Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 10

Ri qastzij chkij ri ángeles xuqujeʼ ri demonios

Ri qastzij chkij ri ángeles xuqujeʼ ri demonios

1. ¿Jasche rajawaxik kqetaʼmaj kiwach ri ángeles?

RI ÁNGELES e ufamilia ri Jehová. Ri Biblia kubʼij che «e ralkʼwal ri Dios» (Génesis 6:2). Ri Dios kraj che kqetaʼmaj uwach ri ufamilia. ¿Jas kkibʼan ri ángeles? ¿Jas xkibʼan che kitoʼik ri winaq ojer kanoq? ¿La kekunik kojkitoʼ kimik? (Chawilaʼ ri nota 8, «Ri ángeles»).

2. a) ¿Jachin xebʼanow ri ángeles? b) ¿E jampaʼ ángeles e kʼolik?

2 Nabʼe, rajawaxik kqetaʼmaj jachin xebʼanow ri ángeles. Colosenses 1:16 kubʼij che Jehová nabʼe xubʼan ri Jesús, tekʼuriʼ «xebʼan konojel ri jastaq ri e kʼo pa ri kaj xuqujeʼ ri e kʼo cho ri uwach Ulew». Chkixoʼl ri e jastaq riʼ e kʼo ri ángeles. ¿E jampaʼ ángeles xeʼubʼan ri Jehová? Ri Biblia kubʼij che xeʼubʼan kʼi millones (Salmo 103:20; Apocalipsis 5:11).

3. ¿Jas kubʼij Job 38:4-7 chkij ri ángeles?

3 Ri Biblia xuqujeʼ kubʼij che ri Dios nabʼe xeʼubʼan ri ángeles are chiʼ majaʼ kubʼan ri uwach Ulew. ¿Jas xkinaʼ e areʼ are chiʼ Jehová xubʼan ri uwach Ulew? Ri wuj re Job kubʼij che sibʼalaj xekikotik. Konojel ri ángeles e jun familia che kʼo utz achilanik chkixoʼl che kkipatanij ri Jehová (Job 38:4-7).

RI ÁNGELES KEKITOʼ RI UPATANELABʼ RI DIOS

4. ¿Jasche qetaʼm che ri ángeles keʼok il chke ri e winaq?

4 Ri ángeles amaqʼel e okinaq il chke ri e winaq xuqujeʼ che ri kraj ri Jehová chke ri e winaq xuqujeʼ che ri uwach Ulew (Proverbios 8:30, 31; 1 Pedro 1:11, 12). Qastzij wi che ri ángeles sibʼalaj xebʼisonik are chiʼ ri Adán xuqujeʼ Eva xeniman taj. Kimik más kebʼisonik are chiʼ kkilo che e kʼi winaq keniman ta che ri Dios. Are kʼu kekikotik are chiʼ jun winaq kuya kan ri umak xuqujeʼ kubʼan chi jumul ri kraj ri Dios (Lucas 15:10). Ri ángeles sibʼalaj kkaj kekitoʼ xuqujeʼ kekichajij ri upatanelabʼ ri Dios rumal laʼ kekoj che ubʼanik wariʼ (Hebreos 1:7, 14). Chqilaʼ jujun kʼutbʼal.

«Dios xutaq uloq ri utaqoʼn ajkaj ri xtzʼapin upa kichiʼ ri koj» (Daniel 6:22).

5. ¿Jas xkibʼan ri ángeles che kitoʼik ri upatanelabʼ ri Dios re ojer kanoq?

5 Jehová xeʼutaq bʼi kebʼ ángeles che kitoʼik ri Lot xuqujeʼ ri ufamilia rech xekam taj are chiʼ xsachisax uwach ri tinamit re Sodoma xuqujeʼ Gomorra (Génesis 19:15, 16). Qʼaxinaq chi kʼi junabʼ, ri profeta Daniel xkʼaq pa jun jul che e kʼo koj chupam. Are kʼu kʼo ta xukʼulmaj rumal che ri Dios «xutaq uloq ri utaqoʼn ajkaj ri xtzʼapin upa kichiʼ ri koj» (Daniel 6:22). Pa ri nabʼe siglo, Dios xutaq lo jun ángel rech kresaj ri apóstol Pedro pa ri cárcel (Hechos 12:6-11). Ri ángeles xuqujeʼ xkitoʼ ri Jesús are chiʼ xkʼojiʼ cho ri uwach Ulew. Jun kʼutbʼal, ri Biblia kubʼij che chiʼ ubʼanom chi ri uqasanjaʼ, jujun ángeles xkitoʼ (Marcos 1:13). Xuqujeʼ are chiʼ xa jubʼiqʼ chi kraj kkamik jun ángel «xuya uchuqʼabʼ» (Lucas 22:43).

