Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

MSOLO 10

Cadidi Cakulewa bza Wanjo na Madimonyo

Cadidi Cakulewa bza Wanjo na Madimonyo

1. N’thangwe ranyi tin’funika kupfunza bza wanjo?

YAHOVA ambafuna kuti tidziwe banja lace. Wanjo ambacita mbali ya banja la Mulungu. Ndipo m’Bibliya, iwo ambacemeredwa kuti ‘wana wa Mulungu.’ (Djobi 38:7) Kodi wanjo ambacita basa lanyi? Kodi iwo adathandiza tani wanthu m’mbuyomu? Ndipo, kodi iwo angatithandizembo tani nsiku zino?—Onani Mafala Yakuthumizira 8.

2. Kodi mbani omwe adalenga wanjo? Ndipo kodi alipo wanjo angasi?

2 Tin’funika kudziwa omwe adalenga wanjo. Wakoloso 1:16 ambatiuza kuti pambuyo pa Yahova kulenga Jezu, ‘bzinthu bzinango bzense bzidalengedwa, bzomwe bziripo kudzulu na pansi.’ Bzinthu bzimwebzi bzimbaphatanidzambo wanjo. Kodi ni wanjo angasi omwe adalengedwa? Bibliya limbalewa kuti iwo alipo madzana ya mamidyau ya wanjo.—Psalymo 103:20; Cibvumbulutso 5:11.

3. Kodi bukhu la Djobi 38:4-7 limbatiuzanyi bza wanjo?

3 Bibliya limbatiuzambo kuti Yahova adayamba kulenga wanjo anati kulenga dziko. Kodi iwo adabva tani pomwe Yahova adalenga dziko la pansi? Bukhu la Djobi limbatiuza kuti iwo adakondwa kwene-kwene. Iwo akhali wakuphatana ninga banja pakutumikira Yahova pabodzi.—Djobi 38:4-7.

WANJO AMBATHANDIZA ATUMIKI WA MULUNGU

4. Kodi wanjo ambabva tani na bzomwe wanthu ambacita?

4 Nthawe zense wanjo ambafuna kuwona bzomwe wanthu ambacita, pabodzi na kukwanisika kwa cakulinga ca Yahova na dzikoli na kwa wanthu. (Mimwani 8:30, 31; 1 Pedru 1:11, 12) Iwo adasunama kwene-kwene pomwe Adamu na Eva adapandukira Mulungu. Ndipo lero-lino ambasunamambo akambawona wanthu ankubvera lini Yahova. Tsono, munthu akakungula acibwerera kwa Mulungu, wanjowo ambakondwa. (Luka 15:10) Wanjo ambakomedwa na wanthu wale omwe ambatumikira Mulungu. Yahova ambaphatisira basa wanjowo kuti athandize na kukhotcerera atumiki wace pa dziko la pansi. (Wahebereu 1:7, 14) Mbatiwoneni bziratizo bzinango pa nkhani imweyi.

‘Mulungu wangu watumiza anjo wace, ndipo iye wafunga miromo ya mphondolozi.’—Danyeri 6:22

5. Kodi wanjo adathandiza tani atumiki wa Mulungu m’nthawe za m’mbuyomu?

5 Yahova adatumiza wanjo awiri kuti akathandize Loti na banja lace kupulumuka pa kupfudzidwa kwa mizinda ya Sodoma na Gomora. (Ciyambo 19:15, 16) Patapita magole madzana mazinji, mpolofeta Danyeri adathusidwa m’dindi la mphondolo koma iye alibe kudyedwa pakuti Mulungu ‘adatumiza anjo wace, ndipo iye adafunga miromo ya mphondolozo.’ (Danyeri 6:22) Na kupita kwa nthawe, mpostolo Pedru ataikhidwa m’kawoko, Yahova adatumiza anjo wace kuti akamucose. (Mabasa 12:6-11) Ndipo wanjo adathandizambo Jezu pomwe iye akhali pansi pano. Mwa ciratizo, pambuyo pakubatizidwa, ‘wanjo adamutumikira.’ (Marko 1:13) Jezu atasala pang’ono kuphedwa, anjo m’bodzi ‘adamulimbisa.’—Luka 22:43.

6. (a) Kodi timbadziwa tani kuti wanjo ambathandiza wanthu wa Mulungu nsiku zino? (b) Kodi ni mibvunzo iponi yomwe tin’cezerana?

