KAPITE HOGOFULU
Te Moʼoni ʼo ʼUhiga Mo Te Kau ʼAselo Pea Mo Te Kau Temonio
1. He koʼe ʼe tonu ke tou iloʼi pe ʼe ko ai te kau ʼaselo?
ʼE LOTO e Sehova ke tou iloʼi tona famili. Pea ʼe kau ki te famili ʼo te ʼAtua ia te kau ʼaselo. ʼI te Tohi-Tapu, ʼe fakahigoaʼi natou ko “te u foha . . . o te Atua.” (Sopo 38:7) Kotea ʼae ʼe fai e te kau ʼaselo? Neʼe natou tokoni feafeaʼi ki te hahaʼi ʼi te temi muʼa? Pea ʼe feala koa hanatou tokoni mai kia tatou ia ʼaho nei?—Vakaʼi te Fakamahino 8.
2. Ko ai ʼae neʼe ina fakatupu te kau ʼaselo? Ko ʼaselo ʼe tokofia neʼe fakatupu?
2 ʼUluaki, ʼe tonu ke tou mahino neʼe fakatupu te kau ʼaselo e Sehova. Pea ko Sesu ʼae neʼe ʼuluaki fakatupu e Sehova. ʼE ui ia Kolose 1:16, hili te fakatupu e Sehova ia Sesu, “neʼe fakatupu ia meʼa fuli ʼae, te ʼu meʼa ʼae ʼi te lagi pea mo te ʼu meʼa ʼae ʼi te kele.” Ko ʼaselo ʼe tokofia ʼae neʼe fakatupu? ʼE ui ʼi te Tohi-Tapu ko te toko lauʼi teau miliona ʼaselo.—Pesalemo 103:20; Fakaha 5:11.
3. Ia Sopo 38:4-7, kotea ʼe tou ako ai ʼo ʼuhiga mo te kau ʼaselo?
3 ʼE toe akoʼi mai ʼi te Tohi-Tapu neʼe fakatupu e Sehova te kau ʼaselo ʼi muʼa ʼo te fakatupu ʼo te kele. Kotea ʼae neʼe natou logoʼi ʼi tanatou sisio ki te kele? ʼE fakaha mai ʼi te tohi ʼo Sopo neʼe natou logoʼi ia he fiafia lahi. ʼI te temi ʼaia, neʼe ko he foʼi famili logo tahi pea neʼe natou tauhi fakatahi kia Sehova.—Sopo 38:4-7.
ʼE TOKONI TE KAU ʼASELO KI TE HAHAʼI ʼA TE ʼATUA
4. ʼE tou iloʼi feafeaʼi ʼe tokaga te kau ʼaselo ki te tagata?
4 Neʼe tokaga tuʼumaʼu te kau ʼaselo ki te fakatuʼutuʼu ʼa Sehova ki te kele pea mo te tagata. (Taaga Lea 8:30, 31; ) ʼI te temi ʼae neʼe agatuʼu ai Atama mo Eva, neʼe lotomamahi te kau ʼaselo. Pea ia ʼaho nei, ʼe natou toe lotomamahi ʼi tanatou sisio ki te mole fakalogo ʼa te tokolahi kia Sehova. Kaʼe, ka fakahemala he tahi ki ʼana agahala, mo fetogi tana aga pea mo toe liliu mai kia Sehova, ʼe lahi te fiafia ʼa te kau ʼaselo. ( 1 Petelo 1:11, 12Luka 15:10) ʼE tokaga te kau ʼaselo kia natou ʼae ʼe tauhi ki te ʼAtua. ʼEi, ʼe fakaʼaogaʼi e Sehova te kau ʼaselo moʼo tokoni pea mo puipui ʼana kaugana ʼae ʼi te kele. (Hepeleo 1:7, 14) Tou vakaʼi ʼihi faʼifaʼitaki.
