Olole evideo ziriho

Olole emyanzi erimwo

CIGABI CA 10

Bamalahika n’abazimu: bo bandi?

Bamalahika n’abazimu: bo bandi?

1. Bulya gurhi kuli kwa bulagirire okumanya bamalahika?

YEHOVA alonzize rhumanye omulala gwage. Bamalahika babà baguma bw’omulala gwage. (olole amahugûlo nomero 8 gali oku bukurasa bwa 210) Ebibliya ebahamagire “bene Nyamuzinda.” (Ayubu 38:7) Mukolo muci bamalahika bajira? Gurhi barhabîre abantu omu mango gamîra? Ka banacirhurhabala ene?

2. (a) Ndi walemâga bamalahika? (b) Bamalahika babà banga?

2 Burhangiriza, kuli kwa bulagirire okumanya oku Yehova ye walemâga bamalahika. Yehova arhanzîr’ilema Yezu. Olwandiko lw’Abakolosi 1:16NWT, ludesire ntya: “byoshi byoshi ye wabilemâga, eby’empingu n’eby’en’igulu.” Ebibliya edesire oku haba ebihumbi by’emiliyoni bya bamalahika.​—Ennanga 103:20; Amafulûlo 5:11.

3. Bici Ayubu 38:4-7 arhuyigirizize okubiyerekire bamalahika?

3 Ebibliya erhuyigirizize oku Yehova alemîre bamalahika embere alême igulu. Gurhi baciyûmvirhe erhi babon’igulu? Ecitabu ca Ayubu cidesire oku bacishînga bwenene. Akwo kasanzi, bâl’ilamire omu mulala gwa Yehova na kandi boshi bakâg’imukolera omu cinyabuguma.​—Ayubu 38:4-7.

BAMALAHIKA BANAKARHABAZ’ABAKOZI BA YEHOVA

4. Gurhi rhumanyiremwo oku bamalahika banasimisibwe na bene bantu?

4 Ensiku zoshi bamalahika banakashibirira abantu, n’okusimisibwa n’omuhigo gwa Yehova okubiyerekire igulu n’abantu. (Emigani 8:30, 31; 1 Petro 1:11, 12) Bamalahika bagayîre bwenene erhi Adamu na Eva bagomera Yehova. Kandi ene, banagaye bwenene erhi babona bantu banji barhali bakenga Yehova. Cikoki erhi omuntu akagokola n’okuleka ebijiro byage bibi n’okugalukira Yehova, bamalahika banashagaluke bwenene. (Luka 15:10) Banakashibirira bwenene abakozi ba Nnamahanga. Yehova anakabakolesa ly’arhabala n’okulanga abakozi bage ah’igulu. (Abahabraniya 1:7, 14) Rhulole enyiganyo ziyerekine ntyo.

“Nyamuzinda anarhumire malahika wage anacishweka akanwa k’entale.”​—Daniyeli 6:22

5. Gurhi bamalahika barhabîremwo abakozi ba Nnamahanga?

5 Embere Yehova asherêze olugo lw’Esodoma n’Egomora arhûma bamalahika babirhi baj’icungula Lutu n’omulala gwage. (Omurhondêro 19:15, 16) Myaka minji enyuma z’aho, omulebi Daniyeli akwêbwa omu bulumba bw’entale. Cikoki arhabaga gurhi bulya “Nyamuzinda anarhumire malahika wage, anacishweka akanwa k’entale.” (Daniyeli 6:22NWT) Enyuma z’aho, erhi entumwa Petro êba eri omu mpamikwa, Yehova arhûma malahika amushwekûla. (Ebijiro by’Entumwa 12:6-11) Bamalahika barhabîre Yezu erhi âli hanw’igulu. Kwa lwiganyo, enyuma z’obubatizo bwage, bamalahika bamurhâbala. (Marko 1:13) Na kandi hisanzi hisungunu embere z’olufû lwage, malahika muguma amuha omurhima.​—Luka 22:43.

6. (a) Gurhi rhumanyiremwo ene oku bamalahika banacirhabale abakozi ba Nnamahanga? (b) Madoso gahi rhwashuzakwo?

