Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

ESUURA YA IKUMI

Amananu Agarukukwata ha Bamaraika

Amananu Agarukukwata ha Bamaraika

1. Habwaki kiri kikuru kwega ebirukukwata ha bamaraika?

YAHWE n’agonza tumanye ebirukukwata hali eka ye ey’omu iguru. Abamaraika bali bamu ha barukwikara omuka ya Ruhanga. Baibuli ebeeta “bana ba Ruhanga.” (Yobu 38:7) Bamaraika baine mulimo ki? Bakakonyera bata abantu ab’omu busumi bwaira? Kandi nibasobora kutukonyera omu kasumi kanu?—Rora Ebyongiirweho, akacweka 8.

2. Abamaraika bakaruga nkaha? Ruhanga akahanga bamaraika baingaha?

2 Nikitwetagisa tumanye nambere abamaraika barugire. Abakolosai 1:16 rugamba ngu, Yahwe akahanga Yesu kandi, “omwogu ebintu byona numwo byahangirwe, omu iguru na hansi.” Eki nikitwarramu abamaraika. Bamaraika baingaha abahangiirwe? Baibuli egamba ngu haroho enkumi n’enkumi z’abamaraika.—Zabuli 103:20; Okusuku’rwa 5:11.

3. Yobu 38:4-7 rutugambira ki ebirukukwata ha bamaraika?

3 Baibuli eyegesa ngu Yahwe akabanza kuhanga abamaraika atakahangire ensi. Bakehurra bata obu barozere ensi eyi Ruhanga akaba ahangire? Ekitabu kya Yobu kitugambira ngu bakasemererwa muno. Baali eka emu eyali neheereza Yahwe omu bumu.—Yobu 38:4-7.

ABAMARAIKA BAKONYERA ABANTU BA RUHANGA

4. Tumanyire tuta ngu abamaraika bafaayo hali abantu?

4 Kuruga ira muno abamaraika b’agonza abantu kandi b’agonza ekigindererwa kya Yahwe hali abantu na hali ensi kihikirre. (Enfumo 8:30, 31; 1 Petero 1:11, 12) Kitabasemeze kurora Adamu na Hawa nibajemera Ruhanga. N’omu busumi bwaitu tikibasemeza kurora abantu nibajemera Yahwe. Baitu omuntu obw’ayegarukamu akakora Ruhanga eby’agonza, abamaraika basemererwa muno. (Luka 15:10) Abamaraika bafaayo muno hali abo abarukuhereza Yahwe. Yahwe akozesa abamaraika kukonyera n’okulinda abaheereza be abali omu nsi. (Abaheburaniya 1:7, 14) Katurole ebyokurorraho ebirukwoleka omulingo Yahwe akozesa abamaraika.

“Ruhanga wange atumire maraika we, yaiga’ra eminwa y’entale.”—Danieri 6:22

5. Omu busumi obwaira aba maraika bakakonyera bata abahereza ba Yahwe?

5 Yahwe akatuma abamaraika babiri kukonyera Loti n’eka ye ouruga omu mbuga za Sodomu na Gomora zitakahwerekereziibwe. (Okubanza 19:15, 16) Hanyuma y’emyaka nyingi kurabaho, nabbi Danieri akanagwa omu kiina ky’entale, baitu zitamukole kintu kyona habwokuba Ruhanga akatuma “maraikawe yaigara eminwa yentale.” (Danieri 6:22) Akasumi kandi omukwenda Petero obwakaba ali omu nkomo, Yahwe akatuma maraika we okumulekera. (Engeso Ezabakwenda 12:6-11) Abamaraika bakakonyera Yesu obwakaba ali omu nsi. Nk’ekyokurorraho, hanyuma y’okubatizibwa, Baibuli egamba ngu “bamaraika [bakaba] nibamuhereza.” (Marako 1:13) Yesu atakaisirwe, maraika akaruga omu iguru “yamugumya.”—Luka 22:43, Runyoro/Rutooro Bible 2012.

6. (a) Nitumanya tuta ngu abamaraika nibakonyera abantu ba Ruhanga omu kasumi kaitu? (b) Bikaguzo ki ebiturukugenda kugarukamu?

