Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

SHAPITRE A EKUMI

Bya Binyibinyi Pabitale Ba Miikeyilu

Bya Binyibinyi Pabitale Ba Miikeyilu

1. Bwakinyi abitungu kwiuka pabitale ba miikeyilu?

YEHOWA akyebe’shi twiukye kifuko kyaye. Ba miikeyilu be mu kifuko kya Yehowa. Mu Bible abebetanyina bu ‘bana b’Efile Mukulu.’ (Yoobo 38:7) Mmufubo kinyi aukitaa ba miikeyilu? Nkipaso kinyi kibaabadi bakwashe bantu mu mafuku a kala? Na mbalombeene kwitukwasha’nyi lelo uno su?​—Tala Kikumbashilo 8.

2. Ba miikeyilu mbatuukye kunyi? Abaadi be bapangye bungi kinyi?

2 Abitungu tuukye kutuukye ba miikeyilu. Mukanda wa Beena-Kolose 1:16, (EEM) awitulungula’shi kunyima kwa Yehowa kupanga Yesu, “Bapangile byoso bi mwiyilu na bi pano pa nsenga.” Na munkatshi mwa byabya bintu mwi ba miikeyilu. Abaadi be bapangye bungi kinyi? Bible amba’shi kwi binunu na binunu bya miikeyilu.​—Misambo 103:20; Kibafumbwilwe 5:11.

3. Mukanda wa Yoobo 38:4-7 awitulungula kinyi pabitale ba miikeyilu?

3 Bible etulongyesha dingi’shi, Yehowa bapangile ba miikeyilu kumpala kwa kupanga bantu. Abaadi bapushe naminyi nsaa yibabamwene nsenga? Mukanda wa Yoobo awitulungula disanka dyabapushishe. Abaadi kifuko akifubila Yehowa pamune.​—Yoobo 38:4-7.

BESHIKWANYI NETU BASH’ABAMWEKAA

4. Atwiuku naminyi shi ba miikeyilu abasangelaa kuuka myanda ya bantu?

4 Ba miikeyilu abakuminaa kuuka myanda ya bantu, na kuuku bi mpàngo y’Efile Mukulu pabitale bantu bashaale pa nsenga. (Nkindji 8:30, 31; 1 Mpyeele 1:11, 12) Bibaadi bibenyongoshe bikata pabatombokyele Adame na Eeva. Abaadi na kya kwinyongola bikata pabaabadi bamone bantu bebungi abatombokyela Yehowa. Anka nsaa ayilanga muntu na kwalukiila kwi Efile Mukulu, ba miikeyilu abasangalaa bikata. (Luka 15:10) Ba miikeyilu abasangelaa kumona baaba abafubila Efile Mukulu. Yehowa atumaa ba miikeyilu bwa kukwasha na kukalwila bafubi baye be pa nsenga. (Beena-Ebelu 1:7, 14) Tubandeyi kutaluula bino bileshesho.

‘Efile Mukulu ande batumu mwikeyilu aye, bakanga mbangabanga ya ntambwe.’​—Ndanyele 6:23

5. Ba miikeyilu abaadi bakwashe bafubi b’Efile Mukulu mu mafuku a kala naminyi?

5 Yehowa batumine ba miikeyilu babidi bwa kupasha Loota na kifuko kyaye ku kabutu ka kibundji kya Sodome na Gomoore. (Kibangilo 19:15, 16) Bipwa nkama kumongo, mutemuki Ndanyele baadi mwedibwe mu bwina bwa ntambwe, anka tabamudiile nya. Mwanda ‘Efile Mukulu batumine mwikeyilu aye, akanga mbangabanga ya ntambwe.’ (Ndanyele 6:22) Kunyima, pababaadi beele mutumibwa Mpyeele mu lukano, Yehowa batumine mwikeyilu bwa kumufungusha. (Bikitshino 12:6-11) Dingi, ba miikeyilu abakwashishe Yesu pabaadi pa nsenga. Kileshesho, kunyima kwa lubatshisho lwaye, “ba mwikeyilu abaadi abamukwasha.” (Maako 1:13, EEM) Kumpala kwa Yesu kufwa, mwikeyilu baadi ‘mumukankamikye.’​—Luka 22:43.

6. (a) Nkinyi akitulesha’shi ba miikeyilu abakwashaa bafubi b’Efile Mukulu lelo uno? (b) Nkonko kinyi yatukyebe kwaluula binobino?

