1. Mu bungu dia nti tufweti zabila bambazi?

YEHOVA zololo tazaba kanda diandi. Bambazi mpe mo kanda mo bena. Bibila mbo ditâka bambazi “bala ba Nzambi.” (Yobe 38:7) Ngano bambazi nti basaka? Bwe babakisila bantu mu ntama? Ngano balendi tu bakisa mu ntangu yi?​—Tala note ya 8.

2. Ngano nani wayirika bambazi? Ngano bambazi ba kwa basala?

² Tufweti toko zaba ti, ni Yehova wasala bambazi. Bisi-Kolose 1:16 yitele ti, Yehova watoko sala Yezu ntete bima ‘biabiansoni . . . biayiluku ku mazulu na ha mutoto.’ Bibila ditele ti, milio zazingi za bambazi ze kô.​—Mikunga 103:20; Nzabukusu 5:11.

3. Ngano Yobe 38:4-7 nti yita tulongesa mu babambazi?

³ Bibila ditulongese ti, ntete kasala mutoto, Yehova watoko sala bambazi. Ngano bambazi bwe bamona ku mutima, bu bamona mutoto? Mukanda wa Yobe wutele ti, bambazi baba na nsayi yayingi. Mu ntangu yina, kanda diadiansoni dia babambazi bumosi bwa ba nawu; mpe tintwari beri sarilaka Yehova.​—Yobe 38:4-7.

4. Ngano bwe tuzabiri ti, bambazi misamu mia bantu bakipaka?

⁴ Tuka muna tuka, bambazi misamu mia bantu bakipaka; makani ma Yehova mu bungu dia mutoto na mu bungu dia bantu mpe, ma bakipaka. (Bingana 8:30, 31; 1 Piere 1:11, 12) Adame na Eva bu bakolama, bambazi tiari tiatingi tieri nawu. Mu ntangu yi mpe, tiari tia yôka  ti baka nawu bu bamonaka bantu babîngi balembo tumamaka kwe Yehova. Kâ, bu bamonaka muntu wuyinini masumu mandi, wusobele ndiatulu mpe wukâriri mu sarila Yehova, bambazi nsayi yayingi yi baka nawu. (Like 15:10) Bambazi, misamu mia bantu bô basarilaka Yehova batomo kipaka. Yehova bambazi kasarilaka mu bakisa na mu kengerela bisari biandi bie ha mutoto. (Bahebre 1:7, 14) Tatala bifwani.

5. Ngano bwe bambazi babakisila bisari bia Nzambi?

 ⁵ Ntete kafukisa hata dia Sodome na dia Gomore, Yehova watambika mbazi zole zavukisa Lote na kanda diandi. (Mbatukulu 19:15, 16) Mvula zazingi zayôka, bayizi losa mbikuri Daniele mu bulu dia bango-mbulu (lion). Kâ, Daniele kayizi â lwala ko mu bungu ti, “Nzambi [watambika] mbazi’andi, [yakanga] minwa mia bango-mbulu.” (Daniele 6:22) Yehova mpe watambika mbazi yayizi kûla ntumwa Piere, bu keri mu boloko. (Bisalu 12:6-11) Yezu mpe bu kabâ ha mutoto, bambazi bamubakisa. Mu tifwani, Yezu bu kamana batusu, bambazi bamusarila. (Marke 1:13) Ntete kafwa, mbazi yayizi tindisa Yezu.​—Like 22:43.

6. (a) Bwe tuzabiri ti, mu ntangu yi bambazi bisari bia Nzambi babakisaka? (b) Ntia biyuvu tubakila mvutu?

⁶ Mu ntangu yi, babambazi ka basala timonekese kwe bantu ko. Kâ Nzambi watiri basarila mu bakisaka bisari biandi. Bibila ditele ti: “Mbazi ya Yehova bisari bia Yehova yizungirilaka mpe kûla yibakûlaka.” (Mikunga 34:7) Mu bungu dia nti twe na nsatu batukengerela? Mu bungu ti mbeni zeto ngolo zena, mpe zizololo zatusa bubi. Ngano mbeni zeto ni banani? Kwe zatuka? Ngano, mbeni zango bwe ziyelaka mu tuyirika mbi? Mu baka mvutu mu biyuvu bio, tatoko zonzela misamu miayôka, Nzambi bu kamana sala Adame na Eva.

