Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

KIBATULU DIKUINHI

O Kidi Kia Lungu ni Ji-anju

O Kidi Kia Lungu ni Ji-anju

1. Mukonda diahi tua tokala kuijiia o kidi kia lungu ni ji-anju?

JIHOVA ua mesena kuila tuijiia o muiji uê. O ji-anju ja tokala ku muiji ua Nzambi. O Bibidia ixana o ji-anju, “an’a Nzambi.” (Jobe 38:7) Ihi i bhanga o ji-anju? Kiebhi kia kuatekesa o athu m’ukulu? O kuila lelu ene a tena ku tu kuatekesa?—Tala o Kibandekesu kia 8.

2. Nanhi ua bhange o ji-anju? Anju jikuxi ja bhange Nzambi?

2 Tua tokala kuijiia nanhi ua bhange o ji-anju. O divulu dia Kolose 1:16, di tu tangela kuila, kioso Jihova kia bhange Jezú, “ima ioso Nzambi ua i bhangela mua muène, ni ku diulu, ni mu ngongo.” Mu ima ioso ia bhangele Nzambi mua kexile ué o ji-anju. Anju jikuxi ja bhange Nzambi? O Bibidia izuela kuila kuene mazunda ni mazunda a ji-anju.—Jisálamu 103:20; Dijingunuinu 5:11.

3. Ihi izuela o divulu dia Jobe 38:4-7 ia lungu ni ji-anju?

3 O Bibidia i tu longa ué kuila Jihova ua dianga ku bhanga o ji-anju ande dia ku bhanga o ixi. Kiebhi kia divu o ji-anju kioso kia mono o ixi? O divulu dia Jobe dizuela kuila, ene a sangulukile kiavulu. Ene exile muiji uambote ua kexile mu sidivila kumoxi Jihova.—Jobe 38:4-7.

O JI-ANJU JI KUATEKESA O MUNDU UA NZAMBI

4. Kiebhi ki tuejiia kuila o ji-anju ja mesena o mbote ia athu?

4 Tundé ukulu, o ji-anju ja mesena o mbote ia athu ni vondadi ia Jihova ia lungu ni athu ni ixi. (Jisabhu 8:30, 31; 1 Phetele 1:11, 12) O ji-anju ja divuile kia iibha kioso Adá ni Eva kia bhukumukina Jihova. Ene a dívua ué kia iibha mu ku mona o athu mu ixi kubhukumukina Jihova. Maji se muthu u diela o ituxi, anga u vutuka kua Nzambi, ene a sanguluka. (Luka 15:10) O ji-anju a mesena kiavulu o mbote ia jiselevende ja Nzambi. Jihova u tumina o ji-anju jê ku kuatekesa ni ku langa o jiselevende jê mu ixi. (Jihebeleu 1:7, 14) Tu di longe kiebhi kia bhanga kiki.

‘Nzambi ua tumina anju iê iu ua jika o makanu a jihoji.’—Daniiele 6:22

5. Kiebhi o ji-anju ja kuatekesa o jiselevende ja Nzambi m’ukulu?

5 Jihova ua tumikisa anju jiiadi phala kubhulula Lote ni muiji uê ku kibuikilu kia mbanza ia Sodoma ni Ngomola. (Dimatekenu 19:15, 16) Mu ku bhita jihama ja mivu, o polofeta Daniiele a mu takula mu ngenda ia jihoji, maji muéne ka mu kuama mukonda, ‘Nzambi ua tumina anju iê iu ua jika o makanu a jihoji.’ (Daniiele 6:22) Kioso o poxolo Phetele kia kexile mu kaleia, Jihova ua tumikisa anju ia mu bhulula. (Ikalakalu 12:6-11) O ji-anju ja kuatekesa ué Jezú kioso kia kexile mu ixi. Mu kifika, kioso kia zubha ku mu batizala, “o ji-anju ji kala mu ku mu langidila.” (Marku 1:13) Ande dia Jezú ku mu jibha, “anju ia tundu mu diulu, hé i mu suinisa.”—Luka 22:43.

6. (a) Kiebhi ki tuejiia kuila o ji-anju jene mu kuatekesa o jiselevende ja Nzambi lelu? (b) Ibhuidisu iebhi i tua-nda tambuijila?

