Ir al contenido

Ir al índice

CAPÍTULO 10

Ña̱ nda̱a̱ xa̱ʼa̱ na̱ ángel xíʼin na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa

Ña̱ nda̱a̱ xa̱ʼa̱ na̱ ángel xíʼin na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa

1. ¿Nda̱chun ndáyáʼviní kunda̱a̱-iniyó ndáa na̱ kúú na̱ ángel?

FAMILIA Jehová kúú na̱ ángel. Ña̱ Biblia káʼa̱nña xa̱ʼa̱na ña̱ kúúna se̱ʼe Ndióxi̱ (Job 38:7). Ta Ndióxi̱ kúni̱ra ná kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ na̱ veʼera. ¿Ndáaña kéʼé na̱ ángel? ¿Ndáa ki̱ʼva chi̱ndeéna na̱ yiví tá tiempo xi̱naʼá? ¿Á kivi chindeétáʼanna xíʼinyó tiempo vitin? (Koto nota 8, “Na̱ ángel”).

2. a) ¿Ndáana i̱xava̱ʼa na̱ ángel? b) ¿Nda̱saa na̱ ángel íyo?

2 Soo siʼna xíniñúʼu kunda̱a̱-iniyó ndáa na̱ i̱xava̱ʼa na̱ ángel. Colosenses 1:16 káʼa̱nña ña̱ siʼnaka ta̱ Jesús i̱xava̱ʼa Jehová, tándi̱ʼi saá “na̱kuva̱ʼa ndiʼi ña̱ʼa chí ndiví xíʼin ña̱ íyo nu̱ú ñuʼú”. Ta nda̱a̱ na̱ ángel i̱xava̱ʼara. ¿Nda̱saa na̱ ángel i̱xava̱ʼa Jehová? Ña̱ Biblia káchiña ña̱ ku̱a̱ʼání millón kúúna (Salmo 103:20; Apocalipsis 5:11).

3. ¿Ndáaña káʼa̱n Job 38:4-7 xa̱ʼa̱ na̱ ángel?

3 Ña̱ Biblia káʼa̱nña ña̱ siʼnaka na̱ ángel i̱xava̱ʼa Ndióxi̱ ta saáví i̱xava̱ʼara ñuʼú yóʼo. ¿Ndáaña ndo̱ʼona tá i̱xava̱ʼa Jehová ñuʼú yóʼo? Libro ña̱ Job káʼa̱nña ña̱ ni̱kusi̱íní-inina. Ndiʼi na̱ ángel iin xi̱kitáʼan ndiʼina xi̱ndasakáʼnuna Jehová (Job 38:4-7).

NA̱ ÁNGEL CHÍNDEÉNA NA̱ KÁCHÍÑU NU̱Ú NDIÓXI̱

4. ¿Nda̱chun va̱ʼa xíni̱yó ña̱ ndíʼi̱-ini na̱ ángel xa̱ʼa̱ na̱ yiví?

4 Na̱ ángel ndíʼi̱ní-inina xa̱ʼa̱ na̱ yiví, ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ kúni̱ Jehová taxira ndaʼa̱yó xíʼin ña̱ kúni̱ra koo nu̱ú ñuʼú yóʼo (Proverbios 8:30, 31; 1 Pedro 1:11, 12). Ku̱suchíníva-ini na̱ ángel tá xi̱nina ña̱ kǒo níxiin ta̱ Adán xíʼin ñá Eva kuniso̱ʼona ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱. Vitin sana kúsuchíníka-inina xa̱ʼa̱ ña̱ xítona ña̱ ku̱a̱ʼání na̱ yiví va̱ása xíínna kuniso̱ʼona ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱. Soo na̱yóʼo kúsi̱í-inina tá ndándikó-ini iin na̱ yiví ta tuku ndásakáʼnuna Ndióxi̱ (Lucas 15:10). Na̱ ángel ndíʼi̱ní-inina xa̱ʼa̱ na̱ káchíñu nu̱ú Ndióxi̱, ta saátu xíniñúʼu Ndióxi̱ na̱ ángel yóʼo ña̱ chindeéna na̱ káchíñu nu̱úra ta kundaanana (Hebreos 1:7, 14). Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ sava ejemplo.

