1. Nuuni kiitanchatubaa erana koshshiyoy aybissee?

YIHOOWAY nuuni ba soo asaabaa eranaadan koyees. Kiitanchati Xoossaa keettaa asaa yara. Geeshsha Maxaafay eta “Xoossaa naata” gees. (Doomettaabaa 6:2) Kiitanchati ay oottiyoonaa? Eti asaa beni waati maaddidonaa? Qassi haˈˈi nuna maaddana danddayiyoonaa?—Wurssetta Qofaa 8 xeella.

2. Kiitanchata medhiday oonee? Eta qooday aappunee?

² Kiitanchata medhiday oonakko nuuni erana koshshees. Qolasiyaasa 1:16y Yihooway Yesuusa medhi simmin, “saluwaaninne sa7an de7iya ubbabaikka” merettidoogaa yootees. Hegeetu giddon kiitanchatikka deˈoosona. Eta qooday aappunee? Geeshsha Maxaafay eti daro miilooniyan qoodettiyoogaa yootees.—Mazamure 103:20; Ajjuutaa 5:11.

3. Iyyooba 38:4-7y kiitanchatubaa ay yootii?

³ Geeshsha Maxaafay Yihooway saˈaa medhanaappe kase kiitanchata medhidoogaakka yootees. Saˈaa beˈido wode etawu aybi siyettidee? Iyyooba maxaafay eti ufayttidoogaa yootees. Eti Yihoowayyo issippetettan oottiya siiqettiya so asaa mala.—Iyyooba 38:4-7.

4. Kiitanchati asan ufayttiyoogaa woy azzaniyoogaa waati eriyoo?

⁴ Kiitanchati asan, qassi Yihooway saˈawunne asawu halchidoban ubba wode ufayttoosona. (Leemiso 8:30, 31; 1 PHeexiroosa 1:11, 12) Addaameenne Hewaana  makkalido wode eti keehi azzanennan aggokkona. Ha wodiyan deˈiya daro asay Yihoowayyo azazettennaagaa beˈiyo wodekka, eti keehi azzanennan waayi aggana. SHin issi uri nagaraa oottiyoogaa aggidi, Xoossaakko simmiyo wode kiitanchati ufayttoosona. (Luqaasa 15:10) Kiitanchati Xoossawu haggaaziya asatun keehi ufayttoosona. Yihooway saˈan deˈiya ba ashkkarata kiitanchatu baggaara  maaddeesinne naagees. (Ibraawe 1:7, 14) Hegaa bessiya amarida leemisota ane beˈoos.

5. Kiitanchati Xoossaa ashkkarata beni waati maaddidonaa?

⁵ Sadoomanne Gamoora katamati xayiyo wode, Looxeenne a soo asay baqatanaadan maaddana mala Yihooway naaˈˈu kiitanchata kiittiis. (Doomettaabaa 19:15, 16) Xeetan qoodettiya layttay aadhi simmin, hananabaa yootiya Daaneeli gaammotu ollan olettiis; shin ‘Xoossay ba kiitanchaa kiittidi, gaammotu doonaa gorddido’ gishshawu i qohettibeenna. (Daaneela 6:22) Takkidi, kiitettida PHeexiroosi qashettido wode, qashuwaappe a kessanawu Yihooway issi kiitanchaa kiittiis. (Oosuwaa 12:6-11) Kiitanchati Yesuusi saˈan deˈiyo wode akka maaddidosona. Leemisuwawu, i xammaqetti simmin, ‘kiitanchati ayyo oottidosona.’ (Marqqoosa 1:13) Yesuusi hayqqanaappe guuttaa kasetidi, issi kiitanchay a ‘minttettiis.’—Luqaasa 22:43.

6. (a) Kiitanchati ha wodiyan Xoossaa asaa maaddiyoogaa waati eriyoo? (b) Nuuni beˈana oyshati awugeetee?

