Skip to content

Skip to table of contents

SHAPITIL 13

Neemek Buumy: I cya Bukish Cya Kudy Mawej

Neemek Buumy: I cya Bukish Cya Kudy Mawej

1. I ngany udy mwiitwaakish buumy?

YEHOW i “Mawej udy ni buumy.” (Jeremih 10:10) Yehow i Hang iitut ni i yiy udy mwiitwaakish buumy. Bibl uleeleeb neey: “Bwaal i uw ubaahangil biit byoos. I uw wiibihangil ni waakat bwa ney biikalok.” (Myand Yisokolweel Jah 4:11) Ki hatudy ni buumy aah, bwaal Mawej ukacil. Buumy i cya bukish cilengel cyeeh cya kudy Mawej.​—Bal Misambw 36:9, NWT.

2. Tudy mwa kulong biny bwa kuhet musangal?

2 Yehow wiitwaakakish byoos bitukakaam bwa kwiikal ni buumy, bu mudy byakudy ni mwanz. (Myand yilongel Bapostol 17:28) Ki i mukat cikwaabw neey buumy bwiitut bwiikal bulengel. (Myand yilongel Bapostol 14:15-17) Bwiitut kuhet musangal, bikaam tukooyel ku may ma Mawej.​—Yeshaay 48:17, 18.

BUUMY BUDY NI BUSEEB KU MEES KWA YEHOW

3. Haakady Kaayin muzuh Abel, Yehow ulongel biny?

3 Bibl wiituloolongweesh neey, buumy bwiitut ni bwa bakwaabw budy ni buseeb ku mees kwa Yehow. Twangataay cileejel cya Kaayin, mwaan a but a Adam ni Eev. Waakady mufulwiil mwaanaabw Abel muund. Yehow umubelel bwa alek cinj. Ki Kaayin kaakadyoh bend mumukun mat. Kaayin “ukwaacil Abel ni wa muzuh.” (Kutang kwa Bwanjil 4:3-8) Yehow unyokel Kaayin bu mwaakadyey muzuh Abel. (Kutang kwa Bwanjil 4:9-11) Cinj ni lukin i biit bya buuhund buvul bweeh, bwaal bisasak muut bwa kwiikaley mwiin cizuj eeny mwiin cikis. Muut uloolong myand eey, kiishoh bend mwa kuhet buumy bwa mwendelel. (Bal 1 Jah 3:15.) Bwa kusangeej mucim a Yehow, tudy ni bwa kulong bwa kukatangan.​—1 Jah 3:11, 12.

4. Diiy dyumw dya ku may diikumy dituloolongweesh biny habitaatal buseeb bwa buumy?

4 Mivw binun ni binun yiman kuhit, haakady Yehow mwaakish Moyiz may diikumy, uleejel neey, buumy i ciit cya buseeb ku mees kwindiy. Diiy dyumw dya ku may diikumy dileeleeb neey: “Kuzuhangan bend.” (May Mumbulul 5:17) Haakady muut uzuh mukwaabw ku makand, baakady bamuzuh byend.

5. Mawej ulaalang bicy bwa kuzokol kwa diifw?

5 Mawej ulaalang biny habitaatal kuzokol diifw? Bwindiy, ning buumy bwa mwaan ucidy mu diifw dya maam indiy budy ni buseeb ku mees kwindiy. Mukenj waakady Yehow mwaakish biin Izaleel, waakady uleeb neey, hikal muut mutenek mwaan-mukaj mwiikal ni diifw, ni uzokol diifw, baakady bamuzuh byend. (Bal Cimwang 21:22, 23; Misambw 127:3.) Bwaal oobw bwiituloolongweesh neey: kuzokol diifw i bwaal bubiih.​—Bal Dimanyish dya ku bulekel 28.

6, 7. I mushind kaay utudy mwa kuleej Yehow neey twangangat buumy bu ciit cya buseeb?

