1, 2. Le i bika biipangulanga bavule?

KIMPUMPU kya Tsunami kibasalakanya kibundi. Kabwalāla umo watwela mu kipwilo ne kwasa bantu na buta bwandi, watape’mo ba bilonda ne kwipaya bantu bavule. Dyaya dibaipaya inabana umo wa bana batano.

² Shi byamalwa pamo bwa bino bibalongeka, bilengejanga bavule beipangule amba, “Mwanda waka?” Bantu bavule beipangulanga kine kyavudila mushikwa ne masusu pano pa ntanda. Lelo nobe kodi mwiipangule’byo?

3, 4. (a) Le Habakuka wāipangwile bipangujo’ka? (b) Le Yehova wāmulondolwele namani?

³ Mu Bible, mudi bantu bamo bādi na lwitabijo lukomo mudi Leza bāipangwile bino bipangujo. Kimfwa, mupolofeto Habakuka wāipangwile Yehova amba: “Mwanda waka ubalengeja mone bilongwa bibi? Ne mwanda waka utala masusu bitupu? Mwanda waka bonakani ne lūma bidi ku meso ami? Ne mwanda waka lupotopoto ne bulwi bibavula nenki?”​—Habakuka 1:3.

⁴ Mu Habakuka 2:2, 3, tutanga’mo byālondolwele Leza kudi Habakuka, kadi wāmulaya ne kumulaya’mba usa kupwija myanda’ya. Yehova usenswe bantu bininge. Bible unena’mba: “Aye wimutele mutyima.” (1 Petelo 5:7) Leza ushikilwe masusu kupita ne motwiashikilwe batwe. (Isaya 55:8, 9) O mwanda nanshi, twisambilei bidi pa kipangujo kya amba, Mwanda waka mu ino ntanda mudi masusu mavule?

5. Le bafundiji bavule ba bipwilo banenanga bika pa mwanda utala masusu? Ino Bible aye ufundija bika?

⁵ Bapashitele, bamumpe, ne bafundiji ba mu bipwilo divule banenanga’mba kususuka kwa bantu i kiswa-mutyima kya Leza. Bamo babwanya kunena’mba kintu kyonso kifikila muntu, kubadila’mo ne byamalwa, i kitungo kyadi kimutungīle kala Leza ne amba muntu’wa kakayukapo nansha dimo kine kyobyamufikila. Bakwabo nabo banenanga’mba bantu, kubadila’mo ne bana batyetye bene, bafwanga mwanda wa kukekala na Leza mūlu. Inoko buno i bubela. Yehova kalengejangapo nansha dimo kintu kibi kifikile muntu. Bible unena’mba: “Kebibwanikapo Leza wa bine kulonga bintu na nshikani, nansha Mwinē Bukomo Bonso kulonga bibi!”​—Yoba 34:10.

6. Mwanda waka bantu bavule batopekanga Leza pangala pa masusu adi mu ino ntanda?

⁶ Bantu bavule batopekanga Leza pangala pa masusu adi mu ino ntanda, mwanda balañanga’mba i Leza uludika ntanda. Inoko monka motwefundile mu Shapita 3, mwine uludika ino ntanda i Satana Dyabola.

7, 8. Mwanda waka mu ino ntanda mudi masusu mavule?

⁷ Bible witusapwila’mba “ino ntanda yonsololo idi mu lupusa lwa yewa mubi.” (1 Yoano 5:19) Satana, muludiki wa ino ntanda, udi na mutyima mubi kadi i wa kasusu. “Ongolanga ntanda yonso ikelwe na bantu.” (Kusokwelwa 12:9) Bantu bavule i bamwiule. Ne buno i bubinga’tu bumo bidi bulengeje ntanda ikale miyule bubela, mushikwa, ne masusu.

⁸ Kudi ne bubinga bukwabo bulengeje kwikale masusu mavule pano pa ntanda. Pātombokele ba Adama ne Eva, bāsambulwidile babo bana bubi. Pa mwanda wa buno bubi, bantu bamo basusulanga bantu bakwabo.  Bemonanga bu ba mvubu kupita bakwabo. Bekupilanga, benda ku mavita, ne kumwena bakwabo. (Musapudi 4:1; 8:9) Kyaba kimo bantu basusukanga pa mwanda wa “kitatyi ne myanda yampikwa kulaa.” (Musapudi 9:11) Maakishida ne bintu bikwabo bibi bibafikilanga kitatyi kyobatanwa pa kifuko kibi ne mu kitatyi kibi.