⁶ Ha wodiyan, kiitanchati asawu beettokkona. SHin Xoossay haˈˈikka ba ashkkarata kiitanchatu baggaara maaddees. Geeshsha Maxaafay, “GODAA kiitanchchai GODAASSI yayyiya asata naagees; i eta yuushuwan gididi, eta ashshees” yaagees. (Mazamure 34:7) Eti nuna naagana koshshiyoy aybissee? Nuna qohana koyiya wolqqaama morkketi deˈiyo gishshataassa. He morkketi oonee? Eti awuppe yiidonaa? Eti nuna qohanawu waati maliyoonaa? Ha oyshata zaaranawu, Addaameenne Hewaana meretti simmin sohuwaara hanidabaa ane beˈoos.

7. Seexaanay cimmido gishshawu asay waanidee?

⁷ Issi kiitanchay Xoossaa bolli makkalidi, harata  haaranawu koyidoogaa SHemppo 3n tamaarida. Geeshsha Maxaafay a xalahe halaqaa woy Seexaanaa gees. (Ajjuutaa 12:9) Seexaanay haratikka Xoossaa bolli makkalanaadan koyiis. I Hewaano cimmiis; qassi hegaappe simmin daro asaa cimmiis. Gidikkokka, Aabeela, Heenookanne Nohe mala amarida asati Yihoowawu ammanettidi deˈidosona.—Ibraawe 11:4, 5, 7.

8. (a) Amarida kiitanchati waanidi daydantta gididonaa? (b) Daydanttati Bashshaa Haattaappe attanawu waanidonaa?

⁸ Nohe wode, amarida kiitanchati makkalidi saluwan deˈiyo bantta sohuwaa aggidi asa gididi deˈanawu saˈaa yiidosona. Aybissi? Eti maccaasaa ekkanawu koyidoogaa Geeshsha Maxaafay yootees. (Doomettaabaa 6:2 nabbaba.) SHin kiitanchati hegaadan oottidoogee bala. (Yihudaa 6) He iita kiitanchatuugaadan, he wode daro asay iitabaa ootteesinne makkalancha. He wode Yihooway kumetta saˈan Bashshaa Haattaa yeddidi iita asata xayssanawu kuuyiis. Gidoppe attin, ammanettida ba ashkkarata ashshiis. (Doomettaabaa 7:17, 23) Iita kiitanchati bashshaappe attanawu saluwaa simmidosona. Geeshsha Maxaafay he iita kiitanchata xalaheta woykko daydanttata gees. Eti Seexaanaara makkalido gishshawu, Dabloosi eta halaqa gidiis.—Maatiyoosa 9:34.

9. (a) Daydanttati saluwaa simmido wode aybi hanidee? (b) Nuuni kaallidi ay beˈanee?

⁹ Eti makkalido gishshawu, Yihooway daydanttati ba keettaa asaara walahettennaadan diggiis. (2 PHeexiroosa 2:4) Daydanttati zaarettidi asa gidana danddayokkona; shin eti haˈˈikka ‘saˈa ubbaa balettiiddi’ deˈoosona. (Ajjuutaa 12:9; 1 Yohaannisa 5:19) Eti keehi daro asaa waati balettiyaakko woy cimmiyaakko ane beˈoos.—2 Qoronttoosa 2:11 nabbaba.

10. Daydanttati asaa waati cimmiyoonaa?

¹⁰ Daydanttati asaa daro ogiyan cimmoosona. Issi asi ba huuphe woy hara asi, hegeekka shareechiya woy kaayiya uri gattin daydanttatuura gayttees. Daydanttatuura gayttiyoogee iita ayyaana ooso geetettees. Hegaa gishshawu, Geeshsha Maxaafay daydanttatuura aynne gayttennaadan nuna azazees. (Galaatiyaa 5:19-21) Aybissi? Doˈaa oyqqanawu piriyaa wottiya asadan, daydanttati asaa cimmidi oyqqoosona.—Wurssetta Qofaa 26 xeella.

11. Kaayoy aybee, qassi nuuni appe haakkana koshshiyoy aybissee?

¹¹ Eti cimmiyo ogetuppe issoy kaayuwaa. Hegee sinttanaabaa woy erettennabaa daydanttatu wolqqan eranawu maliyoogaa. Yaatanawu, issi issi asay xoolinttiyaa qoodees, qaadaa odees, shuchaa qorees, kafuwaa qaalaa siyees, qassi maracciyaa xeellees. Daro asay hegaadan oottiyoogaa qohennabadan qoppees; shin hegee iitaba. Ubba keehi qohiyaaba. Leemisuwawu, Geeshsha Maxaafay daydanttatinne kaayiyaageeti issippe oottiyoogaa yootees. Oosuwaa 16:16-18y, issi naˈiyaa “iita ayyaanai” maaddin ‘kaayiyoogaa’ yootees. Kiitettida PHawuloosi iita ayyaanaa ippe kessi simmin, naˈiyaa kaayana danddayabeykku.