“Ndióxi̱ miíi̱ chi̱ndaʼára iin ángel ki̱xi nda̱kasi yuʼú tí león” (Daniel 6:22).

5. ¿Ndáa ki̱ʼva chi̱ndeétáʼan na̱ ángel xíʼin na̱ xi̱ndoo tá tiempo xi̱naʼá?

5 Jehová chi̱ndaʼára u̱vi̱ na̱ ángel ña̱ ni̱xa̱ʼa̱nna chi̱ndeétáʼanna xíʼin ta̱ Lot ta saátu xíʼin na̱ veʼera ña̱ va̱ʼa ni̱ka̱kuna tá ndi̱ʼi-xa̱ʼa̱ ñuu Sodoma xíʼin Gomorra (Génesis 19:15, 16). Tá ni̱ya̱ʼa ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱, chi̱ka̱a̱na ta̱ profeta Daniel ini iin ya̱vi̱ nu̱ú ñúʼu tí león. Soo kǒo nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa níndoʼora, saáchi Ndióxi̱ chi̱ndaʼára iin ángel ña̱ nda̱kasira yuʼú tí león (Daniel 6:22). Tá siglo nu̱ú, Ndióxi̱ chi̱ndaʼára iin ángel ña̱ ta̱vára ta̱ apóstol Pedro ini veʼeka̱a (Hechos 12:6-11). Ta saátu chi̱ndeétáʼan na̱ ángel xíʼin ta̱ Jesús tá ni̱xi̱yora nu̱ú ñuʼú yóʼo. Ta ña̱ Biblia káchiña, tándi̱ʼi nda̱kuchira “na̱ ángel chi̱ndeétáʼanna xíʼinra” (Marcos 1:13). Ta, tá kúma̱ní si̱lóʼo ña̱ kuvira iin ta̱ ángel nda̱sandakúra-inira (Lucas 22:43).

6. a) ¿Nda̱chun va̱ʼa xíni̱yó ña̱ chíndeétáʼan na̱ ángel xíʼin na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱ tiempo vitin? b) ¿Ndáa pregunta ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱?

6 Tiempo vitin, na̱ yiví va̱ása kívika kunina na̱ ángel. Soo xíniñúʼukava Jehová na̱yóʼo ña̱ chindeéna na̱ káchíñu nu̱úra. ¿Nda̱chun va̱ʼa kúnda̱a̱-iniyó ña̱yóʼo? Ña̱ Biblia káchiña: “Ta̱ ángel se̱ʼe Jehová íyora xíʼin na̱ yíʼvi xíni Ndióxi̱ ta sáka̱kurana” (Salmo 34:7). Miíyó na̱ káchíñu nu̱ú Ndióxi̱ xíniñúʼuyó ña̱ chindeétáʼanna xíʼinyó, saáchi íyo na̱ sáa̱-ini xíni miíyó ta kúni̱na saxóʼvi̱na miíyó. ¿Ndáana kúú na̱ sáa̱-ini xíni miíyó? ¿Ndáa míí ke̱ena? ¿Ndáa ki̱ʼva kúni̱na saxóʼvi̱na miíyó? Ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-iniyó xíʼinña, ná kotoyó ndáa ña̱ ku̱u tá ni̱ya̱ʼa loʼo tiempo ña̱ i̱xava̱ʼa Ndióxi̱ ta̱ Adán xíʼin ñá Eva.

ÍYO NA̱ SÁA̱-INI XÍNI MIÍYÓ NA̱ VA̱ÁSA KÍVI KUNIYÓ

7. ¿Ndáaña kéʼé ta̱ Ndi̱va̱ʼa xíʼin ku̱a̱ʼání na̱ yiví?