9. Mwanda waka tubwanya kukulupila’mba kudi bubinga kampanda buyampe bulengeje Yehova aleke masusu endelele?

⁹ Yehova kalengejangapo masusu nansha dimo. Ke ayepo ufwaninwe kutopekwa pa mwanda wa mavita, bukalabale, ne kasusu. Ke Lezapo ulengeja bimpengele kimfwa, kutenkana kwa ntanda, bimpumpu, ne malobe. Padi ye uno ubeipangula’mba ‘Shi Yehova ye wa bukomo kupita bonso mūlu ne pano panshi, mwanda waka kakankajangapo bino bintu bibi?’ Tuyukile amba Leza witutele mutyima bininge, ino shi waleka masusu endelela, nankyo kudi bubinga kampanda buyampe.​—1 Yoano 4:8.

10. Le Satana wālwile Yehova namani?

¹⁰ Dyabola wāongwele ba Adama ne Eva mu budimi bwa Edena. Satana wānenene amba Leza i Muludiki mubi. Wānenene amba Leza i mufye ba Adama ne Eva kintu kampanda kiyampe. Satana wādi usaka ba Adama ne Eva bakulupile amba aye ye muludiki muyampe kupita Yehova ne amba kebasakilwapo kuludikwa na Leza.​—Ngalwilo 3:2-5; tala Bilembwa bya ku Mfulo 27.

11. Le i kipangujo’ka kyotufwaninwe kulondolola?

¹¹ Ba Adama ne Eva bāpelele kukōkela Yehova, bāmutombokela. Bālangile amba badi na lupusa lwa kwitūdila kiyampe ne kibi. Le Yehova wādi wa kulombola namani amba bano bantomboki i balube ne amba aye kete ye uyukile byobya bilumbuluke kotudi?

12, 13. (a) Mwanda waka Yehova kāipailepo bantomboki kiponka na ponka? (b) Mwanda waka Yehova wālekele Satana endeje ino ntanda, ne bantu nabo betūdile’ko imbikalo?

 ¹² Yehova kāipailepo ba Adama ne Eva kiponka na ponka. Ino, wēbalekele babutule bana. Mu uno muswelo Yehova wāpēle bana ba Adama ne Eva mukenga wa kwitongela i ani obasaka ekale muludiki wabo. Mpango ya Yehova i ya kuyuja ntanda na bantu babwaninine, ino mpango yādi ifwaninwe’nka kufikidila nansha shi Dyabola walonga bika.​—Ngalwilo 1:28; Isaya 55:10, 11.

¹³ Satana wālwile Yehova papo midiyo ne midiyo ya bamwikeulu batala. (Yoba 38:7; Danyele 7:10) O mwanda Yehova wāshidile Satana kyaba kya alombole shi byanena i bya bine. Kadi Yehova wāshidile bantu kyaba betūdile’ko imbikalo abo bene yendejibwa na Satana mwanda wa kumona shi basa kubwanya pampikwa bukwashi bwa Leza.

14. Le myaka yapita’po’i ibalombola bika?

¹⁴ Bantu i batompe kwiludika abo bene mu bula bwa tununu twa myaka, ino i bakomenwe komenwē. Bibamweka’mba Satana i mbepai. Bantu basakilwa bukwashi bwa Leza. Mupolofeto Yelemia wādi na bubinga pa kunena’mba: “A Yehova, ndyukile biyampe amba dishinda dya muntu ke dyandipo, aa. Muntu wenda kadipo na lupusa lwa kōlola ditabula dyandi.”​—Yelemia 10:23.

15, 16. (a) Mwanda waka Yehova i muleke masusu endelele kitatyi kilampe namino? (b) Mwanda waka Yehova kolwelepo byobya bikondamije Satana?