6 Lelu o ji-anju ki jene mu monekena dingi ku athu. Maji Nzambi uene mu kuatekesa hanji o jiselevende jê bhu kaxi ka ji-anju. O Bibidia izuela: “Anju ia Jihova i kala jinga ku kilangidilu kia iá a mu kuatela uôma, hé u a kudila.” (Jisálamu 34:7) Mukonda diahi tua bhingi ku tu langidila? Mukonda tuala ni jinguma ja makota a mesena ku tu bhanga kiaiibha. O jinguma jiji a nanhi? Nanhi ua ji bhange? Ihi ia bhanga phala ku tu bhanga kia iibha? Phala ku sanga o kitambuijilu, tua tokala kuijiia ihi ia bhiti kioso Nzambi kia bhange Adá ni Eva.

O JINGUMA KI JI MONEKA KU MESU

7. Ihi iene mu bhanga o athu mukonda dia jindunge ja Satanaji?

7 Tua di longo mu kibatulu 3, kuila saí anju ia bhukumukina Nzambi, iu ua mesenene ku tumina akuâ. O Bibidia i muixana Satanaji o Diabhu. (Dijingunuinu 12:9) Satanaji ua mesenene ué kuila akuâ a bhukumukina ué Nzambi. Muéne ua tena ku nganala Eva, tundé o kithangana kieniókio uene mu nganala athu avulu. Maji o jiselevende ja Nzambi Abele, Enoko, ni Noué a kolokotele mu kubheza Jihova.—Jihebeleu 11:4, 5, 7.

8. (a) Ihi ia bhangesa o ji-anju ku kituka madimonho? (b) Ihi ia bhange o madimonho phala ku bhuluka ku Diluviu?

8 Mu izuua ia Noué saí ji-anju ja tuluka mu ixi phala ku kala athu mu xitu. Mukonda diahi? O Bibidia izuela kuila ene a mesenene ku kazala ni ahatu. (Tanga Dimatekenu 6:2.) Maji o ji-anju ki ji tokalele ku bhanga kiki. (Juda 6) Kála kia bhangele o ji-anju jojo, athu avulu mu kithangana kieniókio a mateka ué ku bhanga ima ia iibha. Kiki-phe Jihova ua banze ku jimuna o athu a iibha mu ku a buika ku Dilúviu. Maji ua bhulula o jiselevende jê exile fiiele. (Dimatekenu 7:17, 23) Phala ku bhuluka, o ji-anju ja iibha ja vutuka ku diulu. Mu Bibidia o ji-anju jiji a ji ixana madimonho. Ene a solo ku di bunda ni Satanaji, kiki-phe, Diabhu ua kituka nguvulu iâ.—Matesu 9:34.

9. (a) Ihi ia bhiti ni madimonho kioso kia vutuka ku diulu? (b) Ihi i tua-nda di longa?

9 Mukonda dia ku bhukumuka kuâ, Jihova ka a xikina dingi ku muiji uê ua diulu. (2 Phetele 2:4) O madimonho ka tena dingi ku kitula o mikutu iâ mu xitu, maji a mu tena hanji “kunganala o mundu uoso.” (Dijingunuinu 12:9; 1 Nzuá 5:19) Tu di longe kiebhi ene kia mu tena ku nganala athu avulu.—Tanga 2 Kolindo 2:11.

KIEBHI O MADIMONHO KIENE MU NGANALA O ATHU

10. Kiebhi o madimonho kiene mu nganala o athu?

10 O madimonho ene ni jindunge javulu phala ku nganala o athu. O athu a sota o madimonho saí ithangana a diendela mudiâ, maji ithangana ia mukuá a sota imbanda. O kusota madimonho, a kuixana uanga. Maji o Bibidia i tu tendelesa kuila, ki tu tokala ku kuata ima ia lungu ni uanga. (Ngalásia 5:19-21) Mukonda diahi? Mukonda kála o dinhanga u ta kibhetu phala ku kuata o kiama, o madimonho ué ene ni jindunge phala ku nganala o athu.—Tala o Kibandekesu 26.

11. O kuzambula ihi ni mukonda diahi ki tu tokala ku zambula?

11 Saí ndunge iâ a ixana kuzambula. A bhanga kiki phala kuijiia o ima ia-nda bhita ku hádia. Muthu nange u zambula mu ku tala ku jithéthembua, mba kutanga o dikanda dia lukuaku lua muthu. Athu avulu a bhanga o ima íii, a fika kuila ki kima kia iibha, maji kima kia iibha. Kiluezu kia dikota. Mu kifika, o Bibidia ilondekesa kuila o madimonho ni akua kuzambula a kalakala kumoxi. O divulu dia Ikalakalu 16:16-18 di zuela ia lungu ni ‘dimonho dia kuzambula’ dia kexile mu kuatekesa kilumba “kuzambula.” Kioso poxolo Phaulu kia kaie o dimonho, o kilumba ka tenene dingi ku tanga o ima ieji bhita ku hádia.

12. (a) Mukonda diahi kiluezu kia dikota ku mesena kuzuela ni madifundu? (b) Mukonda diahi o jiselevende ja Nzambi ka tokala ku dita mu ijila ia lungu ni madimonho?

12 O madimonho ene ué ni ibhetu ia mukuá phala ku kuata o athu. Ene a mesena ku tu xikinisa kuila tu tena kuzuela ni athu áfu, ni kuila o athu áfu ala mu kididi kiéngi, a tena ku zuela n’etu mba ku tu bhanga kia iibha. Mu kifika, muthu ua fundu ndandu mba dikamba u tena kuia mu sota kimbanda u mu tangela kuila, muéne u tena kuzuela ni difundu. O kimbanda ki tena ku mu tangela kima kia lungu ni ndandu iê mba kamba diê uafu mba ku mu fikisa. (1 Samuuele 28:3-19) Ijila iavulu ia lungu ni athu áfu i tunda ué mu kixikanu kia kuila o athu ala hanji ku muenhu bhu kididi kiéngi. Mu kifika, o athu a bhanga fesa ia madifundu, ni ku komba dithoka. Se Kidistá u dituna ku kumbidila o ijila íii, o jindandu ni ji vizinhu jê a mu zukutisa, a dituna ku dilunga nê. Maji o Kidistá uejiia kuila o muthu uafu kai bhu kididi kiéngi kana. Ki tu tena kuzuela nau ene ué ka tena ku tu bhanga kiaiibha. (Jisálamu 115:17) Dilange. Ku fikise ku zuela ni madifundu mba madimonho, kana ku dita mu ijila ia lungu ni madimonho.—Tanga Matendelelu 18:10, 11; Izaia 8:19.

13. Ihi ia tena o kubhanga o athu akexile ni uôma ua madimonho?

13 O madimonho kene ngó mu nganala o athu, maji a a kuatesa ué uôma. Lelu Satanaji ni madimonho mê, ‘ejiia kuila o thembu iâ ia butu kiá,’ phala Nzambi ku a buikisa, mukonda dia kiki, ene a mu bhanga ima iavulu ia iibha ku athu m’ukulu ndenge. (Dijingunuinu 12:12, 17) Maji mazunda ni mazunda a athu akexile ni uôma ua madimonho lelu kala dingi ni uôma. Kiebhi kia tena kueha o uôma ua madimonho?

EIE U TENA KU LUÁ NI MADIMONHO NI KU A TOLOLA

14. Kála kia bhangele o Jikidistá ku hama ia dianga, kiebhi ki tu tena ku kaia o madimonho?

14 O Bibidia i tu tangela kiebhi ki tu tena ku luá ni madimonho phala ka tu nganale. Mu kifika, saí athu mu mbanza ia Efezo akexile mu zuela ni madimonho ande dia kuijiia o kidi. Kiebhi kia xisa o ukexilu iú? O Bibidia izuela, ‘athu avulu, a tambuile uanga, a bheka o madivulu mâ, anga a ma ta mu túbhia ku mesu ma mundu.’ (Ikalakalu 19:19) Mukonda dia ku mesena ku kala Jikidistá, ene a te o madivulu moso a uanga mu túbhia. Lelu o athu a tokala ué ku bhanga kiki. Muthu uoso ua mesena ku kala selevende ia Jihova ua tokala ku texi o ima ioso ia lungu ni madimonho. O ima íii ia lungu ni madivulu, mikanda, jifilme, mimbu, jijoko ni jifoto ja lungu ni madimonho, ni ima ia mukua i ta o athu ku mikutu phala ku dilanga ku Diabhu.—1 Kolindo 10:21.

