Skip to content

Skip to table of contents

LOP EKOBEE

Kaka Akiiloo Pya Ɛnjɛl

Kaka Akiiloo Pya Ɛnjɛl

1. Ena anua i nɔ nu akiiloo pya ɛnjɛl ani?

JƐHOVA gbī kɔ i suā nu akiiloo ye butɔ. Pya ɛnjɛl nuuna butɔ Bari. Bu Baibol alu ekue wa “miɔŋɔ Bari.” (Job 38:7) Ena pya ɛnjɛl wee doo ani? Bu mɛ sīdee na ba bee yerebah nɛ pya nɛɛ sɔ̄ akii adumɛ ani? E ba edapge i yerebah nɛ anyaawo ni?​—Buū 8 Ue ale dumɛ.

2. Mɛ kɛ̄ na pya ɛnjɛl aa a? E ku pya ɛnjɛl a bee lu edɛm?

2 A bɛɛ̄ i lo esuā kɛ̄ pya ɛnjɛl aa. Pya Kɔlɔsi 1:16 kɔ i nɛ kɔ sɔ̄ Jɛhova edɛma Jizɔs sah, “bee lu edɛm dɛ̄dɛɛ̄ nu a le bunyɔɔ le kɛnɛkɛ̄.” Pya ɛnjɛl lenage yɛɛ. Ku aba a bee lu edɛm ni? Baibol kɔ gbɛnɛ-edo miliɔn pya ɛnjɛl le.​—Le-yɔɔ 103:20; Mumuuna 5:11.

3. Ena Job 38:4-7 i kɔ nɛ akiiloo pya ɛnjɛl a?

3 Baibol tɔgɛ nage i kɔ Jɛhova bee dɛm pya ɛnjɛl lɛɛ a gae dɛm kɛnɛkɛ̄. A bee wa tɔɔ̄ loo doodoo wa sɔ̄ ba bee muɛ̄ kɛnɛkɛ̄ ni? Kpa Job kɔ i nɛ kɔ ba bee ɛrɛ ɛɛbu. Ba bee lu ziī butɔ a gbaa taāŋabah Jɛhova.​—Job 38:4-7.

PYA ƐNJƐL YEREBAH NƐ PYA NƐƐ BARI

4. I tɛɛ̄ doodoo wa suā kɔ pya ɛnjɛl ɛrɛ taɛ bu miɔŋɔ nɛɛ?

4 Pya ɛnjɛl wee ɛrɛ taɛ bu miɔŋɔ nɛɛ, le bu ekɛɛrɛ Jɛhova ɛrɛ kiiloo kɛnɛkɛ̄ le nɛɛ. (Kam 8:30, 31; 1 Pita 1:11, 12) A bee wa kiɛ̄ sɔ̄ Adam le Iv bee lɛɛbeekɛɛ̄. Dap wa kiɛ̄ gbɛnɛ anyaāwo sɔ̄ ba muɛ̄ kɔ pya nɛɛ lɛɛbeekɛɛ̄ Jɛhova. Mɛ sɔ̄ ziī nɛɛ kiiya sa obia pii Bari, bu pya ɛnjɛl wee ɛɛ. (Luk 15:10) Pya ɛnjɛl ɛrɛ taɛ bu pya nɛɛ a taāŋabah Bari. Jɛhova wee su pya ɛnjɛl yeābah nɛ pya ye nɛɛ sa wa baɛloo a nyɔɔ kɛnɛkɛ̄. (Pya Hibru 1:7, 14) Doo i naa ɛp pio edoba a tɔgɛ lo ama.