7. Mu bungu dia nti Satana kahunaka bantu?

⁷ Mu timoko tia 3, talongokele ti, mbazi ye kô yakolama kwe Nzambi. Mbazi yango wa ba nandi, katuma bampwana’andi. Bibila dimutele nkumbu Satana mpe Diabulu. (Nzabukusu 12:9) Satana wa ba nandi, bantu mpe bakolama kwe Nzambi. Satana watoko batikila mu huna Eva, ha manima wayizi huna bantu babingi. Kâ, bantu  bakaka ntiana Abele, Henoke, Noa, beri ba kwikama kwe Nzambi.​—Bahebre 11:4, 5, 7.

8. a) Ngano bwe mbazi zakaka zayizi bela bademo? (b) Ngano bademo bwe basa mu vuka mu ntangu ya delize?

⁸ Mu ntangu ya Noa, mbazi zakaka zayizi kolama. Mbazi zango zayizi kôka ha mutoto mu zinga ntiana bantu. Mu bungu dia nti? Bibila ditele ti, nsatu bakento yeri nawu. (Tanga Mbatukulu 6:2.) Kâ, bubi bweri. (Yude 6) Bantu babîngi ba mu ntangu yina babatika mu sarila mbi, mpe bayizi ba na miangu ntiana mbazi zina za mbi. Yehova wabonga nzengolo ya fukisa bantu bana ntiangu kadiamisa mutoto mu delize. Kâ, Yehova wavukisa bisari biandi bia kwikama. (Mbatukulu 7:17, 23) Mu vuka, mbazi za mbi zakâla ku mazulu. Bibila mbo dibatâka bademo. Bademo babonga nzengolo ya kolama ntiana Satana, mpe Satana wayizi bâ mfumu ya bademo.​—Matie 9:34.

9. (a) Mu ntangu bademo bu bakâla ku mazulu, nti bia baturila? (b) Ngano ntia misamu tuzonzela mu paragrafe zita kwiza?

⁹ Mu bungu ti bademo bukolo bwe nawu, Yehova kavutu â tambula ko bakâla mu kanda diandi. (2 Piere 2:4) Bademo ka balendi â bavutu bonga nitu ya bantu ko, kâ tatamana bata tatamana mu “wubakasa (huna) mutoto wawansoni.” (Nzabukusu 12:9, NWT; 1 Za 5:19) Bwawu bu, tataleno bu saka bademo ngatu bahuna bantu babingi.​—Tanga 2 Bisi-Korente 2:11.

10. Ngano bademo bwe bahuninaka bantu?

¹⁰ Bademo mpila zazingi basarilaka mu huna bantu. Muntu wulendi zonza yandi beni na bademo peleko wulendi kwe monekena muntu wuzonzaka nawu, mu tifwani  banganga na bandoki. Bunganga nsalulu yena ya zonzaka na bademo. Bibila ditulombele tabâ mala na nsalulu zazansoni za bunganga. (Bisi-Ngalate 5:19-21) Mu bungu dia nti? Mu bungu ti, ntiana muntu wukwendaka ku mbingu (chasse) mutambu kasarilaka, bademo mitambu mia swaswana basarilaka mu tambakasa bantu mpe mu ba tuma.​—Tala note ya 26.

11. Ngano lumoni ni nti? Mu bungu dia nti tufweti lembo sarilaka lumoni?

¹¹ Bademo lumoni mpe basarilaka mu huna bantu. Lumoni, ni dinga mu zaba misamu mikwiza peleko dinga mu zaba misamu mia swamana mu nzila ya ngolo za bampeve. Bantu bakaka mbo badingaka mu zaba misamu mikwiza mu madzeke, mu nzila za moko, mu ndozi, mu bidimbu bia ku zulu. Bantu babingi babanzaka ti nsalulu zo, ka zena za mbi ko. Kâ, bungungu kwa bwena! Nsalulu zo mutambu wena. Bibila disongele ti bademo na bantu be na lumoni, tintwari basalaka. Bisalu 16:16 tii 18, mwana mukento mosi weri bikulaka misamu mikwiza mu ngolo za “demo ya lumoni” yizonzelaka. Paulo bu kakuma demo yina, lumoni lwandi lwawa.