6 N’obu kiraaba ngu biro binu abamaraika tibabonekera abantu, Ruhanga nakyabakozesa kutukonyera abantu. Baibuli egamba ngu: ‘Maraika wa Mukama atema enkande okwehinguliriza abanyakumutina, kandi abajuna.’ (Zabuli 34:7) Habwaki nitwetaaga obulinzi bunu? Habwokuba twine abanyanzigwa ab’amaani abarukusobora kutukora kubi. Abanyanzigwa banu nibo baha? Nibaruga nkaha? Habwaki nibagonza okutukora kubi? Kugarukamu ebikaguzo binu, katwetegereze ekyabaireho hanyuma ya Adam na Haawa obu bahangirwe.

TWINE ABANYANZIGWA ABATUTARUKURORA

7. Emitego ya Setani ereteriize abantu kukora ki?

7 Omu Suura ya 3 tukeega ngu maraika omu akajemera Ruhanga habw’okugonza kulema abantu. Baibuli emweta Setani Omuhangirizi. (Okusuku’rwa 12:9) Setani akaba n’agonza n’abantu bajemere Ruhanga. Akahabisa Haawa, kandi kuruga obu aikaire n’ahabisa abantu. Baitu abantu abamu nka Aberi, Enoka, na Nuha bakaikara bali besigwa hali Yahwe.—Abaheburaniya 11:4, 5, 7.

8. (a) Abamaraika bamu bakafooka bata badaimoni? (b) Abadaimoni bakakora ki okukira okusandara kw’amaizi?

8 Omu busumi bwa Nuha, abamaraika bakajemera Ruhanga baruga omu iguru kwija kwikara omu nsi nk’abantu. Habwaki barugire omu iguru okwija omu nsi? Baibuli esoborra ngu baikaija omu nsi kuswera abakazi. (Soma Okubanza 6:2.) Kyali kitahikire abamaraika okukora ekintu ky’omulingo gunu. (Yuda 6) Kinu kikaletera abantu kutandika kukora ebintu ebibi nk’abamaraika. Yahwe akacwamu kuleeta okusandara kw’amaizi nukwo ahwerekereze abantu ababi boona. Baitu atahwerekereze abaali bahikiriire. (Okubanza 7:17, 23) Kurora bakira okusandara kw’amaizi, abamaraika abajemu bakagaruka omu iguru. Baibuli ebeeta abadaimoni. Bakacwamu okusagika obujeemu bwa Setani Omuhangirizi kandi yafooka omulemi wabo.—Matayo 9:34.

9. (a) Kiki ekyahikire hali abadaimoni obu bagarukire omu iguru? (b) Kiki ekiturukugenda kwega?

9 Yahwe ataikiriize abamaraika banu kugaruka omu ka ye habwokuba bakaba bafokere bajeemu. (2 Petero 2:4) Abadaimoni tibakyasobora kwehindura kufooka nk’abantu, baitu nibakyabihabiha “ensi zona.” (Okusuku’rwa 12:9; 1 Yohana 5:19) Leka turole omulingo bahabisaamu abantu.—Soma 2 Abakolinso 2:11.

OMULINGO ABADAIMONI BARUKUHABISA ABANTU

10. Abadaimoni bahabisa bata abantu?

10 Abadaimoni bakozesa emiringo nyingi kuhabisa abantu. Abantu bakozesa abafumu n’abarangi kubaza n’abadaimoni. Kinu nikyo tweta oburaguzi. Baitu Baibuli etutererra okwetantara ekintu kyona ekiine akakwate n’abadaimoni. (Abagaratiya 5:19-21) Habwaki? Nk’oku omuhiigi akozesa emitego kukwata ebisoro, abadaimoni nabo bakozesa emitego okuhabisa abantu.—Rora Ebyongiirweho, akacweka 26.

