1. Bwabiny bikakaam tumanyik banjel?

YEHOW i mukat neey tumanyik cisak cindiy. Banjel i biin mu cisak cindiy. Bibl wiibabibikan neey “Baan-balum ba Mawej”. (Yoobw 38:7 NWT) Banjel baloolong biny? I mushind kaay waakadyobw bakwanjok baat mu mafuk ma kal? Bady mwa kwiitukwanjok leeloow eeny?​—Bal Dimanyish dya ku bulekel 8.

2. Uhangil banjel i ngany? Bady buny kaay?

² Bikaam tumanyik neey banjel baakady bibahang kudy Yehow. Yehow waakady muhang Yeez kuuhal. Kolos 1:16 uleeleeb neey: “Mawej uhangil nend biit byoos bidy mwiiwul ni bidy ha bulab.” Bibl uleeleej neey kudy banjel binun ni binun.​—Misambw 103:20; Myand Yisokolweel Jah 5:11.

3. Yoobw 38:4-7 wiituloolongweesh biny habitaatal banjel?

 ³ Bibl wiituloolongweesh cikwaabw neey Yehow uhangil banjel kuuhal kwa kuhangey bulab. Bumvwiil bicy hatadilobw bulab? Mukand a Yoobw uleeleeb neey baakady ni musangal i mwiin weeh. Mu ciisang aacy, banjel boos biikeel mu cisak cyaakaabumw ni baakady bakadil Yehow mudimw.​—Yoobw 38:4-7.

4. I mushind kaay utudy bamanyik neey banjel i bakat kumanyik myand ya baat?

⁴ Banjel baadyakal bakat kumanyik myand ya baat ni bidy Yehow mulongolweel bulab ni baat. (Tusumw 8:30, 31; 1 Pyeel 1:11, 12) Haakady Adam ni Eev bakufwaabeel Yehow, banjel bumvwiil biin-biin kakunying kavul. Leeloow, bumvumvw cikwaabw kakunying kavul menmen hadyobw batal baat bavul balek kukooyel Yehow. Ki hady muut wiikunying bwa pekaat ni ufutulul bilong bindiy ni uhingomw kudy Yehow, banjel bumvumvw musangal muvul weeh. (Luuk 15:10) Banjel i bakat kumanyik bikasakan myand yitaatal baat ba Mawej. Yehow ukakal naabw mudimw bwa kukwanjok baat bindiy baady ha bulab ni kwiibalam. (Ebreh 1:7, 14) Tutalaay bileejel.

5. I mushind kaay udy banjel bakwanjok baat ba Mawej mu ciisang cya kal?

 ⁵ Yehow utumin banjel babiidy bwa kukuuloh Loot ni biin cisak cindiy kuuhal kwa kubutuley Sodom ni Komor. (Kutang kwa Bwanjil 19:15, 16) Mivw kam yivul yiman kuhit, bumbiil Muprofet Danyel mu cind cya tambw. Ki tambw kayakadyoh bend yimulongel bibiih, bwaal ‘Mawej [. . .] ubaakutum waakutum [Mwanjel] indiy ubaakang mbang ya tambw.’ (Danyel 6:23; 6:22 NWT ) Kunyim, haakady mupostol Pyeel mu lukan, Yehow utumin mwanjel bwa kumukuuloh. (Myand yilongel Bapostol 12:6-11) Banjel baakady bakwanjok cikwaabw Yeez haakadyey ha bulab. Cileejel, kunyim kwa baatiisimw indiy, banjel biiyil kumukwanjok. (Mark 1:13) Kuuhal kwa lufw lwindiy, mwanjel mukwaabw wiiyil kumukashish mu mabok.​—Luuk 22:43.

6. a) I mushind kaay utudy bamanyik neey banjel bakwaakwanjok baat ba Mawej leeloow? b) I majooj kaay matwiiyiiy kwaalabul?

⁶ Leel, baat kabiin mwa kutal banjel. Mawej ukakal naabw mudimw cikwaabw bwa kukwanjok baat bindiy. Bibl uleeleeb neey: “Waakutum a Mawej [. . .] i mwiiman kalumb-lumb mulam aab baneeneemek Mawej, wiibakuukuuloh.” (Misambw 34:7) Bwabiny tukakaam bwa bitulam? Bwaal tudy ni balwiish ba bukash bakakaam kwiitulongel bibiih. Bab biin i bangany? I balukil kweeh? I mushind kaay ukakaamobw kwiitulongel bibiih? Bwa kwaalabul majooj aam, tutalaay cilongekel mafuk makeeh kunyim kwa kuhangobw Adam ni Eev.