12. (a) Mu bungu dia nti bwe bubi, tala ti tudingiri mu zonza na bantu ba fwa? (b) Mu bungu dia nti Bakristo balembo sarilaka bunganga na nsalulu zandi?

¹² Bademo mbo badingaka mpe mu tuhuna, bu badingaka takwikila ti tulendi zonza na bantu ba fwa. Bademo bazololo takwikila ti, bantu ba fwa kuma bakwe bâka, mpe balendi tu zonzesa, tu bakisa peleko tu sa bubi. Bantu bakaka bu bafwiluluku ndiku peleko muntu wa kanda diawu, mbo bakwe talaka muntu wutâka ti, lenda die nandi dia zonzesa bantu ba fwa, ntiana banganga peleko bantu be na lumoni. Muntu wô wulendi tomo bazonzela muntu wufwiri, wulendi landa mpe zu  dia muntu wufwiri. (1 Samwele 28:3-19) Nsalulu mu bungu dia bantu ba fwa zazingi zisikamane mu nkwikulu yitâka ti, bantu ba fwa kuma bakwe bâka, (mu tifwani: lwata peleko katula kwa ndombi, sekela ku dizi, malaki ma mbambukulu moyo lufwa lwa muntu, bingula muntu wa fwa, tûla bima ha mpiema). Bakristo bu bakalaka nsalulu zo, kanda diawu peleko bantu ba hata diawu mbo babazonzelaka bubi, mbo babafingaka, bakaka mpe, mbo babakalaka. Kâ Bakristo bazebi ti, muntu bu wufwaka wufwiri. Bantu ba fwa ka balendi â batuzonzesa ko, ka balendi â batusa bubi ko, mpe ka balendi â batubakisa ko. (Mikunga 115:17) Sa keba! Kuyelandi mu zonza na bantu ba fwa peleko na bademo. Kufweti â mpe sarila mpila zazansoni za bunganga ko.​—Tanga Lubambu 18:10, 11; Izaya 8:19.

13. Ngano bantu beri na bunkuta bwa bademo, nti balenda mu sa?

¹³ Bademo bantu bahunaka, kâ bantu mpe batomo tâka bunkuta. Mu ntangu yi, Satana na bademo bazebi ti “ntangu ya fioti kwa yisiri nawu” mu bungu ti ntamana Nzambi mbo kabazimbakasa ha mutoto. (Nzabukusu 12:12, 17) Ntiangu be na miangu miamingi. Kâ mu ntangu yi, mafunda ma bantu mamingi meri na bunkuta bwa bademo bakûluka mu bungu ti ka basala na bunkunta ko. Ngano bwe bantu bango bakûlukila mu bunkuta bwa bademo?

14. Bwe tulendi landa tifwani tia Bakristo ba Efeze tala ti tuzololo takûluka mu lutumu lwa bademo?

¹⁴ Bibila disongele bwe tulendi telamana bademo mpe bwe tulendi kûlukila mu lutumu lwawu. Mu tifwani, ntete babâ Bakristo, bantu beri bâka ku Efeze na bademo  beri zonzaka. Bwe bakûlukila mu lutumu lwawu? Bibila ditele ti bantu ‘bô beri kwe sariri nsalulu za mazi [mpandu], mabuku mawu beri nataka, mu kwizi mayoka ha meso ma bantu.’ (Bisalu 19:19) Bayoka mabuku mawu ma mazi mu bungu ti, bazolo babâ Bakristo. Ni bo mpe tufweti sarila mu ntangu yi. Bô bazololo mu sarila Yehova bafweti losa bima biabiansoni bia bunganga. Bima biango bilendi bâ mabuku, mikanda, misinga, foto, lusolo, mikunga, futu; bilendi bâ mpe bima bi balwataka mu tikengerela: mu bukufi, bima bio biabiansoni bisongelaka ti bunganga bwa mbote bwena.​—1 Bisi-Korente 10:21.