7 Nu̱ú ña̱ capítulo 3 sa̱kuaʼayó ña̱ iin ta̱ ángel kǒo níxiinkara kuniso̱ʼora ña̱ káʼa̱n Jehová ta xi̱kuni̱ra kaʼndachíñura nu̱ú inkana. Ña̱ Biblia káʼa̱nña ña̱ naníra ta̱ Ndi̱va̱ʼa (Apocalipsis 12:9). Ta saátu, ta̱ Ndi̱va̱ʼa xi̱kuni̱ra ña̱ va̱ása kandíxa na̱ yiví Ndióxi̱. Tá xa̱ʼa̱, ku̱chiñura sa̱ndáʼvira ñá Eva, ta saátu sándaʼvira ku̱a̱ʼání na̱ yiví tiempo vitin. Soo sava na̱ yiví nda̱kú ni̱xi̱yo inina xíʼin Jehová, tá kúú ta̱ Abel, ta̱ Enoc xíʼin ta̱ Noé (Hebreos 11:4, 5, 7).

8. a) ¿Ndáa ki̱ʼva ni̱xa̱a̱ sava na̱ ángel ndu̱una na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa? b) ¿Ndáaña ke̱ʼé na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa ña̱ va̱ʼa ni̱ka̱kuna tá ku̱un sa̱vi̱ kini?

8 Tá tiempo ña̱ ni̱xi̱yo ta̱ Noé, sava na̱ ángel kǒo níkandíxakana Ndióxi̱ ta sa̱ndákoona ndiví ta nu̱una nu̱ú ñuʼú yóʼo, ta ni̱xi̱yona nda̱a̱ táki̱ʼva íyo na̱ yiví. ¿Nda̱chun? Ña̱ Biblia káchiña, ña̱ xi̱kuni̱na koo ñá síʼina (kaʼvi Génesis 6:2). Soo na̱ ángel va̱ása xíniñúʼu keʼéna ña̱yóʼo (Judas 6). Ta nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé na̱ ángel yóʼo, ku̱a̱ʼání na̱ yiví na̱ xi̱ndoo tá tiempo saá ki̱xáʼana kéʼéna ku̱a̱ʼání ña̱ kini. Jehová sa̱ndíʼi-xa̱ʼa̱ra ndiʼi na̱ yiví na̱ xi̱keʼé ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼin sa̱vi̱ kini. Soo sa̱kǎkura na̱ nda̱kú ni̱xi̱yo ini xíʼinra (Génesis 7:17, 23). Ña̱ va̱ʼa ka̱ku na̱ ángel na̱ va̱ása níkandíxa Ndióxi̱ tá ku̱un sa̱vi̱ kini, ndi̱kóna chí ndiví. Ña̱ Biblia káʼa̱nña na̱yóʼo nanína “ta̱chí ndi̱va̱ʼa”. Na̱yóʼo nda̱kaxinna ndakutáʼanna xíʼin ta̱ Ndi̱va̱ʼa, ta ta̱yóʼo ki̱xáʼara xáʼndachíñura nu̱úna (Mateo 9:34).

9. a) ¿Ndáaña ndo̱ʼo na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa tá ndi̱kóna chí ndiví? b) ¿Ndáaña sakuaʼayó xa̱ʼa̱?

9 Tá ndi̱kó na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa chí ndiví, Jehová va̱ása nítaxikara ña̱ koona na̱ veʼera (2 Pedro 2:4). Na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa kǒo kívika koona nda̱a̱ táki̱ʼva íyo na̱ yiví, soo ni saá ndákundeéna sándaʼvina “ndiʼi na̱ ndóo nu̱ú ñuʼú” (Apocalipsis 12:9; 1 Juan 5:19). Ná kotoyó ndáa ki̱ʼva sándaʼvina na̱ yiví (kaʼvi 2 Corintios 2:11).

¿NDÁA KI̱ʼVA SÁNDAʼVI NA̱ TA̱CHÍ NDI̱VA̱ʼA NA̱ YIVÍ?

10. ¿Ndáa ki̱ʼva sándaʼvi na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa na̱ yiví?