7. Bwabiny Sataan udidingomw baat?

⁷ Mu shapitil 3, tudy balong neey mwanjel kahand waakady mutombokel Mawej. Waakady  ukaam kukooyeesh bakwaabw. Bibl umubibikan neey Sataan Dyabol (Myand yisokolweel Jah 12:9) Waakady ukaam bwa baat batombokel Mawej. Yiy kudingomw Eev, kunyim waadingomw baat bavul. Ki kwaakady baat bakwaabw baakady bashal balamat Mawej bu mudy: Abel, Enok ni Noweh.​—Ebreh 11:4, 5, 7.

8. a) I mushind kaay wiiyil banjel bakwaabw bademoh? b) I biny bilongel bademoh bwa kuhandukobw ku mvul a muvumby?

⁸ Mu ciisang cya Noweh, banjel bakwaabw baakady batombok. Kwaalukobw mu diiwul ni kwiiyobw ha bulab ni nyeet ya baat. Bwabiny? Bibl uleeleeb neey baakady bakaam kwiikal ni baan-bakaj. (Bal Kutang kwa Bwanjil 6:2) Byaakady bibiih bwa banjel kulongobw naak. (Yuud 6) Teng mudy banjel babiih aab, baat bavul ba ciisang aacy baakady balong myand yibiih ni bikal biin cizuj. Yehow waakady mulongolol bwa kubutul baat babiih ku mvul a muvumby. Ki bwa kukuuloh baat bindiy bady bamulamat. (Kutang kwa Bwanjil 7:17, 23) Banjel babiih bahingilomw mwiiwul bwa kuhandukobw. Bibl wiibabibikan neey bademoh. Basungwiil bwa kulond Sataan, ni Sataan wiiyil mukaleng a babw.​—Matewus 9:34.

9. a) I cingany cyakady cifikil bademoh ciisang cihingilobw mu diiwul? b) Twiiyiiy kwiisambil ha biny mu bikos biloolond?

⁹ Bu mudy bademoh batombok, Yehow kaakadyoh bend mwiibitabil bwa bahing mu cisak cindiy. (2 Pyeel 2:4) Kabiish mwa kwangat nyeet ya baat, ki batutungunuk ni ‘kuhambwiish [kudingomw] baat ba ha bulab butuutul.’ (Myand yisokolweel Jah 12:9; 1 Jah 5:19) Tutalaay muloolongobw bwa kudingomw baat bavul.​—Bal 2 Biin Korent 2:11.

10. I mushind kaay udy bademoh badingomw baat?

 ¹⁰ Bademoh badidingomw baat mu mishind yishil-shilangan. Baat biisasamb ni bademoh, biisasamb naabw buludyludy eeny ku dyambulwiish dya muut mukwaabw, bu mudy muloj eeny ngang. Babibikan kwiisamb ni bademoh neey: myand ya miidim. Bibl wiituloolomb bwa kulek kutweelakan mu myand yoos yidy mu dyumvwangan ni bademoh. (Kalatih 5:19-21) Bwabiny? Bwaal teng muyakal cibind ukwaat mudimw ni matey bwa kukwaat nyam, bademoh bakaakal mudimw ni matey mavul bwa kukwaatobw baat ni bwa bikal mu bikam byaababw.​—Bal Dimanyish dya ku bulekel 26.

11. a) Lubuk i biny? b) Bwabiny tudy mwa kulek lubuk?

¹¹ Cileejel, bademoh bakaakal mudimw ni lubuk bwa kudingomw baat. Lubuk, i kukal mudimw ni bukash bwa miidim bwa kumanyik myand ya mafuk maciiyiiy kuuhal eecy bwa kumanyik myand yisokot. Muut udy mwa kuteet kubuk mu kutal mu mitot eeny mu suuny, ha kubal mishony ya mu byaal bya muut eecy ha kutal muut ha hal ni kumwambil myand yikal mwa kumulongekel mu mafuk miiyiiy. Baat bavul balaalang neey byoos eeby kabiin ni buuhund, ki i bibiih! Bidy ni buuhund buvul. Bibl uleeleej neey bademoh ni biin lubuk bakakal mudimw hamw. Myand yilongel Bapostol 16:16-18 uleeleeb bwa mwaan-mukaj waakady wambil baat myand yaakady mwa kulongek kuuhal ku dyambulwiish dya “demoh wa lubuk.”[NWT] Haakady Pool mwiihat demoh, mwaan-mukaj oow kacyaakady ni bukash bwa kubuk.

