CIPANDE 13
Mwacindika Umi
1. Uzye a weni uwatupiile umi?
YEOVA a “Leza wa umi.” (Yelemiya 10:10) Wene a Kaumba, nupya watupeela umi. Baibo ikati: “Wewe waumvile vintu vyonsi. Ku kulonda kwako walenzile vyonsi kuti viyeko, nupya wewe waviumvile.” (Umbwilo 4:11) Yeova walondanga ukuti tuye nu umi. Umi, u wila ucindame sana uwafuma kuli Leza.—Welengini Masamu 36:9.
2. Uzye i cani cino tulinzile ukucita pakuti ivintu vyatuzipila?
2 Yeova akatupeela vyonsi ivikalondekwa pakuti tutwalilile ukuya nu umi; akatupeela ivyakulya, manzi ni vintu vyunze. (Milimo 17:28) Lelo na cino akalondesya, u kuti twaipakizya umi. (Milimo 14:15-17.) Nomba pakuti ivintu vyatuzipila sana, tufwile ukuvwila masunde yakwe.—Ezaya 48:17, 18.
VINO LEZA AKALOLA UMI
3. Uzye Yeova wacisile uli lino Kaini wakomile Abeli?
3 Baibo ikatusambilizya ukuti umi witu nu wa yantu yauze wacindama sana kuli Yeova. Lino Kaini umwana wakwe Adamu na Eva, wasokiile sana Abeli umuto wakwe, Yeova wamucelwile ukuti walinzile ukuta ukuya ni cipyu. Lelo Kaini atumvwilile Yeova, watwalilile sile ukuya ni cipyu sana icakuti ‘wakatukile Abeli muto wakwe, amukoma.’ (Utandiko 4:3-8) Yeova wafulwile Kaini pa mulandu wakuti wakomile umuto wakwe. (Utandiko 4:9-11) Fwandi, ukuya ni cipyu nu lupato kutazipa pano kungalenga umuntu ukuya nu unkalwe. Umuntu uwaya nu unkalwe atangaya nu umi wa pe. (Welengini 1 Yoane 3:15.) Pakuti twazanzya Yeova, tulinzile ukutemwa antu yonsi.—1 Yoane 3:11, 12.
4. Uzye isunde lyonga pa Masunde yano Leza wapeezile aina Izlaeli likatusambilizya uli pali vino umi wacindama?
4 Lino paapisile imyaka iingi, Yeova walangiliile ukuti wacindika sana umi lino wapeezile Mose Masunde Ikumi. Isunde lyonga pa masunde kwene yaayo likati, “Utakoma.” (Malango 5:17) Napya pa nsita iiya, umuntu ndi wakoma umuze ku mufulo sile, yamukomanga nawe kwene.
5. Uzye Leza akalola uli ukuponya inda?
5 Uzye Leza akalola uli ukuponya inda? Nu umi kwene uwa mwana aatali avyalwe wacindama sana kuli Yeova. Mu Masunde yano Yeova wapeezile aina Izlaeli, walanzile ukuti ndi cakuti umwi wacisa namayo wino ali ni nda, icakuti nu mwana wafwa, umuntu wiyo alinzile ukukomwa. (Welengini Kufuma 21:22, 23; Masamu 127:3.) Cii cikutusambilizya ukuti ukuponya inda i cintu iciipe.—Lolini Vyeo Vya ku Mpela pa namba 28.
6, 7. I vyani vino tungacita pa kulanga Yeova ukuti twacindika umi?
6 I vyani vino tungacita pa kulanga Yeova ukuti twacindika umi witu nu umi wa yantu yauze? Tutalinzile ukucita icili consi icingalenga umi witu nanti wa antu yauze ukuya umu uzanzo. Fwandi, tutalinzile ukupeepa fwaka nanti ukuomvya imilembo ikavulunganya uwongo, pano ivintu vii vikaonona umwili nupya vingatukoma.