10 Ku̱a̱ʼání ña̱ kéʼé na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa ña̱ va̱ʼa sandáʼvina na̱ yiví. Tá kúú, sava na̱ yiví ku̱a̱ʼa̱nna nu̱ú na̱ tási á nu̱ú na̱ ndákuati ta na̱yóʼo káʼa̱nna xíʼin na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa. Soo Ndióxi̱ káʼa̱nra xíʼinyó ña̱ ná kuxíkayó nu̱ú ndiʼi ña̱yóʼo (Gálatas 5:19-21). Nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé iin ta̱ tíin kití, xíniñúʼura trampa ña̱ tiinrarí, saátu kéʼé na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa ña̱ va̱ʼa sandáʼvina na̱ yiví ña̱ keʼéna ña̱ kúni̱na.

11. a) ¿Ndáa ña̱ʼa kúú ña̱ xíniñúʼu na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa? b) ¿Nda̱chun va̱ása xíniñúʼu keʼéyó ña̱yóʼo?

11 Na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa sándaʼvina na̱ yiví ña̱ kandíxana ña̱ káʼa̱n na̱ ndákuati xíʼin na̱ tási. Na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa kúú na̱ chíndeétáʼan xíʼin na̱yóʼo ña̱ va̱ʼa sandáʼana na̱ kúúmií kue̱ʼe̱ á ña̱ chika̱a̱na chiʼña inkana. Na̱ tási sava yichi̱ ndúkúna ti̱ko̱to̱ na̱ yiví, á na̱ʼnána, á yixí xi̱nína á inkaka ña̱ʼa ña̱ kivi kuniñúʼuna ña̱ ixatásina xíʼinna. Na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa xíniñúʼutuna inka ña̱ʼa ña̱ sandáʼvina na̱ yiví, tá kúú carta ña̱ tarot, ña̱ kotona iin cristal á ña̱ kotona tuni̱ ndaʼa̱. Na̱ yiví na̱ kéʼé ña̱yóʼo, na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa kúú na̱ táxi ndee̱ ndaʼa̱na ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ ña̱ kuu chí nu̱únínu. Ku̱a̱ʼání na̱ yiví ndákanixi̱nína ña̱ va̱ʼava keʼéna ña̱yóʼo, soo su̱ví saá íyoña. Ña̱ Biblia káʼa̱nña ña̱ na̱ yiví na̱ kéʼé ña̱yóʼo, xíʼin mií na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa kúú ña̱ kítáʼanna káchíñuna. Nu̱ú Hechos 16:16-18 káʼa̱nña xa̱ʼa̱ iin ta̱chí ndi̱va̱ʼa ña̱ xi̱chindeétáʼan xíʼin iin ñá loʼo ña̱ kunda̱a̱-iniñá xa̱ʼa̱ ña̱ kuu chí nu̱únínu. Soo tá ta̱vá ta̱ apóstol Pablo ta̱chí ndi̱va̱ʼa yóʼo ini ñá loʼo kán, kǒo níkivika ka̱ʼa̱nñá xa̱ʼa̱ ña̱ kuu chí nu̱únínu.

12. a) ¿Nda̱chun iin ña̱ i̱yoní kúú ña̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼin na̱ ni̱xi̱ʼi̱? b) ¿Nda̱chun xíniñúʼu kundasíyó kuniyó ndiʼi ña̱ʼa ña̱ kítáʼan xíʼin na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa?