6. a) ¿Jasche qetaʼm che ri ángeles kekitoʼ ri e upatanelabʼ ri Dios kimik? b) ¿Jas preguntas kqil na?

6 Kimik ri ángeles kekʼutun ta chi chkiwach ri e winaq. Are kʼu ri Dios keʼukoj na che kitoʼik ri e upatanelabʼ. ¿Jasche qetaʼm wariʼ? Ri Biblia kubʼij: «Ri utaqoʼn ri Ajawaxel keʼuchʼuqu xuqujeʼ keʼutoʼtajisaj ri nim kkil wi ri Ajawaxel» (Salmo 34:7). Ri oj upatanelabʼ ri Dios kajwataj tobʼanik chqe rumal che e kʼo qakʼulel che kʼo kichuqʼabʼ xuqujeʼ kkaj kkibʼan kʼax chqe. ¿E jachin riʼ? ¿Jachiʼ xepe wi? ¿Jas kkibʼan che ubʼanik kʼax chqe? Rech kqetaʼmaj, chqilaʼ ri xkʼulmatajik are chiʼ kʼateʼ xebʼan ri Adán xuqujeʼ Eva.

E KʼO QAKʼULEL CHE KEQIL TAJ

7. ¿Jas ubʼanom ri Satanás chke e kʼi winaq?

7 Pa ri kʼutunem 3 xqetaʼmaj che jun ángel xniman ta che ri Dios xuqujeʼ xraj xuqʼat tzij. Ri Biblia kubʼij «Itzel xuqujeʼ Satanás» che (Apocalipsis 12:9). Satanás xuqujeʼ xraj che ri e winaq keniman ta che ri Dios. Xkunik xusubʼ ri Eva, xumaj lo pa ri tiempo riʼ e usubʼum e kʼi winaq. Are kʼu e kʼo jujun winaq che xeʼux sukʼ chuwach ri Jehová, junam rukʼ ri Abel, Enoc xuqujeʼ Noé (Hebreos 11:4, 5, 7).

8. a) ¿Jasche xeʼux demonios jujun chke ri ángeles? b) ¿Jas xkibʼan ri demonios riʼ rech xekam ta pa ri Nimalaj Jabʼ?

8 Pa taq uqʼij ri Noé, jujun chke ri ángeles xeniman taj, xkiya kan ri kaj rech kekʼojiʼ cho ri uwach Ulew kukʼ ri e winaq. ¿Jasche? Ri Biblia kubʼij che xkaj xekʼojiʼ kixoqil (chasikʼij uwach Génesis 6:2). Are kʼu yaʼtal ta chke ri ángeles kkibʼan wariʼ (Judas 6). Junam kukʼ ri e itzel taq ángeles riʼ, e kʼi chke ri e winaq xeʼux elaqʼomabʼ xuqujeʼ e bʼanal chʼoj. Jehová xusachisaj kiwach ri itzel taq winaq pa ri Nimalaj Jabʼ che xubʼan ojer. Are kʼu xusachisaj ta kiwach ri e sukʼ upatanelabʼ (Génesis 7:17, 23). Ri e itzel taq ángeles riʼ xetzalij bʼi pa ri kaj are chiʼ xubʼan ri Nimalaj Jabʼ rech kekam taj. Ri Biblia kubʼij «itzel taq uxlabʼal» chke. E areʼ xkaj xkibʼan ke junam rukʼ ri Satanás, che xux kʼamal kibʼe (Mateo 9:34).

9. a) ¿Jas xkikʼulmaj ri demonios are chiʼ xetzalij bʼi pa ri kaj? b) ¿Jas kqetaʼmaj na?