6 Wanjo ambawonekera lini pomwe kwa wanthu m’nsiku zathu zino. Tsono Mulungu akupitiriza kuwaphatisa basa kuti athandize atumiki wace. Bibliya limbati: ‘Anjo wa Yahova ambalindira wense omwe ambamugopa, kuti awapulumuse.’ (Psalymo 34:7) Thangwe ranyi ifepano timbafunika kukhotcereredwa? Thangwe tina anyamadulanthaka wamphanvu omwe ambafuna kutipweteka. Kodi anyamadulanthakawo mbani? Kodi iwo adacokera kuponi? Kodi ambayeza kucita ciyani kuti atipweteke? Kuti titawire mibvunzoyi, mbatiwoneni bzomwe bzidacitika Adamu na Eva atandolengedwa.

ANYAMADULANTHAKA WATHU WAUZIMU

7. Kodi Sathani akhala ankucita ciyani na wanthu?

7 Mu Msolo 3 tidapfunza kuti anjo m’bodzi omwe akhafuna kutonga dzikoli adapandukira Mulungu. Bibliya limbalewa kuti dzina lace ni Sathani Dyabu. (Cibvumbulutso 12:9) Sathani akhafuna kuti wanthu apandukirembo Mulungu. Iye adakwanisa kupumpsa Eva, ndipo kucokera nthawe imweyo ankupitiriza kupumpsa wanthu azinji. Tsono wanthu winango ninga Abeli, Inoki na Nowe adapitiriza kukhala wakukhulupirika kwa Yahova.—Wahebereu 11:4, 5, 7.

8. (a) N’thangwe ranyi wanjo winango adakhala madimonyo? (b) Kodi madimonyo yadacita ciyani kuti yapulumuke pa Cigumula?

8 M’nsiku za Nowe, wanjo winango adapandukira Mulungu acibwera kudzakhala pansi pano ninga wanthu. Thangwe ranyi? Bibliya limbatiuza kuti iwo akhafuna kulowola akazi pansi pano. (Werengani Ciyambo 6:2.) Tsono kucita bzimwebzo kukhali kuphonyeka. (Juda 6) Ndipo wanthu azinji wa m’nthawe imweyire adakhalambo wacinyengo na waciwembo ninga wanjo wale. Tenepo Yahova adapfudza wanthu wacinyengo wale mwa kubweresa Cigumula ca madzi pa dziko lense la pansi. Tsono iye adapulumusa atumiki wace wakukhulupirika. (Ciyambo 7:17, 23) Wanjo wakuipa wale adathawira kudzulu kuti apulumuke. M’Bibliya, wanjo wakuipawa ambacemeredwa kuti madimonyo. Iwo adapandukira Mulungu ninga momwe adacitira Sathani, ndipo Sathaniyo adakhala mtongi wawo.—Mateu 9:34.

9. (a) N’ciyani cidacitika na madimonyo yatabwerera kudzulu? (b) Kodi tsapano tin’funza bza ciyani?

9 Pakuti madimonyoyo yadapanduka, Yahova alibe kubvuma kuti yacite pomwe mbali ya banja lace. (2 Pedru 2:4) N’cadidi kuti tsapano madimonyo yangakhale lini pomwe na thupi la umunthu, tsono iyo ‘yakadasoceresa wanthu pa dziko lense la pansi.’ (Cibvumbulutso 12:9; 1 Juwau 5:19) Tsapano mbatipfunzeni momwe iyo yambapumpsira ayai kusoceresera wanthu.—Werengani 2 Wakolinto 2:11.

MOMWE MADIMONYO YAMBAPUMPSIRA WANTHU

10. Kodi madimonyo yambapumpsa tani wanthu?

10 Madimonyo yambapumpsa wanthu mu njira zakusiyana-siyana. Wanthu winango ambalalewa na madimonyo, ndipo winango ambaphatisa basa anyabezi ayai anyamatsenga. Kucita bzimwebzi n’kukhulupira mizimu. Tsono Bibliya limbaticenjeza kuti tin’funika kutcenkha cinthu ciri-cense comwe cimbabverana na madimonyo. (Wagalata 5:19-21) Thangwe ranyi? Thangwe rakuti madimonyo yambapumpsa wanthu kuti yambawatsogolere, ninga momwe msodzi ambaphatisira basa misampha kuti aphate nyama.—Onani Mafala Yakuthumizira 26.

