1. Omolwashike twa pumbwa okulihonga kombinga yovaengeli?

JEHOVA okwa hala tu shiive oukwaneumbo waye. Ovaengeli ove li oshitukulwa shoukwaneumbo waJehova. Ombiibeli oya ti kutya ovaengeli ‘ovana ovamati vaKalunga.’ (Job 38:7) Oshilonga shovaengeli oshashike naanaa? Ongahelipi va kala nokukwafela ovanhu mefimbo la pita? Mbela otava dulu ngoo oku tu kwafela kunena? — Tala omafatululo oitya pexulilo lembo, oshitwa 8.

2. Ovaengeli ova dja peni? Kalunga okwa shita ovaengeli vangapi?

² Otwa pumbwa okushiiva kutya ovaengeli ova dja peni. Ovakolossi 1:16 otave tu lombwele kutya tete Jehova okwa shita Jesus, ndele “muye [Jesus] omo mwa shitilwa aishe inya yomeulu naai yokombada yedu.” Oishitwa oyo oya kwatela mo ovaengeli. Ovaengeli ove li vangapi? Ombiibeli oya ti kutya oku na ovaengeli omamiliyona omafele. — Epsalme 103:20; Ehololo 5:11.

3. Job 38:4-7 ote tu lombwele shike kombinga yovaengeli?

³ Ombiibeli otai hongo kutya fimbo Jehova ina shita edu, tete okwa shita ovaengeli. Ndele mbela ova li ve udite ngahelipi eshi va mona edu la shitwa? Ombiibeli oya popya membo laJob kutya ova li va hafa. Ovaengeli ova li oukwaneumbo wa hangana tau longele Jehova. — Job 38:4-7.

4. Otu shi shii ngahelipi kutya ovaengeli ove na ko nasha novanhu?

⁴ Ovaengeli ova kala alushe ve na ohokwe movanhu nomokuwanifwa kwelalakano laJehova li na sha nedu nosho yo ovanhu. (Omayeletumbulo 8:30, 31; 1 Petrus 1:11, 12) Ove na okukala va li va nyemata eshi Adam naEva va nyona kuKalunga. Natango oshi na okukala she va nyemateka  neenghono kunena okutala ovanhu vahapu inava hala okudulika kuJehova. Ndele ngeenge omunhu okwe livela ombedi ndele ta alukile kuKalunga, ovaengeli ohava kala va hafa shili. (Lukas 15:10) Ovaengeli ove na ko nasha neenghono novanhu ovo tava longele Kalunga. Jehova ohe va longifa opo a kwafele nokwaamena ovapiya vaye ovo ve li kombada yedu. (Ovaheberi 1:7, 14) Natu ka taleni koihopaenenwa imwe i na sha naasho.

5. Ongahelipi ovaengeli va li va kwafela ovapiya vaKalunga mefimbo la pita?

 ⁵ Jehova okwa li a tuma ovaengeli vavali opo va kwafele Lot noukwaneumbo waye va fiye po oilando Sodom naGomorra oyo ya li tai hanaunwa po. (Genesis 19:15, 16) Konima yomido omafele, omuprofeti Daniel okwa li a ekelwa mekololo leenghoshi, ashike ka li a ningilwa owii molwaashi ‘Kalunga okwa tuma omweengeli waye, ndele ta kwata omilungu deenghoshi.’ (Daniel 6:23) Natango lwanima eshi omuyapostoli Petrus a li a idililwa modolongo, Jehova okwa li a tuma omweengeli e mu mangulule. (Oilonga 12:6-11) Ovaengeli ova li yo va kwafela Jesus eshi a li kombada yedu. Pashihopaenenwa, konima eshi a ninginifwa, ‘ovaengeli ove mu yakula.’ (Markus 1:13) Fimbo Jesus ina dipawa, omweengeli umwe okwa li e ‘mu dika eenghono.’ — Lukas 22:43.

6. (a) Otu shi shii ngahelipi kutya ovaengeli ohava kwafele oshiwana shaKalunga kunena? (b) Omapulo elipi hatu ka nyamukula paife?

