1. Ònye nyere anyị ndụ?

JEHOVA “bụ Chineke dị ndụ.” (Jeremaya 10:10) Ọ bụ ya kere anyị, nyekwa anyị ndụ. Baịbụl sịrị: “Ọ bụ gị kere ihe niile, ọ bụkwa n’ihi uche gị ka ha ji dịrị, ọ bụkwa ya mere e ji kee ha.” (Mkpughe 4:11) O doro anya na Jehova chọrọ ka anyị dịrị ndụ. Ndụ bụ onyinye dị oké ọnụ ahịa o nyere anyị.—Gụọ Abụ Ọma 36:9.

2. Olee ihe anyị ga-eme ka ihe gaziere anyị ná ndụ?

² Jehova na-enye anyị ihe ndị na-enyere anyị aka ịdị ndụ, dị ka nri na mmiri. (Ọrụ Ndịozi 17:28) E wepụkwa na o nyere anyị ihe ndị a, ọ chọrọ ka ndụ na-atọ anyị ụtọ. (Ọrụ Ndịozi 14:15-17) Ma, ọ bụrụ na anyị chọrọ ka ihe gaziere anyị ná ndụ, anyị kwesịrị ịna-erube isi n’iwu Chineke.—Aịzaya 48:17, 18.

3. Gịnị ka Jehova mere mgbe Ken gburu Ebel?

³ Baịbụl na-akụziri anyị na ndụ anyị na nke ndị ọzọ dị oké ọnụ ahịa n’anya Jehova. Dị ka ihe atụ, mgbe Ken, nwa Adam na Iv, wesara nwanne ya nwoke nke ọ tọrọ, bụ́ Ebel, oké iwe, Jehova dọrọ Ken aka ná ntị ka ọ kwụsị iwe ahụ ọ na-ewe. Ma, Ken egeghị Jehova ntị. O were iwe dị ọkụ nke na ọ “wakporo Ebel nwanne ya wee gbuo ya.” (Jenesis 4:3-8) Jehova tara Ken ahụhụ n’ihi na o gburu Ebel. (Jenesis 4:9-11) Ihe a na-egosi na iwe na ịkpọasị jọgburu onwe ha n’ihi na ha nwere ike ime ka anyị jiri obi ọjọọ na-emeso ndị ọzọ ihe. Onye na-eme otú a agaghị adị ndụ ebighị ebi. (Gụọ 1 Jọn 3:15.) Ọ bụrụ  na anyị chọrọ ịna-eme ihe dị Jehova mma, anyị kwesịrị ịna-ahụ mmadụ niile n’anya.—1 Jọn 3:11, 12.

4. Olee ihe otu n’ime iwu Chineke nyere ụmụ Izrel na-akụziri anyị gbasara ndụ o nyere anyị?

⁴ Ka ọtụtụ puku afọ gachara, Jehova gosiri na ndụ dị oké ọnụ ahịa n’anya ya mgbe o nyere Mozis Iwu Iri ahụ. Otu n’ime iwu ahụ bụ: “Egbula ọchụ.” (Diuterọnọmi 5:17) N’oge ahụ, a na-egbukwa onye ọ bụla ma ụma gbuo mmadụ.

5. Olee otú Chineke si ele ite ime anya?

⁵ Olee otú Chineke si ele ite ime anya? Ndụ nwa e bu n’afọ dịdị oké ọnụ ahịa n’anya Jehova. N’Iwu ahụ Jehova nyere ụmụ Izrel, ọ sịrị na ọ bụrụ na mmadụ emerụọ nwaanyị di ime ahụ́, nwa o bu n’afọ anwụọ, a ga-egbu onye ahụ. (Gụọ Ọpụpụ 21:22, 23; Abụ Ọma 127:3.) Ihe a na-akụziri anyị na ite ime dị njọ.—Gụọ ihe nke 28 e dere ná ngwụcha akwụkwọ a.

6, 7. Olee otú anyị si egosi Jehova na ndụ dị oké ọnụ ahịa n’anya anyị?

⁶ Olee otú anyị ga-esi egosi Jehova na ndụ anyị na nke ndị ọzọ dị oké ọnụ ahịa n’anya anyị? Otú anyị ga-esi eme ya bụ ịghara ịna-eme ihe ọ bụla nwere ike ịkpa ndụ anyị ma ọ bụ nke ndị ọzọ aka ọjọọ. N’ihi ya, anyị ekwesịghị ịna-aṅụ sịga ma ọ bụ na-akpọ ụtaba ma ọ bụkwanụ na-aṅụ ọgwụ ọjọọ n’ihi na ihe ndị a ga-emerụ anyị ahụ́. Ha nwekwara ike igbu anyị.