7 Leza watupiile umi nu mwili, nupya tulinzile ukulaviomvya kulingana na vino akalonda ukuti twaviomvya. Fwandi tulinzile ukusakamala ningo sana umwili witu. Ndi tutakucita vivyo, Yeova angatulola ukuti sweswe yakowele. (Loma 6: 19; 12:1; 2 Kolinto 7:1) Tutange tupepe Yeova uwatupiile umi ndi cakuti tutaucindika. Nanti cakuti cingatala sana ukuta ukucita ivintu ivipe, Yeova alatwazwa ndi cakuti tukwezya na maka ukukanacita ivintu vivyo pa mulandu wakuti twacindika umi.
8. I vyani vino tulinzile ukucita pa kucingilila umi witu nu wa yantu yauze?
8 Itusambilila ukuti umi u wila ucindame sana. Yeova wamanya ukuti tulaaombesya ukukanacita ivintu ivitange vilenge umi witu nu wa yantu yauze ukuya umu uzanzo. Tulacita vivyo ndi cakuti tusikuilekelezya lino tukupisya ya motoka, ya onda, majinga, nanti ivintu vyuze ivikoline na vii. Nupya tutalaatambako nanti ukucita ivyangalo ivya unkalwe. (Masamu 11:5) Nupya tulaasunga ningo pa mang’anda itu pakuti twaya acingililwe ku mazanzo. Yeova wapeezile aina Izlaeli isunde lyakuti: “Lino wakuula ing’anda [iyakwata ipaala ilipapatane], sininkizya ukuti wandila ningo [ukukuulilila akalu-umba akiipi] ukulizizya ipaala. Lyene umwi ndi wapona api paala lilyo nga nu kufwa wafwa, ale wemo utalapeelwa umulandu.”—Malango 22:8.
9. Uzye tulinzile ukusunga uli inyama?
9 Yeova wika sana amano na kuli vino tukasunga inyama. Watuzumilizya ukukoma inyama pakuti antu yaakwata icifwa nu kupangilamo ivizwalo, nupya watuzumilizya ukukoma inyama ndi cakuti ingaleta uzanzo. (Utandiko 3:21; 9:3; Kufuma 21:28) Nomba, tutalinzile ukuya nu unkalwe uku nyama nanti ukuzikoma pa mulandu wa musamwe sile.—Mapinda 12:10.
TUFWILE UKUCINDIKISYA UMI
10. Uzye twamanya uli ukuti uwazi ali umi kwene?
10 Yeova akalola uwazi ukuti uwa muzilo pano ali umi kwene. Lino Kaini wakomile Abeli, Yeova wamunenyile ati: “Uwazi wa munyonko ukulila kunondi ukufuma mu musili.” (Utandiko 4:10) Uwazi wakwe Abeli wali ali umi wakwe, nupya Yeova wafulwile Kaini pali vino wakomile Abeli. Lino Mulamba wa mu manda yakwe Nowa wasizile, nupya kwene Yeova waswilizyepo ukulanda vino uwazi waya ali umi kwene. Yeova wazumilizye Nowa nu lupwa lwakwe ukuti yangaalya inyama. Walanzile ati: “Vyonsi vya umi ivikapita mwalya. Wakwe vino natiile mwalya umusalu, namupeela kuti vyonsi viye ivyakulya.” Nomba, kwali icintu conga cino Yeova wayalesizye ukulya, ati: “Lelo mutakezye ukulya inyama muno mucili uwazi, pano uwazi uli umi wakweyo.”—Utandiko 1:29; 9:3, 4.