“Kua aumai e toku Atua tana aselo ke ina tapunui te gutu o te u laione.” —Taniela 6:22
5. Neʼe tokoni feafeaʼi te kau ʼaselo ki te ʼu kaugana ʼa te ʼAtua ʼi te temi muʼa?
Senesi 19:15, 16) Hili ki ai ni taʼu ʼe lauʼi teau, neʼe li te polofeta ko Taniela ki te luo ʼo te ʼu laione. Kaʼe, neʼe mole lavea koteʼuhi neʼe “aumai e . . . [te] Atua tana aselo ke ina tapunui te gutu o te u laione.” (Taniela 6:22) Ki muli age, ʼi te temi ʼae neʼe pilisoniʼi ai te apositolo ko Petelo, neʼe fekauʼi ifo e Sehova he ʼaselo ke ina fakaʼateainaʼi ia ia. (Gaue 12:6-11) Pea neʼe toe tokoni te kau ʼaselo kia Sesu ʼi tana nofo ʼi te kele. Ohage la, hili tana papitema “neʼe ʼomai te kau ʼaselo ʼo foaki age te ʼu meʼa ʼae neʼe ʼaoga kia te ia.” (Maleko 1:13) ʼI muʼa pe ʼo te mate ʼa Sesu, neʼe “fakalotomalohiʼi ia ia” e te ʼaselo.—Luka 22:43.
5 ʼI muʼa ʼo te maumauʼi ʼo te ʼu kolo ʼo Sotoma mo Komola, neʼe fekauʼi ifo e Sehova ʼana ʼaselo ʼe toko lua moʼo haofaki ia Lote mo tona famili. (6. (1) ʼE tou iloʼi feafeaʼi ʼe tokoni te kau ʼaselo ki te hahaʼi ʼa te ʼAtua ia ʼaho nei? (2) Kotea te ʼu fehuʼi ka tou tali anai ki ai?
6 Ia ʼaho nei, ʼe mole kei ha te kau ʼaselo ki te tagata. Kaʼe, ʼe kei fakaʼaogaʼi natou e te ʼAtua moʼo tokoni ki ʼana kaugana. ʼE ui fenei ʼi te Tohi-Tapu: “E nofo te aselo o [Sehova] o takatakai natou ae e mataku [peʼe “manavasiʼi,” MN ] kia ia, pea e ina taaki natou mai te tuutamaki.” (Pesalemo 34:8) He koʼe ʼe ʼaoga ke puipui tatou? Koteʼuhi ʼe ʼi ai ʼotatou fili malohi pea ʼe natou fia fakamamahiʼi tatou. Ko ai ia natou ʼaia? ʼE natou ʼomai maifea? Kotea ʼe natou fai moʼo fakamamahiʼi ʼo tatou? Tou vakaʼi te aluʼaga ʼae neʼe hoko hili te fakatupu ʼo Atama mo Eva ke tou iloʼi ai te tali ki te ʼu fehuʼi ʼaia.
TE KAU TEMONIO KO ʼOTATOU FILI FAKAPULIPULI
7. He koʼe ʼe kakaʼi e Satana te tagata?
7 Neʼe tou ako ʼi te Kapite 3, neʼe ʼi ai he ʼaselo neʼe agatuʼu ki te ʼAtua. Pea neʼe ina fia puleʼi niʼihi. ʼE fakahigoaʼi ia ia ʼi te Tohi-Tapu ko Satana te Tevolo. (Fakaha 12:9) Pea neʼe ina toe loto ke agatuʼu te tagata ki te ʼAtua. Neʼe ina lava kakaʼi ia Eva pea talu mai ai neʼe ina kakaʼi ia te tokolahi. Kaʼe, ko ʼihi hahaʼi ohage ko Apele, mo Enoke pea mo Noe, neʼe natou nonofo agatonu kia Sehova.—Hepeleo 11:4, 5, 7.
8. (1) Neʼe liliu feafeaʼi ʼihi ʼaselo ko he kau temonio? (2) Kotea ʼae neʼe fai e te kau temonio ke natou hao mai te Tulivio?
8 ʼI te temi ʼo Noe, ko ʼihi ʼaselo neʼe natou agatuʼu. Pea neʼe natou mavae mai tonatou nofoʼaga ʼae ʼi selo ʼo maʼuʼuli ʼi te kele ohage ko ni tagata. Kotea tona tupuʼaga? ʼE ui ʼi te Tohi-Tapu neʼe natou fia maʼu honatou ʼu ʼohoana. (Lau ia Senesi 6:2.) Kaʼe neʼe ko te aga ʼaia ʼe kovi ʼae neʼe fai e te kau ʼaselo. (Suta 6) Ohage ko te kau ʼaselo agakovi ʼaia, tokolahi te hahaʼi ʼi te temi ʼaia neʼe natou aga fakakaka pea mo agamalohi. Pea neʼe fakatotonu ai e Sehova ke ina pulihi te kau agakovi. ʼO feafeaʼi? ʼAki tana fakato he tulivio ki te kele katoa. Kaʼe, neʼe ina haofaki ʼana kaugana agatonu. (Senesi 7:17, 23) Neʼe toe liliu te kau ʼaselo agakovi ʼaia ki selo ke natou hao mai te tulivio. ʼE fakahigoaʼi ʼi te Tohi-Tapu ia te kau ʼaselo agakovi ʼaia ko te kau temonio. Pea neʼe natou lagolago ki te agatuʼu ʼa Satana, ʼo liliu ai te Tevolo ko tonatou pule.—Mateo 9:34.
9. (1) Kotea ʼae neʼe hoko ki te kau temonio ʼi tanatou toe liliu ki selo? (2) Kotea ka tou vakaʼi anai ʼi te ʼu palakalafe ka hoa mai?
9 Neʼe mole tali e Sehova ke toe liliu te kau temonio ki tona famili. Kotea tona tupuʼaga? Koteʼuhi neʼe kua natou agatuʼu. (2 Petelo 2:4) Logo la ʼe mole kei feala hanatou kofuʼi he sinoʼi tagata kaʼe ʼe kei hoko atu pe tanatou “fakaheʼi te kele katoa.” (Fakaha 12:9; 1 Soane 5:19) Tou vakaʼi pe ʼe natou kakaʼi feafeaʼi ia te tokolahi.—Lau ia 2 Kolonito 2:11.
ʼE KAKAʼI E TE KAU TEMONIO TE HAHAʼI
10. ʼE kakaʼi feafeaʼi e te kau temonio ia te hahaʼi?
10 ʼE lahi te ʼu aluʼaga ʼe kakaʼi ai e te kau temonio ia te hahaʼi. Ko te hahaʼi ʼae ʼe felogoʼi mo te kau temonio, ʼe natou felogoʼi fakahagatonu mo natou, peʼe natou fakaʼaogaʼi he tahi age, ohage la, ko he tahi ʼe faifakalauʼakau. Ko te felogoʼi mo te kau temonio ʼe ko he faifakalauʼakau peʼe gaohi Kalate 5:19-21) Kotea tona tupuʼaga? Koteʼuhi ʼe fakaʼaogaʼi e te kau temonio ia aluʼaga kehekehe ke natou puleʼi ai te hahaʼi. ʼE feala ke tou fakata te faʼahi ʼaia ki he tagata kapu manu ʼe ina fakaʼaogaʼi he hele moʼo puke ʼo he manu.—Vakaʼi te Fakamahino 26.
meʼa fakatemonio. Kaʼe, ʼe fakatotonu mai ʼi te Tohi-Tapu ke tou fakamamaʼo mai te ʼu meʼa fuli ʼae ʼe ʼi ai tona pikipikiga mo te kau temonio. (11. Kotea te faifakakikite? Pea he koʼe ʼe tonu ke tou liakī te faʼahi ʼaia?