“Mdaa Bari bee yere pya ye ɛnjɛl sa kpāma egā dɛ̄dɛɛ̄ sasa-ekpo.”​—Daniel 6:22

5. Mɛ sīdee na pya ɛnjɛl bee yerebah nɛ pya nɛɛ Bari sɔ̄ akii adumɛ a?

5 Jɛhova bee yere baɛ nɛɛ ɛnjɛl kɔ ba a yerebah nɛ Lɔt le pya ye tɔ lo e teera aaloo gbeeresī Sɔdɔm le Gomora. (Jɛnɛsis 19:​15, 16) Sɔ̄ booboo zua etɛ̄na, a bee lu e top nɛɛ mɔmanudɛɛ̄ Daniɛl tɛrɛ bu bana sasa-ekpo, mɛ muū naa bee ye yiiloo, nyɔnɛbee “Bari bee yere ye ɛnjɛl sa kpāma egā dɛ̄dɛɛ̄ sasa-ekpo a.” (Daniel 6:22) Sɔ̄ a e saa, sɔ̄ nɛɛ-lɛɛratam Pita bee le tɔ kpɔghɔrɔ, Jɛhova bee yere ye ɛnjɛl kɔ a agara ye. (Doonu pya Nɛɛ-lɛɛratam 12:6-11) Pya ɛnjɛl bee yere nage bah nɛ Jizɔs sɔ̄ a bee le a kɛnɛkɛ̄. Bu edoba, sɔ̄ a bee liamaā sah, “pya ɛnjɛl bee ye ɛp.” (Maak 1:13) Sɔ̄ e bee sah elu efɛ Jizɔs ziī nɛɛ ɛnjɛl bee “ye nɛ ekpo.”​—Luk 22:43.

6. (a) I tɛɛ̄ doodoo wa suā kɔ pya ɛnjɛl yerebah nɛ pya nɛɛ Bari anii’ee? (b) Amunu ebip na i gaa le agara anyaawo a?

6 Nii’ee ama, pya ɛnjɛl naa sira na loo nɛɛ. Mɛ Bari gaa suge pya ɛnjɛl yeābah nɛ pya ye zooro. Baibol kɔ: “Ɛnjɛl Jɛhova wu tɔ-kpo tɛ̄ma ɛŋɛnɛ pya a Ye ɛrɛ bɔɔ loo, sa wa zuura lɛɛ.” (Le-yɔɔ 34:7) Ena anua i gbī baɛloo ani? Nyɔnɛbee pya i nɛɛ baa si ekpo sa gbī eyere i muū loo. Ba lu mɛ dua nɛɛ ni? Mɛ kɛ̄ na ba aa lu a? Mɛ sīdee na ba gbī e yere i muū loo ani? Lo e agara pya ebip ama, doo i ɛp nu a bee sira sɔ̄ Bari bee dɛm Adam le Iv sah.

PYA I NƐƐ BAA LO II MUƐ̄

7. Ena pya nɛɛ edoora nyɔɔbee dag Setan ani?

7 I bee nɔ bu 3 Ekobee ue bu kpa ama kɔ ziī ɛnjɛl bee lɛɛbeekɛɛ̄ Bari sa gbī ebɛɛ pya nɛɛ. Baibol kure ye Pɔrɔ-edɔɔ̄ le Setan. (Mumuuna 12:9) Setan gbī nage kɔ pya dɔɔ̄na a lɛɛbeekɛɛ̄ Bari. A bee dag Iv, e aā lo sɔ̄ a edaga gbɛnɛ-edo nɛɛ. Kɛādoo, pio nɛɛ a le doodoo Ebɛl, Enɔk, le Noa bee yira agɛrɛ nɛ Jɛhova.​—Pya Hibru 11:4, 5, 7.

8. (a) Bu mɛ sīdee na pio pya ɛnjɛl bee lu gbo-yɔ ani? (b) Ena pya lo gbo-yɔ bee doo lo e tɛɛ̄ yee yii maā ani?

8 Bu dee Noa, pio pya ɛnjɛl bee aa wa be li bunyɔɔ sa tɔɔ̄ a kɛnɛkɛ̄ doodoo miɔŋɔ nɛɛ. Ena anua ani? Baibol kɔ i nɛ kɔ ba bee gbī e ii wa. (Buū Jɛnɛsis 6:2.) Mɛ a lu nu a bee piya kɔ pya ɛnjɛl a ii wa. (Jud 6) Doodoo pya lo pɔrɔ ɛnjɛl, gbɛnɛ-edo pya nɛɛ lo sɔ̄ bee bee piya sa lu bag. Lo sɔ̄ Jɛhova bee biaɛfii lo e gbeesī pya lo pɔrɔ nɛɛ tɛ̄maloo e su maā suā dɛ̄dɛɛ̄ nyɔuwe. Mɛ a bee kpɔā pya ye zooro a ye yira agara nɛ. (Jɛnɛsis 7:17, 23) Lo e tɔɔ̄dum, pya lo pɔrɔ ɛnjɛl bee obia kii bunyɔɔ. Baibol kue pya lo pɔrɔ ɛnjɛl gbo-yɔ. Ba bee sagɛ lo e nyɔɔnɛ Setan lɛɛbeekɛɛ̄ sa Pɔrɔ-edɔɔ̄ lu nɛɛ a wa bɛɛ.​—Matiu 9:34.

9. (a) Ena a bee sira loo pya gbo-yɔ sɔ̄ ba bee obia kii bunyɔɔ ani? (b) Ena i gaa le sikɛ̄ nɔ nu akiiloo a?

9 Nyɔɔbee ba bee lɛɛbeekɛɛ̄ a, Jɛhova naa bee suna pya lo gbo-yɔ yere yɛɛ pya ye butɔ. (2 Pita 2:4) Pya gbo-yɔ naa dapna yaa namloo nɛɛ, mɛ ba lege gaa “dag dɛ̄dɛɛ̄ nyɔuwe.” (Mumuuna 12:9; 1 Jɔn 5:19) Dooraa i nɔ sīdee ba gaa dag gbɛnɛ-edo nɛɛ.​—Buū 2 Pya Kɔrint 2:11.

SĪDEE PYA GBO-YƆ DAG PYA NƐƐ

10. Bu mɛ sīdee na pya gbo-yɔ dag pya nɛɛ a?

10 Pya gbo-yɔ dag pya nɛɛ bu gbɛnɛ-edo sīdee. Sɔ̄ pya nɛɛ nyɔɔnɛ pya gbo-yɔ kɔnia ue ba doo wo sī le sī ale ba tɛ̄maloo dɔɔ̄na nɛɛ, doodoo nwī-aa-yɔ. Nyɔɔnɛ pya gbo-yɔ kɔnia ue lu ekue doo-edɔɔ̄ ale doo-yɔ. Mɛ Baibol nɛ i lok kɔ i tɔɔ̄ kɛ̄ a binia aāloo ɛrɛgeba nu a ɛrɛ nu edoo kiikɛ̄ gbo-yɔ le. (Pya Galetia 5:19-21) Ena anua ani? Dookɛ̄ nɛɛ ee zaɛ̄ wee su zaɛ̄ aā nam doo, gbo-yɔ sunage kiaŋana aā pya nɛɛ yaa bah.​—Buū 26 Ue ale dumɛ.

11. Ena alu kɔ nu a e sira a, e ena anua i kpoora loo lɛɛloo a?

11 Ziī wa kiaŋana na kɔ nu a esira. Lo ama na su ekpo yɔ gbiātɛ̄ nu a esira li mmsī ale nu oo suā. Pio nɛɛ doo wo tɛ̄maloo e’ɛp sī dee, gbītɛ̄ nu bu yɔ, do nam, si bip nu, le kuɛ̄ kpugi siā dɔɔ̄na kɛ̄. Gbɛnɛ-edo nɛɛ kɛɛrɛ kɔ doo pya nu ama naa bee piya, kerewo, ba bee piya. Ba wee yere nɛɛ bu taāŋa gbɛnɛ. Bu edoba, Baibol tɔgɛ kɔ pya pɔrɔ-edɔɔ̄ le pya a kɔ nu esira gbaa dania nu. Bu kpa Doonu pya Nɛɛ-lɛɛratam 16:16-18, i buū nu akiiloo “edɔɔ̄ mɔmanudɛɛ̄” lo a bee yerebah nɛ ziī nwiīnɛɛwa kɔ a kɔ “nu a esira.” Sɔ̄ nɛɛ-lɛɛratam Pɔɔl bee lɛɛ lo pɔrɔ-edɔɔ̄ ye bu, lo nwiīnɛɛwa naa bee dapna kɔ nu a esira.

12. (a) Ena anua a bee piya lo e nyɔɔnɛ pya ae ua kɔnia ue a? (b) Ena anua pya nɛɛ Bari naa wee ɛrɛ bah bu doonu doo yɔ a?