12 Inka ña̱ xíniñúʼu na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa ña̱ va̱ʼa sandáʼvina miíyó kúú ña̱ kandíxayó ña̱ kivi ka̱ʼa̱nyó xíʼin na̱ ni̱xi̱ʼi̱. Ta ña̱yóʼo naníña espiritismo. Na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa kúni̱na ña̱ ná kandíxayó ña̱ íyova iin lugar nu̱ú ndóo na̱ táʼanyó na̱ ni̱xi̱ʼi̱, ta saátu kivi ka̱ʼa̱nna xíʼinyó, chindeétáʼanna xíʼinyó á nda̱a̱ keʼéna iin ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinyó. Tá xíʼi̱ na̱ migo iin na̱ yiví á iin na̱ veʼena, sana ku̱a̱ʼa̱nna nu̱ú iin na̱ káʼa̱n ña̱ kivi ka̱ʼa̱nna xíʼin na̱ ni̱xi̱ʼi̱. Sana na̱yóʼo nda̱a̱ kivi ka̱ʼa̱nna iin ña̱ʼa xa̱ʼa̱ na̱ ni̱xi̱ʼi̱ á ka̱ʼa̱nna nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱ka̱ʼa̱n na̱ ni̱xi̱ʼi̱ yóʼo. Sana ndákanixi̱ní na̱ yiví ña̱ ndixa káʼa̱n na̱yóʼo xíʼin na̱ ni̱xi̱ʼi̱, soo mií ña̱ nda̱a̱ xíʼin na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa kúú ña̱ káʼa̱nna (1 Samuel 28:3-19). Na̱ yiví ndákanixi̱nína ña̱ íyo nu̱ú ku̱a̱ʼa̱n na̱ ni̱xi̱ʼi̱, ña̱kán kúú ña̱ ku̱a̱ʼání ña̱ʼa kéʼéna tá xíʼi̱ iin na̱ yiví. Sava ña̱yóʼo kúú, ña̱ kéʼéna iin misa xa̱ʼa̱ na̱ ni̱xi̱ʼi̱, á ña̱ kéʼéna vikó ndi̱i. Tá iin na̱ káʼvi tu̱ʼun Ndióxi̱ kǒo xíínna keʼéna ña̱yóʼo, sana na̱ veʼena á na̱ íyo yatin xíʼinna va̱ása kúni̱kana ka̱ʼa̱nna xíʼinna ta nda̱a̱ káʼa̱nna ña̱ va̱ása va̱ʼa xa̱ʼa̱na. Soo na̱ káʼvi tu̱ʼun Ndióxi̱ kúnda̱a̱-inina ña̱ kǒo nu̱ú ku̱a̱ʼa̱n na̱ ni̱xi̱ʼi̱. Ta va̱ása kivi ka̱ʼa̱nyó xíʼinna, ta ni va̱ása kivi chindeéna miíyó ta ni kǒo kivi keʼéna nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa xíʼinyó (Salmo 115:17). Xa̱ʼa̱ ña̱kán kuentaní koún. Va̱ása ndukún ki̱ʼva ña̱ ka̱ʼún xíʼin na̱ ni̱xi̱ʼi̱. Ta ni va̱ása ka̱ʼún xíʼin na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa, ta kundasí ndiʼi ña̱ʼa ña̱ kítáʼan xíʼin na̱yóʼo (kaʼvi Deuteronomio 18:10, 11; Isaías 8:19). (Koto nota 26, “Na̱ káʼa̱n xíʼin na̱ ni̱xi̱ʼi̱, xíʼin inkaka ña̱ kítáʼan xíʼin na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa”).

13. ¿Ndáaña kéʼé ku̱a̱ʼání na̱ yiví na̱ xi̱yiʼví nu̱ú na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa vitin?

13 Na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa va̱ása sándaʼvi kuitína na̱ yiví, chi saátu sáyi̱ʼvínana. Tiempo vitin, ta̱ Ndi̱va̱ʼa xíʼin na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa na̱ kítáʼan xíʼinra kúnda̱a̱-inina ña̱ si̱lóʼoní tiempo kíndo̱o ndaʼa̱na ña̱ keʼéna ña̱ kini nu̱ú ñuʼú yóʼo, saáchi si̱lóʼo tiempo kúma̱ní ta va̱ása taxika Jehová keʼéna ña̱ kúni̱na. Xa̱ʼa̱ ña̱kán kúú ña̱ kininíka íyo ña̱ kéʼéna vitin (Apocalipsis 12:12, 17). Soo ku̱a̱ʼání na̱ yiví na̱ xi̱yiʼví xi̱xini na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa tá ya̱chi̱ va̱ása yíʼvikana xíninana vitin. ¿Ndáaña chi̱ndeétáʼan xíʼinna ña̱ va̱ása yíʼvikana?