11. Oburaguzi nikyo kiki, kandi habwaki tusemeriire kubwetantara?

11 Omulingo ogumu ogu bakoseza nukwo kuragura. Okuragura nukwo kukozesa amaani agatarukurorwa kulengaho kumanya ebitutarukumanya rundi kumanya eby’obusumi bw’omu maiso. Omuntu n’asobora kurorra ha nyunyuzi rundi okwezi kukugambira ekiraabaho, kuserra emigisa, kukozesa obucanisi, kwerorra omu ndole’rwamu kusobora kumanya ekirabaho omu maiso, kwamura enjura, kujwara ehirizi rundi kusoma ebiganja eby’omuntu ondi. Abantu abarukukira obwingi batekereza ngu ebintu binu tibiine kabi koona. Baitu amananu gali ngu biine akabi kaingi. Ekyokurorraho, Baibuli eyoleka ngu abadaimoni hamu n’abaraguzi bakorra hamu. Engeso Ezabakwenda 16:16-18 rubazaaho “omuzimu [daimoni] oguragura” ogwasobozesaaga omwisiki kutungira abakama be ebintu bingi “omukuragurakwe.” Hanyuma y’omukwenda Paulo okugumubingamu, akalekeraho kuragura.

12. (a) Habwaki kiri kibi muno kulengaho kubaza n’abafu? (b) Habwaki abaheereza ba Ruhanga bateetahya omu mikoro ey’eine akakwate koona n’abadaimoni?

12 Abadaimoni bakozesa omulingo gundi okutega abantu. Baleteriize abantu kuteekereza ngu abantu abafiire baine nambere bali kandi ngu nitusobora kubaza n’abo kandi nibasobora kubaza naitwe rundi kutukora akabi. Ekyokurorraho, omuntu aferiirwe munywani we rundi omunyabuzaale we n’asobora kugenda hali omufumu arukwefoora ngu n’asobora kubaza n’abantu abafiire. Omufumu onu n’asobora kumugambira ebintu ebirukukwata hali omuntu we ay’afiire kandi n’asobora n’okuhurra omwoyo nigubaza omu iraka erikusisana n’ery’ogu ayafiire. (1 Samuiri 28:3-19) Emizizo enyingi ey’abantu bakora ha kuziika ekira kusigikirra ha nyikiriza erukugamba ngu abantu tibafeera kimu. Ekyokurorraho, okuturukya orufu, okumwa isoke, kuhongera abafiire, rundi kuheemba omurro omwirembo rundi ha kanyuma. Abakristaayo obu banga kwetahya omu mikoro enu, ab’omu maka gaabo rundi abataka ha kyaro nibasobora kubajunaana, kubajuma, rundi kwanga kukoragana nabo. Baitu Abakristaayo bamanyire ngu omuntu obwafa, tayeyongera kwomerra omu mulingo gundi gwona. Titusobora kubaza nabo kandi nabo tibasobora kutukora kubi. (Zabuli 115:17) Oyerinde muno, otalirengaho kubaza n’abantu abafiire rundi n’abadaimoni kandi otalirengaho kwetaahya omu mikoro ey’eine akakwate n’abadaimoni.—Soma Ekyebiragiro 18:10, 11; Isaya 8:19.

13. Abantu abaikaraga nibatiina abadaimoni basoboire kukora ki?

13 Abadaimoni tibahabisa abantu kwonka baitu n’okubatiinisa babatiinisa. Omu kasumi kanu, Setani n’abadaimoni be bamanyire ngu basigaize “akacu kake” nukwo Ruhanga abahwerekereze, nahabwekyo baine ekiniga kingi kukira na kara. (Okusuku’rwa 12:12, 17) Baitu abantu abarukukira obwingi abaali nibatiina abadaimoni tibakyabatiina. Kiki ekyabakonyire kuleka kubatiina?

RWANISA KANDI OYECWEHO ABADAIMONI

14. Tusobora tuta kwecwaho abadaimoni nk’Abakristaayo ab’omukyasa ky’okubanza?

14 Baibuli etugambira omulingo tusobora kurwanisa kandi tukecwaho abadaimoni. Nk’ekyokurorraho, abantu abamu omu rubuga rwa Efeso babazaaga n’abadaimoni batakeegere amananu. Bakecwaho bata abadaimoni? Baibuli egamba ngu: “Baingi hali abo [abakoraga] ebyokuragura bakasoroza ahamu ebitabu byabu, babyokeza omu maiso gabantu bona.” (Engeso Ezabakwenda 19:19) Bakookya ebitabu byabu byona eby’okuragura habwokuba bakaba nibagonza kuba Bakristaayo. Omu kasumi kanu, abantu abarukugonza kwecwaho abadaimoni basemeriire kukora ekintu nikyo kimu. Ogu weena arukugonza kuheereza Yahwe tasemeriire kuba n’ekintu kyona ekiina akakwate n’adaimoni. Binu nibitwarramu ebitabu, magaziini, vidiyo, ebizina, rundi emizaano, ey’abantu baingi barora eri nk’ey’okwesemeza rundi etaine akabi koona. Haroho n’ebintu abantu ebi bajwara nibagamba ngu nibibakonyera nukwo abadaimoni batabakora kubi.—1 Abakolinso 10:21.