12. a) Bwabiny i bya buuhund bwa kuteet bwa kwiisamb ni bafw? b) Bwabiny biin krist kabiin batweelakan mu myand ya kabukul idy ni myand ya miidim?

 ¹² Bademoh bateeteet byabw bwa kwiitudingomw, hadyobw balong bwa kwiitwiitabijiij neey tudy ni mushind a kwiisamb ni bafw. Bakakaam bwa twiitab neey bafw bady teng ni buumy cyaab kahand, ni bady mwa kwiisamb neet, kwiitukwanjok eecy kwiitulongel bibiih. Cileejel, hanyim a lufw lwa mulund eecy lwa mwiin mu cisak cyababw, baat bakwaabw bady mwa kuy katal muut mukwaabw uleeleeb neey nady ni bukash bwa kwiisamb ni bafw, bu mudy mwiin lubuk eecy muloj. Udy mwa kuleeb myand ya biin-biin habitaatal mufw ni kwiidikij diiy dya mufw. (1 Samweel 28:3-19) Cikwaabw, myand ya kabukul yivul yidy baat balong habitaatal bafw yalalukil ku diitabij dya neey bafw bady teng ni buumy cyaab kahand. Cileejel: Baloolong hatulul, bajujuuk haash ha lufw, balaalambul bafw milambw, bakokosolangan kasak, balalaal hanj ha madil. Misang yikwaabw hady biin krist balek kulong myand ya kabukul eey, biin mu cisak cyababw eeny biin mu musok baleeleeb bibiih bwaababw, bibaboy eeny bibalek. Ki biin krist i bamanyik neey bafw kabiin ni buumy cyaab kahand. Kakwiin mushind a kwiisamb naabw ni kabiish mwa kwiitulongel bibiih eeny kwiitukwanjok. (Misambw 115:17) Waamanyik! Kuteetoh bend bwa kwiisamb ni bafw eeny ni bademoh. Kutweelakanoh bend ning bicy mu myand ya kabukul idy ni myand ya miidim.​—Bal May Mumbulul 18:10, 11; Yeshaay 8:19.

13. Baat baakady baciin bademoh kukal i balong biny?

¹³ Bademoh badidingomw baat ni bibacicinyish bikasakan. Leel Sataan ni bademoh i bamanyik neey i “kwiibaashaadil mafuk makeeh bituh” bwaal Mawej ukaady habwiih ni kwiibabutul ha bulab (Myand Yisokolweel Jah 12:12, 17) Bady ni cizuj civul kuhitok ni kuuhal. Leel baat miliyo yivul baakady baciin bademoh kabiish bibaciin cikwaabw. I mushind kaay waakadyobw bafik ku kuful mooy waakadyobw nend?

14. Teng mulongel biin krist bakwaabw ba mu Efez, i mushind kaay utudy mwa kwiikuul ku bukokesh bwa bademoh?

¹⁴ Bibl wiitwaambambil mushind a kukasakeen bademoh ni mushind a kuhatuk mu myand yababw.  Cileejel, kuuhal kwa kwiiyobw biin krist, bamw biin krist ba mu cibunj cya Efez baakady biisamb ni bademoh. I mushind kaay waakadyobw biikuul ku bukokesh bwa bademoh? Bibl uleeleeb neey bavul baakady “balong ba majimbw, baleetel mikand yaababw ya majimbw bumb biiyoosh kuuhal kwa baat boos.” (Myand yilongel Bapostol 19:19) Bu mwaakadyobw bakat kwiikal biin krist, baakady boosh mikand yaababw yoos ya majimbw. Bikaam kulong naak ni leel. Baat boos bady bakat kukadil Yehow mudimw, bikaam balek kwiikal ni biit byoos bidy mu dyumvwangan ni bademoh. Kudy biit bivul bu mudy: mikand, bibij-bij, film, misambw, mazab mady ni bifwaatul bya myand ya biin buloj, mu cikos:biit byoos bileeleej myand ya majimbw, ya buloj, ya bademoh eeny ya miidim bu myand yidy kayiy ni buuhund eeny ya bilel. Bidy mwa kwiikal cikwaabw biit bidy baat bavwaal bwa kwiikayobw naaby bwa kaay bibalongel bibiih.​—1 Biin Korent 10:21.