12. (a) Hayqqidaageetuura gayttanawu maliyoogee qohiyaaba gidiyoy aybissee? (b) Xoossaa ashkkarati iita ayyaanatu oosuwaa mule oottana bessennay aybissee?

¹² Daydanttati asaa cimmanawu harabaakka oottoosona. Eti nuuni hayqqidaageetuura haasayana danddayoos, hayqqidaageeti harasan paxa deˈoosona, qassi eti nunaara gayttana danddayoosona woy nuna qohana danddayoosona giidi ammananaadan koyoosona. Leemisuwawu, laggee woy dabboy hayqqido uri hayqqidaagaa haasayissana danddayees giidi qoppiyo, moytilliyaa xeegiya urakko baana danddayees. Moytilliyaa xeegiyaagee hayqqida  uraabaa issibaa yootana danddayees; ubba a cenggurssaa milatissidi haasayana danddayees. (1 Sameela 28:3-19) Baliyaa meeziyaara gayttida darobay hayqqidaageeti harasan paxa deˈoosona giyo ammanuwaara gayttidaba. Hegaappe amaridaagee baliyan likkiyaappe aattidi mi uyidi duriyoogaa, issi uri hayqqido gallassaa bonchiyoogaa, hayqqida urawu yarshshiyoogaanne anhaa naagiiddi aqiyoogaa. Kiristtaaneti he meeziyaa kaallana xayikko, eta dabboti woy heeraa asay eta borana, cayana woy bohana danddayees. SHin Kiristtaaneti hayqqidaageeti harasan paxa deˈennaagaa eroosona. Etaara gayttana danddayettenna; qassi eti nuna qohana danddayokkona. (Mazamure 115:17) Neeni naagettana bessees. Hayqqidaageetuura woy daydanttatuura gayttanawu mule maloppa; qassi iita ayyaanatu oosuwaa mule oottoppa.—Zaarettido Wogaa 18:10, 11 nabbaba; Isiyaasa 8:19.

13. Kase daydanttatuyyo yayyiya daro asati haˈˈi waanidonaa?

¹³ Daydanttati asaa cimmiyoogaa xalla gidennan, yashissoosona. Seexaanaynne dayddanttati Xoossay eta saˈaappe xayssanawu attida ‘wodee guutta’ gidiyoogaa eriyo gishshawu, kaseegaappe aaruwan haˈˈi makkaloosonanne hanqqettoosona. (Ajjuutaa 12:12, 17) SHin kase daydanttata yayyiya shaˈan qoodettiya asati yayyiyoogaa aggidosona. Eti daydanttata yayyiyoogaa waani aggidonaa?

14. Koyro xeetu layttan deˈida Kiristtaanetuugaadan, nuuni daydanttatuppe waani laˈa kiyana danddayiyoo?

¹⁴ Geeshsha Maxaafay nuuni daydanttata waanidi eqettanaakkonne waanidi etappe laˈa kiyanaakko yootees. Leemisuwawu, Efisoona kataman deˈiya issoti issoti tumaa eranaappe kase daydanttatuura gayttoosona. Eti daydanttatuppe waani laˈa kiyidonaa? Geeshsha Maxaafay,  “Bitiyaageetuppe daroti bantta maxaafata shiishshidi, asaa ubbaa sinttan xuuggidosona” yaagees. (Oosuwaa 19:19) Eti Kiristtaane gidanawu koyido gishshawu, bitanawu goˈettiyo maxaafata ubbaa xuuggidosona. Ha wodiyankka hegaa malabaa oottana koshshees. Yihoowayyo haggaazanawu koyiya ooninne daydanttatuura gayttida aybanne xayssana bessees. Hegaara gayttida maxaafati, maxeeteti, pilimeti, muuziqati, biiduwaa kaassati, qassi kaayanawu, woy iita ayyaana oosuwaa oottanawu maaddiya misileti qohennaba woy ufayssiyaaba milatoosona. Iitabaappe naagees giidi asay qachiyo kitaabaykka iita ayyaana ooso.—1 Qoronttoosa 10:21.