15. Nti tufweti sa mu telamana Satana na bademo?

¹⁵ Ha manima ma mvula zazingi, Bakristo ba Efeze bu bayoka mabuku mawu ma mazi, ntumwa Paulo wabatela ti, bafweti tatamana mu nwanisa “mpeve za mbi.” (Bisi-Efeze 6:12, NWT) Ni basa ti mabuku mawu ma bayoka, bademo dinga beri dingaka mu basa bubi. Buna, nti Bakristo ba Efeze bafweti sa? Paulo watâ ti: “Bongeno tibalulu [tiba tia tinene peleko bouclier] tia timinu, ti lukabakasala madionga ma tiya ma nkwa mbi.” (Bisi-Efeze 6:16) Mu muzingu, tibalulu tikengerelaka mbulumbulu. Mpila mosi, timinu tieto tilendi tu kengerela. Tala ti tukwikiri ti Yehova lendi tu kengerela, mbo tulenda mu telamana Satana na bademo.​—Matie 17:20.

16. Ngano bwe tulendi yikila timinu tieto ngolo mu Yehova?

¹⁶ Ngano bwe tulendi tomo yikila timinu tieto ngolo mu Yehova? Tufweti tangaka Bibila bilumbu biabiansoni. Tufweti longokaka mpe mu tûla vuvu tieto mu Nzambi mpe tufweti ba na lukwikulu ti, Nzambi mbo katukengerela. Tala ti vuvu tie neto mu Yehova, Satana na bademo ka bavutu â tu sa bubi ko.​—1 Za 5:5.

17. Ngano ntia tima tiakaka tufweti sa ngatu takûluka mu lutumu lwa bademo?

 ¹⁷ Bakristo ba Efeze tima tiakaka bafweti sa. Mu bungu ti hata dia beri bâka bunganga beri vulu sarilaka, Paulo wabatela ti: “sambilakeno ntangu zazansoni.” (Bisi-Efeze 6:18) Ntangu zazansoni, wafwanakana balombaka kwe Yehova kabakengerela. Beto mpe mu nza yifulukiri mu bunganga twena. Tufweti lombaka kwe Yehova katukengerela. Bu tusambilaka Yehova, tufweti sarilaka nkumbu’andi. (Tanga Bingana 18:10.) Tala ti tulombele kwe Yehova katukûla mu lutumu lwa Satana, Yehova mbo kahana mvutu mu tusambulu tweto.​—Mikunga145:19; Matie 6:13.

18, 19. (a) Ngano bwe tulendi nungina Satana na bademo? (b) Ngano ntia tiyuvu tubakila mvutu mu timoko tita kwiza?

¹⁸ Tala ti tulosele bima biabiansoni bia bunganga, mpe tala ti tusiri vuvu tieto mu Nzambi ngatu katukengerela, tulendi telamana Satana na bademo. Ka tulendi â tavutu ba na bunkuta bwa Satana na bademo ko. (Tanga Zaki 4:7, 8.) Yehova tomono yôka bademo babansoni mu ngolo. Yehova watomo semba bademo mu ntangu ya Noa, mbo kabafukisa mu bilumbu bita kwiza. (Yude 6) Kuzimbakanandi ti, ka twena beto kaka ko mu nwanisa Satana na bademo. Yehova bambazi kasarilaka mu tu kengerela. (2 Mitinu 6:15-17) Tulendi ba na lukwikulu ti lubakusu lu tu hanaka Yehova, mbo lutuhana lenda dia nunga.​—1 Piere 5:6, 7; 2 Piere 2:9.

¹⁹ Mu bungu ti Satana na bademo mpasi zazingi batulumunaka ha mutoto, mu bungu dia nti Nzambi kata lembo bafukisa? Tiyuvu tio mbo tubakila tio mvutu mu timoko tita kwiza.