11 Ohage la, ʼe fakaʼaogaʼi e te kau temonio ia te faifakakikite moʼo kakaʼi te hahaʼi. Ko te faifakakikite ʼe ko te fakaha ʼaki te malohi ʼo te kau temonio, ia te ka haʼu peʼe ko he meʼa ʼe mole tou iloʼi. Ko ʼihi ʼe natou faiga ke natou iloʼi te ka haʼu ʼaki tanatou sioʼi te ʼu fetuʼu, peʼe ʼaki ni kate, peʼe ko ni moemisi, peʼe ko te lau ʼo te ʼu laini ʼo te ʼalofi nima, peʼe ko ʼihi atu meʼa. Tokolahi ʼe natou manatu ʼe mole fakatupu kovi te ʼu aluʼaga fuli ʼaia. Kaʼe ʼe ko he manatu hala ia. ʼE fakatupu tuʼutamaki te ʼu faʼahi ʼaia. Ohage la, ʼe fakaha ʼi te Tohi-Tapu ko te kau temonio mo te hahaʼi faifakakikite, ʼe natou gaue fakatahi. Ia Gaue 16:16-18, ʼe talanoa ʼo ʼuhiga mo he taʼahine neʼe ina “fakakikite te ka haʼu” ʼaki te tokoni age ʼa “te temonio.” Pea ʼi te kua kapu e te apositolo ko Paulo te temonio, neʼe mole kei maʼu e te taʼahine te fealagia ʼae ke ina fakakikite te ka haʼu.
12. (1) He koʼe ʼe fakatupu tuʼutamaki tatatou faiga ʼae ke tou felogoʼi mo te kau mate? (2) He koʼe ʼe mole kau te ʼu kaugana ʼa te ʼAtua ki te ʼu toʼotoʼoga ʼae ʼe ʼi ai tona pikipikiga mo te faifakalauʼakau?
12 ʼE fakaʼaogaʼi e te kau temonio ia he tahi puleʼaki kaka moʼo puke te hahaʼi. ʼE natou faiga ke tou tui ʼe feala ke tou palalau mo te kau mate. ʼE natou loto ke tou tui ʼe kei maʼuʼuli te kau mate ʼi he tahi age koga meʼa, peʼe feala ke tou felogoʼi mo natou, peʼe ke natou tokoni mai peʼe ke natou fakamamahiʼi tatou. Ohage la, ko he tahi kua mate hona kaumeʼa peʼe ko hona famili, ʼe alu ki he tagata ʼe faifakalauʼakau ke felogoʼi mo te kau mate. ʼE lagi ina fakaha 1 Samuele 28:3-19) Pea tahi, ʼe lahi te ʼu toʼotoʼoga ʼo te faiʼavaifo, ʼe fakatafito ki te akonaki ʼae ʼe ui ai ko natou kua mamate ʼe kei natou maʼuʼuli ʼi he tahi age koga meʼa. Ohage la, ko te ʼu fakafiafia ʼae ʼe fai ʼi te ʼosi ʼavaifo, te ʼu toʼotoʼoga ʼo te ʼu fakamanatu ʼo te ʼaho mate, te fai ʼo he ʼu molaga maʼa te kau mate peʼe ko te ʼu ʼala mate. Ka mole kau te kau Kilisitiano ki te ʼu agaʼi fenua ʼaia, ʼi ʼihi temi, ʼe fatufatuʼi, peʼe lau koviʼi peʼe fakafisi kia natou ʼonatou famili peʼe ko te hahaʼi ʼo tonatou kolo. Kaʼe, ʼe iloʼi e te kau Kilisitiano ʼe mole kei hoko atu te maʼuli ʼo natou ʼae kua mamate ʼi he tahi age koga meʼa. ʼE mole feala hatatou felogoʼi mo natou, pea ʼe mole feala hanatou fai mai he meʼa ʼe kovi kia tatou. (Pesalemo 115:17) Koia, tokaga naʼa ke faiga ke ke felogoʼi mo te kau mate peʼe ko te kau temonio. Pea ʼaua naʼa ke kau ki he ʼu toʼotoʼoga ʼe ʼi ai hona pikipikiga mo te faifakalauʼakau.—Lau ia Tetelonome 18:10, 11; Esaia 8:19.
age he aluʼaga ʼo ʼuhiga mo ia ʼae kua mate pea mo faʼifaʼitakiʼi tona leʼo. (13. Kotea ʼae ʼe toe fai e te kau temonio ki te hahaʼi? Pea kotea kua hoko ki te hahaʼi ʼae neʼe matataku ʼi te kau temonio?
