1. Mée ní ea beè nèi dùm ẽ?

JÌHÓVÀ “ní ea dú Bàrì ea di dùm ẽ.” (Jèrèmáíà 10:10) Ẹlẹ ní ea beè dèmii, vaá nèi dùm ẽ. Kpá Káí kọ́ọ̀: “Olo ní e o beè dèm dénè nu é, vaá o bùlà ní e o beè dèmmàva vaá naa kọ bà á dì e.” (Kùùà Nù 4:11) Mm̀ kà kà, Jìhóvà gbĩ́ kọ é tõó dùm. Didùm dú kà lé nènù ea aàẹ́ bá.—Bugi Psalm 36:9.

2. Mósĩ́ deè ní eé láá sìm kilsĩ́ mm̀ bẹẹ dùm ẽ?

² Jìhóvà néi kọ̀láá kà nú ea dúi bíí ló kọbé è láá tõó dùm, dì belí gyã́á nè múú. (Tóm 17:28) Sõò bọọ èlmà vóá, ẹlẹ gbĩ́ kọ é dé kpéè ló dùm. (Tóm 14:15-17) Àé dú bíi kọ é gbàntṍ ló gbò log Bàrì kọbé è láá sìm kilsĩ́ mm̀ dùm.—Àìzáíà 48:17, 18.

3. Éé ní e Jìhóvà beè naa tṍó e Kéìn fẹ́ Ébẹ̀l e?

³ Kpá Káí nóòmài kọọ̀ beélè dùm nè níí dõona gbò dú nú e ka di ló kèsĩ́ Jìhóvà. Dì belí nu dòòmà bá, tṍó e Kéìn ea dú nvín Ádàm nè Íìv beè bã̀ súng nyòòmà a ńkem̀ vígà ea kọlà Ébẹ̀l, Jìhóvà beè ãane Kéìn kọ á lẹ̀ẹ̀là bel ló a súng. Sõò Kéìn náa beè gbàntṍ, a beè palàge bã̀ súng naa ní ea “tú kélè té baá togó a vígà fẹ̀.” (Jénesìs 4:3-8) Jìhóvà beè nè kpọ̀ té Kéìn kọ à fẹ́ a vígà Ébẹ̀l. (Jénesìs 4:9-11) Vó à naa, súng nè ọ́la dú gẹẹ-gẹẹ ló boo béè kọọ̀ àé láá naa kọ é sí pọ́lọ́. Nen ea dì naa vó náa é láá ié dùm e bè náa tá. (Bugi 1 Jọ́ọ̀n 3:15.) Àé dú bíi kọ é vùlè  dénè nen kọbé è láá naa nú ea léémá Jìhóvà.—1 Jọ́ọ̀n 3:11, 12.

4. Éé ní e ene kà log ea di gbàà gbò log e Bàrì beè nè pá nvín Ízràẹ̀la nóòmài kilma ló didùm ẽ?

⁴ Tṍó e gã́bug gbáá ni téní, Jìhóvà beè gbóó zogè tẹlẹ bàlà kẽ kọọ̀ ẹlẹ nveenèè ka ló dùm tṍó ea tú Òb Togó Logá nè Mózìs. Ene kà ea di gbàà logá beè kọọ̀: “Nóó íè ge fẹi nen.” (Dìtolónomì 5:17) Be nen sẹlẹ fẹ́ dõona nen, bàá fẹ nágé ẹlẹ.

5. Mó bá ní e Bàrì ólò ẹ̀bmà ge làb nvín ẽ́?

⁵ Mó bá ní e Bàrì ólò ẹ̀bmà ge làb nvín ẽ́? Jìhóvà ólò nvèè ka ló bã̀àna dùm nvín ea gáà mèà. Mm̀ log e Jìhóvà beè nè pá nvín Ízràẹ̀la, Jìhóvà beè kọọ̀ be nen náàmà nuù pábia e nvín dìé gbàà vaá nvíná à ù, bàá fẹ́ nená. (Bugi Ẹ́xọdọ̀s 21:22, 23; Psalm 127:3.) Níí nóòmài kọọ̀ ge làb nvín dú pọ́lọ́.—Ẹ̀b Ní Ea Égè 28 Kpò Émì Nu Ea Di Dee Deè Nvéè Kpáí.

6, 7.  Mósĩ́ deè ní eé láá naa kọọ̀ Jìhóvà á nyimá kọ è nveè ka ló dùm ẽ?