6 I mushind kaay utudy mwa kuleej Yehow neey twangangat buumy bwiitut ni bwa bakwaabw ni buseeb? Atulelek kulong myand yiteeteek buumy bwiitut ni bwa bakwaabw mu buuhund. Cileejel, katwiin mwa kunw fwaak, ning biit bya luleng. Kunw kwa fwaak, dyamb, kahond ni biit bikwaabw bya luleng koonyoony nyeet ni bidy mwa kwiituzuh.

7 I Yehow udy mwiitwaakish buumy ni nyeet. Tudy ni bwa kukal naaby mudimw mu mushind udyey mukat. Tudy mwa kulam nyeet yiitut bilengel, ha bwa bituh, twiikaakal baat boonyek ku mees kwa Yehow. (Biin Rom 6:19; 12:1; 2 Biin Korent 7:1) Katwiin mwa kuhambidil Yehow udy mwiitwaakish buumy, hatwiikal katuy twiibwangat ni buseeb. Biiyiiy kwiikal misang yikwaabw bikasakan menmen bwa kulek bikadil bibiih. Yehow wiiyiiy kwiitukwanjok, tut baneemek buumy ni hatuloolong diikand bwa kulek bikadil bibiih.

8. Tudy mwa kulong biny bwa kulek kuteek buumy bwiitut eeny bwa bakwaabw mu buuhund?

8 Tudy balong neey buumy i cya bukish cya buseeb. Yehow i mwiitutekel micim, i mumanyik neey katwiish mwa kulong ciit ning cyumw cidy mwa kutek buumy bwiitut ning bwa bakwaabw mu buuhund. Tuloolong myand ni budimw, cileejel, hatwendendeesh mootokaal, tuktuk, ni biit bikwaabw bitudy mwa kwendesh. Katwiin mwa kuzab mazab mady ni buuhund eeny mady ni cikis. (Misambw 11:5) Bikaam tulong bwa nzubw iitut kikaloh bend ni biit bikakaamish buuhund. Yehow wambil biin Izalel neey: “Hanwiibak nzubw muhyaamuhy, nwiibakil kaman kuush kwa musak bwa kanulong nwangat bujit bwa muut udy mwa kwiiy kukuluk.” Bwabiny? Bwaal muut yiy mwiiy kukuluk ha musak, Yehow wiiyiiy kutal mwiin nzubw bu mukaamish a bwaal oobw.​—May Mumbulul 22:8.

9. I mushind kaay utudy mwa kulongel nyam myand?

9 Ning mushind utuloolongel nyam myand udy ni buseeb ku mees kwa Yehow. Wiitwiitaatabil bwa kuzuh nyam bwa kudy eeny hadyey yikaam kwiitulongel bibiih. (Kutang kwa Bwanjil 3:21; 9:3; Cimwang 21:28) Ki katwiish ni bukenj bwa kulongel nyam bibiih eeny kwiiyizuh bituh bwa kuzab naay.​—Tusumw 12:10.

NEEMEK BUUMY BWAAL I BUJILANG

10. I mushind kaay utudy bamanyik neey mash maleeleej buumy?

10 Mash i ciit cijilang ku mees kwa Yehow bwaal maleeleej buumy. Kuunyim kwa Kaayin muman kuzuh Abel, Yehow umwambiil neey: “Mash ma mwaacyeeb, mu bulab mudyem, maam madil, diiy dya mam dibaafik ni kunady mim.” (Kutang kwa Bwanjil 4:10) Mash ma Abel maakady maleej buumy bwindiy. Yehow unyokel Kaayin bwaal uzuhil Abel. Kuunyim kwa mvul a muvumby ha ciisang cya Noweh, Yehow uleejel cikwaabw neey: mash maleeleej buumy. Yehow wambiil Noweh ni biin mu cisak cindiy neey: “Byoos byendend ni bidy bital biiyiiy kwiikal biit bya nun kudy. [. . .] ki kanwiish mwa kudy nyam yiikal ni mash mu nyeet; i bwiin kuleeb ney mash i mam miiyilaalam yital.” (Kutang kwa Bwanjil 1:29; 9:3, 4) Yehow waakady mwiitabil Noweh ni biin mu cisak cindiy bwa kudyobw nyam. Ki waakady mwiibalekesh bwa kudyobw nyam yiikal ni mash mu nyeet, bwaal mash maleeleej buumy.​—Bal Dimanyish dya ku bulekel 17.