⁶ Kunena, ovaengeli ihave lihololele vali ovanhu. Ashike natango Kalunga oha longifa ovaengeli va kwafele ovapiya vaye. Ombiibeli otai ti: “Omwengeli wOmwene ota ongo nokudingilila onhanda kuava have mu tila, ndee te va xupifa.” (Epsalme 34:8) Omolwashike twa pumbwa eameno? Omolwaashi otu na ovatondi ovanaenghono ovo va hala oku tu etela oshiponga. Ovo oolyelye? Ova dja peni? Ova hala oku tu etela oshiponga ngahelipi? Opo tu mone omanyamukulo komapulo oo, natu ka taleni kwaasho sha holokele po okafimbo kaxupi konima eshi Adam naEva va shitwa.

7. Oshike osho ovanhu va ninga po omolwomaheka aSatana?

⁷ Otwe lihonga mEtukulwa eti-3 kutya omweengeli umwe okwa li a hovela okukala ina hala okudulika kuKalunga nokwa li a hala okulongelwa kuvakwao. Ombiibeli otai ti kutya oye Satana Ondiaboli. (Ehololo 12:9) Satana okwa li a hala vamwe navo va kale ihava dulika kuKalunga. Okwa  li a pondola okuheka Eva, nokudja opo okwa pondola yo okuheka ovanhu vahapu. Ndele nande ongaho, ovanhu vamwe ngaashi Abel, Henok naNoa ova kala ovadiinini kuJehova. — Ovaheberi 11:4, 5, 7.

8. (a) Osha enda ngahelipi opo ovaengeli vamwe va ninge eendemoni? (b) Eendemoni oda li da ninga po shike opo di xupe pEyelu?

⁸ Pefimbo laNoa, ovaengeli vamwe ova li va tokola okuhadulika kuJehova ndele tava di mo meulu nokuuya kombada yedu va kale ngaashi ovanhu. Omolwashike mbela? Ombiibeli oya ti kutya ovaengeli ovo ova li va hala okukala ve na ovakulukadi. (Lesha Genesis 6:2.) Ashike osha puka kovaengeli okuninga ngaho. (Judas 6) Ngaashi ovaengeli ovo ovakolokoshi, ovanhu vahapu pefimbo opo kava li hava dulika nove hole elongifo leenghono. Opo nee Jehova okwa li a tokola okuhanauna po ovanhu ovakolokoshi nEyelu. Ashike okwa li a xupifa ovapiya vaye ovadiinini. (Genesis 7:17, 23) Opo ovaengeli ovo ovakolokoshi va xupe pEyelu, ova li va shuna meulu. Ombiibeli oya ti kutya ovaengeli ovo ovo eendemoni. Ovaengeli ovo ova hoolola okuhadulika ngaashi Satana, na Satana okwa ninga omupangeli wavo. — Mateus 9:34.

9. (a) Oshike sha li sha ningilwa eendemoni eshi da shuna meulu? (b) Ohatu ke lihonga shike?

⁹ Jehova ina tambula ko vali ovaengeli ovo moukwaneumbo waye molwaashi ihava dulika. (2 Petrus 2:4) Eendemoni ihadi dulu vali okulundulukila momalutu opanhu, ashike natango otadi “hongaula ounyuni aushe.” (Ehololo 12:9; 1 Johannes 5:19) Natu ka taleni kutya ongahelipi tadi twikile okuheka nokupukifa ovanhu vahapu. — Lesha 2 Ovakorinto 2:11.

10. Eendemoni ohadi pukifa ngahelipi ovanhu?

¹⁰ Eendemoni ohadi pukifa ovanhu momikalo dihapu. Ovanhu ngeenge tava kwatafana neendemoni ohave shi ningi  sha yukilila ile okupitila momunhu wonhumba, ngaashi eendudu ile ovanyanekeli. Okukwatafana neendemoni oko oumhulile. Ombiibeli otai tu londwele tu kale kokule nakeshe shimwe osho shi na ekwatafano neendemoni. (Ovagalati 5:19-21) Omolwashike? Ngaashi ashike omukongo ha longifa omwiyo opo a kwate oshifitukuti, eendemoni nado ohadi longifa omaheka opo di kwate ko ovanhu. — Tala omafatululo oitya pexulilo lembo, oshitwa 26.