6 Lelo uno, ba miikeyilu t’abamwenekyelaa dimo bantu nya. Anka Efile Mukulu kyebatumaa bwa kukwasha bafubi baye. Bible amba’shi: ‘Mwikeyilu a Yehowa mmwifuunyishe booso abamutshinyi, bwa kwibakalwila.’ (Misambo 34:8) Bwakinyi twi na lukalo lwashi betukalwile? Mwanda twi na beshikwanyi be bukome abakyebe kwitukyengyesha. Mbananyi? Mbafikye kunyi? Nkipaso kinyi kyabakimbi bya kwitukyengyesha? Bwa kwaluula ino nkonko, tubande kutala bibaadi bikitshikye kunyima kwabo kupanga Adame na Eeva.

BESHIKWANYI NETU BASH’ABAMWEKAA

7. Madimi a satana ngafikishe bantu mu kukita kinyi?

7 Atwikalanga balongye mu Shapitre 3 shi, mwikeyilu umune baadi mutombokyele Efile Mukulu na baadi akyebe kumuna bangi. Bible amwitanyina bu Satana Diabulu. (Kibafumbwilwe 12:9) Na dingi, Satana baadi akyebe’shi bantu batombokyele Efile Mukulu. Aye nkoobesha kudimba Eeva, mpa na binobino kwete kudimba bantu bebungi. Anka bangi bu; Abele, Enoke, Nowa, ngi abaadi bashaale balamate kwi Yehowa.​—Beena-Ebelu 11:4, 5, 7.

8. (a) Bangi ba miikeyilu abafikile ba demo naminyi? (b) Ba demo abaadi bakite kinyi bwa kupanda ku mpeshi a kabutu?

8 Mu mafuku a Nowa, bangi ba miikeyilu abaadi batombokye baleka mbalo yabo mwiyilu bwa kushaala na bantu pa nsenga. Bwakinyi? Bible etulungula’shi abaadi abakyebe kwata bakashi. (Badika Kibangilo 6:2.) Anka ta bibaadi buwa shi ba miikeyilu bakite byabya nya. (Yunda 6) Nka bu bano ba miikeyilu abaadi batombokye, bantu bebungi abatombokyele babanga kukita myanda ibubi. Ndjo Yehowa nkwata kitshibilo kya kubutula bantu bebubi p’aye kutuma mpeshi pa nsenga ishima. Kadi baadi mupashe bafubi baye basha lulamato. (Kibangilo 7:17, 23) Ba miikeyilu abaadi batombokye abalukiile mwiyilu bwa kupasha miuwa yabo. Bible ayitanyina baaba ba miikeyilu bebubi bu ba demo. Abaadi basangule bwa kwikala ku lupese lwa Satana Diabulu, n’aye namu nkufika Nfumu abo.​—Mateo 9:34.

9. (a) Ba demo p’abalukiile mwiyilu nkinyi kibaadi kikitshikye? (b) Nkinyi kyatutalula binobino?

9 Bu bibabaadi batombokye, Yehowa ta bakuminyine’shi balukiile mu kifuko kyaye nya. (2 Mpyeele 2:4) Ba demo tabe bya kufwala dimo mbidi bwa kwikala bu bantu nya, anka, bakwete “kulubisha ba pa nsenga boso.” (Kibafumbwilwe 12:9, EEM;  1 Yowano 5:19) Binobino tutaluleyi mushindo wa bakwete kudimba bantu bebungi.​—Badika 2 Beena-Kodinda 2:11.

KIPASO KYABADIMBI BANTU KWI BA DEMO

10. Ba demo abadimbaa bantu kipaso kinyi?

10 Ba demo abadimbi bantu mu bipaso bibungi. Bantu p’abesamba abo banabeene na ba demo sunga ku bukwashi bwa banganga na bampaki, Abebitanyinaa bu malenganyi sunga myanda ya bikudi bibi. Anka Bible etudimusha bwa kwikala kula na kintu kyooso ki mu kipwano na ba demo. (Beena-Ngalatea 5:19-21) Bwakinyi? Mwanda ba demo abatumikaa na ano mayele bwa kukwata na kukunkusha bantu nka abitumikaa ba mpibwe na bibembo bwa kukwata nyema.​—Tala Kikumbashilo 26.