12 Pya gbo-yɔ dag nage pya nɛɛ tɛ̄ma dɔɔ̄na sīdee. Ba gbī kɔ i yiga kɔ i dap kɔ ue nɛ pya e ua le kɔ pya e ua lege gaa tɔɔ̄dum sa ɛrɛ ekpo lo edap i kɔ ue nɛ ale bee ba dap i yere muū loo. Bu edoba, sɔ̄ gbo ale mana mana ziī nɛɛ u, a dap siloo ziī nɛɛ doodoo siloo nwiī-aa-yɔ, lo a wee kɔ a dap e kɔ ue nɛ pya e ua. Lo nwiī-aa-yɔ a dap kɔ nu enia ye akiiloo ye gbo ale ye mana mana e ua a, sa e gbī nage enɔ lo esere muɛ̄ nɛɛ e ua. (1 Samuel 28:​3-19) Gbɛnɛ-edo doonu li nɛɛ dɛɛa nyɔɔ nu ba yiga, kɔ pya e ua le dum ziī kɛ̄. Pio lo nu na su kɛ̄ li nɛɛ nua kɛ̄ ɛɛbu, nyɛŋiabu loo pya e ua, tɛrɛ ziā kɛ̄ wa nɛ, kɔ pya waa ua dam a toora zia nɛ wa dam, ale doonu kaɛ daa. Sɔ̄ pya Nɛɛ Kraist naa su dɔ bu edoo pya lo nu ama, pya wa butɔ ale pya wa buɛ̄ wee wa kɔ gbee, tue, ale ba wee wa ana. Mɛ pya Nɛɛ Kraist suā kɔ pya e ua naa lena dum lɔgɔ kɛ̄. A naa waɛ e nyɔɔnɛ wa kɔnia ue, e ba naa dap i yere muū loo. (Le-yɔɔ 115:17) Nwaɛdɛɛ̄ a kaāna. O a kɔ ue nɛ pya e ua lɔgɔ sɔ̄, ale nyɔɔnɛ pya gbo-yɔ kɔnia ue ale yii bu dum doo edɔɔ̄.​—Buū Deuteronomi 18:10, 11; Aisaia 8:19.

13. Ena gbɛnɛ-edo pya nɛɛ a wee ɛrɛ bɔɔ loo pya gbo-yɔ tua sɔ̄ edoora ani?

13 Naale aba edag pya nɛɛ na pya gbo-yɔ doo a, mɛ ba yere nage wa bɔɔ bu. Nii’ee ama, setan le pya ye gbo-yɔ suā kɔ wa sɔ̄ “lu nwī ekpuru” lɛɛ Bari lɛɛ wa a kɛnɛkɛ̄, ba gaa si bag sa ɛrɛ saŋ ee tua sɔ̄. (Mumuuna 12:12, 17) Kɛādoo, gbɛnɛ-edo pya nɛɛ ba wee ɛrɛ bɔɔ loo gbo-yɔ tua sɔ̄ naa ɛrɛ na wa bɔɔ loo anyaawo. Bu mɛ sīdee na ba lu yɔrɔ aaba ɛ’ɛrɛ aa bɔɔ loo pya gbo-yɔ ani?

KIĪ SA O LU YƆRƆ AABA PYA GBO-YƆ

14. Doodoo pya Nɛɛ Kraist a dee kere a, bu mɛ sīdee na i dap lu yɔrɔ aaba pya gbo-yɔ a?

14 Baibol kɔ i nɛ kɛ̄ e kiī sa lu yɔrɔ aaba pya gbo-yɔ doo. Bu edoba, pio pya nɛɛ a bee le bu buɛ̄ Ɛfɛsɔs wee nyɔɔnɛ pya gbo-yɔ kɔnia ue lɛɛ ba gae nɔ kaka ue. Bu mɛ sīdee na ba bee lu yɔrɔ ani? Baibol kɔ: “E gbɛnɛ-edo pya a wee doo edonu bee bɔŋɛnɛloo dɛ̄dɛɛ̄ wa kpa sa wa ɔp kɛ̄sī dɛ̄dɛɛ̄ aba.” (Doonu pya Nɛɛ-lɛɛratam 19:19) Nyɔnɛbee ba gbī elu pya Nɛɛ Kraist, ba bee gbeesī dɛ̄dɛɛ̄ kpa ba wee daā edonu. Elap a le doo wo lu nage ebɛɛ̄ bu ilii dee ama. Dɛ̄dɛɛ̄ pya nɛɛ a gbī esitam nɛ Jɛhova ɛrɛ elɛa ɛrɛgeba nu a ɛrɛ nu edoo kiikɛ̄ yɔ le bah wa. Pio lo nu na, kpa, magazin, ɛp sī bunyɔɔ kɔā nu esira loo nɛɛ, fim, yɔɔ, bii, le kpa a tɔgɛ doo edonu, pya gbo-yɔ ale ziī keebee ekpo a bee kɔ a naa bee piya ale a nɛ ɛɛbu. A ɛrɛ nage nu edoo kiiloo nu pya nɛɛ yaa lo ekpega wa loo.​—1 Pya Kɔrint 10:21.

