1. Kubaki twege ebikwete aha bamalaika?

YEHOVA nayenda tumanye eka yawenene. Abamalaika ni bamoiyo b’eka yawenene. Omu Bibulia nibetwa “abana ba Katonda.” (Yobu 38:7, NW) Abamalaika nibakora milimoki? Bakajuna batai abantu akanya akarabireho? Isi, nibabasa kutujuna?​—Shoma Ekishoborozo Ekyongeirweho 8.

2. Abamalaika bakaruga nkahai? Katonda, akatonda abamalaika bangahai?

² Abamalaika bakaruga nkahai? Ekihandiiko ky’Abakolosai 1:16 nikigamba nk’okwo orwo Yehova yamazire kutonda Yesu, nirwo “ebintu byatonzirwe omwiguru n’omu nsi.” Abamalaika nabo bakatondwa. N’abamalaika bangahai abatonzirwe? Ebibulia negamba nk’okwo n’amamilioni g’abamalaika.​—Ezaburi 103:20; Okushurulirwa 5:11.

3. Ekihandiiko kya Yobu 38:4-7 nikigambaki ebikwete aha bamalaika?

³ Kandi, Ebibulia neyegesa nk’okwo Yehova akatonda abamalaika atakatonzire ensi. Abamalaika bakehulira batai orwo ensi yatonzirwe? Ekitabo ky’Ebibulia ekya Yobu nikigamba nk’okwo bakashaemelerwa muno. Bakaba bali eka eyabaire nekolera Yehova omu bumoi.​—Yobu 38:4-7.

4. Nitumanya tutai okwo abamalaika nibashemelerwa muno abantu?

⁴ Ebiro byona abamalaika bashemelerwa muno abantu n’ekigendelero kya Yehova kwolekera ensi.  (Emigani 8:30, 31; 1 Petero 1:11, 12) Nikyorekya nk’okwo bakajunahara muno orwo Adamu na Eva bashengire Katonda. Nibajunahara muno kushagaho orwo abantu bangi balikwanga kworobera Katonda. Kyonka, abamalaika nibashanduka muno omuntu omoi orwo alikwechuza n’okugarukira Katonda. (Luka 15:10) Abantu abali kukolera Yehova, Abamalaika nibabashemelerwa muno. Yehova nakoza abamalaika kujuna n’okulinda abakozibe abali omu nsi. (Abaheburania 1:7, 14) Katurebeho ebilikworekya bityo.

5. Eirai abamalaika bakajuna batai abakozi ba Katonda?

 ⁵ Orwo Yehova yabaire nayenda kusiilikya ebigo bya Sodoma na Gomora akatweka abamalaikabe babili babase kurokora Loti n’ekaye. (Embandizo 19:15, 16) Emyaka mingi keyalabireho, omurangi Danieli akanagwa omu rwina rw’entare, kyonka tizamwemire kubi orw’enshonga ‘Ruhanga akatweka omumalaika yakoma entare eminwa.’ (Danieli 6:22) Aha nyuma, entumwa Petero orwo yabaire eli omu gereza, Yehova akatweka omumalaika abase kumukomorora. (Ebikorwa 12:6-11) Kandi, abamalaika bakajuna Yesu orwo yabaire aly’omu nsi. Orwo yamazire kubatizibwa “abamalaika bakamutagaitira.” (Mariko 1:13) Akanya kagufi Yesu atakaisirwe, omumalaika ‘akamugumisa.’​—Luka 22:43.

6. (a) Omu biro ebi nitumanya tutai nk’okwo abamalaika nibajuna abantu? (b) Turaleba bibazoki?

⁶ Birebi, abamalaika tibakibonekera bantu. Kyonka Katonda akyakoza abamalaika kujuna abakozibe. Ebibulia negamb’eti: “Omumalaika wa Ruhanga asisira azingoire abamutina ashuba abarokora.” (Ezaburi 34:7) Kubaki nitwetaga obulinzi? Orw’enshonga twina ababisha abaina amani abalikwenda kutwema kubi. Ababish’abo ni bahai? Bakaruga nkahai? Nibenda kutushasa batai? Obase kubona empororo ez’ebibazo ebyo, leka turebe ebintu ebyabaireho akanya kagufi Adamu na Eva batonzirwe.

7. Sitani ashoboire kukoraki?

⁷ Omu Mutwe gwa 3 tukega ’nk’okwo omumalaika omoi akashenga Katonda orw’okwenda kutwara abantu. Ebibulia nemweta Sitani Ibilisi. (Okushurulirwa 12:9) Mara, Sitani akenda abantu abandi bashenge  Katonda. Akashobora kubeiya Eva, kwema kany’ako arembarembire abantu bangi. Kyonka, abantu bake nka Abeli, Henoki amoi na Noa, bakasigara bali bagorogoki ahali Yehova.​—Abaheburania 11:4, 5, 7.