11. I mukenj kaay utaatal mash waakady Yehow mwaakish biin Izaleel?

11 Mivw 800 kunyim kwa Yehow muman kwambil Noweh bwa kulek kudy mash, Yehow wambiil cikwaabw biin Izaleel neey: muut yiy “mukazomb mukwaat nyam eecy koony kadyaadyobw, amatishil mash haash umboh bulab.” Ni ukumbajil neey: “Kanwiish mwa kudy mash ma ciit ning cyaakaabumw.” (Biin Leevy 17:13, 14) Yehow waakady teng mukat bwa biin mudimw bindiy batal mash bu ciit cijilang. Baakady mwa kudy nyam, ki mash bwaal. Haakadyobw bazuh nyam bwa kudy, baakady ni bwa kumb mash haash.

12. I mushind kaay udyaakal biin krist batal mash?

12 Mivw yikeeh kuunyim kwa lufw lwa Yeez, bapostol ni bakuluuh ba cisumbw cya biin krist cya ku Yeruzalem baakady bikongakeen. Baakady ni bwa kuswiik diiy habitaatal may maakady Yehow mwaakish biin Izalel, maakady biin krist ni bwa kukooyel. (Bal Myand yilongel Bapostol 15:28, 29; 21:25.) Yehow waakady mwiibakwanjok bwa kumvwoobw neey, mash maakady teng ni buseeb ku mees kwindiy, ni biin krist baakady ni bwa kutal mash bu ciit cijilang. Biin krist ba ciisang aacy, kabaakady bady mash ni biiman. Kabaakadyoh bend bady ning bicy nyam yaakady kayiy yibindul bilengel. Kudy mash, kwaakady kubiih menmen teng bu kuhambidil kish eeny kwend masandy. Naak, biin krist ba biin-biin baadyakal teng balek kudy mash ni kwiiman. Ki tudy mwa kuleeb bicy bwa leeloow? Yehow i mukat teng tutal mash bu ciit cijilang.

13. Bwabiny biin krist baleelek bwa bibumb mash?

13 Biineeby byumvumvwiijok neey biin krist bady ni bwa kulek bwa bibumb mash eeny? Cya biin-biin. Yehow wiitwambambil bwa kulek kudy mash ni kwiiman. Ki hikal dokter mukwambil bwa kulek kunw maal, bady mwa kukumbem mu mijil eeny? Waakweeh. Bya mushind aakaabumw, bu mutudy katuy tudy mash ni twiiman, kabiin mwa kwiitumbem mu nyeet.​—Bal Dimanyish dya ku bulekel 29.

14, 15. a) I mushind kaay udy biin Krist batal buumy? b) Biin Krist bateeteetok bwa kutungunuj buumy bwa babw ha kukufwaabel Mawej eeny? Umvwiij.

14 Tudy mwa kulong biny hikal dokter mwiitwambil neey, tut balek bwa bitumb mash, twiiyiiy kufw? Muut ni muut udy mwa kuhangadik ni udy mwa kwiiy kukooyel ku mukenj a Mawej habitaatal mash. Biin Krist baneeneemek bikasakan buumy bwaal i cya bukish cya kudy Mawej. Ki bwabiny bakakaam bwa bibondah mu mishind yikwaabw bwa bashaal ni buumy. Ki kabiishoh bend bitab bwa bibumb mash.

15 Tuloolong mwiitut moos bwa kwiikal ni makand ma nyeet malengel. Ki katwiish twiitab bwa bitumb mash, bwaal mash maleelej buumy ni bwaal i ciit cijilang ku mees kwa ma Mawej. I bya buseeb buvul bwa kukooyel Yehow ha mut a kuteet bwa kutungunuj buumy bwiitut ha kumukufwaabel. Yeez uleebel neey: “Bwaal woos waakaciin bwa kufw bwa ha mut ha mim, wiiyiiy kujimbaj buumy bwindiy. Ki woos waakiitab bwa kufw hamut ha mim, wiiyiiy kuhetulul buumy bwindiy.” (Matewus 16:25) Tudy bakat kukooyel Yehow bwaal tudy bamukat. I mumanyik cidy cilengel menmen bwiitut. Teng bu yiy, buumy budy ni buseeb ni bujilang ku mees kwiitut.​—Ebreh 11:6.