⁶ Mósĩ́ deè ní eé láá naa kọọ̀ Jìhóvà á nyimá kọ è nveè ka ló beélè dùm nè níí dõona gbò e? Níà tṍó e bè née náà tọ́ọ̀ nú ea é tú bẹẹ dùm àbèè níí dõona gbò nvee kè bá gẹẹ-gẹẹ ló. Vóá à naa, née gé ṍ sĩi àbèè ge taa bẹ́tẹ́ẹ́l noòt àbèè ge ṍ pọ́lọ́ biè, boo béè kọọ̀ à ólò nvèèi kom ló vá àé láá fẹ́ nen.

⁷ Bàrì ní ea beè nèi dùm nè bẹẹ nom̀ kpálóé, vó à naa èé sẹlẹ́ẹ boo bá e ẹlẹ gbĩ́. À dú bíi kọ é tú kà lé bá sẹ̀ẹ̀mà bẹẹ nom̀ kpáló. Be née náà vó, née gé õoa kèsĩ́ Bàrì. (Róm̀ 6:19; 12:1; 2 Kọ́rìnt 7:1) Be née nveè ka ló dùm, née gé láá fã̀ Jìhóvà ea beè nèi dùma. Kọbèè à gá náa à tàvàlà ge òòà aa ló pọ́lọ́ láb, Jìhóvà é nveè bá nèi  beà gá náa è pììga boo gè aa ló boo béè kọọ̀ è nveè ka ló dùm.

8. Éé ní eé náa kọbé née túù bẹẹ dùm nè níí dõona gbò nvee kè bá gẹẹ-gẹẹ ló é?

⁸ E beè nó kọọ̀ didùm dú kà lé nènù. Jìhóvà dẹlẹ́i nyíé boo kọ èé piigà bé e bẹẹ kpóó sim tùlà naa ge òòà aa ló gè tú bẹẹ dùm àbèè níí dõona gbò nvee kè bá gẹẹ-gẹẹ ló. È ólò naa níí tení dú ló bé e téà bẹẹ faà, mòtòsáíkòl, àbèè gbò dõona íb nu gè teá naa. È ólò òòà aa ló gbò bìlà bil ea é tú bẹẹ dùm nvee mm̀ gẹẹ-gẹẹ ló. (Psalm 11:5) È ólò pììgà nàgé bé e bẹẹ kpóó sim tùlà naa ge naa kọọ̀ nú ea é láá nvèè kom ló nen á gá di bẹẹ be. Jìhóvà beè nè log pá nvín Ízràẹ̀l kọọ̀: “Be ò gé tibvii tọ, òó íè ge tui nu kpègmà nveeníí bọọ ke kọ̀ọ̀lọ̀, kọbé miì nen náa gbẹáí ból boo béè kọọ̀ nen é láá aa boo dọ̀.”—Dìtolónomì 22:8.

9. Mó bá ní eé sẹẹmà gbò nomé?

⁹ Bã̀àna bé e sẹlẹ̀ bẹẹ gbò nom naa palàge bọọ́ ló Jìhóvà. À néi deè kọ èé láá fẹ́ nom bà, nè ge naamá kọ̀là ló, à nè nài gé deè kọọ̀ èé láá fẹ́ gbò nom ea tú bẹẹ dùm nvee kè bá gẹẹ-gẹẹ ló. (Jénesìs 3:21; 9:3; Ẹ́xọdọ̀s 21:28) Sõò néé láá dõgẽ boòmà bàg nom àbèè ge fẹ́ va boo béè bìlà bil.—Próvẹẹ̀b 12:10.

10. Éé ní ea náa vaá è nyimá kọọ̀ mii doà bá dùme?

¹⁰ Mii dú nú ea di káí kèsĩ́ Jìhóvà boo béè kọọ̀ à doà bá dùm. Jìhóvà beè kọ́ nè Kéìn tṍó ea ni fẹ́ Ébẹ̀l lọ̀l kọọ̀: “Miì o vígà à tó aa boo kunukẽ̀í iná ḿ ló.” (Jénesìs 4:10) Miì Ébẹ̀l doà bá a dùm, Jìhóvà beè gbóó nè kpọ̀té Kéìn boo béè kọọ̀ à fẹ́ Ébẹ̀l. Tṍó e Tù Múú deè Nóà a ni nááá lọ̀l, Jìhóvà beè kpáá zogè nàgé tẹlẹ  bàlà kẽ kọọ̀ mii doà bá dùm. Jìhóvà beè nè deè Nóà nè pá a tọ kọ bàá bà nom. A beè kọọ̀: “Òó láá bai kọ̀láá kà nom ea di dùm. M beè tú dénè ọ̀và nèi Dì belí bé em beè nè nài gé bṹú-bṹú sĩ́ pàsãa naaá,.” Kọ̀láá bé ea dì naa, a beè ié nú e Jìhóvà beè kọ́ nè va kọ bàá gá bà “Áá nom̀ kpáló nè dùm ea di m, ea dú miiá ní e bè nóó bai é.”—Jénesìs 1:29; 9:3, 4.