⁷ Ọ bụ Chineke nyere anyị ndụ anyị dị, nyekwa anyị ahụ́ anyị. Anyị kwesịkwara iji ha na-eme ihe otú Chineke si chọọ. Ọ bụ ya mere anyị ji kwesị ịna-elekọta ahụ́ anyị nke ọma. Ọ bụrụ na anyị anaghị elekọta ya, anyị agaghị adị ọcha n’anya Chineke. (Ndị Rom 6:19; 12:1; 2 Ndị Kọrịnt 7:1) Anyị enweghị ike ife Jehova, bụ́ onye nyere anyị ndụ, ma ọ bụrụ na anyị anaghị ele ndụ anya  dị ka ihe dị oké ọnụ ahịa. Ọ bụ eziokwu na o nwere ike isi ezigbo ike ịkwụsị àgwà ndị nwere ike imerụ anyị ahụ́, ma Jehova ga-enyere anyị aka ma ọ bụrụ na anyị na-agba mbọ ịkwụsi ya n’ihi na anyị ma na ndụ dị oké ọnụ ahịa.

8. Gịnị ka anyị ga-eme iji hụ na anyị ejighị ndụ anyị ma ọ bụ nke ndị ọzọ na-egwuri egwu?

⁸ Anyị amụtala na ndụ bụ onyinye dị oké ọnụ ahịa. Obi siri Jehova ike na anyị agaghị anwa anwa jiri ndụ anyị ma ọ bụ nke ndị ọzọ na-egwuri egwu. Otú anyị si akwọ ụgbọala, otú anyị si agba ọgba tum tum, ma ọ bụ ihe ọzọ a na-agba agba, kwesịrị igosi na anyị ejighị ndụ egwu egwu. Anyị ekwesịghị ịna-egwu ụdị egwuregwu ndị na-emerụ ahụ́. (Abụ Ọma 11:5) Anyị na-agbakwa mbọ hụ na ihe ndị nwere ike imerụ mmadụ ahụ́ adịghị n’ebe anyị bi. Jehova nyere ụmụ Izrel iwu, sị: “Ọ bụrụ na ị na-ewu ụlọ ọhụrụ, rụnye ihe nrụbichi n’elu ụlọ gị, ka i wee ghara ime ka ikpe ọbara ma ụlọ gị n’ihi na mmadụ nwere ike isi na ya dapụ.”—Diuterọnọmi 22:8.

9. Olee otú anyị kwesịrị isi na-emeso ụmụ anụmanụ ihe?

⁹ Otú anyị si emeso ụmụ anụmanụ ihe gbasadịrị Jehova. Ọ sịrị na anyị nwere ike igbu anụmanụ rie ma ọ bụkwanụ si na ya mepụta uwe. Ọ kwadokwara ka anyị gbuo anụmanụ na-achọ imerụ anyị ahụ́. (Jenesis 3:21; 9:3; Ọpụpụ 21:28) Mana, anyị ekwesịghị ịrụsa ụmụ anụmanụ arụrụala ma ọ bụ igbu ha naanị maka egwuregwu.—Ilu 12:10.

10. Olee otú anyị si mara na ọbara bụ ndụ?

¹⁰ Ọbara dị nsọ n’anya Jehova n’ihi na ọbara bụ ndụ. Mgbe Ken gbuchara Ebel nwanne ya, Jehova gwara Ken, sị: “Ọbara nwanne gị si n’ala na-etiku m.” (Jenesis 4:10)  Ọbara Ebel bụ ndụ ya, Jehova takwara Ken ahụhụ n’ihi na o gburu Ebel. Mgbe Iju Mmiri e nwere n’oge Noa gachara, Jehova gosikwara ọzọ na ọbara bụ ndụ. Jehova gwara Noa na ezinụlọ ya na ha nwere ike iri anụ. Ọ sịrị ha: “Anụ ọ bụla na-agagharị agagharị nke dị ndụ pụrụ ịbụrụ unu ihe oriri. Dị ka m nyere unu ahịhịa ndụ, m na-enye unu ha niile.” Ma, e nwere otu ihe Jehova nyere ha iwu ka ha ghara iri. Ọ sịrị: “Ma unu erikọtala anụ na mkpụrụ obi ya—ọbara ya.”—Jenesis 1:29; 9:3, 4.