15. Ihi i tua tokala ué kubhanga phala ku luá ni Satanaji ni madimonho?

15 Mu ku bhita kithangana kioso akua Efezo kia te o madivulu mâ mu túbhia, o poxolo Phaulu ua soneka kuila, ene a tokalele hanji kusuína ni ‘kuluá’ “ni ifuxi ia jinzumbi ja phulu.” (Efezo 6:12) Sumbala ene ohele kiá o madivulu moso, maji o madimonho a mesenene hanji ku a zukutisa. Ihi dingi ia tokalele ku bhanga? Phaulu ua a tendelesa: ‘Ambatenu jinga ué o ngubu ia kuxikana, phala mu tene kujima na-iu o mifula ia Diabhu ia uama túbhia.’ (Efezo 6:16) Kála o ngubu i fikidila o disoladi mu ita, o kixikanu kietu ki tena ku tu langa. Se tu dielela kuila Jihova u tena ku tu langa, tua-nda tena ku luá ni Satanaji ni madimonho.—Matesu 17:20.

16. Kiebhi ki tu tena kukolesa o kixikanu kietu kua Jihova?

16 Kiebhi ki tu tena kukolesa o kixikanu kietu kua Jihova? Tua tokala ku tanga o Bibidia izuua ioso, ni ku dielela kuila muéne ua-nda tu langa. Se tu dielela kua Jihova ni kidi kioso, Satanaji ni madimonho ka-nda tena ku tu zukutisa.—1 Nzuá 5:5.

17. Ihi ué i tena ku tu langa ku madimonho?

17 Ihi dingi ia tokalele kubhanga o Jikidistá mu mbanza ia Efezo? Ene a tungile mu mbanza iezalele ni uanga. Kiki-phe o poxolo Phaulu uambe: “Sambenu jinga ithangana ioso.” (Efezo 6:18) Ene a tokalele ku samba ithangana ioso, phala Jihova ku a langa. O kuila tua tokala ué ku kaiela o phangu iâ? Tua tungu ué ku mundu uezala ni ilongesu ia madimonho. Kiki-phe tua tokala kusamba kua Jihova phala ku tu langa, tua tokala ué ku tumbula o dijina diê mu musambu. (Tanga Jisabhu 18:10.) Se tu bhinga kua Jihova phala ku tu bhulula kua Satanaji, Jihova ua-nda tambuijila o misambu ietu.—Jisálamu 145:19; Matesu 6:13.

18, 19. (a) Kiebhi ki tu tena kutolola Satanaji ni madimonho? (b) Kibhuidisu kiebhi kia-nda tambuijila mu kibatulu kia kaiela?

18 Se tu texi o ima ioso ia lungu ni madimonho, ni ku dielela kuila Jihova u tena ku tu langa, tua-nda tena ku luá ni Satanaji ni madimonho. Ki tu tokala ku kala ni uôma ua madimonho. (Tanga Tiiaku 4:7, 8.) Jihova ua beta-kota mu kutena o madimonho ndenge. Muéne ua a kaxtikala mu izuua ia Noué, ku hádia ua-nda kua buika. (Juda 6) Ijiia kuila ki tuala ubheka mu ku luá nau. Jihova ua mu tu langa bhu kaxi ka ji-anju jê. (2 Jisobha 6:15-17) Tua tokala kudielela kuila ni kikuatekesu kia Jihova, tu tena ku tolola Satanaji ni madimonho.—1 Phetele 5:6, 7; 2 Phetele 2:9.

19 Maji se Satanaji ni madimonho a mu bhekela jiphaxi javulu, mukonda diahi Jihova ka a buika luua? O kibhuidisu kiki, a-nda ki tambuijila mu kibatulu kia kaiela.