15. Dɔɔ̄na e na a i bɛɛ̄ lo edoo lokwa i dap gbanasī Setan le pya ye gbo-yɔ a?

15 Sɔ̄ pio zua etɛ̄na aā sɔ̄ pya a le Ɛfɛsɔs bee gbee wa kpa daā edonu sah, nɛɛ-lɛɛratam Pɔɔl bee ɛm kɔ ba ɛrɛ e lege gaa “bebe” loo “pya edɔɔ̄ a doo pɔrɔ.” (Pya Ɛfɛsɔs 6:12) Aiī, kere ba e bee ɔp wa kpa, pya gbo-yɔ bee lege gaa gbī e yere wa muū loo. Nyɔɔwo, dɔɔ̄na e na alu ebɛɛ̄ kɔ ba a doo ani? Pɔɔl bee wa kɔ nɛ: “Bui suaa kpega yira, lo bui dap zimɛ̄ dɛ̄dɛɛ̄ ekpā lo a gaa bɛ miā lo pɔrɔ edɔɔ̄.” (Pya Ɛfɛsɔs 6:16) Dookɛ̄ nu kpega wee kpega nɛɛ nɔ̄ bie sī nɔ̄ doo, ilii yira dap i kpega lo a le i ɛrɛ mmɛɛ dɛrɛ nyiɛ nyɔɔ kɔ Jɛhova dap i kpega lo. I dap kiī Setan le pya ye gbo-yɔ.​—Matiu 17:20.

16. Bu mɛ sīdee na i dap doo kɔ i yira bu Jɛhova a agaloo kaāna a?

16 Bu mɛ sīdee na i dap doo kɔ i yira bu Jɛhova a agaloo ani? Lu ebɛɛ̄ kɔ i buū Baibol dɛ̄dɛɛ̄ dee, sa dɛɛa nyɔɔ Bari kɔ a kpega i. Lo a le i dɛrɛ nyiɛ nyɔɔ Jɛhova mmɛɛ̄, Setan le pya ye gbo-yɔ naale edap i yere muū loo.​—1 Jɔn 5:5.

17. Dɔɔ̄na e na e kpega i lɛɛ bah pya gbo-yɔ ani?

17 Dɔɔ̄na e na pya Nɛɛ Kraist a bee le Ɛfɛsɔs ɛrɛ edoo ani? Ba bee tɔɔ̄ bu buɛ̄ gbɛnɛ-edo nɛɛ gaa doo yɔ. Nyɔɔwo, Pɔɔl bee wa kɔ nɛ: “Taāŋaloo dɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄.” (Pya Ɛfɛsɔs 6:18) Lu ebɛɛ̄ kɔ ba a bara kpega a aaba Jɛhova dɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄. E kiikɛ̄ ili le ni a? I tɔɔ̄ nage bu nyɔuwe doo yɔ mma bu. Nyɔɔwo a bɛɛ̄ nage i kɔ i bara kpega Jɛhova, sa i kue ye bee sɔ̄ i yere kara. (Buū Kam 18:10.) Lo a le i kiisī lo e bara Jɛhova kɔ a agara i lɛɛ bah Setan, Jɛhova e agara pya i kara.​—Le-yɔɔ 145:19; Matiu 6:13.

18, 19. (a) Bu mɛ sīdee na i dap be eeba Setan le pya ye gbo-yɔ ani? (b) Amunu ebip na elu e agara bu lo ekobee ue a nyɔɔnɛ a?

18 Lo a le i lɛɛ ɛrɛgeba nu a le bu i dum lo a ɛrɛ nu edoo kiiloo doo yɔ sa dɛɛa nyɔɔ Jɛhova kɔ a kpega i, i dap gbanasī Setan le pya ye gbo-yɔ. Naa lee kɔ i ɛrɛ wa bɔɔ loo. (Buū Jemes 4:7, 8.) Jɛhova ɛrɛ ekpo ee pya gbo-yɔ. A bee wa su kpɔte nua nyɔɔ bu dee Noa, e deesī li a gaa le gbee wa sī. (Jud 6) Nyɛŋiabu, ii le aba ii bu i be. Jɛhova gaa i kpega tɛ̄maloo pya ye ɛnjɛl. (2 Pya Mɛnɛ-Buɛ̄ 6:15-17) I dap ɛrɛ mmɛɛ̄ dɛrɛ nyiɛ nyɔɔ kɔ i dap be eeba Setan le pya ye gbo-yɔ.​—1 Pita 5:6, 7; 2 Pita 2:9.

19 Mɛ lo a le Setan le pya ye gbo-yɔ gaa doo kɔ gbɛnɛ-edo tɔga a le, ena anua Bari sii wa gbee sī ani? Ebip ama elu e agara bu lo ekobee ue a nyɔɔnɛ.