¿NDÁAÑA KEʼÉYÓ ÑA̱ VA̱ʼA SA̱ÑÁYÓ NU̱Ú NA̱ TA̱CHÍ NDI̱VA̱ʼA TA KUNDAAYÓ MIÍYÓ?

14. ¿Ndáaña kivi keʼéyó ña̱ va̱ʼa sa̱ñáyó nu̱ú na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa?

14 Ña̱ Biblia káʼa̱nña xíʼinyó ndáa ña̱ keʼéyó ña̱ va̱ʼa sa̱ñáyó nu̱ú na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa, ta kundaayó miíyó. Tá siglo nu̱ú, sava na̱ yiví na̱ xi̱ndoo ñuu Éfeso xi̱ka̱ʼa̱nna xíʼin na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa tá kúma̱níka sakuaʼana xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. ¿Ndáa ki̱ʼva ni̱sa̱ñána nu̱ú na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa? Ña̱ Biblia káchiña: “Ku̱a̱ʼání na̱ xi̱keʼé ña̱ magia nda̱kayana librona ta xa̱ʼminaña nu̱ú ndiʼina” (Hechos 19:19). Xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kuni̱na ndasakáʼnuna Ndióxi̱, sa̱ndíʼi-xa̱ʼa̱na ndiʼi libro ña̱ magia ña̱ xi̱kuumiína. Saátu xíniñúʼu keʼé miíyó tiempo vitin. Ña̱ va̱ʼa kachíñuyó nu̱ú Jehová xíniñúʼu sandíʼi-xa̱ʼa̱yó ndiʼi ña̱ʼa ña̱ kítáʼan xíʼin na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa. Ña̱yóʼo kivi kooña libro, revista, película, yaa á ña̱ sísikíyó, saátu ná keʼéyó xíʼin tutu ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ magia á na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa. Ta saátu ná keʼéyó xíʼin ña̱ʼa ña̱ xíniñúʼu na̱ yiví ña̱ va̱ʼa kundaana miína nu̱ú na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa, tá kúú ña̱ amuleto (1 Corintios 10:21).

15. ¿Ndáa inkaka ña̱ xíniñúʼu keʼéyó ña̱ va̱ʼa kundaayó miíyó nu̱ú ta̱ Ndi̱va̱ʼa xíʼin na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa?

15 Tá ni̱ya̱ʼa sava ku̱i̱ya̱ ña̱ sa̱ndíʼi-xa̱ʼa̱ na̱ yiví ña̱ ñuu Éfeso libro ña̱ magia ña̱ xi̱kuumiína, ta̱ apóstol Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ xi̱niñúʼu ndakundeéna kanitáʼanna xíʼin “na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa” (Efesios 6:12). Ni xa̱a̱ xa̱ʼmina ndiʼi libro ña̱ xi̱kuumiína, ni saá xi̱kuni̱ka na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa keʼéna ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinna. ¿Ndáaka ña̱ xi̱niñúʼu keʼéna? Ña̱ va̱ʼa kundeé-inina ya̱ʼana nu̱ú ndiʼi ña̱ kéʼé ta̱ Ndi̱va̱ʼa, ta̱ Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo xíʼinna: “Ta ña̱ kándíxandó Ndióxi̱ ná kooña nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin escudo ña̱ va̱ʼa ya̱ʼandó nu̱ú tu̱ndóʼo ña̱ táxi ta̱ Ndi̱va̱ʼa” (Efesios 6:16). Nda̱a̱ táki̱ʼva chíndeé iin escudo na̱ soldado na̱ ku̱a̱ʼa̱n nu̱ú ku̱a̱chi, ña̱ kándíxayó Ndióxi̱ chíndeéña miíyó ña̱ va̱ʼa kǒo sandáʼvi na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa miíyó. Tá ná kandíxaníyó ña̱ kuchiñuva Jehová kundaara miíyó, saá kúú ña̱ va̱ása kuchiñu ta̱ Ndi̱va̱ʼa xíʼin na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa keʼéna nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa xíʼinyó (Mateo 17:20).

16. ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼéyó ña̱ va̱ʼa ndundakúka ña̱ kándíxayó Jehová?

16 ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼéyó ña̱ va̱ʼa ndundakúka ña̱ kándíxayó Jehová? Kaʼviyó Biblia ndiʼi ki̱vi̱ ta kandíxayó ña̱ kundaara miíyó. Tá kándíxaníyó Jehová, va̱ása kuchiñu ta̱ Ndi̱va̱ʼa xíʼin na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa keʼéna nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa xíʼinyó (1 Juan 5:5).

17. ¿Ndáa inkaka ña̱ʼa xíniñúʼu keʼéyó ña̱ va̱ʼa kundaayó miíyó nu̱ú na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa?

17 Na̱ cristiano ña̱ ñuu Éfeso xi̱niñúʼu keʼéna inkaka ña̱ʼa. Ñuu nu̱ú xi̱ndoona ndiʼi na̱ yiví xi̱keʼé ña̱ tási xíʼin ña̱ magia. Ña̱kán ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Pablo xíʼinna: “Ndiʼi tiempo ka̱ʼa̱nndó xíʼin Ndióxi̱” (Efesios 6:18). Ndiʼi tiempo xi̱niñúʼu ka̱ʼa̱nna xíʼin Jehová ña̱ kundaarana. Saátu íyo tiempo ña̱ ndóo miíyó vitin, nina ña̱ʼa ña̱ kútóo na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa kúú ña̱ kéʼé na̱ yiví. Ña̱kán, ná ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová ña̱ ná kundaara miíyó ta ná kuniñúʼuyó ki̱vi̱ra tá káʼa̱nyó xíʼinra (kaʼvi Proverbios 18:10). Tá ku̱a̱ʼá yichi̱ ná ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová ña̱ kundaara miíyó nu̱ú ta̱ Ndi̱va̱ʼa, ndakuiinvara ña̱ káʼa̱nyó xíʼinra (Salmo 145:19; Mateo 6:13).

18, 19. a) ¿Ndáaña keʼéyó ña̱ va̱ʼa kuchiñuyó xíʼin ta̱ Ndi̱va̱ʼa ta saátu na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa? b) ¿Ndáaña sakuaʼayó nu̱ú ña̱ inka capítulo?

18 Tá ná sandíʼi-xa̱ʼa̱yó ndiʼi ña̱ʼa ña̱ kúúmiíyó ña̱ kúú kuenta na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa, ta kándíxayó ña̱ kundaa Jehová miíyó, ta̱ Ndi̱va̱ʼa xíʼin na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa va̱ása kuchiñuna keʼéna nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa xíʼinyó. Ta kǒo xíniñúʼu yi̱ʼvíyó kuniyó na̱yóʼo (kaʼvi Santiago 4:7, 8). Jehová ndakúníkara nu̱ú na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa. Xa̱a̱ sa̱kuaʼayó ña̱ ta̱xira castigo ndaʼa̱na tá tiempo ña̱ ni̱xi̱yo ta̱ Noé, ta saátu chí nu̱únínu sandíʼi-xa̱ʼa̱rana (Judas 6). Ndakaʼán ña̱ va̱ása íyo iinlá miíún, chi Jehová xíniñúʼura na̱ ángel ña̱ kundaana miíyó (2 Reyes 6:15-17). Jehová chindeétáʼanra xíʼinyó ña̱ va̱ʼa kuchiñuyó xíʼin ta̱ Ndi̱va̱ʼa ta saátu na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa (1 Pedro 5:6, 7; 2 Pedro 2:9).

19 Xa̱a̱ sa̱kuaʼayó ña̱ ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ása va̱ʼa kéʼé ta̱ Ndi̱va̱ʼa xíʼin na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa ta saátu na̱ yiví. Xa̱ʼa̱ ña̱kán sana ndákanixi̱níyó: “¿Nda̱chun ta̱ʼán sandíʼi-xa̱ʼa̱ Jehová na̱yóʼo?”. Nu̱ú ña̱ inka capítulo sakuaʼayó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo.