Skip to content

Skip to table of contents

VAHE HONGOFULU

Ko e Mo‘oni Fekau‘aki mo e Kau ‘Āngeló

Ko e Mo‘oni Fekau‘aki mo e Kau ‘Āngeló

1. Ko e hā ke ako ai fekau‘aki mo e kau ‘āngeló?

‘OKU fiema‘u ‘e Sihova ke tau ‘ilo fekau‘aki mo hono fāmilí. Ko e kau ‘āngeló ko e konga kinautolu ‘o e fāmili ‘o e ‘Otuá. ‘Oku ui kinautolu ‘i he Tohi Tapú ko e ‘ngaahi foha ‘o e ‘Otuá.’ (Siope 38:7) Ko e hā ‘oku fai ‘e he kau ‘āngeló? Kuo anga-fēfē ‘enau tokoni‘i ‘a e kakaí ‘i he kuohilí? Pea ‘e lava ke nau tokoni‘i kitautolu he taimí ni?​—Sio ki he Fakamatala ‘i he Ngata‘angá 8.

2. Na‘e ha‘u mei fē ‘a e kau ‘āngeló? Ko e kau ‘āngelo ‘e toko fiha na‘e fakatupú?

2 ‘Oku fiema‘u ke tau ‘ilo pe na‘e ha‘u mei fē ‘a e kau ‘āngeló. ‘Oku tala mai ‘i he Kolose 1:16 ‘i he hili hono fakatupu ‘e Sihova ‘a Sīsuú, na‘e “fakatupu ‘a e ngaahi me‘a kehe kotoa pē ‘i he langí pea ‘i he māmaní.” ‘Oku kau ai ‘a e kau ‘āngeló. Ko e toko fiha ‘o kinautolu na‘e fakatupú? ‘Oku pehē ‘e he Tohi Tapú ‘oku laui teau miliona ‘a e kau ‘āngeló.​—Saame 103:20; Fakahā 5:11.

3. Ko e hā ‘oku tala mai ‘e he Siope 38:4-7 fekau‘aki mo e kau ‘āngeló?

3 ‘Oku toe ako‘i mai ‘e he Tohi Tapú na‘e fakatupu ‘e Sihova ‘a e kau ‘āngeló ki mu‘a ke ne ngaohi ‘a e māmaní. Na‘e anga-fēfē ‘enau ongo‘í ‘i he‘enau sio ki he māmaní? Ko e tohi Siopé ‘oku tala mai ai na‘a nau fiefia. Na‘e vāofi ‘a honau fāmilí ‘o nau tauhi fakataha kia Sihova.​—Siope 38:4-7.

‘OKU TOKONI‘I ‘E HE KAU ‘ĀNGELÓ ‘A E KAKAI ‘A E ‘OTUÁ

4. ‘Oku anga-fēfē ‘etau ‘ilo ‘oku mahu‘inga‘ia ‘a e kau ‘āngeló ‘i he fa‘ahinga ‘o e tangatá?

4 Kuo mahu‘inga‘ia ma‘u pē ‘a e kau ‘āngeló ‘i he fa‘ahinga ‘o e tangatá pea ‘i he taumu‘a ‘a Sihova ki he māmaní mo e fa‘ahinga ‘o e tangatá. (Palōveepi 8:30, 31; 1 Pita 1:11, 12) Kuo pau pē na‘e ‘ai kinautolu ‘e he angatu‘u ‘a ‘Ātama mo ‘Iví ke nau loto-mamahi ‘aupito. Kuo pau pē ‘oku nau toe loto-mamahi ange he taimí ni ‘i he sio mai kuo talangata‘a ‘a e tokolahi taha ‘o e fa‘ahinga ‘o e tangatá kia Sihová. Ka ‘i he taimi ‘oku fakatomala ai ha taha pea foki ki he ‘Otuá, ‘oku fiefia ‘a e kau ‘āngeló. (Luke 15:10) ‘Oku nau mahu‘inga‘ia ‘aupito ‘i he fa‘ahinga ‘oku nau tauhi ki he ‘Otuá. ‘Oku ngāue‘aki ‘e Sihova ‘a e kau ‘āngeló ke nau tokoni‘i mo malu‘i ‘a ‘ene kau sevāniti ‘i he māmaní. (Hepelū 1:7, 14) Tau sio angé ki he fakatātā ‘e ni‘ihi ‘o e me‘á ni.

“Na‘e fekau‘i mai ‘e hoku ‘Otuá ‘a ‘ene ‘āngeló ‘o ne tāpuni ‘a e ngutu ‘o e fanga laioné.”​—Taniela 6:22

5. Kuo anga-fēfē hono tokoni‘i ‘e he kau ‘āngeló ‘a e kau sevāniti ‘a e ‘Otuá ‘i he kuohilí?

5 Na‘e fekau‘i mai ‘e Sihova ‘a e ongo ‘āngelo ke na tokoni‘i ‘a Lote mo hono fāmilí ke nau hao ‘i he faka‘auha ‘o e ongo kolo ko Sōtoma mo Komolá. (Sēnesi 19:15, 16) ‘I he ta‘u ‘e laui teau ki mui ai, na‘e lī ‘a e palōfita ko Tanielá ki ha ‘ana ‘o e fanga laioné, ka na‘e ‘ikai hoko ha kovi kiate ia, koe‘uhí ‘na‘e fekau‘i mai ‘e he ‘Otuá ‘a ‘ene ‘āngeló ‘o ne tāpuni ‘a e ngutu ‘o e fanga laioné.’ (Taniela 6:22) Ki mui ai, ‘i he taimi na‘e ‘i he pilīsoné ai ‘a e ‘apositolo ko Pitá, na‘e fekau‘i mai ‘e Sihova ha ‘āngelo ke ne tuku ange ia. (Ngāue 12:6-11) Na‘e tokoni‘i foki ‘e ha kau ‘āngelo ‘a Sīsū ‘i he taimi na‘á ne ‘i māmani aí. Ko e fakatātaá, hili ‘ene papitaisó, “na‘e tokoni‘i ia ‘e he kau ‘āngeló.” (Ma‘ake 1:13) Ki mu‘a pē ‘i hono tāmate‘i ‘o Sīsuú, na‘e “fakaivimālohi‘i ia” ‘e ha ‘āngelo.​—Luke 22:43.

6. (a) ‘Oku anga-fēfē ‘etau ‘ilo‘i ‘oku tokoni‘i ‘e he kau ‘āngeló ‘a e kakai ‘a e ‘Otuá ‘i he ‘aho ní? (e) Ko e hā ‘a e ngaahi fehu‘i te tau tali he taimi ní?

6 ‘I he ‘ahó ni, ‘oku ‘ikai ke kei hā ai ‘a e kau ‘āngeló ki he fa‘ahinga ‘o e tangatá. Ka ‘oku kei ngāue‘aki pē ‘e he ‘Otuá ‘a e kau ‘āngeló ke nau tokoni‘i ‘a ‘ene kau sevānití. ‘Oku pehē ‘e he Tohi Tapú: “‘Oku ‘apitanga takatakai ‘a e ‘āngelo ‘a Sihová ki he fa‘ahinga ‘oku manavahē kiate Iá, pea ‘okú ne fakahaofi kinautolu.” (Saame 34:7) Ko e hā ‘oku tau fiema‘u ai ha malu‘í? Koe‘uhi ‘oku ‘i ai hotau ngaahi fili mālohi ‘oku nau loto ke fai ha kovi kiate kitautolu. Ko hai kinautolu? Ko ‘enau ha‘ú mei fē? ‘Oku anga-fēfē ‘enau feinga ke fai ha kovi kiate kitautolú? Ke tali ‘a e ngaahi fehu‘i ko iá, tau sio angé ki he me‘a na‘e hoko ‘i he taimi nounou pē mei hono fakatupu ‘o ‘Ātama mo ‘Iví.

KO HOTAU NGAAHI FILI TA‘EHĀMAÍ

7. Ko e hā kuo fai ‘e he kakaí koe‘uhi ko e ngaahi kākā ‘a Sētané?

7 Na‘a tau ako ‘i he Vahe 3 na‘e angatu‘u ha ‘āngelo ki he ‘Otuá peá ne loto ke pule‘i ‘a e ni‘ihi kehé. ‘Oku ui ia ‘e he Tohi Tapú ko Sētane ko e Tēvoló. (Fakahā 12:9) ‘Oku toe fiema‘u ‘e Sētane ke angatu‘u ‘a e ni‘ihi kehé ki he ‘Otuá. Na‘á ne malava ke kākaa‘i ‘a ‘Ivi, pea talu mei ai mo ‘ene kākaa‘i ‘a e tokolahi taha ‘o e fa‘ahinga ‘o e tangatá. Kae kehe, ko e ni‘ihi hangē ko ‘Ēpeli, ‘Īnoke, mo Noá na‘a nau faitōnunga ai pē kia Sihova.​—Hepelū 11:4, 5, 7.

8. (a) Na‘e anga-fēfē ‘a e hoko ‘a e kau ‘āngelo ‘e ni‘ihi ko e fanga tēmenioó? (e) Ko e hā na‘e fai ‘e he fanga tēmenioó ke nau hao ai ‘i he Lōmakí?

8 ‘I he taimi ‘o Noá, na‘e angatu‘u ai ‘a e kau ‘āngelo ‘e ni‘ihi pea nau li‘aki honau ‘api ‘i hēvaní ka nau mo‘ui ko e tangata ‘i he māmaní. Ko e hā hono ‘uhingá? ‘Oku tala mai ‘e he Tohi Tapú na‘a nau loto ke ma‘u uaifi. (Lau ‘a e Sēnesi 6:2.) Ka na‘e hala ‘a e fai pehē ‘a e kau ‘āngeló. (Sute 6) ‘I he hangē ko e kau ‘āngelo fulikivanu ko iá, ko e tokolahi taha ‘o e fa‘ahinga ‘o e tangatá ‘i he taimi ko iá na‘a nau hoko ‘o kākā mo anga-fakamālohi. Na‘e fakapapau‘i leva ai ‘e Sihova ke ne faka‘auha ‘a e fa‘ahinga fulikivanu ‘o e tangatá ‘aki hono ‘omai ha lōmaki ki he māmaní kotoa. Ka na‘á ne fakahaofi ‘ene kau sevāniti faitōnungá. (Sēnesi 7:17, 23) Na‘e foki ‘a e kau ‘āngelo fulikivanú ki hēvani ke nau hao. ‘Oku ui ‘e he Tohi Tapú ‘a e kau ‘āngelo fulikivanu ko iá ko e fanga tēmeniō. Na‘a nau fili ke kau ‘i he angatu‘u ‘a Sētané, pea na‘e hoko ai ‘a e Tēvoló ko honau pule.​—Mātiu 9:34.

9. (a) Ko e hā na‘e hoko ki he fanga tēmenioó ‘i he‘enau foki ki hēvaní? (e) Ko e hā te tau ako hono hoko fekau‘aki mo iá?

9 Koe‘uhí ko e kau angatu‘u kinautolu, na‘e ‘ikai ke tali ‘e Sihova ke foki ‘a e fanga tēmenioó ki hono fāmilí. (2 Pita 2:4) Na‘e ‘ikai toe lava ke liliu ‘o hoko ko ha tangata ‘a e fanga tēmenioó, ka ‘oku nau kei hanga pē ‘o “takihala‘i ‘a e kotoa ‘o e māmani kuo nofo‘í.” (Fakahā 12:9; 1 Sione 5:19) Tau ako angé ki he founga ‘oku nau lava ai ke kākaa‘i, pe takihala‘i ha fu‘u tokolahi.​—Lau ‘a e 2 Kolinitō 2:11.

FOUNGA HONO KĀKAA‘I ‘E HE FANGA TĒMENIOÓ ‘A E KAKAÍ

10. ‘Oku anga-fēfē hono kākaa‘i ‘e he fanga tēmenioó ‘a e kakaí?

10 ‘Oku kākaa‘i ‘e he fanga tēmenioó ‘a e kakaí ‘i he ngaahi founga lahi. ‘I he taimi ‘oku fetu‘utaki ai ‘a e kakaí ki he fanga tēmenioó ‘oku nau fai fakahangatonu ia pe fakafou ‘i ha taha kehe, hangē ko ha toketā taula fa‘ahikehe pe ko ha tokotaha vavalo. Ko e fetu‘utaki mo e fanga tēmenioó ‘oku ui ia ko e tō‘onga fakatēmeniō pe fakaha‘ele fa‘ahikehe. Ka ‘oku fekau‘i mai ‘e he Tohi Tapú ke tau fakamama‘o ‘aupito mei ha me‘a pē ‘oku ‘i ai hono kaunga ki he fanga tēmenioó. (Kalētia 5:19-21) Ko e hā hono ‘uhingá? Hangē pē ko hono ngāue‘aki ‘e ha tokotaha tulimanu ha tauhele ke pō ‘a e fanga manú, ‘oku ngāue‘aki ‘e he fanga tēmeniō ‘a e ngaahi kākā ke tauhele‘i ‘aki ‘a e kakaí mo pule‘i kinautolu.​—Sio ki he Fakamatala ‘i he Ngata‘angá 26.

11. Ko e hā ‘a e tongafisi, pea ko e hā ‘oku totonu ai ke tau faka‘ehi‘ehi mei aí?

11 Ko e taha ‘o ‘enau ngaahi kākaá ‘oku ui ia ko e tongafisi. Ko hono ngāue‘aki ia ‘o e ngaahi mālohi mahulu hake ‘i natula ‘i he feinga ke ‘ilo fekau‘aki mo e kaha‘ú pe ko e ta‘e‘iloá. ‘E feinga nai ha taha ke fai eni ‘aki ‘ene sio ki he ngaahi fetu‘ú, kumi ki ha ngaahi me‘a fakahā, lau ‘a e pele fakatātaá, ngāue‘aki ‘o ha pulu kilisitala, pe tala ‘a e kaha‘ú ‘i hono lau ‘a e laine ‘i he ‘aofinima ‘o ha taha. ‘Oku tui ‘a e kakai tokolahi ‘oku ‘ikai hano maumau ‘a e ngaahi tō‘onga ko ení, ka ‘oku pehē. ‘Oku fakatu‘utāmaki ‘aupito ia. Ko e fakatātaá, ‘oku fakahā ‘e he Tohi Tapú ‘oku ngāue fakataha ‘a e fanga tēmenioó mo e kau vavaló. ‘I he Ngāue 16:16-18, ‘oku tau lau ai ‘o fekau‘aki mo ha “tēmeniō vavalo” ‘a ia na‘á ne tokoni‘i ha ta‘ahine ke ne fai ‘a e “tala me‘a ki he kaha‘ú.” Hili hono fekau‘i ‘e he ‘apositolo ko Paulá ke mavahe ‘a e tēmenioó, na‘e mole mei he ta‘ahiné ‘a ‘ene malava ke tomu‘a tala ‘a e kaha‘ú.

12. (a) Ko e hā ‘oku fakatu‘utāmaki ai ‘a e feinga ke fetu‘utaki mo e kau maté? (e) Ko e hā ‘oku ‘ikai ‘aupito ai ke kau ‘a e kau sevāniti ‘a e ‘Otuá ‘i he ngaahi tō‘onga fakatēmenioó?

12 ‘Oku ngāue‘aki ‘e he fanga tēmenioó ha toe kākā ‘e taha ke tauhele‘i ‘aki ‘a e kakaí. ‘Oku nau feinga ke ‘ai kitautolu ke tau tui ‘oku malava ke talanoa mo e kau maté pea ko e fa‘ahinga kuo maté ko hono mo‘oní ‘oku nau kei mo‘ui atu pē ‘i ha feitu‘u pea ‘oku lava ke nau fetu‘utaki mo kitautolu pe fakamamahi‘i kitautolu. Ko e fakatātaá, ‘oku ‘alu nai ha taha kuo mate hano kaume‘a pe kāinga ki ha tokotaha, hangē nai ko ha taula fa‘ahikehe, ‘a ia ‘okú ne pehē ‘oku lava ke ne talanoa mo e kau maté. ‘E tala nai ‘e he taulá ki he tokotahá ha me‘a fakamānako fekau‘aki mo hono kaume‘a pe kāinga kuo maté pea a‘u ‘o ne fa‘ifa‘itaki‘i ‘a e le‘o ‘o e tokotaha kuo maté. (1 Sāmiuela 28:3-19) Ko e ngaahi tō‘onga lahi ‘oku fai ‘i he putú ‘oku toe fakatefito ia ‘i he tui ‘oku kei mo‘ui atu pē ‘a e kau maté ‘i ha feitu‘u. ‘Oku kau nai ki heni ‘a e ngaahi kātoanga fakafiefia hili e tanu ‘o e putú, fakamanatu ‘o e ‘aho maté, feilaulau ki he kau maté, ouau tengihia fakalotu ma‘á e kau uitoú, pe ko ha ngaahi ouau ‘āpō. ‘I he fakafisi ‘a e kau Kalisitiané ke nau kau ‘i he ngaahi tō‘onga ko ení, ‘oku fakaanga‘i nai ai kinautolu ‘e honau ngaahi fāmilí pe ngaahi koló, ngāhi‘i kinautolu, pe fakafisi ke toe ‘i ai hanau kaunga kiate kinautolu. Ka ‘oku ‘ilo‘i ‘e he kau Kalisitiané ‘oku ‘ikai ke mo‘ui ‘a e kau maté ‘i ha toe feitu‘u. ‘Oku ‘ikai malava ke fetu‘utaki mo kinautolu, pea he‘ikai lava ke nau fai mai ha kovi kiate kitautolu. (Saame 115:17) Tokanga ‘aupito. ‘Oua ‘aupito ‘e feinga ke fetu‘utaki mo e kau maté pe ko e fanga tēmenioó pea ‘oua ‘aupito ‘e kau ‘i he ngaahi tō‘onga fakatēmenioó.​—Lau ‘a e Teutalōnome 18:10, 11; ‘Aisea 8:19.

13. Ko e hā kuo malava ke fai ‘e he kakai tokolahi ‘a ia na‘a nau mo‘ui mo manavahē ki mu‘a ‘i he fanga tēmenioó?

13 ‘Oku ‘ikai ngata pē ‘i hono kākaa‘i ‘e he fanga tēmenioó ‘a e kakaí ka ‘oku nau toe fakamanavahee‘i kinautolu. ‘I he ‘ahó ni, ‘oku ‘ilo‘i ‘e Sētane mo ‘ene fanga tēmenioó ‘‘oku toe si‘i pē honau taimí’ ki mu‘a ke to‘o atu kinautolu ‘e he ‘Otuá mei he māmaní, ko ia ‘oku nau anga-fakamālohi mo anga-fīta‘a ange ‘i ha toe taimi ki mu‘a. (Fakahā 12:12, 17) Kae kehe, ko e laui afe ‘o e kakai na‘a nau mo‘ui mo manavahē ki mu‘a ‘i he fanga tēmenioó ‘oku ‘ikai te nau toe manavahē ‘iate kinautolu. Na‘e anga-fēfē ‘enau ‘atā mei he manavahē ‘i he fanga tēmenioó?

TALITEKE‘I PEA ‘ATĀ MEI HE FANGA TĒMENIOÓ

14. Hangē ko e kau Kalisitiane ‘i he ‘uluaki senitulí, ‘e lava fēfē ke tau ‘atā mei he fanga tēmenioó?

14 ‘Oku tala mai ‘e he Tohi Tapú ‘a e founga ke taliteke‘i ai ‘a e fanga tēmenioó mo e founga ke ‘atā ai meiate kinautolú. Ko e fakatātaá, ko e ni‘ihi ‘i he kolo ko ‘Efesoó na‘a nau fetu‘utaki mo e fanga tēmenioó ki mu‘a ke nau ako ‘a e mo‘oní. Na‘e anga-fēfē ‘enau ‘atā mei aí? ‘Oku pehē ‘e he Tohi Tapú: “Ko ha tokolahi ‘o e fa‘ahinga na‘a nau fai ‘a e ngaahi tō‘onga fakafaimaná na‘a nau ‘omai ‘enau ‘ū tohí ‘o tutu kinautolu ‘i he ‘ao ‘o e tokotaha kotoa.” (Ngāue 19:19) Koe‘uhi na‘a nau loto ke hoko ko e kau Kalisitiane, na‘a nau faka‘auha ‘a e kotoa ‘o ‘enau ‘ū tohi fakafaimaná. ‘Oku fiema‘u ‘a e ngāue meimei tatau ‘i he ‘ahó ni. Ko e tokotaha kotoa pē ‘oku loto ke tauhi kia Sihová ‘oku fiema‘u ke ne fakamama‘o mei he ngaahi me‘a ‘oku ‘i ai honau kaunga ki he fanga tēmenioó. ‘Oku kau ki heni ‘a e ‘ū tohi, ngaahi makasini, vavalo faka‘asitalolosia, ngaahi faiva, fasi, ngaahi keimi, pea na‘a mo e ngaahi fakatātā ‘okú ne ‘ai ‘a e faimaná, fanga tēmenioó, pe ngaahi me‘a mahulu hake ‘i natulá ke hā ngali lelei pe fakafiefia. ‘Oku toe kau ki ai ‘a e ngaahi me‘a ‘oku tui ‘e he kakaí ke malu‘i ‘aki kinautolu mei ha kovi.​—1 Kolinitō 10:21.

15. Ko e hā ha toe me‘a ‘oku fiema‘u ke tau fai ke taliteke‘i‘aki ‘a Sētane mo e fanga tēmenioó?

15 ‘I ha ngaahi ta‘u hili hono faka‘auha ‘e he fa‘ahinga ‘i ‘Efesoó ‘enau ‘ū tohi fakafaimaná, na‘e tohi ‘a e ‘apositolo ko Paulá ‘o pehē na‘e kei pau pē ke nau “fetakai” mo faitau mo e “ngaahi kongakau laumālie fulikivanu.” (‘Efesō 6:12) ‘Io, neongo na‘a nau ‘osi tutu ‘enau ‘ū tohí, na‘e kei feinga pē ‘a e fanga tēmenioó ke fai ha kovi kiate kinautolu. Ko ia ai, ko e hā ha toe me‘a na‘e fiema‘u ke nau fai? Na‘e tala ange ‘e Paula kiate kinautolu: “Mou to‘o hake ‘a e pā lahi ko e tuí, ‘a ia ‘e malava ai ke mou tāmate‘i‘aki [pe ta‘ofi‘aki] ‘a e ngaahi ngahau vela kotoa ‘a e tokotaha fulikivanú.” (‘Efesō 6:16) Hangē pē ko hono malu‘i ‘e ha pā ha sōtia ‘i he taú, ‘oku malava ke malu‘i kitautolu ‘e he‘etau tuí. Kapau ‘oku tau falala kakato ‘e lava ‘e Sihova ke ne malu‘i kitautolu, te tau malava ai ke taliteke‘i ‘a Sētane mo e fanga tēmenioó.​—Mātiu 17:20.

16. ‘E lava fēfē ke tau ‘ai ke toe mālohi ange ‘etau tui kia Sihová?

16 ‘E lava fēfē ke tau ‘ai ke toe mālohi ange ‘etau tui kia Sihová? ‘Oku fiema‘u ke tau lau ‘a e Tohi Tapú ‘i he ‘aho kotoa pē pea ako ke falala kiate ia te ne malu‘i kitautolu. Kapau ‘oku tau tuipau mālohi kia Sihova, he‘ikai malava ‘e Sētane mo e fanga tēmenioó ke fai ha kovi kiate kitautolu.​—1 Sione 5:5.

17. Ko e hā ha toe me‘a te ne malu‘i kitautolu mei he fanga tēmenioó?

17 Ko e hā ha toe me‘a na‘e fiema‘u ke fai ‘e he kau Kalisitiane ‘i ‘Efesoó? Na‘a nau nofo ‘i he kolo na‘e fonu ‘i he tō‘onga fakatēmenioó. Ko ia na‘e tala ange ‘e Paula: “Hokohoko atu ‘a e lotu ‘i he taimi kotoa pē.” (‘Efesō 6:18) Na‘e fiema‘u ke nau kole ‘a e malu‘i ‘a Sihová ‘i he taimi kotoa pē. Fēfē kitautolu? ‘Oku tau nofo foki ‘i ha māmani ‘oku fonu ‘i he tō‘onga fakatēmenioó. Ko ia ‘oku fiema‘u foki ke tau kole ‘a e malu‘i ‘a Sihová, pea ‘oku fiema‘u ke tau ngāue‘aki ‘a hono huafá ‘i he‘etau lotú. (Lau ‘a e Palōveepi 18:10.) Kapau ‘oku tau hanganaki kole kia Sihova ke ne fakahaofi kitautolu meia Sētane, ‘e tali ‘e Sihova ‘etau ngaahi lotú.​—Saame 145:19; Mātiu 6:13.

18, 19. (a) ‘E lava fēfē ke tau ikuna ‘i he‘etau faitau mo Sētane mo e fanga tēmenioó? (e) Ko e hā ‘a e fehu‘i ‘e tali ‘i he vahe hono hokó?

18 Kapau te tau to‘o ‘osi ‘a e me‘a kotoa pē ‘i he‘etau mo‘uí ‘oku ‘i ai hono kaunga ki he tō‘onga fakatēmenioó pea falala kia Sihova ke ne malu‘i kitautolu, ‘e lava ke tau taliteke‘i ‘a Sētane mo ‘ene fanga tēmenioó. ‘Oku ‘ikai fiema‘u ke tau ilifia kiate kinautolu. (Lau ‘a e Sēmisi 4:7, 8.) ‘Oku mālohi mama‘o ange ‘a Sihova ‘i he fanga tēmenioó. Na‘á ne tautea‘i kinautolu ‘i he ‘aho ‘o Noá, pea te ne faka‘auha kinautolu ‘i he kaha‘ú. (Sute 6) Manatu‘i, ‘oku ‘ikai ko kitautolu pē ‘oku faitaú. ‘Oku ngāue‘aki ‘e Sihova ‘ene kau ‘āngeló ke nau malu‘i kitautolu. (2 Tu‘i 6:15-17) ‘Oku lava ke tau tuipau ‘i he tokoni ‘a Sihová, ‘e lava ai ke tau ikuna ‘i he‘etau faitau mo Sētane mo e fanga tēmenioó.​—1 Pita 5:6, 7; 2 Pita 2:9.

19 Ka ‘o kapau ‘oku fakatupunga ‘e Sētane mo e fanga tēmenioó ha faingata‘a lahi, ko e hā kuo ‘ikai ai ke faka‘auha kinautolu ‘e he ‘Otuá? ‘E tali ‘a e fehu‘í ni ‘i he vahe hono hokó.