11. Olee iwu Chineke nyere mba Izrel banyere ọbara?

¹¹ Mgbe Jehova gwachara Noa ka ọ ghara iri ọbara, ihe dị ka narị afọ asatọ agaa, o nyekwara ụmụ Izrel otu iwu ahụ. Ọ sịrị ha: “Onye ọ bụla n’etiti ụmụ Izrel ma ọ bụ onye mbịarambịa nke bi dị ka ọbịa n’etiti unu nke nwụdere anụ ọhịa ma ọ bụ anụ ufe a na-eri eri mgbe ọ na-achụ nta ga-eme ka ọbara ya gbapụsịa, ọ ga-ekpochikwa ya ájá.” Ọ gwakwara ha, sị: “Unu erila ọbara.” (Levitikọs 17:13, 14) Jehova ka chọrọ ka ndị na-efe ya na-ele ọbara anya ka ihe dị nsọ. Ha nwere ike iri anụ, ma ha ekwesịghị iri ọbara ya. Ọ bụrụ na ha egbuo anụ ha chọrọ iri, ha kwesịrị ịwụpụ ọbara ya n’ala.

12. Olee otú Ndị Kraịst si ele ọbara anya?

¹² Afọ ole na ole Jizọs nwụchara, ndịozi ya na ndị okenye ọgbakọ Ndị Kraịst dị́ na Jeruselem zukọrọ leba anya n’iwu ahụ e nyere ụmụ Izrel ka ha mara ndị nke Ndị Kraịst ka kwesịrị ịna-edebe. (Gụọ Ọrụ Ndịozi 15:28, 29; 21:25.) Jehova nyeere ha aka ịghọta na ọbara ka dị oké ọnụ ahịa n’anya ya nakwa na ha ka kwesịrị ịna-ele ya anya ka ihe dị nsọ. Ndị Kraịst oge mbụ ahụ erighị ọbara, ha aṅụghịkwa ya aṅụ. Ha erighịkwa anụ ọbara ya na-agbapụghị nke ọma. Ọ bụrụ na ha erie ya, ọ bụ ihe ọjọọ otú ahụ ikpere arụsị ma ọ bụ ịkwa iko bụ.  Malite n’oge ahụ, ezigbo Ndị Kraịst na-ajụ iri ọbara ma ọ bụ ịṅụ ya aṅụ. Taakwanụ? Jehova ka chọkwara ka anyị na-ele ọbara anya ka ihe dị nsọ.

13. Gịnị mere Ndị Kraịst anaghị ekwe ka a mịnye ha ọbara?

¹³ Ọ̀ pụtaziri na Ndị Kraịst ekwesịghị ikwe ka a mịnye ha ọbara? Ee, ọ bụ ihe ọ pụtara. Jehova nyere anyị iwu ka anyị ghara iri ọbara ma ọ bụ ịṅụ ya aṅụ. Ọ bụrụ na dọkịta sịrị gị aṅụla mmanya, ị̀ ga-eji ndụdụ gbanye ya n’akwara gị? Ị gaghị anwa ya anwa. Otú ahụ ka ọ dịkwa iwu ahụ Chineke nyere anyị ka anyị ghara iri ọbara. Anyị ekwesịghị ikwe ka a mịnye anyị ọbara.—Gụọ ihe nke 29 e dere ná ngwụcha akwụkwọ a.

14, 15. Olee otú Onye Kraịst ga-esi egosi na ya ji ndụ kpọrọ ihe nakwa na ya na-erubere Jehova isi?

¹⁴ Gịnị ka anyị ga-eme ma onye dọkịta sị na anyị ga-anwụ ma ọ bụrụ na anyị ekweghị ka a mịnye anyị ọbara? Onye ọ bụla n’ime anyị ga-ekpebi ma ọ̀ ga-erubere Chineke isi n’iwu ahụ o nyere gbasara ọbara. Ndị Kraịst ji ndụ Chineke nyere ha kpọrọ ezigbo ihe, n’ihi ya, anyị ga-agba mbọ chọọ ma è nwere ụzọ ọzọ dị iche e nwere ike isi gwọọ anyị ọrịa. Ma, anyị agaghị ekwe ka a mịnye anyị ọbara.

¹⁵ Anyị na-agba mbọ na-ahụ na ahụ́ siri anyị ike. Mana, n’ihi na ndụ dị oké ọnụ ahịa n’anya Chineke, anyị agaghị ekwe ka a mịnye anyị ọbara. Ihe ka anyị mkpa bụ irubere Jehova isi, ọ bụghị ịchọwa otú anyị ga-esi nọtụkwuo ndụ ma si otú ahụ nupụrụ ya isi. Jizọs sịrị: “Onye ọ bụla nke chọrọ ịzọpụta mkpụrụ obi ya ga-atụfu ya; ma onye ọ bụla nke tụfuru mkpụrụ obi ya n’ihi m ga-achọta ya.” (Matiu 16:25) Anyị chọrọ irubere Jehova isi n’ihi na anyị hụrụ ya n’anya. Ọ ma ihe ga-akacha abara anyị uru. Anyị na-ewerekwa ndụ ka ihe dị oké ọnụ ahịa na ihe dị nsọ otú ahụ Jehova si were ya.—Ndị Hibru 11:6.

16. Gịnị mere ndị ohu Chineke ji erubere ya isi?

 ¹⁶ Ezigbo ndị ohu Chineke kpebisiri ike idebe iwu ya n’ihe gbasara ọbara. Ha anaghị eri ọbara. Ha anaghịkwa ekwe ka a mịnye ha ọbara. * Ma, ha ga-ekwe ka e si n’ụzọ ọzọ zọọ ha ndụ. Obi siri ha ike na Onye kere ndụ na ọbara ma ihe ga-akacha abara ha uru. Ì kweere na ọ ma ihe ga-akacha abara gị uru?

17. N’Izrel oge ochie, olee otu ihe e ji ọbara mee nke Jehova kwadoro?

¹⁷ N’Iwu ahụ Chineke nyere Mozis, Jehova gwara ụmụ Izrel, sị: “Mkpụrụ obi nke anụ ahụ́ dị n’ọbara ya, mụ onwe m emewo ka ọ bụrụ maka ebe ịchụàjà ka unu were ya na-ekpuchiri mkpụrụ obi unu mmehie, n’ihi na ọ bụ ọbara na-ekpuchi mmehie.” (Levitikọs 17:11) N’oge ochie, ọ bụrụ na ụmụ Izrel emee mmehie, ha nwere ike ịchụ anụmanụ n’àjà ma gwa onye nchụàjà ka ọ wụsatụ ọbara anụmanụ ahụ n’elu ebe ịchụàjà. Ọ bụ otú ahụ ka ha si arịọ Jehova mgbaghara. Ihe a bụ naanị otu ihe Jehova kwadoro ka ụmụ Izrel jiri ọbara mee.

18. Gịnị ka àjà Jizọs chụrụ ga-eme ka anyị nwee ike inweta?

¹⁸ Mgbe Jizọs bịara n’ụwa, o nyere ndụ ya, ma ọ bụ ọbara ya, ka e nwee ike ịgbaghara anyị mmehie anyị. E jikwa ihe ahụ o mere dochie iwu ahụ kwuru ka a na-achụ anụmanụ n’àjà. (Matiu 20:28; Ndị Hibru 10:1) Ndụ Jizọs bara ezigbo uru nke na mgbe Jehova kpọlitechara ya n’ọnwụ, ya agaa eluigwe, Jehova nweziri ike ime ka ụmụ mmadụ niile nwee ohere ịdị ndụ ebighị ebi.—Jọn 3:16; Ndị Hibru 9:11, 12; 1 Pita 1:18, 19.

19. Gịnị ka anyị kwesịrị ime ma ọ bụrụ na anyị chọrọ ka ‘aka anyị dịrị ọcha n’ebe ọbara mmadụ niile dị’?

 ¹⁹ Anyị na-ekele Jehova maka ndụ o nyere anyị. Onyinye a enweghị atụ. Anyị kwesịkwara ịna-agwa ndị mmadụ na ọ bụrụ na ha enwee okwukwe na Jizọs, ha ga-adị ndụ ebighị ebi. Anyị hụrụ ndị mmadụ n’anya. Anyị ga-emekwa ihe niile anyị nwere ike ime iji kụziere ha ihe ga-eme ka ha nweta ndụ. (Ezikiel 3:17-21) Ọ bụzi mgbe ahụ ka anyị ga-enwe ike ikwu ihe Pọl onyeozi kwuru. Ọ sịrị: “Aka m dị ọcha n’ebe ọbara mmadụ niile dị, n’ihi na ahapụghị m ịgwa unu nzube niile nke Chineke.” (Ọrụ Ndịozi 20:26, 27) Ọ bụrụ na anyị na-agwa ndị ọzọ banyere Jehova nakwa otú ndụ si dị oké ọnụ ahịa n’anya ya, anyị si otú ahụ egosi na anyị ji ndụ kpọrọ ihe.