11. Lubuko nkinyi, na bwakinyi abitungu kwilusuuka?

11 Angi mayele abatumikaa nao bwa kudimba bantu nyi ndubuko. Lubuko nyi kutumika na bukome bwa bikudi bibi bwa kukimba bya kuuka myanda ikumpala sunga ifwame. Muntu mmulombeene kukita bino pa kukimba bipatulwilo mu nyenyenyi, kukimba bwa kuuka myanda ayifiki kumpala, sunga kukimba bwa kupatuula bilotwa, na kupatuula mifunda ya mu maasa. Bantu bebungi abamona’shi kukita ino myanda ta kwi masaku nya, anka ta mbyabya nya. Bi masaku akata. Bible alesha’shi ba demo na beena lubuko be mu kipwano. Mukanda wa Bikitshino 16:16-18 awitulungula’shi ‘demo a lubuko’ baadi akwasha nsongwakashi umune bwa “kutemuka.” Kunyima kwa Mpoolo baapu kubinga yawa demo, uno nsongwakashi baadi mushimishe bukome bwa kumona dingi myanda i kumpala.

12. (a) Bwakinyi bi masaku kutompa kwisamba na bantu bafwe? (b) Bwakinyi bafubi b’Efile Mukulu t’abatwelakanaa mu bipikwa bipushene na myanda ya ba demo?

12 Ba demo abatumikaa na angi mayele bwa kudimba bantu. Abatakulaa bantu mu kukumiina’shi mbalombeene kwisamba na bantu bafwe, na’shi bafwe be na muwa mbalo kampanda na mbakumbeene kwisamba netu sunga kwitukyengyesha. Kileshesho, muntu mufwishe kuuku’aye sunga mukwabo e bya kwenda kwi nganga sunga muntu akulaa’shi mmulombeene kwisamba na bafwe. Nganga e bya kulungula yawa muntu mufwishe mwanda aumusankisha pabitale mukwabo mupwe mufwe sunga kwambula eyi dya yawa muntu tabafwile. (1 Samwele 28:3-19) Bipikwa bibungi bya pa maalo bi na luno lulambukisho lwashi bafwe be mbalo kampanda. Mu bino bipikwa mwi kudya na kutoma akukitshikaa pa maalo, misangeelo ya kutentekyesha bafwe, kulambula bafwe bintu, kipikwa ky’abakitaa bwa mulume sunga mukashi mufwishe sunga kulaala pa maalo. Nsaa ayipele beena Kidishitu kutwelakana mu bino bipikwa, bifuko byabo na beena kibundji ababangaa kwibakula, kwibakaa, sunga kupela kwikwasheena nabo. Anka beena Kidishitu abauku’shi bafwe tabe na muwa mbalo kampanda nya. Tatwi balombeene kwisamba nabo, na ta mbakumbeene kwitukyengyesha ooo. (Misambo 115:17) Dimuka! Tokumanga kutompa kwisamba na ba demo na totwelakananga mu bipikwa byabo nya.​—Badika Miiya Ikituulwe 18:10, 11; Yeeshaya 8:19.

13. Bantu bebungi abaadi abatshinyi ba demo mbakitenyi kinyi?

13 Ba demo tabakwete penda kudimba bantu nya. Bakwete’nyi kwibatshinyisha. Lelo uno, Satana na ba demo baye abauku’shi kubebashadila penda “mafuku apeela” kumpala kwashi Efile Mukulu ebakatushe pa nsenga, byabya, be n’etombo na nsungu ikile. (Kibafumbwilwe 12:12, 17) Anka binunu bya bantu abaadi abatshinyi ba demo, t’abebatshina dingi nya. Nkinyi kibakwashe bwa kuleka kutshina ba demo?

KAMBILA BA DEMO NA TSHIBA KIPWANO NABO

14. Nka bu beena Kidishitu ba kumpala, mmushindo kinyi watudya kutshiba kipwano na ba demo?

14 Bible etulesha kipaso kya kukambila ba demo na kutshiba nabo kipwano. Kileshesho, bangi bantu ba mu kibalo kya Efeso abaadi abesamba na ba demo kumpala kwabo kuuka bya binyibinyi. Abatshibile nabo kipwano naminyi? Bible amba’shi: “bantu bebungi babatwelakeene mu malenganyi bababungile mikanda yaabo, abo nkwiyishiika kaalo munkatshy’a bantu.” (Bikitshino 19:19) Mwanda abaadi bakumiine kwikala beena Kidishitu, abo nkushiika mikanda yabo yooso ya manga mu kaalo. Kukita byabya kwi na muulo mpa na lelo uno. Muntu ese akumiina kufubila Yehowa abitungu akatushe bintu byooso bi mu kipwano na ba demo. Mbikumbeene kwikala mikanda, ma filme, ngono, bintu bya maasha, sunga bifwatulo abitumu bantu mu kukita myanda ya malenganyi sunga kwibalesha’shi ino myanda ibuwa. Mpa na bintu byabafwalaa bwa kwishikiila ku bikudi bibi.​—1 Beena-Kodinda 10:21.