9 Are chiʼ xetzalij bʼi ri demonios pa ri kaj, Jehová xraj ta chik xeʼux ufamilia (2 Pedro 2:4). Ri demonios kekun ta chik kkibʼan winaq che kibʼ, are kʼu tajin kekisubʼ na «konojel ri winaq» (Apocalipsis 12:9; 1 Juan 5:19). Chqilaʼ ri tajin kkibʼan che kisubʼik e kʼi winaq (chasikʼij uwach 2 Corintios 2:11).

RI KKIBʼAN RI DEMONIOS CHE KISUBʼIK RI WINAQ

10. ¿Jas kkibʼan ri demonios che kisubʼik ri winaq?

10 Kʼi kkibʼan ri demonios che kisubʼik ri e winaq. Jujun winaq kechʼaw kukʼ o weneʼ kkikoj chi jun winaq, weneʼ jun ajqʼij o ajitz. Are kʼu ri qastzij kukʼ ri demonios tajin kechʼaw wiʼ. Ri Dios kubʼij chqe che kqabʼan ta jun jastaq che kʼo ubʼanik kukʼ ri demonios (Gálatas 5:19-21). Junam rukʼ jun tzukul chikop kukoj trampas che kichapik, ri demonios kkikoj trampas che kisubʼik ri winaq rech ketaqan pa kiwiʼ.

11. a) ¿Jas riʼ ri chʼobʼonik? b) ¿Jasche rajawaxik kqaxutuj?

11 Jun subʼunik che kkikoj ri demonios are ri chʼobʼonik, are ukojik ri poderes sobrenaturales che uchʼobʼik ri kkʼulmataj pa ri petinaq. E jujun winaq kkisikʼij uwach ri cartas re tarot o kkinikʼoj upa kiqʼabʼ ri winaq, kkisikʼij uwach wuj o kkitzukuj winaq che kkiya ubʼixik ri kraj kubʼij ri xubʼan jun chikop o jun chi jastaq, o kkikoj wuj, astrología o jun bola re cristal che kubʼij ri kkikʼulmaj pa ri qʼij e kʼo wi xuqujeʼ pa ri petinaq. E kʼi winaq kkichomaj che kʼo ta kʼax kubʼan wariʼ, are kʼu sibʼalaj kuya kʼax. Ri Biblia kukʼutu che are ri demonios kechakun kukʼ ri winaq che kkibʼan wariʼ. Pa Hechos 16:16-18 kriqitaj jun bʼantajik che kchʼaw chrij jun «uxlabʼal re chʼobʼonik» che xutoʼ jun ali rech kubʼij ri kkikʼulmaj ri winaq pa ri petinaq. Are chiʼ ri apóstol Pablo xuya taqanik che kel bʼi wajun demonio riʼ, ri ali xkun ta chik xchʼobʼonik.

12. a) ¿Jasche utz taj kojchʼaw kukʼ ri kaminaqibʼ? b) ¿Jasche rajawaxik kqaxutuj ri jastaq che kʼo ubʼanik kukʼ ri demonios?

12 Jun chi subʼunik kkikoj ri demonios are che kkibʼan chqe che kqachomaj che kojkunik kojchʼaw kukʼ ri kaminaqibʼ. Wariʼ kbʼix espiritismo che. Ri demonios kkaj che kqachomaj che ri kaminaqibʼ kʼo kikʼaslemal pa jun chi lugar, kekunik kechʼaw qukʼ, kkiya tobʼanik o kkibʼan kʼax chqe. Are chiʼ kkam jun achiʼl o jun familiar, weneʼ jun winaq kutzukuj ri utobʼanik jun ajqʼij che kubʼij che kkunik kchʼaw kukʼ ri kaminaqibʼ. Weneʼ ri ajqʼij kubʼij jastaq che qas kʼo ubʼanik rukʼ ri kaminaq o weneʼ qas kresaj uwach ri uchʼabʼal ri kaminaq. Weneʼ ri winaq kuchomaj che tajin kchʼaw rukʼ ri kaminaq, are kʼu ri qastzij kukʼ ri demonios tajin kchʼaw wi (1 Samuel 28:3-19). Kʼi chke ri costumbres kbʼanik are chiʼ kkam jun winaq kukʼutu che ri e winaq kkichomaj che ri kaminaqibʼ kʼo kikʼaslemal pa jun chi lugar. Pa ri costumbres riʼ e kʼo ri ubʼanik chʼawem pa kiwiʼ ri kaminaqibʼ rech kkiriq jamaril, kbʼan nimaqʼij chiʼ ktzʼaqat jun junabʼ kaminaq chi ri winaq, sipanik chke ri kaminaqibʼ, xuqujeʼ jujun taq nimaqʼij che kʼo ubʼanik kukʼ ri demonios xuqujeʼ ri kbʼanik are chiʼ kchajix jun winaq che kʼateʼ xkamik. Are chiʼ ri cristianos kkaj taj kkibʼan ri e jastaq riʼ, weneʼ ri kifamiliares, ri e kikʼulja kekiyoqʼo, itzel kekilo o kekichʼabʼej ta chik. Are kʼu ri cristianos ketaʼm che ri kaminaqibʼ kʼo ta chi kikʼaslemal. Kojkun taj kojchʼaw kukʼ, e areʼ kekun ta chik kkiya tobʼanik xuqujeʼ kʼo ta kʼax kkibʼan chqe (Salmo 115:17). Rumal laʼ qas chachajij awibʼ. Kachomaj ta kichʼabʼexik ri kaminaqibʼ. Katchʼaw ta kukʼ ri demonios, xuqujeʼ chaxutuj ri jastaq che kʼo ubʼanik kukʼ (chasikʼij uwach Deuteronomio 18:10, 11; Isaías 8:19). (Chawilaʼ ri nota 26, «Ri espiritismo o demonismo»).