8. (a) Abamalaika abandi bakahinduka batai kuba masitani? (b) Amasitani gakakoraki kurokoka omutunga gwa Noa?

⁸ Omu makiro ga Noa, abamalaika abandi bakaba bashengi basigaho obwikaro bwabo omwinguru baija omu nsi kwikara n’abantu. Kubaki? Ebibulia negamba bakenda kushwera. (Shoma Embandizo 6:2.) Kyonka bakashobya muno kukora batyo. (Yuda 6) Kwema aho, abantu bangi bakagira emyegendeshereze mibi hamoi n’obukuutu nka abamalaika abo ababi. Nirwo Yehova yaramwire kusiilikya abantu bona ababi omu mutunga. Kyonka akalokora abakozibe abesigwa. (Embandizo 7:17, 23) Abamalaika ababi bakashuba omwiguru batabasa kusiliikibwa. Ebibulia nebeta amasitani. Bakaramura kwekwata sitani, nawe yaba mutwazi wabo.—Matayo 9:34.

9. (a) Nikihai ekyagwireho amasitani orwo gashubire omwiguru? (b) Nitwija kwegaki omu kichweka ekirikuhonderaho?

⁹ Orw’okuba bakashenga, Yehova tiyaikirize rundi kababa bamoiyo b’ekaye. (2 Petero 2:4) Amasitani tigakiina bushobora bwa kwehindura kuba bantu, kyonka ‘bakyabeihire ensi yona kugimaraho.’ (Okushurulirwa 12:9; 1 Yohana 5:19) Katurebe okwo amasitani gali kubeihya anga kuhabisa abantu bangi kany’aka.​—Shoma 2 Abakorinto 2:11.

10. Amasitani nigahabisa gatai abantu?

¹⁰ Amasitani nigahabisa abantu omu mihanda mingi. Abantu nibafumora n’amasitani kabutekire anga  kurabira aha muntu ondijo, nka abafumu anga embandwa. Omuze ogwo nigwetwa okuraguza. Kyonka Ebibulia netutatira twange kwokwokwo ekintu kyona kyona ekikwete aha masitani. (Abagalasia 5:19-21) Kubaki? Okw’obona omuhigi nakoza omutego kukwata ebigunju, nikwo n’amasitani galikukoza amagezi kukwata abantu n’okubageleera.​—Shoma Ekishoborozo Ekyongeirweho 26.

11. Okuraguza nikwo kukoraki, nakubaki nikigasha kulekera okuraguza?

¹¹ Omuhanda gumoiyo ogwo galikukoza n’okuraguza. Okuraguza nikwo kukoza oburogi kuhiga amakuru ag’akanya akalikwija anga ebintu ebitakabaireho. Wakushanga omuntu naraguza omu kureba aina nyotaki, kwogibwa omukosi, kureberwa omu maizi, anga n’okushomwa ebiganja. Abantu bangi nibatekereza okuraguza tikwina kabi kona kona, kyonka, rushengo ruhango. Ebibulia negamba okwo abafumu nibema hamoi n’amasitani. Omu kitabo ky’Ebikorwa 16:16-18 nitushoma gulinya “omuzimu” ogwahaire omuzana “obubuya obw’okubasha.” Orwo entumwa Paulo yamazire kumwihyaho omuzimu ogwo, omuzana akaba atakina bushobora bw’akubasha.

12. (a) Kubaki rushengo ruhango kufumora n’abafu? (b) Kubaki abakozi ba Katonda tibalikuhondera migenzo y’okufumora n’abafu?

¹² Amasitani nigakoza emihanda mingi kubeihyabeihya abantu besige nk’okwo abafu bakyarora, kandi bakubasa kufumora naichwe anga kutushasa. Tekeleza, omuntu alikuba afereirwe munywanyiwe anga omunyarugandawe, nabasakugya aha mufumu alikwekora aina obushobora bw’okufumora n’abafu. Yakumushoborora ekintu nanka ekikwete aha muntu afire nangu n’okushobereza eiraka ly’omuntu ogwo. (1 Samweli  28:3-19) Kandi, emigenzo mingi ey’okuzika neyorekya nk’okwo abantu nibesiga okwo abafu nibagendelera kutura omu kichweka nanka. Emigenzo egyo ninka okuteka enfu, kulya etanga, kuhongera abafu n’okweza omuntu afereirwe omushaija anga omukazi. Abakirisito orwo balikwanga kwema hamoi kukora emigenzo egyo, abanyaruganda babo nibabema kubi, nibabajerura anga kubachwa. Abakirisito nibamanya okwo abafu tibakugendelera kurora. Titushobora kufumora n’abafu, kandi nabo tibashobora kutwema kubi. (Ezaburi 115:17) Oyelinde muno. Otakulengesa nakati kufumora n’abafu, anga kwetahya omu migenzo ekwete aha masitani.​—Shoma Obwijukiro bw’ebiragiro 18:10, 11; Isaya 8:19.