11. I sunde ci ilikalanda pa wazi lino Leza wapeezile aina Izlaeli?
11 Lino paapisile imyaka apipi na 800 kufuma pano Yeova walesiizye Nowa ukulya uwazi, wizile aswilizyapo ukunena antu ati: “Mwina Izlaeli ali wensi nanti mwinamasi wino akwikala pakasi kao, ndi waya ku kulunga wakoma inyama nanti icunyi cino antu yakalya, alinzile kuzwisya uwazi wa nyama iyo nanti wa cunyi cico pansi nu kuuzika na masenga.” Nupya watiile: “Yatalinzile kulya inyama ino mucili uwazi.” (Aina Levi 17:13, 14) Na pa nsita kwene iiya Yeova walondanga ukuti antu yakwe yaalola uwazi ukuti waya uwa muzilo. Yaakweti insambu zya kulya inyama, lelo uwazi wene foo. Fwandi ndi yakoma inyama iya kuti yalye, yalondekwanga ukuzwisya uwazi wa nyama iyo pansi.
12. Uzye Aina Klistu yakalola uli uwazi?
12 Lino paapisile imyaka iingi kufuma pano Yesu wafwilile, atumwa na ikolo ya mu Cilongano ca Ina Klistu mu Yelusalemu yakolongine pamwi kuti yazane masunde aapezilwe ku ina Izlaeli aatwalilile ukuomba nu ku Ina Klistu. (Welengini Milimo 15:28, 29; 21:25.) Yeova wayazwilizye ukumanya ukuti uwazi waya ucindame sana kuli aliwe, nu kuti nayo kwene yalondekwanga ukulola uwazi ukuti uwa muzilo. Aina Klistu akutandikilako yatalyanga nanti kumwa uwazi nanti ukulya inyama ino yatazwisizye uwazi. Pano ukulya uwazi kwifile wako vino ukupepa utuluwi nanti ukucita ulalelale vyaipa. Ukufuma sile lili kwene, Aina Klistu ya cumi yasiilya nanti ukumwa uwazi. Nga ndakai caya uli? Yeova acili akalonda ukuti twalola uwazi ukuti u wa muzilo.
13. U mulandu ci uno Aina Klistu yakakanila ukwikilwamo uwazi?
13 Uzye ci cikupiliula ukuti Aina Klistu yalinzile nu kukana ukwikilwamo uwazi? Ee. Yeova watunenyile ukuti tutalinzile ukulya nanti ukumwa uwazi. Vwilini ngi cakuti dokota wamunena ukuti mutaamwa uwengwa, uzye mungatola uwengwa mwike umu nsindano nu kuitota pakuti wingilile umu mikole? Awe foo! Avino caya nu ku wazi, isunde liili ilikatunena ukuti tutalinzile ukulya nanti ukumwa uwazi, likapiliula ukuti tutalinzile ukuzumila ukwikilwamo uwazi.—Lolini Vyeo Vya ku Mpela pa namba 29.
14, 15. Uzye Mwina Klistu angalangizya uli ukuti wacindika umi nupya akauvwila Yeova?
14 Nga ndi cakuti dokota watunena ukuti ndi yatatwikiilemo uwazi tumafwa, tungacita uli? Ndi caya vivyo, cila muntu angaisoolwela nga angatemwa ukuvwila isunde lyakwe Leza ilikalanda pa wazi nanti foo. Swe Ina Klistu twacindika sana umi, napya ngi tulwala, tukasoolola ukuti ya dokota yaomvye inzila zyuze pa kutulwazya, lelo tusizumila kuti yatwikilemo uwazi.
15 Tukaezya na maka ukuisunga pakuti twaya nu umi usuma, lelo pa mulandu wakuti umi wacindama sana kuli Leza, tusizumila ukutwikilamo uwazi mu mwili. Cacindama ukuvwila Yeova ukucila ukukana muvwila pa mulandu sile wakuti tukulonda umi witu utwalilile. Yesu walanzile ukuti: “Wino wensi akalonda kutuula umi wakwe, wene alauponzya. Lelo wino wensi amaponzya umi wakwe pa mulandu wane, wene alauzana.” (Mateo 16:25) Swemo tukalonda ukuvwila Yeova pano twamutemwa. Wene wamanya ningo ivingatuzipila, nupya tukalola umi ukuti wacindama sana, nupya u wa muzilo wakwe vino na Yeova akaulola.—Ayebulai 11:6.