6 Ene, bene bantu barhakac’ibona bamalahika. Cikoki Nnamahanga anacibakolese ly’arhabala abakozi bage. Ebibliya edesire oku: “Malahika wa Yehova anagwike ecirâlo aha burhambi bw’abamuyoboha, kulikûza anabalikûza.” (Ennanga 34:7NWT) Bulya gurhi bamalahika barhulanga? Bulya rhugwerhe abashombanyi bagwerhe emisi banalonzize oku rhujirir’amabi. Abo bo bandi? Ngahi barhengâga? Bici bakolêsa lyobarhujira kubi? Lyo rhushuza ago madoso, rhurhang’ilola ebyabîre hisanzi hisungunu enyuma z’okulema Adamu na Eva.

ABAZIMU: BABÀ BASHOMBANYI BARHABONEKANA

7. Bulya gurhi Shetani anakarheba bene bantu?

7 Omu cigabi ca 3, rhwayizîre oku hali malahika muguma wagomerâga Nnamahanga. Al’ilonzîze arhambule abandi. Ebibliya edesire oku oyo malahika ye Shetani Ibilisi. (Amafulûlo 12:9) Al’ilonzîze abantu nabo bagomere Nnamahanga. Eva ye wâli murhanzi arhebâga, enyuma z’aho arhebîre bantu banji. Cikoki bantu baguma na baguma, nka Abeli, Henoko na Nuhu, Dbohe babezîre bishwekerezi kuli Nnamahanga.​—Abahabraniya 11:4, 5, 7.

8. (a) Gurhi bamalahika baguma na baguma babirîmwo bazimu? (b) Gurhi abazimu bajijîre lyo bashugunûka enkuba y’ecihonzi?

8 Oku lwa Nuhu, bamalahika baguma na baguma bagôma. Barhênga empingu bayish’ilama ah’igulu nka bene bantu. Bulya gurhi? Ebibliya edesire oku bâl’ilonzîze barhôle abakazi. (Osome Omurhondêro 6:2) Cikoki kurhâl’ikushinganine bamalahika bajire ntyo. (Yuda 6) Mw’ako kasanzi bantu banji bâbà n’engeso ziri nka ez’abwo bamalahika babi. Yehova arhol’omuhigo gw’okubashereza kugerera enkuba y’ecihonzi. Cikoki acungûla abakozi bage bâl’icishwekerire kuli ye. (Omurhondêro 7:17, 23) Lyo barhagifâ n’eyo nkuba, abo bamalahika babi bagalûka empingu. Abo bwo Ebibliya ehamagala “bazimu.” Bacishôga okuba bagoma aka Shetani, kurhenga ago mango, Shetani âba murhegesi wabo.​—Mateyo 9:34.

9. (a) Gurhi byaberîre abazimu erhi bagaluka empingu? (b) Bici rhwaganirîra omu bifungo bikulikire?

9 Yehova arhaciyemerâga abo bazimu bagaluka omu mulala gwage, bulya bâl’ikola bâli bagoma. (2 Petro 2:4) Barhacigwerhi obuhashe bw’okuyambala omubiri gw’obunya-muntu, cikoki bagendekire ‘bahabula (kurheba) igulu lyoshi.’ (Amafulûlo 12:9; 1 Yowane 5:19) Rhulolage gurhi bajira lyo barheba bantu banji.​—Osome 2 Abakorinti 2:11.

GURHI ABAZIMU BARHEBAMWO ABANTU?

10. Gurhi abazimu barhebamw’abantu?

10 Abazimu bagwerhe njira nyinji barhebamwo abantu. Abantu baganiza abazimu banabaganize ho n’aho erhi kugerera owundi muntu, kwa lwiganyo nka mulozi erhi mulaguzi. Obulaguzi kw’okuganira n’abazimu. (olole amahugûlo nomero 26 gali oku bukurasa bwa 221) Ebibliya erhurhonzire oku rhuciyase na ngasi kantu koshi koshi kagwerhe olushangi n’abazimu. (Abagalasiya 5:19-21) Bulya gurhi? Kunali nk’oku omuhivi arhega omurhego ly’agwasa ensimba, abazimu nabo banakakolesa mirhego minji lyo bagwarha abantu n’okubajira bajà babo.

11. (a) Obulaguzi byo bici? (b) Bulya gurhi rhukwanine okuyaka obulaguzi?