13 ʼE mole kakaʼi pe e te kau temonio te hahaʼi kaʼe ʼe natou toe fakamatakuʼi natou. Ia ʼaho nei, ʼe iloʼi e Satana mo ʼana temonio ‘kua nounou tonatou temi’ koteʼuhi kua vave pulihi natou e te ʼAtua ʼi te kele. Koia ʼae kua ʼaʼasili kovi ai tanatou agamalohi ʼi te temi nei. (Fakaha 12:12, 17) Kaʼe, ko te toko lauʼi afe hahaʼi ʼae neʼe matataku ʼi te kau temonio, ʼe mole kei natou matataku ia natou. Kotea ʼae neʼe natou fai ke mole natou toe matataku ʼi te kau temonio?
KE KE TEKEʼI TE KAU TEMONIO KE KE ʼATEAINA MAI IA NATOU
14. Ohage ko te kau Kilisitiano ʼo Efeso, kotea ʼae ʼe tonu ke tou fai ke tou ʼateaina mai te kau temonio?
14 ʼE fakaha mai ʼi te Tohi-Tapu pe ʼe feafeaʼi hatatou tekeʼi te kau temonio pea mo tou ʼateaina mai ia natou. Ohage la, ko ʼihi hahaʼi ʼo te kolo ʼo Efeso, neʼe natou felogoʼi mo te Gaue 19:19) Neʼe natou maumauʼi ʼanatou tohi gaohi meʼa fakamanamana koteʼuhi neʼe natou fia liliu ko he ʼu Kilisitiano. ʼO toe feia pe ia ʼaho nei, ʼe tonu ke tou fai feia. Ko natou ʼae ʼe fia tauhi kia Sehova, ʼe tonu ke natou liakī ia te ʼu meʼa fuli ʼae ʼe ʼi ai tona pikipikiga mo te kau temonio. ʼE kau ki ai te ʼu tohi, te ʼu ʼata, te ʼu musika, te ʼu gaoʼi, mo te ʼu pāki ʼae ʼe hage mai ai ʼe mole kovi te ʼu meʼa fakamanamana, peʼe ko te ʼu meʼa faifakalauʼakau. Pea ʼe toe kau ki ai mo te ʼu kiʼi meʼa ʼae ʼe tau e ʼihi ʼi tonatou kia moʼo puipui natou mai te kau temonio.—1 Kolonito 10:21.
kau temonio ʼi muʼa ʼo tanatou ako te moʼoni. Kotea ʼae neʼe natou fai ke natou ʼateaina mai te kau temonio? ʼE ui fenei ʼi te Tohi-Tapu: “Tokolahi ia natou ʼae neʼe gaohi meʼa fakamanamana, neʼe natou ʼaumai ʼanatou tohi ʼo tutu ia muʼa ʼo te hahaʼi fuli.” (15. Kotea te tahi faʼahi ʼe tonu ke tou fai ke tou tekeʼi ai ia Satana mo te kau temonio?
15 Hili ni taʼu ki te maumauʼi e te kau Kilisitiano ʼo Efeso ʼanatou tohi gaohi meʼa fakamanamana, neʼe ui e te apositolo ko Paulo ʼe tonu ke natou haga ‘tauʼi’ “te ʼu laumalie agakovi.” (Efeso 6:12) ʼEi, logo la neʼe kua natou tutu ʼanatou tohi, kaʼe neʼe kei faiga pe te kau temonio ke natou fakamatakuʼi natou. Koia, kotea te tahi faʼahi neʼe tonu ke natou fai? Neʼe ui fenei e Paulo: “Kotou toʼo te meʼa tali tau lahi ʼo te tui ke feala ai hakotou tamateʼi [peʼe fakagata] te ʼu kauʼi nahau ulo fuli ʼa te Agakovi.” (Efeso 6:16) ʼI te tau, ʼe puipui he tagata solia ʼuhi ko tana meʼa tali tau. ʼO toe feia pe, ʼe feala ke puipui tatou e tatatou tui. Koia, kapau ʼe tou falala ki te puipui ʼa Sehova, ʼe tou lava tekeʼi anai ia Satana mo te kau temonio.—Mateo 17:20.