15. Nkinyi kingi kyatudi nakyo lukalo bwa kukambila Satana na ba demo?

15 Bipwa bibungi kunyima kwa bena Efeso kupwa kushiika mikanda yabo ya manga, mutumibwa Mpoolo bafundjile’shi abaadi na kya ‘kulwa’ dingi na ‘bikudi bibi.’ (Beena-Efeso 6:12) Oolo, sunga mbibaabadi bapwe kushiika mikanda yabo, ba demo abaadi nkabakimbi bya kwibakyengyesha. Byabya, bibaadi abitungu shi bakite’nyi kinyi? Mpoolo babelungwile’shi: “Twalayi ngabo ya lukumiino, ayinupa matalwa a kushima kaalo ka mikyetwe ya mubi.” (Beena-Efeso 6:16) Nka bu bi ngabo ayikalwilaa musalayi, lukumiino lwetu ndulombeene kwitukalwila. Su twi batuule lukulupilo lwetu looso mwi Yehowa shi mmukumbeene kwitukalwila, atupete bukome bwa kukambila Satana na ba demo.​—Mateo 17:20.

16. Twi balombeene kunyingisha lukumiino lwetu mwi Yehowa naminyi?

16 Mmushindo kinyi watudi balombeene kunyingisha lukumiino lwetu mwi Yehowa? Abitungu twikale atulongo Bible efuku dyooso na kukulupila Yehowa bwashi etulame. Nsaa yatudi na lukumiino lunyingye mwi Yehowa, Satana na ba demo t’abekala na bukome bwa kwitukyengyesha nya.​—1 Yowano 5:5.

17. Nkinyi kingi akitukalwila ku myanda ya ba demo?

17 Bibaadi abitungu shi Bena Kidishitu ba mu kibalo kya Efeso bakite’nyi kinyi? Bu bibaabadi bashaale mu kibalo kiule na myanda ya bikudi bibi, Mpoolo bebalungwile’shi: “Tekayi ngubo’oso.” (Beena-Efeso 6:18) Bibaadi abididi’shi batekye bulami bwa Yehowa nsaa yooso. Atwe namu? Twi mu senga yiule na myanda ya bikudi bibi. Byabya abitungu tutekye bulami bwa Yehowa, na kutemuna eshina dyaye p’atutekye. (Badika Nkindji 18:10.) Su tubatungunuka na kuteka Yehowa bwashi etukalwile kwi Satana, Yehowa akaluula luteko lwetu.​—Misambo 145:19; Mateo 6:13.

18, 19. (a) Mmushindo kinyi watudi balombeene kukambila Satana na ba demo? (b) Shapitre alondo aketwaluula ku lukonko kinyi?

18 Su tubakatusha kintu kyooso ki mu kipwano na myanda ya bikudi bibi mu nshalelo etu na kwemena kwi Yehowa bwashi etulame, twi balombeene kukambila Satana na ba demo. Tatwi na kya kwibatshina nya. (Badika Shake 4:7, 8.) Yehowa e na bukome ngofu kukila bwa ba demo. Baadi mwibanyokye mu mafuku a Nowa, na akebanyoko mu mafuku aafiki. (Yunda 6) Tentekyesha’shi, tatwi bupenka mu ngoshi nya. Yehowa kwete kwitukalwila ku bukwashi bwa ba miikeyilu baye. (2 Banfumu 6:15-17) Abikyebe tukulupile’shi ku bukwashi bwa Yehowa, twi balombeene kukambila Satana na ba demo.​—1 Mpyeele 5:6, 7; 2 Mpyeele 2:9.

19 Su Satana na ba demo nyi bakwete kufwisha makyenga akile bungi, bwakinyi Efile kii mwibatadiile? Shapitre alondo aketwaluula ku luno lukonko.