11. Enyanekelo oshike, nomolwashike tuhe na okunyanekela?

¹¹ Omwiyo umwe oo eendemoni hadi longifa oo enyanekelo. Osho osha kwatela mo okukendabala okushiiva osho tashi ka ningwa monakwiiwa ile oinima ihe shiivike. Vamwe ohava kendabala okutala momukonda, okutala mokakola, okufatulula okukwena kwonhumba kwoinamwenyo neendjodi, okutongolola omifinda odo di li peke nosho yo okukoshwa omupya. Ovanhu vahapu otava diladila kutya inashi puka okuninga oinima ya tya ngaho noitashi dulu okutwala omunhu moshiponga, ashike osha puka filufilu nosha nyika oshiponga. Pashihopaenenwa, Ombiibeli otai ulike kutya eendemoni ohadi longele kumwe novanhu ovo hava nyanekele. Oilonga 16:16-18 oya popya kombinga ‘yomhepo youpule’ oyo ya li ya kwafela okakadona kamwe ka ‘xunganeke’ kombinga yonakwiiwa. Konima eshi omuyapostoli Paulus a ta mo ondemoni muko, okakadona oko kaka li vali ka dula okuxunganeka kombinga yonakwiiwa.

12. (a) Omolwashike tuhe na okukendabala okupopya noonakufya? (b) Omolwashike ovapiya vaKalunga vehe na okukufa ombinga moinima oyo i na ekwatafano neendemoni?

¹² Eendemoni ohadi pukifa yo ovanhu moku va itavelifa kutya oonakufya inava fya shili ndele ove li konhele imwe ve na omwenyo notava dulu okupopiwa navo ile oku tu etela nokuli oshiponga. Pashihopaenenwa, omunhu ngeenge a filwa kaume ile omupambele, otashi dulika a ye kovanhu ovo haku tiwa ohava popi noonakufya ile neemhepo dovafi. Omupopi neemhepo otashi dulika a lombwele oo a filwa  oshinima shihokwifa kombinga yakaume ile omupambele oo a fya ile nokuli a popye newi la fa lanakufya filufilu. (1 Samuel 28:3-19) Oinima ihapu oyo hai ningwa pomafudiko nayo oya kanghamena keitavelo olo kutya oonakufya ove na omwenyo konhele imwe i lili. Osho otashi dulika shi kale sha kwatela mo okudana oivilo yomafudiko, oivilo yokudimbuluka oonakufya omudo nomudo, okufiyawila (ile okuyambela oonakufya oikulya noikunwa), oinima yopamifyuululwakalo oyo hai ningilwa ovafiyekadi peefya ile okukufa ombinga meenghulunghedi odo hadi ningwa meefya. Ngeenge Omukriste okwa anye okukufa ombinga moinima ya tya ngaho, ovapambele ile ovanamukunda otashi dulika va kale tave mu sheke, tave mu tuku ile va kale inava hala vali okupopya naye. Ashike Ovakriste ove shii kutya oonakufya kave na omwenyo. Itatu dulu okupopya navo noitava dulu oku tu etela oshiponga. (Epsalme 115:17) Inatu hetekela nande okupopya noonakufya, okukwatafana neendemoni, ile okukufa ombinga moinima oyo i na ekwatafano neendemoni. — Lesha Deuteronomion 18:10, 11; Jesaja 8:19.

13. Oshike osho ovanhu vahapu ovo vali nale ve na oumbada wokutila eendemoni va dula okuninga?

¹³ Eendemoni ihadi heke ashike ovanhu ndele ohadi va tilifa yo. Kunena, Satana neendemoni daye ove shi shii kutya ove na ko ashike ‘okafimbo kaxupi kongaho’ ofimbo Kalunga ina katuka onghatu e va hanaune po. Onghee hano, ohava longifa eenghono novakwanyanya shi dulife nale. (Ehololo 12:12, 17) Ashike nande ongaho, ovanhu omayovi ovo vali nale hava tila eendemoni kave na vali oumbada oo. Ongahelipi va efa po oumbada oo wokutila eendemoni?

14. Ngaashi Ovakriste vomefelemudo lotete, ongahelipi hatu dulu okumanguluka ko keendemoni?

¹⁴ Ombiibeli otai tu lombwele nghee hatu dulu  okukondjifa nokukala twa okumanguluka ko filufilu keendemoni. Pashihopaenenwa, ovanhu vamwe vomuEfeso ova li ve na ekwatafano neendemoni fimbo inave lihonga oshili. Ongahelipi va li va dula okumanguluka ko? Ombiibeli oya ti: “Vahapu vomuava va li va longifa oupule wavo, ova eta omishangwa davo doupule da ndubilwa onduba, ndele ve di xwika po moipafi yovanhu.” (Oilonga 19:19) Ova hanauna po omambo avo aeshe oupule molwaashi ova li va hala okuninga Ovakriste. Nafye osho naanaa twa pumbwa okuninga ngaho kunena. Keshe umwe oo a hala okulongela Jehova okwa pumbwa okweefa po oshinima keshe osho shi na ekwatafano neendemoni. Osho osha kwatela mo oinima oyo tai ningifa oumhulile ile oulodi u kale tau monika wa fa inau nyika oshiponga nouhafifa ngaashi omambo, oifo, eefilima, eengalo, omaudano nosho yo omafano oumhulile. Omwa kwatelwa yo oinima oyo ovanhu hava djala opo vati ve liamene keemhepo dowii. — 1 Ovakorinto 10:21.