¹⁵ Mwanda waka Yehova i muleke masusu endelele kitatyi kilampe namino? Mwanda waka kakankajangapo  bibi bileke kufika? Byadi bilomba kitatyi pa kusaka bimweke amba buludiki bwa Satana bubakomenwa. Bantu i batompe imbikalo ya miswelo yonso, kubwanya mpika. Nansha byobaendelela mu myanda ya sianse ne mu busendwe, ino bukondame, bulanda, bukalabale, ne mavita po pene bibebweja’ko. Pa kubulwa Leza, i kutupu kyendeka.

¹⁶ Yehova kolwelepo byobya bikondamije Satana. Shi waolwele’byo, byadi bya kumweka bwa aye wakwatakanya bwendeji bwa Satana, Leza kakakwatakanya’bopo nansha dimo. Kadi bantu nabo, badi ba kulanga’mba babwanya kwiludika abo bene biyampe. Buno i bubela, Yehova kakakwatakanya’bopo nansha dimo. Aye kabepangapo.​—Bahebelu 6:18.

17, 18. Le Yehova ukalonga bika pa byonso byonene Satana?

¹⁷ Lelo Yehova ubwanya kulongolola bintu byonso bibi bilupukile ku butomboki bwa Satana ne bantu? En-en. Leza kakomenwangapo kintu. Yehova uyukile kitatyi kyakapwija ne pa mfulo lupata lwa Satana. Ebiya kaalamuna ntanda ke Paladisa, monka mwaādi wibisakila. Boba bonso badi mu “bibundu” bakasangulwa. (Yoano 5:28, 29) Bantu kebakabelapo nansha kufwa kwine. Yesu ukalongolola bintu byonso byonene Satana. Yehova ukengidija Yesu “mwanda wa kutyumuna mingilo ya Dyabola.” (1 Yoano 3:8) Pano’ko, tufwija’ko Yehova pa kwitutūkijija mutyima kwine kwalengeja netu tumuyuke ne kumutonga ekale Muludiki wetu. (Tanga 2 Petelo 3:9, 10.) Kadi shi tubasusuka, aye witukwashanga tūminine.​—Yoano 4:23; tanga 1 Kodinda 10:13.

¹⁸ Yehova ketuningilangapo tumutonge bu Muludiki wetu. I mupe bantu bwanapabo bwa kwitongela.  Tutalei kamweno ka buno bwanapabo kotudi.

19. Le i kyabuntu’ka kya kutendelwa kitupele Yehova? Mwanda waka tufwaninwe kufwija’ko pa kino kyabuntu?

¹⁹ Kyabuntu kya kutendelwa kya bwanapabo bwa kwitongela kitupele Yehova kitushiyañanyanga na banyema. Abo baloñanga bintu na kitetyima, ino batwe tubwanya kutonga mwa kwikadila ne shi tusaka kusangaja Yehova. (Nkindi 30:24) Kadi, ketudipo bwa mashini alonga enka kintu kyobeapungidile. Tudi na bwanapabo bwa kutonga motusakila kwikala, kutonga balunda, ne byotukimba kulonga na būmi bwetu. Yehova usaka tusangele būmi.

20, 21. Le i butongi’ka bulumbuluke bobwanya kutonga tamba dyalelo?

²⁰ Yehova usaka tumusanswe. (Mateo 22:37, 38) Udi pamo bwa mbutwile usangelanga kwivwana mwana umunena’mba “Nkusenswe,” umunena namino ku kusaka kwandi, ke na kutononwapo na muntu mukwabo. Yehova i mwitupe bwanapabo bwa kutonga kumwingidila nansha kuleka kumwingidila. Satana, Adama, ne Eva bātongele kupela Yehova. Le abe ukengidija namani kyabuntu kya bwanapabo bwa kwitongela?

²¹ Ingidija bwanapabo bobe bwa kwitongela mwanda wa kwingidila Yehova. Kudi bantu midiyo ne midiyo batongele kusangaja Leza ne kupela Satana. (Nkindi 27:11) Lelo i bika byofwaninwe kulonga dyalelo pa kusaka ukekale mu ntanda mipya ya Leza pakatalula’ko masusu onso? Shapita ulonda’ko ukalondolola kino kipangujo.