakaleqai keda. Kena ivakaraitaki, o koya e lolositaka na nona takali e dua na wekana se itokani e rawa ni lai raica e dua e kaya ni rawa ni veivosaki kei ira na mate. De dua e daurairai o koya qori, qai vakamacalataka eso na ka vinaka me baleti koya sa mate se vakatotomuria sara mada ga na domona. (1 Samuela 28:3-19) Levu tale ga na ivalavala ni veibulu e yavutaki ena kena vakabauti nira se bula tiko ena dua na vanua o ira na sa mate. Eso na ivakaraitaki ni ivalavala va qori na bikabika, soqo me solevutaki kina na iwiliwili ni bogi e mate kina e dua, cabo eso na ka vei ira na mate, nodra vakatatabu na yalewa e mate na watidra, na vakataraisulu, kei na levu tale. Na ivalavala kece qori era veivakamuai kina na timoni. Nira sega ni via vakaitavi ena ivalavala vakavanua va qori na lotu vaKarisito, era vakalewai kina, vosa vakacacataki se cati ena nodra vuvale se koro. Ia era kila na lotu vaKarisito nira sega ni lai bula tale tiko ena dua na vanua na mate. Eda sega ni rawa ni veitaratara kei ira, era sega tale ga ni rawa ni vakaleqai keda. (Same 115:17) Qaqarauni sara! Kua ni saga mo veitaratara kei ira na sa mate se o ira na timoni. Kua tale ga ni siova na ivalavala era veivakamuai kina na timoni.—Wilika Vakarua 18:10, 11; Aisea 8:19.

13. Na cava e sa yaco vei ira e levu era dau rerevaki ira tu e liu na timoni?

¹³ Era sega ni veivakacalai ga na timoni, era dau veivakarerei tale ga. Sa voravora sara qai kaukaua nona sasaga ena gauna qo o Setani kei ira na nona timoni, nira kila ‘sa lekaleka nodra gauna.’ Io, sa vakarau vagalalataki ira e vuravura na Kalou. (Vakatakila 12:12, 17) Ia era sa sega ni rerevaki ira na timoni e vica vata na udolu nikua. Era sereki vakacava mai na rere qori?

14. Me vakataki ira ga mai Efeso, eda rawa ni galala vakacava mai na nodra veivakamuai na timoni?

¹⁴ E tukuna na iVolatabu na ka meda cakava meda vorati ira kina na timoni, meda rawa ni galala mai na nodra veivakamuai. Vakasamataka mada na nodra ivakaraitaki na lotu vaKarisito mai Efeso. Eso era dau veitaratara tu kei ira na timoni ni bera nira vulica na ka dina. Ia era galala rawa vakacava mai na nodra veivakamuai? E kaya na iVolatabu: “E levu sara ga na daucakaisausau era kauta yani na nodra ivola ra qai lai vakama e matadra kece.” (Cakacaka 19:19) Era vakarusa kece nodra ivola ni vakatevoro nira sa via lotu vaKarisito. O ira tale ga nikua era via qaravi Jiova, e dodonu mera vakarusa na iyaya kece ni timoni e tu vei ira. E okati kina na ivola, mekesini, vatavatairalago ni nona bula e dua (horoscope), iyaloyalo, ivakatagi, qito, se itaba e bukana na vakatevoro se vakabulabulataka mera vakabauti na timoni. E okati tale ga e keri na veika e dau daramaki me itataqomaki mai na ca.—1 Korinica 10:21.

15. Na cava tale meda cakava meda vorati Setani kina kei ira na timoni?

¹⁵ Oti e vica na yabaki nodra vakarusa na lotu vaKarisito mai Efeso na nodra ivola ni vakatevoro, e vola na yapositolo o Paula nira se “veivala” tiko ga. Qori na nodra valuti ira tiko na “yalo ca tawarairai.” (Efeso 6:12) Era sa vakama na nodra ivola, ia e se sagai ira tiko ga na timoni. Na cava tale mera cakava na lotu vaKarisito? E kaya vei ira o Paula: “Moni taura na isasabai levu ni vakabauta, moni bokoca [se, tarova] kina na gasau waqa kece i koya na vunica.” (Efeso 6:16) Ena taqomaki keda na vakabauta me vaka ga na nona taqomaki e dua na sotia ena nona isasabai. Eda na vorati Setani kei ira na timoni ke da nuitaki Jiova vakaoti me taqomaki keda.—Maciu 17:20.

16. Na cava meda cakava me qaqaco kina noda vakabauti Jiova?

 ¹⁶ Na cava meda cakava me qaqaco kina noda vakabauti Jiova? E bibi meda wilika e veisiga na iVolatabu, meda nuitaka tale ga na veitaqomaki i Jiova. Ena sega ni vakaleqai keda o Setani kei ira na timoni ke da nuitaki Jiova vakatabakidua.—1 Joni 5:5.

17. Na cava tale e rawa ni taqomaki keda mai vei ira na timoni?

¹⁷ Dua tale na ka e bibi mera cakava na lotu vaKarisito mai Efeso. Ni takalevu na vakatevoro ena nodra koro, e kaya kina vei ira o Paula: “Kerea na veidusimaki . . . ena ituvaki kece ga.” (Efeso 6:18) Io, e bibi mera kerei Jiova e veigauna me taqomaki ira. Vakacava na gauna qo? Sa sega tale ga ni caka rawa na vakatevoro, e dodonu gona meda kerei Jiova me taqomaki keda da qai vakayagataka na yacana nida masu. (Wilika Vosa Vakaibalebale 18:10.) Ena rogoca o Jiova na noda masu ke da kerei koya tiko ga me vakabulai keda mai vei Setani.—Same 145:19; Maciu 6:13.

18, 19. (a) Eda na qaqa vakacava ena noda valuti Setani kei ira na timoni? (b) Na taro cava ena saumi ena wase tarava?

¹⁸ Eda na vorati Setani kei ira na timoni ke da vakarusa na iyaya kece ni timoni e tu vei keda da qai nuitaka na veitaqomaki i Jiova. Meda kua sara ni rerevaki ira na timoni. (Wilika Jemesa 4:7, 8.) E kaukaua sara o Jiova vei ira na timoni. Sa totogitaki ira oti ena siga i Noa, sa vo ga me vakarusai ira ena gauna se bera mai. (Juta 6) Kua ni guilecava nida sega ni vala duadua. E vakayagataki ira tiko na nona agilosi o Jiova mera taqomaki keda. (2 Tui 6:15-17) E rawa nida qaqa ena noda valuti Setani kei ira na timoni ena veivuke i Jiova.—1 Pita 5:6, 7; 2 Pita 2:9.

¹⁹ Ia na cava e se sega ni vakarusai Setani kina kei ira na timoni o Jiova, nira vakavuna tiko vakalevu na rarawa nikua? Na taro qori ena saumi ena wase tarava.