16. Bwabiny biin mudimw ba Mawej bamukookoyel?

16 Biin mudimw a Mawej i bakat kukooyel mukenj habitaatal mash. Kabiin bady ni banw mash. Kabiish bitab ning bicy bwa kwiibumbobw mash habeebeelobw. * Bu mudyobw bakat kwiikal ni buumy, bitaatab bwa kwibondahobw mu mishind yikwaabw. I batwiishibw neey Hang a buumy ni mash i mumanyik cidy cilengel menmen bwa babw. Ki uw naabw, ulaalang neey i mumanyik cidy cilengel menmen bwiibuh eeny?

MUSHIND UMW WA KUKAL MUDIMW NI MASH UDY YEHOW MWIITAB

17. I mushind kaay waakaabumw waakady Yehow mwiitabil biin Izaleel bwa kukalobw mudimw ni mash?

17 Mukenj waakady Mawej mwaakish biin Izaleel kuhicil kudy Moyiz uleebel neey: “Buumy bwa ciit budy mu mash. Mawej i mwiinwiitab bwiinun kulong mudimw ni mash ha cilambwiil bwa kulomb lus bwiinun; bwaal Mawej ufwaafw lus bwa ha mut ha mash.” (Biin Leevy 17:11) Haakady biin Izaleel balong pekaat, baakady balambul nyam bwa kulombobw Yehow bwa i bafwiil lus. Mulambul a milambw waakady umb mash makeeh ma nyam ha cyoshel cyaakady ku Tempel. Yehow waakady mwiitabil biin Izaleel bwa bakal mudimw ni mash mu mushind oow.

18. Mulambw a Yeez wiituhehetesh biny?

18 Hiiyiil Yeez ha bulab, mukenj wa kulambul nyam waakady mwiiman. Mushind kaay? Hatwaadiley buumy bwindiy eecy mash mindiy bu mulambw bwa bitufwiil lus bwa pekaat yiitut. (Matewus 20:28; Ebreh 10:1) Buumy bwa Yeez bwaakady ni buseeb buvul menmen. Yehow usangwiil Yeez, ni ku dyambulwiish dya mulambw indiy, udy mwa kuhetesh baat boos mushind a kuhetobw buumy bwa mwendelel.​—Jah 3:16; Ebreh 9:11, 12; 1 Pyeel 1:18, 19.

I mushind kaay uwudy mwa kuleej neey uneeneemek buumy ni mash?

19. Tudy mwa kulong biny bwa kulek kwiikal ni “dibanz dya mash ma muut ning waakaabumw”?

19 Yehow i mwiitwaakish buumy ni tudy ni dyanyish bwa cya bukish cilengel menmen eecy. Tudy bakat kwambil baat bakwaabw neey, babw bikal ni diitabij mu Yeez, biiyiiy kuhet buumy bwa mwendelel. Tudy bakat baat ni tuloolong diikand bwa kwiibalongweesh mushind a kuhetobw buumy bwa mwendelel. (Ezekiyeel 3:17-21) Bu muleebel mupostol Pool, twiiyiiy tuleeb neey: “Ciin ni dibanz dya mash a muut ning waakaabumw, bwaal cyaakady mwiikand bwa kwinwambil myand yoos yidy Mawej mulongolol.” (Myand yilongel Bapostol 20:26, 27, NWT) Naak, twambil baat myand ya Yehow ni twimbambil neey buumy budy ni buseeb ku mees kwindiy. Nook, twiiyiiy kuleej neey tuneeneemek bikasakan buumy ni mash.

^ mus. 16 Bwa kumanyik bivul habitaatal kumb kwa mash, bal mukand a “Nudilame mu dinanga dia Nzambi” dibij dya 77-79, muhatul kudy Batemw ba Yehow.