15. I biny bikwaabw bitudy mwa kulong bwa kukasaken Sataan Dyabol ni bademoh?

¹⁵ Mivw yikeeh yiman kuhit hanyim ha biin krist ba mu Efez baman koosh mikand yaababw ya majimbw, mupostol Pool wiimbambil bwa kutungunukobw ni kul diivit “ni makash mabiih.” (Efez 6:12) Ning mooshelobw mikand yaababw, bademoh baakady batungunuk teng ni kuteet bwa kwiibalongel bibiih. Baakady mwa kulong biny bikwaabw? Pool wiimbambil neey: “Iikalaay ni diitabij bu ngabw mukwaat ku byaal bwa kweehel nend miket ya mudil ya Mubiih.” (Efez 6:16) Mu diivit, ngabw ulaalam musalaay. Mu mushind oow, kimwiikal diitabij ditut mwa kwiitulam. Tut bikal batwiishibw neey Yehow udy mwa kwiitulam, twiiyiiy kukasakeen Sataan Dyabol ni bademoh.​—Matewus 17:20.

16. I mushind kaay utudy mwa kukashish diitabij ditut kudy Yehow?

¹⁶ I mushind kaay utudy mwa  kukashish diitabij ditut kudy Yehow? Bikaam twiikal tubal Bibl diifuk dyoos, Tudy mwa kulong bwa kutekel Mawej micim ni kwiikal batwiishibw neey wiiyiiy wiitulam.Tut batekel Yehow micim menmen, Sataan ni bademoh kabiin mwa kwiitulongel bibiih ning bicy.​—1 Jah 5:5.

17. I biny bikwaabw bitudy mwa kulong bwa Yehow i tulam kudy bademon?

¹⁷ Biin krist ba mu Efez baakady mwa kulong bwaal bukwaabw. Bu mwaakadyobw bashikacil mu cibunj cyaakady ciiwul teh ni myand ya miidim, Pool wiimbambil neey: “Lombaay Mawej biisang byoos.” (Efez 6:18) Mu biisang byoos, baakady mwa kulomb Yehow bwa ibalam.Tut byeet tudy bashikacil ha bulab hiwul ni myand ya midim. Tudy ni bwa kulomb Yehow bwa itulam. Ki diib dituloolomb, twiikal tuteel dijiin dindiy. (Bal Tusumw 18:10) Tut batungunuk ni kulomb Yehow bwa iitukolobol kudy Sataan, wiiyiiy kwaalabul masambil mituut.​—Misambw 145:19; Matewus 6:13.

18, 19. a) I mushind kaay utudy mwa kucimun diivit ditulwaal ni Sataan ni bademoh? b) I dijooj kaay ditwiiyiiy kwaalabul mu shapitil uloolond?

¹⁸ Tut balek biit byoos bidy mu dyumvwangan ni myand ya miidim ni batekel Yehow micim bwa itulam, twiiyiiy kukasakeen Sataan ni bademoh. Katwiish mwa kwiibaciin. (Bal Jak 4:7, 8) Yehow udy ni bukash buvul muhitok bademoh. Yehow wiibanyokel mu ciisang cya Noweh, wiiyiiy kwiibabutul. (Yuud 6) Kuvulaminok bend neey katwiish tul diivit ni Satan ni bademoh kayeet. Yehow ukakal mudimw ni banjel bwa kwiitulam. (2 Bakaleng 6:15-17) Twiikal bajaadik neey Yehow yiy mwiitukwanjok, tucicimun diivit ditulwaal ni Sataan ni bademoh.​—1 Pyeel 5:6, 7; 2 Pyeel 2:9.

¹⁹ Bu mudy Sataan ni bademoh bakaamish makeng mavul ha bulab, bwabiny Mawej kiin wiibabutul? Twiiyiiy kwaalabul dijooj eedy mu shapitil uloolond.