13. ¿Jas utzilal kiriqom e kʼi winaq che ojer kanoq sibʼalaj xkixibʼij kibʼ chke ri demonios?

13 E kʼo chi nikʼaj jastaq kkibʼan ri demonios, kekixibʼij ri winaq. Kimik, Satanás xuqujeʼ ri udemonios ketaʼm che «xa kebʼ oxibʼ qʼij chik kʼolik» rech kkibʼan itzel taq jastaq pa ri uwach Ulew, rumal che ri Dios kusachisaj na kiwach. Rumal laʼ sibʼalaj petinaq koyowal, kkibʼan kʼax xuqujeʼ chʼoj (Apocalipsis 12:12, 17). Are kʼu e kʼi winaq che ojer kanoq xkixibʼij kibʼ chke ri demonios kimik kkixibʼij ta chi kibʼ. ¿Jasche kkixibʼij ta chi kibʼ?

¿JAS KQABʼAN CHE UCHAJIXIK QIBʼ CHKIWACH RI DEMONIOS Y KOJEL PA KIQʼABʼ?

14. ¿Jas kqabʼano rech kojel pa kiqʼabʼ ri demonios?

14 Ri Biblia kubʼij chqe ri kqabʼan che uchajixik qibʼ xuqujeʼ kojel pa kiqʼabʼ ri demonios. Pa ri nabʼe siglo, e jujun winaq re ri tinamit Éfeso xechʼaw kukʼ ri demonios are chiʼ majaʼ kketaʼmaj uwach ri Jehová. ¿Jas xkibʼano rech xeʼel pa kiqʼabʼ ri demonios? Ri Biblia kubʼij: «E kʼi chke ri kibʼanom qʼijinik, xekikʼam uloq ri kiwuj, xkiporoj chkiwach konojel» (Hechos 19:19). Rumal che kkaj keʼux upatanelabʼ ri Dios, xkisachisaj uwach ronojel ri kiwuj re magia. Rajawaxik jeʼ kqabʼan kimik. Rech kpatanix ri Jehová, rajawaxik ksachisax uwach ronojel ri jastaq che kʼo ubʼanik kukʼ ri demonios. Chupam wariʼ kʼo jalajoj taq wuj, horóscopos, películas, bʼixonem, etzʼanem xuqujeʼ nikʼaj chik jastaq che kʼo ubʼanik rukʼ ri magia, ri demonios o ri sobrenatural che kkibʼano che sibʼalaj utz kkil ri winaq. Chupam xuqujeʼ e kʼo jastaq che kkikoj ri winaq rech kkiriq ta kʼax, junam rukʼ ri amuletos (1 Corintios 10:21).

15. ¿Jas más rajawaxik kqabʼano rech kqachajij qibʼ chkiwach ri Satanás xuqujeʼ ri demonios?