15. Nuuni Seexaanaanne daydanttata eqettanawu harabaa ay oottana koshshii?

¹⁵ Efisoonan deˈiyaageeti kaayanawu goˈˈettiyo maxaafata xayssin amarida layttaappe guyyiyan, kiitettida PHawuloosi eti haˈˈikka “iita ayyaana wolqqatuura” olettananne ‘baaxetana’ bessiyoogaa yootiis. (Efisoona 6:12) Eti he maxaafata xuuggikkokka, daydanttati eta qohanawu maliyoogaa aggibookkona. Yaatin, eti harabaa ay oottana koshshii? PHawuloosi eta, “Xalahe halaqai dafidi yeddiyo wonddafiyaa tama ubbaa toissanau [teqqanawu], ammanuwaa ubba wode gonddalledan oiqqite” yaagiis. (Efisoona 6:16) Wotaaddaray olettiyo wode gonddallee wonddafiyaappe a naagiyoogaadan, nu ammanoy nuna naagana danddayees. Yihooway nuna naagana danddayiyoogaa wozanappe ammanettikko, nuuni Seexaanaanne daydanttata eqettana danddayoos.—Maatiyoosa 17:20.

16. Nu ammanuwaa waati minttana danddayiyoo?

¹⁶ Nu ammanuwaa waati minttana danddayiyoo? Nuuni Geeshsha Maxaafaa ubba galla nabbabananne Yihooway nuna naagiyoogaa ammanettana koshshees. Nuuni Yihoowan wozanappe ammanettikko, Seexaanaynne  daydanttati nuna qohana danddayokkona.—1 Yohaannisa 5:5.

17. Daydanttatuppe nuna naagiya harabay aybee?

¹⁷ Efisoonan deˈiya Kiristtaaneti harabaa ay oottana koshshii? Eti deˈiyoy iita ayyaana oosoy kumido katamaana. Hegaa gishshawu, PHawuloosi eta, “ubba wode woossite” giis. (Efisoona 6:18) Eti Yihooway ubba wode banttana naaganaadan oychana koshshees. Nuuni shin? Nuunikka iita ayyaana oosoy kumido alamiyan deˈoos. Yaatiyo gishshawu, nuunikka Yihooway nuna naaganaadan oychana koshshees; qassi woossiyo wode nuuni a sunttaa goˈettana bessees. (Leemiso 18:10 nabbaba.) Yihooway nuna Seexaanaappe ashshana mala muletoo woossikko, Yihooway nu woosaa siyana.—Mazamure 145:19; Maatiyoosa 6:13.

18, 19. (a) Nuuni Seexaanaaranne daydanttatuura olettiyo olaa waati xoonana danddayiyoo? (b) Kaalliya shemppuwan zaarana oyshay awugee?

¹⁸ Nuuni kase oottiyo iita ayyaana oosuwaara gayttida ubbabaa xayssikko, qassi Yihooway nuna naaganaagaa ammanettikko, Seexaanaanne daydanttata eqettana danddayoos. Nuuni eta yayyana bessenna. (Yaaqooba 4:7, 8 nabbaba.) Yihooway daydanttatuppe keehi wolqqaama. I eta Nohe wode qaxxayiis; qassi sinttappe eta i xayssana. (Yihudaa 6) Nuuni nurkka olettennaagaa hassaya. Yihooway ba kiitanchatu baggaara nuna naagees. (2 Kawotu Maxaafaa 6:15-17) Nuuni Seexaanaaranne daydanttatuura olettiyo olaa Yihooway maaddin xoonanaagaa ammanettana danddayoos.—1 PHeexiroosa 5:6, 7; 2 PHeexiroosa 2:9.

¹⁹ SHin Seexaanaynne daydanttati daro metuwaa gattishin, Xoossay eta xayssibeennay aybissee? Ha oyshaa zaaruwaa kaalliya shemppuwan beˈana.