16. U mulandu ci uno aomvi yakwe Leza yakamuvwila?
16 Aomvi yakwe Leza acumi yakalondesya ukuvwila isunde lyakwe Leza ilikalanda pa wazi. Yasilya nanti ukumwa uwazi, napya yasizumila ukuikila uwazi lino yakuyalwazwa. * Lelo yakazumila imilwazizye yuze pakuti yatwalilile ukuya nu umi. Yasininkizya ukuti Leza wamanya ningo ivingayazipila, pano u wapanzile umi nu wazi. Uzye namwe mwazumila ukuti Leza u wamanya ningo ivingamuzipila?
UKUOMVYA UWAZI KUNO YEOVA WAZUMILIZYE
17. Uzye iinzila ci yonga sile ino Yeova wazumilizye aina Izlaeli ukuomvezyamo uwazi?
17 Mu Masunde yano Leza wapeezile Mose, Yeova wanenyile aina Izlaeli ati: “Umi wa ciumbwa consi waya mu wazi. Uli mulandu uno ne [Yeova] namupeelile uwazi pakuti mupepele umi winu pa kavuwa ipepo lya lutambi lwa kufuta maifyo inu. Pano uwazi auno ukalipilwa pa maifyo inu.” (Aina Levi 17:11) Aina Izlaeli ndi iifya, pakuti Yeova ayelele, yakomanga inyama nu kuipeela impolelwa, alino nu kuleenga simapepo ukuti asanse uwazi umwi uwa nyama kwene iiyo pa kavuwa akayelile pa ng’anda ikulu ya kupepelapo. Ikwene ali nzila yonga sile ino Yeova wazumilizye aina Izlaeli ukuomvezyamo uwazi.
18. I visuma ci vino tulapokelela pa mulandu wakuti Yesu wafwile?
18 Lino Yesu wali pano nsi, wasisizyepo isunde ilyalanzile pa kupeela inyama impolelwa; watuuzile umi wakwe, nanti tuti uwazi wakwe, pakuti maifyo itu yelelwe. (Mateo 20:28; Ayebulai 10:1) Umi wakwe Yesu wacindime sana icakuti lino Yeova wamutuutulwile nu kumusenda ukwiyulu, wapezile antu isyuko lyakuti yakikale manda pe ku nkolelo.—Yoane 3:16; Ayebulai 9:11, 12; 1 Petulo 1:18, 19.
Mungalanga uli ukuti mwacindika umi nu wazi?
19. I vyani vino tulinzile ukucita pakuti tutaya nu mulandu wa kuleka antu yakalowe?
19 Tukataizya sana Yeova pa kutupeela umi usuma cuze! Nupya tukalondesya ukunenako antu yauze ukuti ndi yataila Yesu, yangaca yaye nu umi wa pe. Twatemwa sana antu, fwandi tukaezya na maka itu yonsi ukuyasambilizya vino yangacita pakuti yakaye nu umi. (Ezekelo 3:17-21) Lyene nga tukucita vivyo, naswe tulavwanga wakwe vino umutumwa Paulo wavwanzile ati: “Ndi cakuti wenga uwa munomuli walowa, ale asi pa mulandu wane. Pano ntamufisanga cimwi lelo namunena vyonsi vino Leza akalonda kuti mucite.” (Milimo 20:26, 27) Nga tukuneena antu pali Yeova na vino akalola umi ukuti wacindama sana, ala tukulanga ukuti twacindika sana umi nu wazi.
^ par. 16 Nga mukulonda ukumanya ivyeo ivikalanda pa kwikila uwazi mu mwili, welengini mwi buku lyakuti, “Ikalini Mu Kutemwa Kwakwe Leza,” pa mafwa 77-79, ilyalembwa ni Nte Zyakwe Yeova.