15 Are chiʼ qʼaxinaq chi jujun junabʼ che ri e winaq re ri tinamit re Éfeso xkisachisaj uwach ri kiwuj re magia, ri apóstol Pablo xutzʼibʼaj che kechʼojin na «kukʼ itzel taq uxlabʼal» (Efesios 6:12). Paneʼ kiporom chi ri kiwuj re magia, ri demonios kʼa kkibʼan na kʼax chke. ¿Jas más rajawaxik kkibʼan ri cristianos riʼ? Rajawaxik kkitoʼ kibʼ chuwach ri kʼax che kubʼan ri Satanás, Pablo xubʼij chke: «Ri ikojonik are chikojoʼ che iketekik chʼichʼ» (Efesios 6:16). Junam rukʼ jun ketekik chʼichʼ che kutoʼ jun ajchʼoj, ri qakojonik kkunik kojutoʼ chkiwach ri demonios. We qas kqakubʼsaj qakʼuʼx che ri Jehová kojutoʼ na, kojkunik kqachʼij ri e kʼax che kuya ri Satanás xuqujeʼ ri demonios chqe (Mateo 17:20).

16. ¿Jas rajawaxik kqabʼano rech kqanimarisaj ri qakojonik chrij ri Jehová?

16 ¿Jas rajawaxik kqabʼano rech kqanimarisaj ri qakojonik chrij ri Jehová? Usikʼixik ri Biblia ronojel qʼij xuqujeʼ ukubʼsaxik qakʼuʼx chrij ri Jehová che qas kojutoʼ na. We kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij ri Jehová, Satanás xuqujeʼ ri demonios kekun taj kkibʼan kʼax chqe (1 Juan 5:5).

17. ¿Jas más rajawaxik kqabʼano rech kqachajij qibʼ chkiwach ri demonios?

17 Rajawaxik che ri cristianos re Éfeso kkibʼan más jastaq. E kʼo pa jun tinamit che nojinaq che kichak ajqʼijabʼ. Rumal laʼ ri Pablo xubʼij: «Mitanabʼaʼ ri ubʼanik chʼawem» (Efesios 6:18). Rajawaxik amaqʼel kkitaʼ ri utobʼanik ri Jehová. Oj xuqujeʼ oj kʼo pa jun uwach Ulew nojinaq che kichak ajqʼijabʼ. Rumal laʼ, chqataʼ che ri Jehová che kojuchajij xuqujeʼ chqakojoʼ ri ubʼiʼ pa ri qachʼawem (chasikʼij uwach Proverbios 18:10). We amaqʼel kqataʼ che ri Jehová che kojuchajij chuwach ri Satanás, areʼ qas kojuchajij (Salmo 145:19; Mateo 6:13).

18, 19. a) ¿Jas kqabʼano rech kojchʼakan pa uwiʼ ri Satanás xuqujeʼ ri demonios? b) ¿Jas pregunta kqil na pa ri jun chi kʼutunem?

18 We kqasachisaj kiwach ronojel ri jastaq che kʼo ubʼanik kukʼ ri demonios xuqujeʼ kqakubʼsaj qakʼuʼx che Jehová kojuchajij na rech ri Satanás xuqujeʼ ri demonios kekun taj kkibʼan kʼax chqe. Kʼo ta rumal che kqaxibʼij qibʼ chkiwach (chasikʼij uwach Santiago 4:7, 8). Jehová kʼo más uchuqʼabʼ chkiwach ri demonios. Xqetaʼmaj kanoq che xukʼajisaj kiwach pa uqʼij ri Noé, xuqujeʼ qetaʼm che ksachisax na kiwach pa ri petinaq (Judas 6). Chnaʼtaj chawe che oj kʼo ta qatukel. Jehová kojuchajij rukʼ ri kitobʼanik ri ángeles (2 Reyes 6:15-17). Rukʼ ri utobʼanik ri Jehová, kojchʼakan pa uwiʼ ri Satanás xuqujeʼ ri demonios (1 Pedro 5:6, 7; 2 Pedro 2:9).

19 Qilom chik che ri Satanás xuqujeʼ ri demonios tajin kkibʼan kʼax chke ri winaq. Rumal laʼ weneʼ kqachomaj wariʼ: «¿Jasche majaʼ ksachisax kiwach rumal ri Dios?». Kqil na pa ri jun chi kʼutunem.