16. ʼE feafeaʼi hatatou fakamalohiʼi tatatou tui kia Sehova?
16 ʼE feafeaʼi hatatou fakamalohiʼi tatatou tui kia Sehova? ʼE tonu ke tou lau te Tohi-Tapu ʼi te ʼaho fuli. Pea ʼe tonu ke tou ako ke tou falala kia Sehova pea mo tou tui papau ʼe ina puipui anai tatou. Kapau ʼe tou falala malohi kia Sehova, ʼe 1 Soane 5:5.
mole feala anai ke fakamamahiʼi tatou e Satana mo te kau temonio.—17. Kotea te tahi faʼahi ʼe tonu ke tou fai ke puipui ai tatou mai te kau temonio?
17 Kotea te tahi faʼahi neʼe tonu ke fai e te kau Kilisitiano ʼo Efeso? Neʼe natou maʼuʼuli ʼi he kolo ʼe lahi ai te gaohi meʼa fakatemonio. Koia, neʼe ui fenei ai e Paulo: “Kotou faikole ʼi te ʼu aluʼaga fuli.” (Efeso 6:18) ʼEi, neʼe tonu ke natou kole kia Sehova tana puipui ʼi te ʼaho fuli. ʼE feafeaʼi ʼo ʼuhiga mo tatou? ʼE tou maʼuʼuli mo tatou ʼi te malama ʼe lahi ai te gaohi meʼa fakatemonio. Koia, ʼe toe ʼaoga ai kia tatou ke tou kole te puipui ʼa Sehova. Pea ʼe tonu ke tou fakaʼaogaʼi tona huafa ʼi ʼatatou faikole. (Lau ia Taaga Lea 18:10.) Kapau ʼe tou haga kole kia Sehova ke ina puipui tatou mai ia Satana, ʼe ina tali anai ʼatatou faikole.—Pesalemo 145:19; Mateo 6:13.
18, 19. (1) ʼE tou lava malo feafeaʼi ʼi te tau ʼae ʼe fakafeagai kia Satana mo te kau temonio? (2) Kotea te fehuʼi ka tou tali anai ki ai ʼi te kapite ka hoa mai?
18 Kapau ʼe tou liakī te ʼu faʼahi fuli ʼae ʼe ʼi ai tona pikipikiga mo te ʼu meʼa faifakalauʼakau pea mo tou falala ki te puipui ʼa Sehova, ʼe tou lava tekeʼi anai ia Satana mo te kau temonio. ʼE mole tonu ke tou matataku ia natou. (Lau ia Sakopo 4:7, 8.) Kotea tona tupuʼaga? Koteʼuhi ʼe malohi age ia Sehova ʼi te kau temonio. Neʼe ina fakatuʼā ia natou ʼi te temi ʼo Noe pea ʼe ina pulihi anai ia natou ʼi te ka haʼu. (Suta 6) ʼAua naʼa galo kia tatou ʼe mole tou tau tokotahi ʼi te tau ʼae ʼe fakafeagai kia Satana mo te kau temonio. Kaʼe ʼe fakaʼaogaʼi e Sehova ʼana ʼaselo ke natou puipui tatou. (2 Hau 6:15-17) ʼEi, ʼe tou falala ʼaki te tokoni ʼa Sehova, ʼe tou malo anai.—1 Petelo 5:6, 7; 2 Petelo 2:9.
19 Kaʼe kapau ʼe tupu te ʼu mamahi ʼi te kele ʼuhi ko Satana mo te kau temonio, he koʼe heʼeki pulihi natou e te ʼAtua? ʼE tou tali anai ki te fehuʼi ʼaia ʼi te kapite ka hoa mai.