15. Kintu ekindi ekitusemeriire kukora kusobora kwetantara Setani n’abadaimoni?

15 Hanyuma y’emyaka nyingi abantu ba Efeso bahwerekeriize ebitabu byabu, omukwenda Paulo akahandika n’agamba ngu baali bakyaine obulemu “nemyoyo eyobubi eyomu biikaro ebyahaiguru.” (Abefeso 6:12) N’obu baraaba baali bayokeze ebitabu, abadaimoni balengahoga kubakora kubi. Nahabwekyo, kintu ki Abakristaayo eki baali basemeriire kukora? Paulo akabagambira ngu: “Mukwate engabu enkooto ey’okwikiriza, eyi musobora kukozesa kuraaza engobe ey’omubi erukwaka omurro.” (Ebefeso 6:16, NW) Nk’oku engabu ekonyera omusirikale omu bulemu, naitwe okwikiriza kwaitu nikusobora kutulinda. Obu turaaba nitwesiga ngu Yahwe n’asobora kutulinda, nikiija kutukonyera kurwanisa Setani n’abadaimoni be.—Matayo 17:20.

16. Tusobora tuta kugumya okwikiriza kwaitu omuli Yahwe?

16 Tusobora tuta kugumya okwikiriza kwaitu omuli Yahwe? Tusemeriire kusoma Baibuli buli kiro kandi twesige ngu n’aija kutulinda. Obu turaaba nitwesigira kimu Yahwe, Setani n’abadaimoni be tibarukwija kutukora kubi.—1 Yohana 5:5.

17. Kintu ki ekindi ekiratukonyera kwerinda abadaimoni?

17 Abakristaayo ab’omu Efeso bakaba basemeriire kukora kintu ki ekindi? Habw’okwikara omu rubuga orukaba rwijwiremu oburogo, Paulo akabagambira ngu: “Musabege obutoosa.” (Abefeso 6:18, NW) Bali baine kwikara nibasaba Yahwe abalinde obwire bwona. Kandi itwe, kiki ekitusemeriire kukora? Naitwe, ensi eyiturumu ijwiremu ebikorwa by’oburogo. Nabwekyo tusemeriire kusaba Yahwe atulinde, kandi tukozese ibara lye omu kusaba kwaitu. (Soma Enfumo 18:10.) Obu turaikara nitusaba Yahwe okutujuna Setani, n’aija kutukonyera.—Zabuli 145:19; Matayo 6:13.

18, 19. (a) Nitusobora tuta kusingura obulemu bwaitu hali Setani n’abadaimoni be? (b) Kikaguzo ki ekiturukugenda kugarukamu omu suura erukuhonderaho?

18 Obu turayetantara ekintu kyona ekiine akakwate n’abadaimoni kandi tukesiga Yahwe okutulinda, nitwija kusingura omu kurwanisa abadaimoni. Titusemeriire kubatiina. (Soma Yakobo 4:7, 8.) Yahwe aine amaani agarukukirra kimu ag’adaimoni habw’okuba akabafubiraho omu busumi bwa Noha kandi n’aija n’okubahwerekereza omu busumi obw’omu maiso. (Yuda 6) Osemeriire okwijuka ngu tituli itwenka omu kurwanisa Setani. Yahwe n’akozesa abamaraika be kutulinda. (2 Kyabakama 6:15-17) Habw’obukonyezi bwa Yahwe, nitukigumya ngu nitwija kurwanisa Setani n’abadaimoni tubasingule.—1 Petero 5:6, 7; 2 Petero 2:9.

19 Baitu Setani n’abadaimoni be obu baraaba nibabonabonesa muno abantu, habwaki Ruhanga atakabahwerekeriize? Ekikaguzo kinu nikiija kugarukwamu omu suura erukuhonderaho.