11. Kodi kuwombeza n’kutani, ndipo n’thangwe ranyi tin’funika kukutcenkha?

11 Njira ibodzi yomwe madimonyo yambapumpsa nayo wanthu ni kuwombeza. Kuwombeza n’kuphatisa basa mphanvu ya madimonyo pakufuna kudziwa bzinthu bzakutsogolo ayai bzakusaya kudziwika. Ndipo zinango mwa njira zimwezi ni kucita matsenga, kuwona pa supedyo ya matsenga, kuwona tumizere twa m’manja, kukhulupira nyenyezi ayai kulira kwa mbalame. Wanthu azinji ambakumbuka kuti kucita bzimwebzi n’kuphonya lini, tsono bziri lini tenepoyo. Kuwombeza n’kwakuipa kwene-kwene. Bibliya limbalatiza kuti wanthu wakuwombeza ambatsogoleredwa na madimonyo. Pa Mabasa 16:16-18, pambalatiza kuti pakhana ‘dimonyo wakuvimira’ omwe akhacitisa mtsikana munango kumbavimira bzinthu bzakutsogolo. Pomwe mpostolo Paulo adacosa dimonyoyo, mtsikanayo alibe kukwanisa pomwe kumbavimira.

12. (a) Kodi madimonyo yambafuna kuticitisa kukhulupira ciyani? (b) N’thangwe ranyi atumiki wa Mulungu an’funika kutcenkha miyambo yomwe imbabverana na madimonyo?

12 Madimonyo yambaphatisa pomwe basa njira inango kuti yapumpse wanthu. Iyo yambayeza kuticitisa kukhulupira kuti tingakwanise kulalewa na wanthu wakufa, nakuti anyakufawo ana moyo ku mbuto inango ndipo angakwanise kulalewa nafe ayai kutipweteka. Mwa ciratizo, munthu omwe afedwa m’bale ayai xamwali wace, angayende kwa nyabezi omwe ambalewa kuti angakwanise kulalewa na anyakufa. Nyabeziyo angalalewe na fala ninga la nyakufayo ayai angauze munthuyo bzinthu bzinango bzakudabwisa pakulewa bza nyakufayo. (1 Samuweri 28:3-19) Ndipo miyambo izinji yomwe imbacitika pa nkhawa imbalatiza kuti wanthu ambakhulupira kuti anyakufa ambapitiriza kukhala na moyo ku mbuto inango. Miyambo imweyi imbaphatanidza kucita madyo, bona, setimo dia, kugwata tsisi na kubvala lutu. Akristau akalamba kucita miyambo imweyi, azibale wawo ayai wanthu wa m’mudzi mwawo angayambe kuwanyoza, kuwatukwana ayai kuwatcenkha. Tsono Akristau ambadziwa kuti munthu akafa ambakhala lini na moyo ku mbuto inango iri-yense. Ndipo bzingakwanisike lini kulalewa nawo ndipo iwo angatipweteke lini. (Psalymo 115:17) Tenepo samalani. Lekani kuyezera kulalewa na anyakufa ayai madimonyo ndipo lekani kumbatenga mbali pa miyambo yakubverana na madimonyo.—Werengani Bzakutonga 18:10, 11; Zaiya 8:19.

13. Kodi wanthu azinji omwe akhambagopa madimonyo akwanisa kucita ciyani?

13 Madimonyo sikuti yambandopumpsa wanthu, koma iyo yambawagopswambo. Sathani na madimonyo yace ambadziwa kuti iwo ‘ana kanthawe kakucepa’ kuti apfudzidwe na Mulungu, tenepo iwo mbaukali na waciwembo kwene-kwene kuposa kale. (Cibvumbulutso 12:12, 17) Tsono wanthu azinjisa omwe akhambagopa madimonyo, tsapano ambayagopa lini pomwe. Kodi n’ciyani comwe cidawathandiza kucita bzimwebzi?

LIMBANANI MUCITSUDZUKA KU MPHANVU YA MADIMONYO

14. Ninga Akristau wa ku Efezo, kodi tingasiye tani kukhulupira mizimu?

14 Bibliya limbatiuza momwe tingalimbanire na madimonyo ticikwanisa kutsudzuka pa mapumpso yawo. Mwa ciratizo, wanthu winango mu mzinda wa Efezo, akhambakhulupira mizimu anati kupfunza cadidi. Tsono adakwanisa tani kusiya? Bibliya limbati: ‘Azinjisa omwe akhambacita bza matsenga adabweresa mabukhu yawo, aciyatentha pa maso pa wense.’ (Mabasa 19:19) Pakuti iwo akhafuna kukhala Akristau, iwo adatentha mabukhu yawo yakulewa bza mizimu. Bzimwebzi mpsakufunikambo nsiku zino. Munthu ali-wense omwe an’funa kutumikira Yahova, an’funika kutaya ayai kupfudza cinthu ciri-cense comwe cimbabverana na madimonyo; ninga mabukhu, marevista, mafilme, nyimbo ayai bzinthu bzinango bzomwe bzingacitise munthuyo kuwona kukhulupira mizimu ninga n’kwabwino. Ndipo bzimbaphatanidzambo bzinthu bzomwe wanthu ambabvala kuti abzikhotcerere pa bzinthu bzakuipa.—1 Wakolinto 10:21.