11 Kwa lwiganyo, abazimu banakolese obulaguzi lyo barheba abantu. Obulaguzi, kw’okulonza okumanya ebyayisha erhi ebiri bifulike kugerera emisi erhabonekana n’amasu. Bantu baguma na baguma banakalonza okumanya ebyayisha kugerera omu kushurh’enyungu, ebilôrho, okulolera omw’icuba, kusingiriza enyenyezi (kulolereza enyenyezi) erhi omu kusoma ecigasha c’okuboko. Bantu banji banakarhanya oku ebyo byoshi birhagwerhi bubi boshi boshi, cikoki obwo buli bunywesi! Okwo kuli kubi bwenene. Ebibliya eyerekine oku abazimu n’abalaguzi banakakola haguma. Ebijiro by’Entumwa 16:16-18NWT biganirire omuja-kazi wâl’igwerhe obuhashe bw’okuleba kugerera “omuzimu w’obulaguzi.” Erhi Paolo amurhenzâk’oyo muzimu, ho n’aho obuhashe bwage bw’okulagula bwâhwa.

12. (a) Bulya gurhi kurhali kwinja okuganiza abafîre? (b) Bulya gurhi abakozi ba Nnamahanga barhajira amorhere gayerekire eby’obulaguzi?

12 Abazimu banakarhurheba n’okulonza okurhuyemeza oku byanahashikana okuganiza abafîre. Banakalonza okurhuyemeza oku abafîre hali aha bagend’ilama n’oku rhwanabaganiza, banarhurhabala erhi barhujire kubi. Kwa lwiganyo, erhi omuntu afîrwa n’omuntu w’omulala erhi mwira wage, bantu banji banalonze omuntu ogwerhe obuhashe bw’okuganiza abafîre, nka mulaguzi erhi mulozi. Anababwira myanzi minji okubiyerekire nyakufâ ciru n’okuyiganya izu lyage. (1 Samweli 28:3-19) Binji bijirirwa abafîre biba biyimangire oku buyemere bw’okuderha oku abafîre bagendekire balama handi-handi. (kwa lwiganyo: amadinye g’emishibo, idinye ly’okukengera abafîre, okurherekêra abafîre, okugasha abakana n’okulala aha ciriyo) Kanji kanji erhi abakristu bw’okuli balahira okujira amorhere gali nk’ago banakagaywa n’emilala yabo erhi abalungu babajacire n’okubakaga. Cikoki abakristu bw’okuli bamanyire oku abafîre barhacigendekera balama. Birhakahashikana okubaganiza, na kandi barhakacirhurhabala erhi kurhujira kubi. (Ennanga 115:17) Ocilange! Orhahiraga ciru n’olusiku luguma waganiza abafîre erhi abazimu. Orhanayemeraga waja mw’ago morhere gagwerhe olushangi n’obulaguzi.​—Osome Olushika 18:10, 11; Izaya 8:19.

13. Bici balya bakâg’ikayoboha abazimu bahikîre okujira?

13 Abazimu banakarheba abantu, cikoki kandi banakabayobohya bwenene. Ene, Shetani n’abazimu bamanyire oku “ensiku zabo ziri nganje” bulya hano hofi-hofi Nnamahanga abahererekeza anabakule omw’igulu. (Amafulûlo 12:12, 17) Co cirhumire ene bali baminya bwenene kulusha amango ga mira. Cikoki ene, bantu banji bakâg’iyoboha abazimu barhacibayoboha. Bici byabakuziremwo oboba?

OHAGALIKE ABAZIMU N’OKURHENGA OMU BUJÀ BWABO

14. Gurhi rhwakacikula omu bujà bw’abazimu, nk’oku bakristu baguma na baguma be Efezi bajirâga?

14 Ebibliya erhuyeresire gurhi rhwakahagalika abazimu rhunarhenge omu bujà bwabo. Kwa lwiganyo, embere z’okuba bakristu, bantu baguma na baguma bw’omu lugo lwe Efezi bakâg’iganiza abazimu. Gurhi bacirhenzîze mw’obo bujà? Ebibliya edesire oku banji “muli balya bakâg’ijira eby’obukurungu, bakalêrha ebitabu byabo n’okubidûlika muliro omu masu ga boshi.” (Ebijiro by’Entumwa 19:19) Bulya bâl’ilonzize bâbè bakristu, bashereza ebitabu byabo byoshi by’obukurungu. Ene nalyo ntyo ko binahunyire okujira. Abalonzize okukolera Yehova bakwanine bashereze ngasi kantu koshi koshi kabonekine kakushagalula erhi akabonekine nk’akarhagwerhi bubi boshi boshi, cikwone kagwerhe olushangi n’abazimu. Byanaba bitabu, magazeti, ebi bakolesa omu kusingiriza enyenyezi, ebizungu-zungu by’obukurungu, enyimbo, emikeso erhi ebijalada by’obukurungu: kwa bofofi, ngasi kantu koshi kagwerhe olushangi n’obukurungu, n’obulozi, n’abazimu erhi ebirhakabonekana n’amasu. Na kandi ebyo byanaba nka bikomerho by’okucilanga n’obubi.​—1 Abakorinti 10:21.