13. Abantu bangi abatinaga amasitani babasize kukoraki?

¹³ Amasitani nigatinisa abantu n’okubahabisa. Sitani n’amasitanige nibamanya okwo “basigaize akaanya kagufi” kusiilikibwa, kityo baina ekiniga kingi muno kushaga akanya akandi kona kona. (Okushurulirwa 12:12, 17) Kyonka, abantu bangi abatinaga amasitani, tibakibatina rundi. Nikihai ekibajunire kusinga obutini obwo?

14. Nka Abakirisito b’ekarne ya mbere, twakubasa tutai kwanga amasitani?

¹⁴ Ebibuli netushoborora okwo twakubasa kwanga amasitani. Aliho abantu omukigo kya Efeso ababaire nibaraguza batakegire mazima. Nikihai ekyabajunire kulekera omuze ogwo? Ebibulia negamb’eti: “Abandi abaraguraga baleta ebitabo byabo babyokya abantu bona nibabona.” (Ebikorwa 19:19) Orw’enshonga bakaba nibenda kuba Bakirisito bakokya ebitabo byona  eby’oburogi. Naichwe nitwetaga kukora tutyo. Kisaine buli muntu arayenda kukolera Yehova, ayokye ebintu byona ebikwete aha masitani. Ebintu ebyo ninka ebitabo, amagazeti, kureba enyota, esinema, emiziki, emizano n’amahirizi agobalikujwara kwelinda n’amasitani.​—1 Abakorinto 10:21.

15. Ni kintuki ekindi ekyo tulikwetaga kukora tubase kwetanga Sitani n’amasitanige?

¹⁵ Emyaka kayabaire yarabireho Abakirisito aba Efeso bokize ebitabo byabo by’oburogi, Entumwa Paulo ekahandiika nk’okwo bakaba bakyayetaga kugendelera “kurashana” n’okurwana “n’amahe g’amasitani agatalikuboneka.” (Abaefeso 6:12) N’orwo bayokize ebitabo byabo, kyonka amasitani gakaba nigalengesa kubema kubi. Aha rw’ekyo, baketaga kukoraki? Paulo akabagambira ati: “Kandi kwongera ahali ebyo mukwate engabo y’okwesiga, egyo niyo murakoza kuraaza emyambi yona y’omubisha elikurabagira nk’omuliro.” (Abaefeso 6:16) Nk’engabo okwo elinda omwisherukare omu ndashana, nikwo omwesigo gwaitu guratulinda. Katurayesiga Yehova kwokwokwo, aratulinda mara turasinga Sitani n’amasitanige.​—Matayo 17:20.

16. Twakubasa kugumisa omwesigo gwaitu ahali Yehova tutai?

¹⁶ Twakubasa kugumisa omwesigo gwaitu ahali Yehova tutai? Tusaine kushoma Ebibulia buli kiro n’okumwesiga abase kutulinda. Katurayesiga Yehova, Sitani n’amasitanige tibabase kutwema kubi.​—1 Yohana 5:5.

17. Nitwetaga kukora kintu ekindi tubase kwelinda n’amasitani?

¹⁷ Abakirisito aba Efeso, baketaga kukora kintuki ekindi? Bakaba nibatura omu kigo ekyabaire kijwire emize y’okufumora n’amasitani. Aha rw’ekyo Paulo akabagambira ati: “Mushome enshara buli kanya.” (Abaefeso 6:18) Baketaga kushaba Yehova abalinde akanya kona.  Isi ichwe? Nitutura omu nsi eijwire emize y’okufumora n’amasitani. Aha rw’ekyo, nitwetaga kushaba muno Yehova atulinde, mara tushabe omu kukoza eibaralye. (shoma Emigani 18:10.) Katuragendelera kushaba Yehova atujune aha masitani, alahorora enshara zaitu.​—Ezaburi 145:19; Matayo 6:13.

18, 19. (a) Twakubasa kusinga tutai endashana za Sitani n’amasitanige? (b) Omutwe ogulahonderaho gulahorora kibazoki?

¹⁸ Katurasiilikya buli kintu ekikwete aha masitani n’okwesiga Yehova, turabasa kwetaisa Sitani n’amasitanige. Titusaine kubatina. (Shoma Yakobo 4:7, 8.) Yehova aina amani kushaga amasitani. Akababonabonyia omu makiro ga Noa, mara naija kubasiilikya omu kanya akalikwija. (Yuda 6) Oijuke nk’okwo titukurashana ndashana ezo tuli chwenka, Yehova nakoza abamalaikabe babase kutulinda. (2 Abakama 6:15-17) Tugire obwesige nk’okwo nitwija kusinga endashana za Sitani n’amasitanige orw’enshonga Yehova naijakutujuna.—1 Petero 5:6, 7; 2 Petero 2:9.

¹⁹ Kyonka, kubaki Katonda takasiliikize Sitani n’amasitanige agalikutuletera amashasi? Omutwe ogulahonderaho gulahorora ekibazo ekyo.