11. Mókà log ea kuu mii ní e Bàrì beè nè dó Ízràẹ̀l lẹ?

¹¹ Nú ea é láá toolá 800 gbáá aa ló tṍó e Jìhóvà beè kọ́ nè Nóà kọ á gá bà miiá, a beè kpáá nè nàgé log pá a gbò kọọ̀: “Beè enè neǹ Ízràẹ̀l àbèè neǹ kyáà ea dìí zẹ̀ẹ̀ géè tã́ nom vaá à gbóó sii nom àbèè ńnóm e bàé láá bà, á mòn kọ à lọlẹ̀ẹ̀ mii ló tṍ kẽ váá uu sãá boo.” A beè kọ nágé kọọ̀: “Nóó íè ge bai mii.” (Lìvítikọ̀s 17:13, 14) À gé le léémá Jìhóvà kọọ̀ pá a gbò á ẹ̀b mii naamá nú ea di káí. Bàé láá bà nom sõò níì a mii nì. Tṍó e bàé kel nom, bàá tú a mii èèla kẽ.

12. Mó bá ní e gbò e bà gé nyoone nvéè Kráìst é ẹbmà mii ẽ́?

¹² Sìgà gbáá aa ló tṍó e Jíízọ̀s ni ú lọ̀l, gbò tóm nè gbò kànen e ba beè di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò mm̀ Jérusalẹ̀m beè nyòònà váá bilá ló bel boo gbò gá ea di ló Log e Bàrì beè nè pá nvín Ízràẹ̀la ea kpáá siá tóm nyòòmà gbò e bà gé nyoone nvéè Kráìst. (Bugi Tóm 15:28, 29; 21:25.) Jìhóvà beè nvèè bá nè va kọ bàá dã́ ból ló kọọ̀ ẹlẹ dì ea gé nveenèè ka ló mii nè ge kọ à dú bíi kọọ̀ baala á ẹ̀b naamá nú ea di káí. Gbò e bà géè nyoone nvéè Kráìst mm̀ túá gbò gbááá náa géè ṍ mii àbèè ge bà nom e bà náa beè palàge kèl. Be ba beè naa vó, à gáẹ̀ dú pọ́lọ́ belí gè fã̀ ńneǹ té àbèè ge kuná gã̀. Lọ̀l gé tṍóá ààmà, kà kà gbò e bà gé nyoone nvéè Kráìst beè kìn ge bà àbèè ge ṍ mii. Vaá beéle deè nieí à?  Jìhóvà gbĩ́ kọọ̀ beéle é ẹ̀b nàgé mii naamá nú ea di káí.

13. Éé ní ea náa gbò e bà gé nyoone nvéè Kráìst náa ólò zìgà ge nvèà mii lóé?

¹³ É kọọ̀ à tõó dọ̀ kọọ̀ gbò e bà gé nyoone nvéè Kráìst é kin gè nvèà mii ló? Ẽei. Jìhóvà beè nèi log kọ é gá bà àbèè ge ṍ mii. Be à gá náa neǹ dóm biè à kọ́ nè ni kọ ó gá ṍ míí ea ólò tení dẽè nen, é kọ òó gbóó tìà? Nóó náa vó! Tẽ̀ènè áá báá, log ea kọ́ọ̀ é gá bà àbèè ge ṍ mii tõó dọ̀ kọ é gá nvèà mii ló.—Ẹ̀b Ní Ea Égè 29 Kpò Émì Nu Ea Di Dee Deè Nvéè Kpáí.

14, 15. Sĩ́deè ea dì naa vàẹ̀ ní ea palàge dú bíi kọ gbò e bà gé nyoone nvéè Kráìst á fã̀ dẽè dùm vaá bà gbantṍ ló Jìhóvà ẹ?

¹⁴ Vá beè neǹ dóm biè kọ́ nèi kọ èé ú be née nveà mii lóà? Buù nen é íè ge beeláfùl be àé gbanèè tṍ ló log Bàrì ea kuu mii àbèè kọ náa é náànèè vó. Gbò e bà gé nyoone nvéè Kráìst ólò palàge nvèè ka ló didùm e Bàrì nè, vá èé gbĩ́ dõona íb bóa ea é láá naa kọ é tõó dùm; sõò née gé nveà mii ló.