15. Oshike vali twa pumbwa okuninga opo tu kondjife Satana neendemoni daye?

¹⁵ Konima yomido donhumba okudja eshi Ovakriste vomuEfeso va hanauna po omambo avo oumhulile, omuyapostoli Paulus okwa ti kutya natango ova li ve na ‘okukondja’ nokulwifa ‘eemhepo dowii.’ (Ovaefeso 6:12) Nonande ova li va xwika po omambo, eendemoni natango oda li tadi kendabala oku va ehameka. Okwa li ve na okuninga po vali shike? Paulus okwa li e va lombwela a ti: “Kwateni oshikelelifo sheitavelo, mu dule okudima po nasho oikuti yomunawii ya xwama omundilo.” (Ovaefeso 6:16) Ngaashi ashike oshikelelifo hashi amene omukwaita molwoodi, eitavelo letu nalo otali dulu oku tu amena. Ngeenge otu na elineekelo la kola kutya Jehova ota dulu oku tu amena, opo ashike hatu dulu okukondjifa Satana neendemoni daye. — Mateus 17:20.

16. Ongahelipi hatu dulu okupameka eitavelo letu muJehova?

¹⁶ Ongahelipi hatu dulu okupameka eitavelo letu muJehova? Otwa pumbwa okulesha Ombiibeli keshe efiku nokukala  twe mu lineekela e tu amene. Ngeenge otwe lineekela filufilu muJehova, Satana neendemoni daye itava ka dula oku tu ningila owii washa. — 1 Johannes 5:5.

17. Oshike vali tashi ke tu amena keendemoni?

¹⁷ Oshike vali Ovakriste vokuEfeso va li va pumbwa okuninga? Ova li hava kala moshilando shi yadi eendemoni. Paulus okwa li e va lombwela va ‘ilikane alushe.’ (Ovaefeso 6:18) Okwa li va pumbwa okupula Jehova e va amene keshe efimbo. Ongahelipi kombinga yetu? Nafye otu li mounyuni u yadi eendemoni. Onghee hano, otwa pumbwa okupula Jehova e tu amene notwa pumbwa yo okulongifa edina laye ngeenge hatu ilikana. (Lesha Omayeletumbulo 18:10.) Ngeenge otwa twikile okupula Jehova e tu amene kuSatana, Jehova ota ka nyamukula omailikano etu. — Epsalme 145:19; Mateus 6:13.

18, 19. (a) Ongahelipi hatu dulu okufindana molwoodi lokulwifa Satana neendemoni daye? (b) Epulo lilipi tali ka nyamukulwa metukulwa tali landula?

¹⁸ Ngeenge otwa ekeleshi oinima aishe oyo i na ekwatafano neendemoni monghalamwenyo yetu nokulineekela eameno laJehova, ohatu dulu okukondjifa filufilu Satana neendemoni daye. Inatu pumbwa okukala twe va tila nandenande. (Lesha Jakob 4:7, 8.) Jehova oku na eenghono dinene e dule eendemoni. Okwa li e di handukila pefimbo laNoa, note ke di hanauna po monakwiiwa. (Judas 6) Dimbuluka kutya itatu lwifa eendemoni ofye atuke molwaashi Jehova ota longifa ovaengeli vaye ve tu amene. (2 Eehamba 6:15-17) Ohatu dulu okukala nelineekelo kutya kekwafo laJehova ohatu dulu okufindana molwoodi lokulwifa Satana neendemoni daye. — 1 Petrus 5:6, 7; 2 Petrus 2:9.

¹⁹ Ngeenge Satana neendemoni otava etifa okumona oixuna kuhapu ngaho, omolwashike Kalunga ine va hanauna po fiyo opapa? Enyamukulo kepulo olo otali ka kundafanwa metukulwa tali landula.