15. Bici bindi rhukwanine okujira lyo rhuhagalika Shetani n’abazimu?

15 Myaka misungunu enyuma z’okushereza ebitabu byabo by’obukurungu, entumwa Paolo yabwîra abakristu be Efezi oku bâl’ishinganine bagendekere balwisa “emisi y’amaroho mâbi.” (Abefezi 6:12) Ciru akaba ebitabu byabo by’obukurungu babidûlisîre muliro, abazimu barhabalekerâga murhula, bagendekêra babajîra kubi. Bici bindi bâl’ikwanine bajire? Paolo ababwîra ntya: “Rholi empezi nene y’obuyemere, kugerera yo mwanahash’izimya emyampi eli yayaka muliro y’omubi.” (Abefezi 6:16NWT) Omw’ivita, omusoda anakac’ilanga n’empenzi yage. Ko n’okwo obuyemere bwirhu bwanarhulanga. Erhi rhwakayemera n’obwalagale oku Yehova anarhulanga, rhwanahagalika Shetani n’abazimu.​—Mateyo 17:20.

16. Gurhi rhwakazibuhyamwo obuyemere bwirhu muli Yehova?

16 Gurhi rhwakazibuhyamwo obuyemere bwirhu muli Yehova? Rhukwanine okusoma Ebibliya ngasi lusiku. Kandi rhukwanine okucikomerêza okulangalira Nnamahanga n’okuyemera n’obwalagale oku anarhulanga. Erhi rhwakalangalira Yehova, Shetani n’abazimu barhakarhujira kubi ciru n’ehitya.​—1 Yowane 5:5.

17. Bici bindi rhukwanine okujira lyorhulangwa oku bazimu?

17 Hali okundi abakristu be Efezi bâl’ikwanine bajire. Nk’oku bâl’ilamire omu cihugo ciyunjwiremwo eby’obulaguzi, Paolo ashib’ibabwîra ntya: “Mukashenga ngasi mango.” (Abefezi 6:18) Bâl’ikwanine bagendekere bahûna Yehova obulanzi ngasi mango. Nirhu rhulamire omw’igulu liyunjwire eby’obulaguzi. Rhukwanine rhugendekere rhwahûna Yehova obulanzi. Rhukwanine rhukolese izino lya Yehova nka rhuli rhwashenga. (Osome Emigani 18:10) Yehova anashuza oku masala girhu, erhi rhwakagendekera rhwamuhûna oku arhulikuzeko Shetani.​—Ennanga 145:19; Mateyo 6:13.

18, 19. (a) Gurhi rhwakahimamwo ivita ekarhi kirhu na Shetani haguma n’abazimu? (b) Idoso lihi ecigabi cikulikire cashuzakwo?

18 Rhwanahagalika Shetani n’abazimu, erhi rhwakalangalira Nnamahanga n’okushereza ngasi kantu koshi koshi kagwerhe olushangi n’eby’obukurungu. Rhurhakwanini okubayoboha. (Osome Yakobo 4:7, 8) Yehova agwerhe misi minji bwenene kulusha abazimu. Abahanîre oku lwa Nuhu, n’omu kasanzi kayisha, abahererekêza. (Yuda 6) Rhukengere oku rhurhal’irhwalwisa Shetani n’abazimu rhwene. Yehova anakolese bamalahika bage barhulange. (2 Abami 6:15-17) Rhukwanine rhuyemere n’obwalagale oku oburhabale bwa Yehova bwone bwakarhuhashisa okuhima er’ivita.​—1 Petro 5:6, 7; 2 Petro 2:9.

19 Shetani n’abazimu bali balerha mazibu manji ah’igulu, bulya gurhi Nnamahanga arhacibashereza? Rhwashuza kw’elyo idoso omu cigabi cikulikire.