15. Kodi n’ciyani cinango comwe tin’funika kucita kuti tilimbane na Sathani na madimonyo yace?

15 Patapita magole mazinji kucokera pomwe Akristau wa ku Efezo wale adapfudza mabukhu yawo, mpostolo Paulo adanemba kuti iwo akhafunika kupitiriza kulimbana na ‘mphanvu ya mizimu yakuipa.’ (Wayefezo 6:12) Inde, napo iwo akhadatentha kale mabukhu yawo, madimonyoyo yakhapitiriza basi kufuna kuwapweteka. Tenepo, n’ciyani cinango comwe iwo akhafunika kucita? Mpostolo Paulo adawauza kuti: ‘Tengani mkhotco mkulu wa cikhulupiro omwe mun’dzathimisira misewe yakugaka ya nyakuipayo.’ (Wayefezo 6:16) Ninga momwe mkhotco umbakhotcerera mcikunda pa nkhondo, cikhulupiro cathu cingatikhotcerere. Tikakhulupiradi na mtima wense kuti Yahova an’tikhotcerera, ifepano tin’dzakwanisa kulimbana na Sathani na madimonyo yace.—Mateu 17:20.

16. Kodi tingalimbise tani cikhulupiro cathu kwa Yahova?

16 Kodi tingalimbise tani cikhulupiro cathu kwa Yahova? Tin’funika kumbawerenga Bibliya nsiku zense, ticimbakhulupira iye kuti atikhotcerere. Tikakhulupira Yahova na mtima wathu wense, Sathani na madimonyo yace an’dzakwanisa lini kutipweteka.—1 Juwau 5:5.

17. N’ciyani cinango comwe tin’funika kucita kuti tikhotcereredwe kwa madimonyo?

17 Kodi n’ciyani cinango comwe Akristau wa ku Efezo wale akhafunika kucita? Iwo akhakhala mu mzinda omwe kukhulupira mizimu kukhali pense-pense. Tenepo mpostolo Paulo adawauza kuti: ‘Mumbapembe pa cakucitika ciri-cense.’ (Wayefezo 6:18) Iwo akhafunika kukumbira Yahova kuti ambawakhotcerere nthawe zense. Tsono tani ifepano? Ifembo tinkukhala m’dziko lomwe kukhulupira mizimu kuli pense-pense. Tenepo tin’funika kumbapemba kwa Yahova kuti atikhotcererembo, ndipo pakupembapo tin’funika kumbaphatisa basa dzina lace. (Werengani Mimwani 18:10.) Tikapitiriza kupemba kwa Yahova kuti atikhotcerere kwa Sathani, Yahovayo an’dzatawira mipembo yathuyo.—Psalymo 145:19; Mateu 6:13.

18, 19. (a) Kodi n’ciyani cingatithandize kukunda nkhondo yakulimbana na Sathani na madimonyo yace? (b) Kodi mu msolo wakutewera tin’dzatawira mbvunzo uponi?

18 Ifepano tikataya bzense bzomwe bzimbabverana na madimonyo ticikhulupira kuti Yahova an’tikhotcerera, tin’dzakwanisa kulimbana na Sathani na madimonyo yace. Tin’funika lini kuwagopa. (Werengani Tiyago 4:7, 8.) Yahova ngwamphanvu kwene-kwene kuposa madimonyo. Iye adayalanga kale m’nthawe ya Nowe, ndipo kutsogoloku iye an’dzayapfudza. (Juda 6) Kumbukirani kuti tiri lini tekha pa nkhondo yakulimbana na madimonyo. Yahova ankuphatisa basa wanjo wace kuti atikhotcerere. (2 Wamambo 6:15-17) Tenepo tin’funika kukhulupira kuti na thandizo la Yahova, ifepano tingakunde pa nkhondo yakulimbana na Sathani na madimonyo.—1 Pedru 5:6, 7; 2 Pedru 2:9.

19 Tsono pakuti Sathani na madimonyo yace ankubweresa mabvuto mazinji, thangwe ranyi Yahova akanati kuwapfudza? Mbvunzoyu un’dzatawiridwa mu msolo wakutewera.