¹⁵ È ólò pììgà ge ié válá ló, sõò boo béè kọọ̀ dùm dú nú e ka di ló kèsĩ́ Bàrì, née gé zigà ge nvèà mii ló. À palàge dú bíi gè gbàntṍ ló Jìhóvà èlmà ge lọ̀lẹẹ togó kèbá boo béè kọọ̀ è gbĩ́ gè tẹlẹ̀ deé boo bẹẹ dùm. Jíízọ̀s beè kọọ̀: “Nen e a gbĩ́ gè kuma a dùm é pèè, sõò nen e a ú boo ge nyooné nvée é íé dùm e bè náa tá.” (Máátìù 16:25) È gbĩ́ì ge gbàntṍ ló Jìhóvà boo béè kọ è vulèe. À nyímá ló nú ea palàge leéí ló, vaá beéle é ẹb dùm naamá nú e ka di ló vaá di káí, belí bé e Jìhóvà náa nagéá.—Híbrù 11:6.

16. Éé ní ea náa vá gbò gyóòlo Bàrì ólò gbànee tṍ lóé?

¹⁶ Gbò gyóòlo Bàrì e bà bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo ólò beeláfùl  ge gbàntṍ ló a log ea kuu mii. Bà náa gé ba àbèè ge ṍ mii, vaá bà náa gé nveà mii ló boo béè tọ́ọ̀ íb bóa. * Kọ̀láá bé ea dì naa, bàé tú dõona íb bóa mm̀ ge dùùlà ba dùm. Bà agàla boo kọọ̀ Nen Ea Beè Nè dùm nè mii nyímá ló nú ea é palàge leevá ló. É kọọ̀ olo zigà gé kọọ̀ ẹlẹ nyímá ló nú ea é palàge leéní ló?

17. Mm̀ Ízràẹ̀l, áá éé ní e Jìhóvà beè sọ̀tọ́ deè kọ bàá tú mii naamá ẽ́?

¹⁷ Mm̀ Log e Bàrì beè nè Mózìs, Jìhóvà beè kọ́ nè pá nvín Ízràẹ̀l kọọ̀: “Dùm ea di mm̀ nom̀ kpáló dú a mii, vaá nda boo ńdáà lóó a tú nvee boo gbàni vààla gyọ́ọ boo béè ge ia ló bọọ pọ́lọ́, boo béè kọọ̀ mii ní ea ólò uu pọ́lọ́ ẹ́.” (Lìvítikọ̀s 17:11) Tṍó e pá nvín Ízràẹ̀l náa náàkyọ̀, bàé láá bàn ia ló lọl bá Jìhóvà tení dú ló gè tú nom vaamá gyọ́ọ nè ge kọ́ nè neǹ vààla gyọ́ọ kọ á tú sìgà miiá tṍ boo gbàni vààla gyọ́ọ ea di tọ́ọ̀ káí á. Níì áá gbò tṍó e Jìhóvà beè sọ̀tọ́ deè kọọ̀ pá nvín Ízràẹ̀l á tú mii siimá tóm mé.

18. Vààa gyọ́ọ̀ Jíízọ̀s náa kọọ̀ éé á valíí ló é?

¹⁸ Tṍó e Jíízọ̀s beè dú boo kunukẽ̀í ã́, ẹlẹ beè tú ńlẹ́ẹ̀ dùm àbèè mii vaamái gyọ́ọ́ boo nyaamá ló níí nom, nyòòmà ge ia ló bẹẹ náàkyọ̀. (Máátìù 20:28; Híbrù 10:1) Ka beè palàge di ló dùm Jíízọ̀s naa ní e tṍó e Jìhóvà ni kẽeé ẽ kilma káála, Jìhóvà beè gbóó láá kùùlà deè dùm e bè náa tá nè kọ̀láá nen.—Jọ́ọ̀n 3:16; Híbrù 9:11, 12; 1 Pítà 1:18, 19.

19. Éé ní e beéle é láá naa kọbéè ‘miì tọ́ọ̀ nen náa díí bólé’?

 ¹⁹ Nyíéi ẹ́ẹ́ ló Jìhóvà boo béè dùm ea néi! Vá è gbĩ́ gè kọ́ nè gbò nen kọ be bà íé zìgà mm̀ Jíízọ̀s, bàé láá tõó dùm dọ̀ dè-dè. È vulè gbò nen, vó ólò naa kọ é pììgà bé e bẹẹ kpóó sim tùlà naa ge noòmà va bé e bàé láá naa ié dùm. (Èzíkiẹ̀l 3:17-21) Dì nàgé belí neǹ tóm Pọ́ọ̀l, èé láá gbóó kọọ̀: “be à gá náa ene bọ̀ì ò pei, a mii á gé ból nda, boo bée kọ m̀ gáà aa ló ge kọ́ dénè nu e a kil ló bùlà Bàrì nèi.” (Tóm 20:26, 27) Ẽei, è zógè kọọ̀ è palàge nvèè ka ló dùm nè mii tṍó e kọ́ọ̀ nè dõona gbò nú ea kuu Jìhóvà nè bé e ẹlẹ nveè ka ló dùm naa.